Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2018 r. w Katowicach

sprawy z odwołania W. P. (W. P.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

z dnia 14 maja 2018 r. sygn. akt XI U 1051/17

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Z. na rzecz ubezpieczonego W. P. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Nowakowski /-/ SSA W.Bzibziak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1506/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonymi decyzjami Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił W. P. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, albowiem na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, a nadto nie wykazał 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W odwołaniu W. P. domagał się zmiany zaskarżonej decyzji przez przyznanie prawa do emerytury podnosząc, że organ rentowy bezpodstawnie pominął okres jego zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) ze względu na brak pieczątki, jak również nie zaliczył okresu pracy w warunkach szczególnych wykonywanej
w Przedsiębiorstwie (...).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, z przyczyn, które stanowiły podstawę wydania zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Katowicach ustalił, że urodzony w dniu (...) W. P., w dniu 1 marca 2017 r. wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury.
W toku postępowania przed organem rentowym złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym na dochodu budżetu państwa. Organ rentowy w decyzji z 21 kwietnia 2017 r. uznał, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił 23 lata i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Za udokumentowany okres pracy w warunkach szczególnych uznał 6 lat, 2 miesiące i 10 dni. Kolejną decyzją
z 6 czerwca 2017 r. ponownie odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury jedynie z taką zmianą, że uznał za spełniony wymóg złożenia oświadczenia w przedmiocie OFE.
Nie zaliczył do okresu składkowego okresu nauki zawodu oraz do okresu w warunkach szczególnych zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w R.
i w Przedsiębiorstwie (...).

Sąd Okręgowy ustalił dalej, że W. P. od 1 września 1972 r. podjął naukę w zawodzie mechanika maszyn i urządzeń przemysłowych w (...) Szkole Zawodowej dla Pracujących (...) Przedsiębiorstwa (...) w R., którą ukończył 20 czerwca 1975 r. Szkoła mieściła się na terenie zakładu (...), była wyposażona
w warsztaty szkolne. W pierwszym roku nauki ubezpieczony przyuczał się do zawodu wykonując drobne prace ślusarskie i mechaniczne w warsztacie oraz porządkowe
na rzecz (...). W drugiej i trzeciej klasie praktyczna nauka zawodu odbywała się
na poszczególnych wydziałach zakładu, przez 3 dni w tygodniu. Ubezpieczony z tego tytułu otrzymywał niewielkie wynagrodzenie. Jako absolwent przyzakładowej szkoły od 21 czerwca 1975 r. został zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń przemysłowych - ślusarza remontowego. W okresie od 25 listopada 1975 r. do 30 stycznia 1976 r. ukończył kurs spawacza elektrycznego. W okresie od 28 kwietnia 1978 r.
do 10 kwietnia 1980 r. pełnił Zasadniczą Służbę Wojskową. Po zakończeniu służby wojskowej podjął pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) w R., wykonując stale i w pełnym wymiarze roboty wodnokanalizacyjne oraz prace polegające
na budowie rurociągów w głębokich wykopach - montera rurociągów energetycznych
i technologicznych. Przedsiębiorstwo to zajmowało się wykonywaniem remontów w hutach, niemniej było rozległe, położone w dwóch dzielnicach R. (C. i K.). Praca ubezpieczonego polegała na budowie sieci wodnych oraz kanalizacyjnych, ich wymianie, usuwaniu awarii. Wykonywana była stałe w głębokich wykopach. Taką pracę wykonywał (przez 3 lata, 9 miesięcy i 22 dni) w okresie od 10 kwietnia 1980 r. do 29 lutego 1984 r.

W okresie od 21 lipca 1987 r. do 31 stycznia 1994 r. (6 lat, 6 miesięcy i 11 dni) ubezpieczony zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w B. jako ślusarz pod ziemią i ten okres organ rentowy uwzględnił jako okres pracy w warunkach szczególnych W okresie od 1 marca 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. (4 lata i 10 miesięcy), jak również później, ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)
w P., a po przekształceniu - w S.. Przedsiębiorstwo to zajmowało się wykonywaniem prac drogowych, przebudową ulic i pracami kanalizacyjnymi. Ubezpieczony w spornym okresie wykonywał pracę przy kanalizacji w B., przy przebudowie ulic.
Do jego obowiązków należało układanie rurociągów kanalizacji sanitarnych, deszczowych
w głębokich wykopach oraz budowa studzienek kanalizacyjnych. Jako brygadzista kierował bezpośrednio powierzonym mu zespołem pracowników wykonując także osobiście prace fizyczne. Pracodawca wydał mu świadectwo pracy stwierdzające, że w okresie od 1 marca 1994 r. do 14 lipca 2009 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace
w szczególnym charakterze na stanowisku pracownika budowlanego – brygadzisty, o której mowa w Wykazie A Dział V poz. 1 pkt. 9 Załącznika nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r.

Ustaleń powyższych dokonał Sąd Okręgowy w oparciu o akta osobowe z (...)
w R., a w nich umowa o pracę, świadectwa pracy zaliczonej do I kategorii zatrudnienia; świadectwa pracy, protokół kwalifikacyjny k. 33 a.s., kopia książeczki wojskowej i zaświadczenia z (...) w aktach ZUS KPU, umowę o pracę, angaże i świadectwa pracy w aktach osobowych z PRInż k. 36 a. s., pismo z PRInż z 13 kwietnia 2017 r. k. 39 akt ZUS ENS; zeznania św. J. W. oraz zeznania W. P..

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy bezpodstawnie uznał, że ubezpieczony nie osiągnął wymaganego okresu składkowego
i nieskładkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., jak i nie wykazał 15 lat pracy w warunkach szczególnych, do których to dwóch kwestii sprawadzał się spór w niniejszej sprawie.

Po wskazaniu dyspozycji art. 184 ust. 1 i 2, art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r.
poz. 1383), § 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 z 1983 r. poz. 43 z późn. zm. ). Sąd Okręgowy stwierdził, że zgodnie z przywołanymi przepisami, prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, określone są między innymi wykazem A stanowiącym załącznik do wymienionego rozporządzenia. Do tego typu prac zalicza się zgodnie z wykazem A dział V poz. 1 roboty wodnokanalizacyjne oraz budowę rurociągów
w głębokich wykopach.

Odnośnie okresów składkowych i nieskładkowych, to zalicza się do nich m.in. przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie (art. 6 ust 2 pkt 1
cyt. ustawy), jak również okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r.
(art. 6 ust. 3 ustawy). Wprawdzie ubezpieczony nie przedstawił umowy o naukę zawodu, lecz nie budzi wątpliwości, że uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej dla Pracujących (...) Przedsiębiorstwa (...) w R., co potwierdza świadectwo ukończenia ZSZ (k. 9 a.s.). Aby uzyskać takie świadectwo ukończenia szkoły musiał pobierać naukę i równocześnie pracować, skoro uczęszczał do szkoły przyzakładowej dla pracujących zatrudniającego go pracodawcy. Jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie o sygn. III AUa 891/13 opubl: (www.orzeczenia.ms.gov.pl), skoro, zgodnie z § 10 rozporządzenia Ministra Oświaty z 14 lutego 1959 r. w sprawie dokształcania oraz kontroli nauki zawodu młodocianych zatrudnionych w zakładach pracy, warunkiem przyjęcia do zasadniczej szkoły zawodowej dla pracujących było przedłożenie zaświadczenia zakładu pracy stwierdzającego, że młodociany jest zatrudniony (lub będzie zatrudniony w ciągu najbliższych 6 miesięcy), to bezsprzecznie okres uczęszczania do takiej szkoły stanowi okres składkowy, o którym mowa w art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. O tym,
że ubezpieczony był pracownikiem młodocianym (...) Przedsiębiorstwa (...) w R. przekonuje treść świadectwa pracy ujawniona w aktach osobowych, w którym stwierdzono, że w przedsiębiorstwie tym był zatrudniony w okresie
od 1 września 1972 r. do 29 lutego 1984 r.. Taki okres zatrudnienia następnie został potwierdzony zaświadczeniem z tego przedsiębiorstwa, któremu organ rentowy bezpodstawnie omówił waloru dowodu. Dowodzi także tego skierowanie do Średniego Studium Zawodowego, w którym pracodawca jasno stwierdza, że ubezpieczony jest pracownikiem „naszego zakładu” od 1 września 1972 r. (k. 9 i 33 a. s.). Jako pracownik młodociany ubezpieczony wykonywał praktyczną naukę zawodu na rzecz zatrudniającego go zakładu za wprawdzie niewielkim, lecz wynagrodzeniem. Tak więc okres od 1 września
1972 r. do 20 czerwca 1975 r. (2 lata, 9 miesięcy i 20 dni) należy mu wliczyć do okresu składkowego, a to oznacza, że legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym 25 lat, 9 miesięcy i 23 dni, zatem spełnia wymagany ustawą warunek stażu ubezpieczeniowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle materiału dowodowego, a zwłaszcza dokumentów źródłowych zgromadzonych w aktach osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w R. oraz Przedsiębiorstwie (...), nie budzi wątpliwości, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych, o której mowa wykazie A Dział V poz. 1 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Przekonuje o tym ujawnione
w aktach osobowych świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do pierwszej kategorii zatrudnienia, z którego wynika, że na stanowisku ślusarza ubezpieczony w (...) R., po odbyciu służby wojskowej, począwszy od dnia 10 maja 1980 r. wykonywał stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy roboty wodnokanalizacyjne oraz budowę rurociągów
w głębokich wykopach. Dlatego jego zeznania, stosownie do których pracował przy montażu sieci wodnej i kanalizacji w głębokich wykopach, zajmując się montażem rurociągów
i wymianą sieci w razie awarii nie są dowolne i zasługują na wiarygodność. Analiza akt osobowych nie wskazuje, aby doszło do zmiany rodzaju pracy przed ustaniem zatrudnienia. Niewątpliwie ze względu na rozległość i charakter zakładu było zapotrzebowanie na tego rodzaju pracę. Ponadto ubezpieczony miał uprawnienia do spawania, co było przydatne przy tego rodzaju pracy (wymiana sieci). Nie ma także podstaw do kwestionowania rodzaju pracy ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...). Uwzględniając przedmiot działalności tego przedsiębiorstwa i nabyte już wcześniej doświadczenie odnośnie pracy w głębokich wykopach uprawnione jest wnioskowanie, że ubezpieczony pracował przy kanalizacji w głębokich wykopach. Taki rodzaj pracy został potwierdzony przez jego przełożonego świadka J. W., który szczegółową ją opisał, a także pracodawcę w świadectwie pracy w warunkach szczególnych. Przy czym miarodajne dla oceny uprawnienia ubezpieczonego nie jest oznaczenie stanowiska pracy, lecz rodzaj pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla oceny, czy pracownik pracował
w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, i sposób jego określania w dokumentach, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i w tej mierze powołał się na ustalony pogląd Sądu Najwyższego.

W rezultacie, w ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony wykazał, że po zsumowaniu uznanego przez organ rentowy zatrudnienia w warunkach szczególnych oraz spornej pracy
u wymienionych wyżej pracodawców na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się pracą szczególną w wymiarze 15 lat 2 miesięcy i 3 dni. Reasumując, wykazał wymagany ogólny staż pracy (25 lat) na dzień 1 stycznia 1999 r., osiągnął odpowiedni wiek (60 lat), przekazał środki z otwartego funduszu emerytalnego na dochody budżetu państwa. Udowodnił także wymagany 15 letni staż pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999 r.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję z 21 kwietnia 2017 r.
i zgodnie z art. 100 ust. 1 i art.129 ust.1 ustawy emerytalnej przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od daty ukończenia 60 roku życia.

Ponadto, z odwołaniem się do art. 98 § 1 i 3 kpc oraz „§ 15 § 1” rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz.1800 z późn. zm.) zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł organ rentowy, zarzucając:

- naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 477 ¹⁴ § 2 kpc przez nierozpoznanie odwołania od decyzji z 6 czerwca 2017 r.,

- naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 184 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 32 ust. la ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) przez błędną wykładnię
i niewłaściwe zastosowanie w niniejszej sprawie przez przyjęcie że W. P. udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i nabył prawo do emerytury i w oparciu o powyższe zarzuty wnosi o zmianę wyroku w całości i oddalenie odwołania.

Na uzasadnienie podniósł, że Sąd Okręgowy zmienił jedynie decyzję organu rentowego z 21 kwietnia 2017 r. - nie odnosząc się równocześnie do decyzji z dnia 6 czerwca 2017 r. (również zaskarżonej) - co powoduje, że Sąd Okręgowy zmienił decyzję wcześniejszą, pozostawiając w obiegu prawnym decyzję późniejszą również odmawiającą odwołującemu prawa do emerytury. Należy przy tym podnieść, że obie strony wnosiły o połączenie obu odwołań do wspólnego rozpoznania, a organ rentowy udzielił jednej łącznej odpowiedzi
na odwołania.

Sąd Okręgowy pominął zupełnie okresy nieskładkowe przebyte przez ubezpieczonego od dnia 15 listopada 1991 r., a odjęcie okresów nieskładkowych spowoduje, że odwołujący nie udowodni 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 14 lat, 7 miesięcy i 11 dni. Zdaniem organu rentowego Sąd Okręgowy naruszył dyspozycję art. 32 ust. la ustawy
o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym okresów nieskładkowych nie uwzględnia się przy ustalaniu okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Zdaniem organu rentowego ustalanie stażu pracy w szczególnych warunkach na dzień 31 grudnia 1998 r. nie może odbywać się w oderwaniu od przepisów ustawy z dnia
7 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. poz. 450, z późn. zm.), która wprowadziła podział okresów na składkowe i nieskładkowe, bowiem przeciwna sytuacja doprowadziłaby
do niezrozumiałej i sprzecznej z prawem wyższości aktu niższego rzędu, czyli rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8,
poz. 43 ze zm.) nad aktem wyższego rzędu, czyli ustawą z dnia 7 października 1991 r.
o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. poz. 450, z późn. zm.). Tym bardziej, że z rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynikała wprost konieczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy - nie wskazując przy tym, że do pracy takiej należy zaliczyć również okresy niewykonywania pracy spowodowane np. chorobą.

Ponadto przyjęcie okresów nieskładkowych do stażu pracy w szczególnych warunkach skutkowałoby nieuprawnionym, zdaniem organu rentowego, uprzywilejowaniem osób posiadających okresy nieskładkowe nad osobami nieposiadającymi takich okresów, bowiem osoby posiadające okresy nieskładkowe otrzymywałyby prawo do emerytury w obniżonym wieku po faktycznym przepracowaniu mniejszej ilości lat - od wymaganych 15 lat - niż osoby, które okresów nieskładkowych w tych samych okresach nie posiadały, a pracowały
na tożsamych stanowiskach pracy i były przez to przez dłuższy okres narażone
na niekorzystne dla zdrowia warunki pracy.

Organ rentowy zwrócił przy tym uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia
24 października 2013 r., sygn. akt II UK 127/13, zgodnie z którym okres urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie urlopów wychowawczych (jedn. tekst Dz.U. z 1990 r. Nr 76, poz. 454
ze zm.) nie jest okresem zatrudnienia na kolei w rozumieniu § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zw. z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jedn. tekst Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.).

W przepisach ubezpieczeniowych zarówno okres urlopu wychowawczego
jak i czasowej niezdolności do pracy są okresami nieskładkowymi - żaden przepis
nie pozwala na gradację tych okresów, czyli określanie, że jeden jest bardziej a drugi mniej nieskładkowy - wszystkie powinny być zatem przy ustalaniu prawa do emerytury traktowane tak samo. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2011 r., sygn. akt
II UK 2/11, przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących, co oznacza, że instytucja tzw. wcześniejszej emerytury podlega ścisłej wykładni.

Zdaniem organu rentowego potwierdza to stanowisko reprezentowane przez organ rentowy, że jedynie okresy faktycznej pracy w szczególnych warunkach, czyli okresy składkowe mogą być do takiej pracy zaliczane.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję wg norm przepisanych.

Na uzasadnienie podniósł, że zarzuty zawarte w apelacji są całkowicie bezpodstawne, dlatego powinna ona zostać oddalona w całości, a wyrok sądu I instancji winien zostać utrzymany w mocy w obecnym kształcie.

W ocenie ubezpieczonego Sąd I instancji w zaskarżonym przez organ rentowy orzeczeniu rozpoznał odwołanie ubezpieczonego W. P. od decyzji ZUS Oddział w Z. z dnia 21 kwietnia 2017 r., w której po rozpatrzeniu jego wniosku z dnia
1 marca 2017 r. odmówiono mu prawa do emerytury z przyczyn wskazanych w jej uzasadnieniu. Wbrew twierdzeniom organu rentowego nie doszło do naruszenia art. 477 ¹⁴
§ 2 kpc, gdyż Sąd w wyroku w myśl dyspozycji tego przepisu uwzględnił odwołanie i zmienił zaskarżoną przez ubezpieczonego decyzję ZUS przyznając mu prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 13 marca 2017 r. Ubezpieczony wniósł odwołanie od pierwszej odmownej decyzji z dnia 21 kwietnia 2017 r., w której jako podstawę odmowy przyznania mu emerytury wskazano nieosiągnięcie wieku emerytalnego, nieosiągnięcie
25- letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz niezłożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa. Kolejna odmowna decyzja z 6 czerwca 2017 r. wydana została przez organ rentowy w trakcie trwania postępowania sądowego dotyczącego tego samego wniosku W. P. z dnia
1 marca 2017 r., stąd zasadne wydaje się zobligowanie organu rentowego do wskazania podstawy prawnej uzasadniającej wydanie kolejnej, tożsamej decyzji, w której również odmówiono mu prawa do emerytury. Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku wyraźnie wskazał, iż organ rentowy w kolejnej decyzji z dnia 6 czerwca 2017 r. ponownie odmówił odwołującemu przyznania prawa do emerytury w niższym wieku jedynie z taką zmianą,
że spełnił wymóg złożenia oświadczenia w przedmiocie OFE. Tak więc mieliśmy
do czynienia ciągle z jedną i tą samą decyzją odmowną ZUS, która stanowiła odpowiedź
na wniosek odwołującego z 1 marca 2017 r. i w której to decyzji będącej utrzymaną w mocy, uległo w toku zainicjowanego przez odwołującego postępowania sądowego tylko nieznacznej modyfikacji jej uzasadnienie.

W żaden sposób nie można również zaakceptować poglądu organu rentowego,
iż doszło do naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 184 ust 1 pkt 1 w związku z art. 32 ust la ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
i w konsekwencji przyjęcie, że W. P. udowodnił przepracowanie co najmniej
15-tu lat w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i stąd nabył prawo
do emerytury.

Tymczasem Sąd I instancji przyjmując iż odwołujący przepracował w warunkach szczególnych okres 15 lat 2 miesięcy i 3 dni, oparł się z jednej strony na zeznaniach odwołującego oraz świadków J. W., a z drugiej dokumentację pracowniczą uzyskaną z Archiwum (...) z siedzibą
w L. i z Przedsiębiorstwa (...). Z szeregu dokumentów załączonych do akt (tj. umów o pracę, skierowania do Średniego Studium Zawodowego oraz licznych zaświadczeń wystawionych przez pracodawcę i podpisanych przez dyrektora, głównego księgowego lub kierownika działu kadr) wynika w sposób bezsporny zarówno okres zatrudnienia W. P. w (...) Przedsiębiorstwie (...)
w R. od 1 września 1972 r. do 29 lutego 1984 r. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Sąd I instancji w sposób szczegółowy opisał charakter pracy odwołującego w trakcie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...), tj. jako absolwenta przyzakładowej szkoły zawodowej w okresie od 21.06.1975 r. na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń przemysłowych ślusarza remontowego, a następnie po zakończeniu służby wojskowej w okresie od 10 kwietnia 1980 r. do 29 lutego 1984 r. na stanowisku montera rurociągów energetycznych i technologicznych, tj. przez okres 3 lat, 9 miesięcy i 22 dni.

W równie wnikliwy sposób Sąd w zaskarżonym wyroku przywołując odpowiednie przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych opisał charakter i rodzaj pracy wykonywanej przez odwołującego w szczególnych warunkach
w Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 21 lipca 1987 r.
do 31 stycznia 1994 r., tj. przez okres 6 lat, 6 miesięcy i 11 dni, pozwalającej na zaliczenie jej do jednego z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy i zgodny z zebranym materiałem dowodowym wykazał, iż odwołujący mimo bycia zatrudnionym na stanowisku pracownika budowlanego - brygadzisty wykonywał prace w szczególnych warunkach bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska, na co wskazywał rodzaj wykonywanej pracy, warunki w jakich była świadczona oraz pełny wymiar czasu w jakich była wykonywana.

Z wyżej opisanych względów wskazać należy iż rzekome naruszenie przepisów prawa procesowego jak również materialnego polegające na błędnej wykładni i ich niewłaściwym zastosowaniu podniesione w apelacji organu rentowego, opierają się na jednostronnej
i subiektywnej interpretacji powołanych przepisów przez przedstawiciela ZUS Oddziału
w Z.. Tymczasem dogłębna ocena całokształtu materiału dowodowego wskazuje,
iż ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy w Katowicach znajdują odzwierciedlenie
w zebranym w sprawie materiale dowodowym w postaci zeznań odwołującego, świadków, akt osobowych, dokumentacji pracowniczej świadków, które potwierdzają w sposób
niebudzący wątpliwości fakt osiągnięcia przez odwołującego odpowiedniego wieku,
od którego przysługuje emerytura, wymaganego stażu pracy oraz okresu zatrudnienia
w warunkach szczególnych i przekazania środków z otwartego funduszu emerytalnego
na dochody budżetu państwa, które to w konsekwencji stanowiły o przyznaniu mu prawa
do emerytury w obniżonym wieku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy w zakresie decyzji organu rentowego z 21 kwietnia 2017 r. przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, nie przekraczając granicy wyznaczonej dyspozycją art. 233 § 1 kpc, dokonał właściwych ustaleń faktycznych oraz wywiódł z nich logiczne
i znajdujące oparcie we właściwie wskazanych przepisach prawa materialnego wnioski.
Nie budzą też wątpliwości Sądu Apelacyjnego: trafność rozstrzygnięcia i rozważania przedstawione na jego uzasadnienie, które w całości przyjmuje za swoje, bowiem Sąd I instancji w sposób odpowiadający wymogom art. 328 § 2 kpc ustalił fakty oraz wyjaśnił podstawę prawną wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

W powyższym zakresie w istocie jedynym zarzutem apelacji jest uwzględnienie okresów nieskładkowych przebytych przez ubezpieczonego od dnia 15 listopada 1991 r.,
bez których nie udowodni 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 14 lat,
7 miesięcy i 11 dni.

Zarzut ten nie mógł być uwzględniony. Organ rentowy nie przyjmuje do wiadomości ustalonego poglądu Sądu Najwyższego i sądów powszechnych (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z 27 listopada 2003 r. sygn. akt III UZP 10/03, OSNP Nr 5 z 2004 r. poz. 87),
iż do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). Jak nadto wskazał Sąd Najwyższy
w uzasadnieniu wyroku z 18 maja 2012 r., sygn. akt III UK 99/11, LEX nr 1227193), sytuacja osób wymienionych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach, opisywana w doktrynie jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. Uwzględnienie ochrony praw w trakcie nabywania jest zaś aprobowane w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a także Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem Sądu Najwyższego, ochrona ekspektatywy może wynikać z jej istoty, lecz może także zyskiwać wzmocnienie w prawie. Funkcję takiego wzmocnienia spełnił art.184 stawy emerytalno-rentowej wobec pozostających w toku stosunków nabywania prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r. W przepisie tym ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury
w wieku wcześniejszym. Przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania,
tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymywania się od jakiejkolwiek ingerencji
w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawy ekspektatywa nie mogła wygasnąć wskutek nowej regulacji ustalania stażu pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w pełni podzielającego ten pogląd, bezzasadne jest pomijanie przez organ rentowy spornych okresów pobierania zasiłków chorobowych, zaś ich uwzględnienie skutkuje wykazaniem przez ubezpieczonego przesłanki co najmniej 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu, po myśli art. 184 ust. 1 i 2 w zw.
z art. 32 ust. 1 oraz § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego
1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), a zatem przyznaniem prawa do spornej emerytury.

Skarżący zarzucił nadto naruszenie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc przez nierozpoznanie odwołania od decyzji z 6 czerwca 2017 r. Pozostaje faktem, że zaskarżony wyrok nie wskazał
w sentencji i nie objął rozstrzygnięciem owej decyzji. Nie mamy jednak do czynienia
z nierozpoznaniem istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 kpc.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, mimo nierozpoznania przez Sąd I instancji odwołania od decyzji z 6 czerwca 2017 r., prawomocne wyroki wydane w niniejszej sprawie, stanowią dostateczną podstawę do przyznania ubezpieczonemu spornego świadczenia, zatem ponowne rozpoznawanie sprawy przez Sąd Okręgowy w opisanym zakresie nie byłoby celowe.

Z tych przyczyn, po myśli art. 385 kpc orzeczono, jak w punkcie 1 sentencji.

O zwrocie kosztów zastępstwa adwokackiego za drugą instancję orzeczono
(w punkcie 2) z mocy art. 98 § 1 i 2 kpc oraz art. 108 § 1 kpc, a także § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz.1800 z późn. zm.).

/-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Nowakowski /-/ SSA W.Bzibziak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek