Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 września 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR del Elżbieta Lucyna Mojsa

Protokolant: Joanna Rapita

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z wniosku J. D. (1)

z udziałem M. G.

o wydanie orzeczenia w trybie art. 111 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy

postanawia:

1.  Nakazać uczestnikowi postępowania M. G. sprostowania na jego koszt w ciągu 48 godzin od uprawomocnienia się orzeczenia, nieprawdziwych informacji poprzez opublikowanie: na głównych stronach internetowych: (...).pl oraz (...), a także na profilu M. G. w portalu społecznościowym (...) oświadczenia oraz przekazania przez M. G. J. D. (1) pisemnego, podpisanego oświadczenia
o następującej treści: „ Ja M. G., Przewodniczący Komitetu (...) B., ubiegający się o mandat radnego Sejmiku Województwa (...) z ramienia Komitetu Wyborczego partii (...) oświadczam, że na konferencji prasowej w dniu 20 września 2018 r. rozpowszechniłem nieprawdziwe informacje na temat rzekomych nieprawidłowości w finansowaniu kampanii przez byłego burmistrza B. J. D. (1) i jego komitet, obecnie kandydata do Rady Dzielnicy z ramienia (...) z J. D. i (...). Odwołuję wypowiedziane przeze mnie wówczas, bezpodstawne twierdzenia, że:

- z dokumentów złożonych 4 lata temu wynika, że Komitet J. D. (1) podczas dzielnicowej kampanii wyborczej w 2014 roku przekroczył wymagany prawem limit 30 tysięcy złotych;

- prawdziwe koszty Komitetu J. D. (1) są nawet kilkukrotnie większe, niż pozostałych komitetów startujących na terenie dzielnicy w wyborach 4 lata temu;

- były burmistrz B. nie rozliczył się z poprzedniej Kampanii. /-/ M. G. ”;

2.  Zakazać uczestnikowi M. G. dalszego rozpowszechniania nieprawdziwych informacji, o których mowa w pkt 1;

3.  Nakazać M. G. wpłacenia kwoty 10 000 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) na rzecz organizacji (...): (...);

4.  Zasądzić od uczestnika M. G. na rzecz wnioskodawcy J. D. (1) kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Pismem wniesionym do tut. Sądu w dniu 27 września 2018 r. o godz. 8:49 J. D. (1), na podstawie art. 111 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy, wniósł o:

1.  zakazanie uczestnikowi postępowania rozpowszechniania informacji nieprawdziwych, wskazujących że:

a)  z dokumentów złożonych 4 lata temu wynika, że Komitet J. D. (1) podczas dzielnicowej kampanii wyborczej w 2014 roku przekroczył wymagany prawem limit 30 tysięcy złotych;

b)  prawdziwe koszty Komitetu J. D. (1) są nawet kilkukrotnie większe, niż pozostałych komitetów startujących na terenie dzielnicy w wyborach 4 lata temu;

c)  były burmistrz B. nie rozliczył się z poprzedniej Kampanii.

2.  Nakazanie uczestnikowi postępowania na jego koszt sprostowania w ciągu 48 godzin od uprawomocnienia się orzeczenia, nieprawdziwych informacji poprzez:

a)  przekazanie wnioskodawcy pisemnego, podpisanego oświadczenia;

b)  opublikowanie oświadczenia na głównej stronie internetowej (...).pl;

c)  opublikowanie oświadczenia na głównej stronie internetowej (...);

d)  opublikowanie oświadczenia na jego profilu w portalu społecznościowym (...),

każdorazowo o następującej treści:

„ Ja M. G., Przewodniczący Komitetu (...) B., ubiegający się o mandat radnego Sejmiku Województwa (...) z ramienia Komitetu Wyborczego partii (...) oświadczam, że na konferencji prasowej w dniu 20 września 2018 r. rozpowszechniłem nieprawdziwe informacje na temat rzekomych nieprawidłowości w finansowaniu kampanii przez byłego burmistrza B. J. D. (1) i jego komitet, obecnie kandydata do Rady Dzielnicy z ramienia (...) z J. D. i (...). Odwołuję wypowiedziane przeze mnie wówczas, bezpodstawne twierdzenia, że:

- z dokumentów złożonych 4 lata temu wynika, że Komitet J. D. (1) podczas dzielnicowej kampanii wyborczej w 2014 roku przekroczył wymagany prawem limit 30 tysięcy złotych;

- prawdziwe koszty Komitetu J. D. (1) są nawet kilkukrotnie większe, niż pozostałych komitetów startujących na terenie dzielnicy w wyborach 4 lata temu;

- były burmistrz B. nie rozliczył się z poprzedniej Kampanii.

/-/ M. G.”

3.  nakazanie uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty 10 000 zł na rzecz organizacji (...) – KRS: (...);

4.  zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu wniosku J. D. (1) podał, że w trakcie kampanii wyborczej na radnych Sejmiku Województwa (...), M. G. rozpowszechnił nieprawdziwe informacje odnośnie rzekomych nieprawidłowości w kampanii wyborczej ugrupowania byłego burmistrza B. J. D. (1) w 2014 r. Do wypowiedzi M. G. doszło podczas zwołanej w dniu 20 września 2018 r. Konferencji prasowej. Słowa wypowiedziane podczas ww. konferencji zastały następnie powielane w przestrzeni medialnej oraz na portalach społecznościowych.

Zdaniem wnioskodawcy działania te mają na celu zdyskredytowanie J. D. (1) w oczach wyborców i zniechęcenie ich do głosowania na wnioskodawcę i jego komitet, ze względu na zarzut wyimaginowanych nieprawidłowości w rozliczeniu kampanii samorządowej sprzed 4 lat, co w oczach opinii publicznej, miało nadto zostać uwiarygodnione zapowiedzianym przez uczestnika zawiadomieniem do Prokuratury.

Zdaniem wnoszącego, prawidłowość finansowania kampanii wyborczej J. D. (1) oraz jego Komitetu wyborczego nie została zakwestionowana przez żaden organ, w tym np. Policję, Prokuraturą, ani Sąd. Tym samym twierdzenia uczestnika stanowią oczywiste pomówienie wnioskodawcy o nigdy niezaistniałe działania o charakterze przestępczym (wniosek k. 3 –7).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

Wnioskodawca J. D. (1) jest Kandydem do Rady Dzielnicy B. (...) W. (okręg nr(...)) w wyborach samorządowych zarządzonych na dzień 21 października 2018 r.

Uczestnik M. G. pełni funkcje burmistrza Dzielnicy B. (...) W., przewodniczy Komitetowi (...) B., jak również kandyduje z listy Komitetu Wyborczego tej partii do Sejmiku Województwa (...) (okręg nr (...)).

W dniu 20 września 2018 r. M. G. zwołał konferencję prasową poświęconą możliwym nieprawidłowościom w kampanii wyborczej ugrupowania byłego burmistrza B. J. D. (1) w 2014 r.

W dniu 20 września 2018 r. na stronie internetowej (...).pl pojawił się artykuł, który cytuje następujące słowa M. G. zapadłe na przedmiotowej konferencji:

z dokumentów złożonych 4 lata temu wynika, że Komitet J. D. (1) podczas dzielnicowej kampanii wyborczej w 2014 roku przekroczył wymagany prawem limit 30 tys. złotych. Taka kwota została ustalona przez Państwową Komisję Wyborczą – mówił podczas konferencji G..

Po przeanalizowaniu dokumentów wynika, że suma wszystkich wydatków na kampanię wyniosła 28 039,64 zł. B. G. zwrócił uwagę, że kwota ta może nie odzwierciedlać prawdziwych nakładów jakie musiałby ponieść komitet J. D. (1) w kampanii sprzed 4 lat. W kwocie tej miałby się znaleźć druk ulotek i plakatów, reklama w środkach masowego przekazu i na nośnikach reklamowych, oraz druk i kolportaż trzech numerów gazety (nieujętej nawet w sprawozdaniu finansowym). – Koszt podobnej publikacji do tej z kampanii wyborczej wyniósł w tym samym roku bez kolportażu 18 636 zł. Gdyby przemnożyć tę kwotę przez trzy wydania gazety wyborczej, to otrzymamy 55 908 zł. Do tej sumy należy dodać prawie 30 tys. zł wykazanych w sprawozdaniu oraz prawdziwy koszt plakatów i ulotek. Można więc przypuszczać, że prawdziwe koszty Komitetu J. D. (1) są nawet kilkukrotnie większe, niż pozostałych komitetów startujących na terenie dzielnicy w wyborach 4 lata temu – mówił M. G..

Były burmistrz B. nie rozliczył się z poprzedniej kampanii a znów szykuje się do wyborów – Materiały wyborcze ukazały się przed formalnym zarejestrowaniem Komitetu Wyborczego jego ugrupowania. Na materiałach nie ma więc informacji kto je sfinansował, bo potencjalny uprawniony do tego podmiot formalnie jeszcze nie powstał. Istnieje wielkie zagrożenie, że wybory znów będą wypaczone, bo rywalizacja kandydatów do Rady Dzielnicy może być nierówna. Będziemy patrzeć im na ręce, a w najbliższych dniach złożymy doniesienie do prokuratury ws. nieprawidłowości finansowania kampanii wyborczej i fałszywego poświadczenia w dokumentach – mówił burmistrz M. G..

Następnie w tym samym dniu, na stronie internetowej portalu społecznościowego (...), na profilu M. G. pojawił się link do opublikowanego na stronie (...).pl, powyżej opisanego artykułu.

Trzy dni później, w dniu 23 września 2018 r. na stronie internetowej (...) został opublikowany artykuł pt: Wątpliwości dotyczące kampanii byłego burmistrza (...) B.”

W treści artykułu powielono informacje podane przez uczestnika M. G. na konferencji zwołanej w dniu 20 września 2018 r,. tj. podano, iż:

z dokumentów złożonych 4 lata temu wynika, że Komitet J. D. (1) podczas dzielnicowej kampanii wyborczej w 2014 roku przekroczył wymagany prawem limit 30 tys. złotych. Taka kwota została ustalona przez Państwową Komisję Wyborczą – mówił podczas konferencji G..

Po przeanalizowaniu dokumentów wynika, że suma wszystkich wydatków na kampanię wyniosła 28 039,64 zł. B. G. zwrócił uwagę, że kwota ta może nie odzwierciedlać prawdziwych nakładów jakie musiałby ponieść komitet J. D. (1) w kampanii sprzed 4 lat. W kwocie tej miałby się znaleźć druk ulotek i plakatów, reklama w środkach masowego przekazu i na nośnikach reklamowych, oraz druk i kolportaż trzech numerów gazety (nieujętej nawet w sprawozdaniu finansowym). – Koszt podobnej publikacji do tej z kampanii wyborczej wyniósł w tym samym roku bez kolportażu 18 636 zł. Gdyby przemnożyć tę kwotę przez trzy wydania gazety wyborczej, to otrzymamy 55 908 zł. Do tej sumy należy dodać prawie 30 tys. zł wykazanych w sprawozdaniu oraz prawdziwy koszt plakatów i ulotek. Można więc przypuszczać, że prawdziwe koszty Komitetu J. D. (1) są nawet kilkukrotnie większe, niż pozostałych komitetów startujących na terenie dzielnicy w wyborach 4 lata temu – mówił M. G..

Zgodnie z Postanowieniem Komisarza Wyborczego w W. z dnia 16 listopada 2015 r. przedłożone przez W. M. pełnomocnika finansowego Komitetu Wyborczego Wyborców J. B. dla B. sprawozdanie finansowe o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych Komitetu Wyborczego, poniesionych w wyborach samorządowych zarządzonych na dzień 16 listopada 2014 r. przyjęto bez zastrzeżeń (k.66.)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Wniosek J. D. (1) zasługuje na uwzględnienie.

W okresie poprzedzającym wybory ważne jest aby opinie i informacje mogły być swobodnie przekazywane. Podlega to jednak pewnym ograniczeniom. Kampania wyborcza powinna być bowiem prowadzona według określonych ustawą reguł i zasad, a w toku rywalizacji kandydatów i ich komitetów wyborczych o zdobycie mandatu nie powinno dochodzić do drastycznego złamania tych zasad.

Zgodnie z dyspozycją artykułu 111 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeksu wyborczego (Dz.U. z 2018 r. poz. 754) jeżeli rozpowszechniane, w tym również w prasie w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz.U. poz. 24, z późn. zm.12), materiały wyborcze, w szczególności plakaty, ulotki i hasła, a także wypowiedzi lub inne formy prowadzonej agitacji wyborczej, zawierają informacje nieprawdziwe, kandydat lub pełnomocnik wyborczy zainteresowanego komitetu wyborczego ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o wydanie orzeczenia:

1.  zakazu rozpowszechniania takich informacji;

2.  przepadku materiałów wyborczych zawierających takie informacje;

3.  nakazania sprostowania takich informacji;

4.  nakazania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające dobra osobiste;

5.  nakazania przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone;

6.  nakazania uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 100 000 złotych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Celem tego przepisu jest nie tylko ochrona uczestników kampanii (kandydatów
i komitetów wyborczych) przed skutkami rozpowszechniania nieprawdziwych informacji, ale również ocena prawidłowości przebiegu kampanii wyborczej, rywalizacji politycznej, zasad uczciwej konkurencji wyborczej, która ma przez to zapobiegać zniekształcaniu ocen wyborców.

Zaznaczenia wymaga również, iż z uwagi na użycie w omawianym przepisie sformułowania "również w prasie" obejmuje on swoim działaniem rozpowszechnianie materiałów wyborczych a także wypowiedzi lub innych form prowadzonej agitacji wyborczej zawierających nieprawdziwe informacje nie tylko w prasie również na innych polach komunikacji społecznej (Tak też post. SA w Rzeszowie z 7.9.2013 r., I ACz 775/13, Legalis).

Sąd rozpoznając wniosek w trybie wyborczym bada przede wszystkim, czy informacje, wiadomości podawane przez rywalizujące między sobą podmioty są prawdziwe, czy też nie. To znaczy, czy da się je przyporządkować wg kryterium „prawda” – „fałsz”. Ma to kluczowe znaczenie, gdyż wyrażanie opinii, czy poglądów na czyjś temat, jakkolwiek o ujemnym ciężarze gatunkowym, mieści się z reguły w szeroko pojmowanej „walce wyborczej”.

W ocenie Sądu Okręgowego podane przez uczestnika M. G. informacje wskazujące na to, że z dokumentów złożonych 4 lata temu wynika, że Komitet J. D. (1) podczas dzielnicowej kampanii wyborczej w 2014 roku przekroczył wymagany prawem limit 30 tysięcy złotych, a także że były burmistrz B. nie rozliczył się z poprzedniej Kampanii są niezgodne z prawdą.

Przeczy temu wprost treść postanowienia Komisarza Wyborczego w W. z dnia 16 listopada 2015 r. wydanego w przedmiocie przyjęcia bez zastrzeżeń sprawozdania finansowego Komitetu Wyborczego Wyborców J. B. dla B. w wyborach samorządowych zarządzonych na dzień 16 listopada 2014 r.

W tym miejscu należy wskazać, że przyjęcie bez zastrzeżeń ww. sprawozdania świadczy jednoznacznie, że dane sprawozdanie finansowe komitetu wyborczego partii politycznej jest w pełni prawidłowe (art. 144 Kodeks Wyborczy).

Odnosząc się natomiast do zgłoszonych przez wnioskodawcę żądań sformułowanych w związku z następującą wypowiedzią uczestnika: prawdziwe koszty Komitetu J. D. (1) są nawet kilkukrotnie większe, niż pozostałych komitetów startujących na terenie dzielnicy w wyborach 4 lata temu, w pierwszej kolejności należy wskazać, że powyższe słowa wypowiedziane przez M. G. zostały de facto poprzedzone sformułowaniem można więc przypuszczać.

Uczestnik bowiem najpierw przedstawia swoją prywatnie przeprowadzoną analizę sposobu finansowania kampanii wyborczej wnioskodawcy, a także wysokości jej kosztów,
a następnie formułuje zdanie przypominające ocenę, że koszty Komitetu wnioskodawcy
w rzeczywistości pozostają większe.

W tym miejscu należy wskazać, że regulacja zawarta w art. 111 Kodeksu Wyborczego zawiera katalog możliwości przysługujący osobie, wobec której rozpowszechniane są nieprawdziwe informacje. Co do zasady zatem, regulacja ta zatem obejmuje jedynie twierdzenia dotyczące faktów, a nie sądów o charakterze ocennym.

Jednak, nawet jeśli wypowiedź jest sądem ocennym, można rozważać, czy doszło do naruszenia, jeśli istnieją fakty pozwalające na kwestionowanie sądów ocennych, a sąd ocenny może przekraczać dopuszczalne granice, jeśli brak jest podstaw faktycznych na ich poparcie" (wyr. z 19.5.2005 r. T. v. T., skarga Nr 48176/99, ECHR 2001-II).

Z taką sytuacją mamy do czynienia na gruncie niniejszej sprawy.

Przedstawiony, w wypowiedzi o treści: Można więc przypuszczać, że prawdziwe koszty Komitetu J. D. (1) są nawet kilkukrotnie większe, niż pozostałych komitetów startujących na terenie dzielnicy w wyborach 4 lata temu – mówił M. G., Sąd ocenny, pozostaje w sprzeczności z faktem przyjęcia bez zastrzeżeń sprawozdania finansowego obejmującego przychody i wydatki poniesione w wyborach samorządowych
w 2014 r. Komitetu Wyborczego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uwzględnił żądanie J. D. (1)
o zakazanie uczestnikowi postępowania rozpowszechniania nieprawdziwych informacji,
a także nakazanie sprostowania tychże nieprawdziwych informacji, poprzez opublikowanie stosownych oświadczeń na głównych stronach internetowych (...).pl, (...), opublikowania stosownego oświadczenia na jego profilu w portalu społecznościowym (...), a także poprzez złożenie pisemnego i podpisanego oświadczenia do rąk wnioskodawcy.

Treść i miejsce zamieszczenia sprostowania w ocenie Sądu należało uznać za właściwy. Sąd widzi bowiem potrzebę dokonania opublikowania oświadczenia we wskazanych przez J. D. (1) stronach internetowych i portalu, bowiem to właśnie w tych miejscach doszło do publikacji nieprawdziwych, wypowiedzianych przez M. G. twierdzeń.

Z uwagi na powagę dokonanych naruszeń – M. G. zarzucił J. D. (1) nierzetelność w finansowaniu kampanii wyborczej w roku 2014, jednocześnie sugerując, że to „przewinienie”, zostanie przez uczestnika zgłoszone do Prokuratury, Sąd Okręgowy znalazł także podstawę do nakazania uczestnikowi M. G. zapłaty kwoty 10 000 zł na rzecz wskazanego we wniosku stowarzyszenia, uznając i to żądanie za proporcjonalną sankcję za rozpowszechnionych na temat J. D. (1) nieprawdziwych informacji.

Jednocześnie tytułem wyjaśnienia, wobec braku zarzutu uczestnika, Sąd uznał, że cytowane na wskazanych przez wnioskodawcę stronach internetowych słowa M. G. zostały przez uczestnika w rzeczywistości wypowiedziane.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. oraz na podstawie § 8 ust 1 pkt 2 w zw. § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

W związku z powyższy Sąd orzekł jak na wstępie.