Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Rataj

Sędziowie: SSO Alicja Spustek-Kląskała

SSO Teresa Znaińska

Protokolant: Agnieszka Fryśna

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa M. F. i małoletniego R. F. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową M. F.

przeciwko S. S.

o alimenty

na skutek apelacji wniesionej przez powodów od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 7 czerwca 2013 r. sygn. akt III RC 11/13;

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że zasądza od S. S. na rzecz małoletniego R. F. alimenty w kwocie po 400,- (czterysta) zł miesięcznie poczynając od dnia 1 września 2013 r. płatne z góry do dnia 15-go każdego miesiąca do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda M. F. wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat;

II.  oddala apelację powódki i apelację powoda w pozostałej części;

III.  nakazuje pozwanemu, aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu) kwotę 240,- zł tytułem opłaty sądowej, od której powód był zwolniony.

Sygn. akt XIII Ca 455/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu, w sprawie o sygn. akt III RC 11/13, z powództwa M. F. i małoletniego R. F. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową M. F. przeciwko S. S. o alimenty w pkt. I) oddalił powództwo; w pkt. II) odstąpił od obciążania małoletniego powoda oraz powódki kosztami postępowania w sprawie.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Powódka M. F. w dniu (...) urodziła małoletniego powoda R. F.. Dziecko pochodzi z nieformalnego związku. Ojcostwo dziecka nie zostało ustalone. Powódka nie ma z ojcem małoletniego kontaktu. Nie zna jego miejsca zamieszkania ani numeru telefonu.

M. F. ma 36 lat, z zawodu jest księgową. Nie pracuje, posiada status osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku, poszukuje pracy. Z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we W. otrzymuje zasiłek rodzinny na małoletniego powoda wraz z dodatkiem z tytułu samotnego wychowywania dziecka w łącznej kwocie 247 zł miesięcznie. Korzysta ze wsparcia finansowego matki. Powódka jest właścicielką mieszkania zakupionego za pieniądze uzyskane od ojca w kwocie 150 000 zł, w którym mieszka razem z małoletnim powodem. Miesięczny koszt utrzymania lokalu obejmuje opłaty za: czynsz wraz z wodą i jej podgrzaniem 290 zł, prąd 50 zł. Powódka w okresie od dnia 28.01.2013 r. do 07.02.2013 r. przebywała w (...) Sp. z o.o. przy ul. (...) J. C. – K. we W..

Małoletni powód R. F. ma 2 lata i 6 miesięcy. Jest zdrowym dzieckiem. Opiekę nad nim sprawuje powódka. Babka macierzysta ponosi koszt utrzymania chłopca, tj. dostarcza jedzenie, kupuje ubrania i środki czystości.

Pozwany S. S. liczy 60 lat. Jest zatrudniony w (...) S.A. we W. z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości ok. 4 500 zł netto. Posiada oszczędności w kwocie około 60 000-80 000 zł. W dniu 4 lutego 2013 r. przekazał na rzecz powódki i małoletniego powoda darowiznę na zakup mieszkania w kwocie 150 000 zł. Pozwany na swoje utrzymanie przeznacza kwotę około 1 300 zł miesięcznie. Jest żonaty, mieszka i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z żoną. Na koszty utrzymania domu składają się opłaty za: podatek od nieruchomości 314 zł rocznie, prąd 100-120 zł miesięcznie, gaz 230 zł co drugi miesiąc w okresie letnim, 330 zł miesięcznie w okresie zimowym, wodę 129 zł miesięcznie, drewno do kominka 1 600 zł rocznie. Żona pozwanego pracuje i uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 2 800 zł miesięcznie. Pozwany daje czasami wnukowi pieniądze „do kieszonki”.

Wyrokiem z 22 lutego 2011 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu, w sprawie sygn. akt R III C 842/10 z powództwa M. F. przeciwko S. S. o alimenty oddalił powództwo. Wówczas powódka M. F. liczyła 33 lata, posiadała wyższe wykształcenie i doświadczenie zawodowe na stanowisku kadrowej. Nie pracowała. Posiada status osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku. W dacie składania pozwu była w szóstym miesiącu ciąży. Nie utrzymywała kontaktu z przyszłym ojcem mającego się urodzić dziecka. Korzystała z pomocy finansowej MOPS we W.. Do 22 października 2010 r. powódka mieszkała w domu u swoich rodziców, gdzie pozwany ponosił koszty utrzymania domu, a matka prowadziła dom, zapewniając powódce posiłki. Wówczas pozwany S. S. liczył 58 lat. Był zatrudniony w (...) S.A. we W. na stanowisku mistrza ze średnim miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości ok. 4 100 zł netto. Pozwany mieszkał i prowadził wspólne gospodarstwo domowe wraz z żoną. Zapewniał córce utrzymanie. Żona pozwanego pracowała zawodowo. Pozwany po wyprowadzeniu się powódki w dniu 22 października 2010 r. stracił z córką kontakt. Deklarował dalszą możliwość zamieszkania córki w zajmowanym przez niego i żonę domu.

W ocenie Sądu Rejonowego oba powództwa nie zasługiwały na uwzględnienie. Zdaniem Sądu powódka M. F. nie udowodniła, że pozostaje w niedostatku. Powódka nie wykazała, że własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb swoich oraz syna. Wprawdzie powódka obecnie nie pracuje, ale ze zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie nie wynika, że jest osobą niezdolną do pracy, zresztą sama twierdzi, że pracy poszukuje. Zdaniem Sądu Rejonowego tak wiek powódki, jak i jej wykształcenie oraz zawód predysponują ją do świadczenia pracy, zaś sytuacja w jakiej znajduje się powódka wynika z jej autonomicznej decyzji, a nie z racji przeszkód natury obiektywnej. Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że powódka z dzieckiem mogliby mieszkać w domu pozwanego, zaś swoje mieszkanie wynająć i stąd czerpać dochód. Ponieważ Sąd uznał, że powódka jest w stanie zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby, brak było podstaw do uwzględnienia powództwa M. F..

Sąd nie uznał również zasadności żądania w zakresie alimentów od pozwanego na rzecz małoletniego powoda R. F.. Zdaniem Sądu Rejonowego w przedmiotowej sprawie nie został spełniony warunek określony w art. 133 § 2 kro, umożliwiający obciążenie obowiązkiem alimentacyjnym pozwanego jako dalszego krewnego, a więc małoletni powód nie znajduje się w niedostatku. Sąd zauważył, że wobec posiadania możliwości zarobkowych z uwagi na wiek, zdrowie, wykształcenie, w tym majątku z jakiego może uzyskiwać dochód, powódka może własnymi siłami zaspokajać usprawiedliwione potrzeby syna. Sąd wskazał, że pozwany interesuje się wnukiem, przekazuje chłopcu środki pieniężne. Dzięki pozwanemu i jego żonie małoletni powód ma zapewnione warunki życia.

Na podstawie art. 102 kpc Sąd odstąpił od obciążania małoletniego powoda oraz powódki kosztami postępowania w sprawie mając na uwadze sytuację majątkową M. F..

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka M. F. w imieniu swoim i małoletniego powoda R. F., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości.

Na uzasadnienie podała, że wbrew ustaleniom Sądu Rejonowego pozostaje z synem w niedostatku, samotnie wychowuje syna, pozostaje bez pracy, otrzymuje 247 zł miesięcznie świadczenia rodzinnego oraz kwotę 150 zł miesięcznie, które otrzymuje od swojej matki. Wskazała, że kwoty te nie pozwalają na pokrycie podstawowych potrzeb matki i dziecka. Wskazała, że małoletni R. ma liczne problemy zdrowotne, m.in. uczęszcza na terapię logopedyczną, wymaga ścisłej diety bezglutenowej, bezbiałkowej i bezjajecznej. W związku z powyższym małoletni wymaga dużych nakładów finansowych.

Mając na uwadze powyższe wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Na rozprawie w dniu 19 lutego 2014 r. powódka wniosła o zasądzenie alimentów na swoją rzecz w wysokości 500 zł miesięcznie a na małoletniego syna R. w wysokości 1000 zł miesięcznie od dnia 1 stycznia 2013 r., alternatywnie od dnia 1 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy uzupełnił postępowanie dowodowe w postępowaniu odwoławczym i dopuścił dowód z: zaświadczenia Centrum P. Żywieniowych i (...) z 10.07.2013r. (k. 56), zaświadczenia Wojewódzkiego Zespołu (...) z 08.11.2013r. (k. 57), Opinii Poradni P.-Pedagogicznej nr 5 z dnia 12.11.2013 r. (k. 58), zaświadczenia Oddziału Fundacji (...) oraz informacji dla lekarza kierującego z Oddziału Fundacji (...) z dnia 22.10.2013r. (k. 59, 60), skierowań do poradni specjalistycznej z dnia 05.11.2013 r. i 05.12.2013 r. (k. 61), zaświadczenia Powiatowego Urzędu Pracy z 02.12.2013 r. (k. 62), zeznań świadka I. S. CD k. 87, czas 00:08:10, uzupełniające przesłuchanie powódki M. F., CD k. 87, czas 00:18:26, przesłuchania pozwanego S. S., CD k. 87, czas 00:39:03, karty informacyjnej leczenia szpitalnego k. 81-82, informacji dla lekarza kierującego k. 83, zaświadczenia z (...) z dnia 06.12.2010 r. (k. 84), zaświadczenia Wojewódzkiego Zespołu (...) opieki (...) z dnia 07.02.2014 r. (k. 85), zaświadczenia lekarskiego z (...) dla Dzieci z dnia 03.12.2013 r. (k. 85), informacji MOPS z dnia 28.02.2014 r. (k. 105), zestawienia należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne pozwanego (k. 108), odpisu wyroku sądu zagranicznego bez tłumaczenia (k. 109-115).

Sąd Okręgowy ustalił, że u małoletniego R. F. rozpoznano ostrą nietolerancję pokarmową na gluten (pszenica, żyto, jęczmień, owies), mleko krowie, kozie, owcze i wszystkie ich przetwory, jaja kurze. Podejrzenie atrofii kosmków i mikrokosmków jelita cienkiego, stan zapalny. Konieczna jest rygorystyczna dieta bezglutenowa, bezmleczna i bezjajeczna przez okres 1 roku (do lipca 2014).

Małoletni R. F. od dnia 16.09.2013 r. objęty jest wczesną rehabilitacją w związku rozpoznanym opóźnieniem rozwoju psychomotorycznego. Dziecko uczęszcza na zajęcia z logopedą, psychologiem, pedagogiem oraz jest konsultowany przez lekarza specjalistę neurologa o lekarza specjalistę rehabilitacji. Małoletni zagrożony jest niepełnosprawnością ruchową. Występuje zaburzenie postawy oraz osłabione napięcie mięśniowe. Pozostaje pod opieką poradni specjalistycznych, w tym neurologicznej, ortopedycznej, gastrologicznej i laryngologicznej. Ma rozpoznanie niedosłuchu, wadę wymowy. Ogólny rozwój psychoruchowy przebiega nieharmonijnie. Zachowany krótki kontakt wzrokowy. Z uwagi na zaburzenia rozwoju ruchowego i rozwoju mowy chłopiec wymaga kompleksowych oddziaływań o charakterze wczesnego wspomagania rozwoju, co zapewni warunki poprawy jego funkcjonowania. U małoletniego rozpoznano szmer nad sercem, alergię wziewną. Jest obserwowany w kierunku celiakii oraz autyzmu.

Małoletni R. F. od 16.09.2013 r. jest codziennie rehabilitowany, łącznie z dojazdami matce małoletniego zajmuje to około 4-5 godzin dziennie. Dziecko jest rehabilitowane w ramach kontraktu z NFZ. Powódka wystąpiła o ustalenie stopnia niepełnosprawności małoletniego, nie ma jeszcze orzeczenia.

Małoletni R. w styczniu 2014 r. korzystał z 6 osobodni w ramach rehabilitacji dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego na oddziale dziennym w Wojewódzkim Zespole (...) w Wojewódzkim Centrum Medycznym (...) we W., Ośrodek (...) dla Dzieci.

W dniu 4 lutego 2013 r. rodzice powódki przekazali przelewem kwotę 150 000 zł na zakup mieszkania dla powódki i jej syna. Pieniądze pochodziły z oszczędności pozwanego i jego żony I. S.. Powódka dokonała zakupu mieszkania tylko na swoje nazwisko. W kwietniu 2013 r. powódka wyprowadziła się z dzieckiem z mieszkania rodziców. Od tego czasu matka powódki pomaga córce finansowo przekazując jej do ręki kwotę 400 zł miesięcznie z przeznaczeniem na utrzymanie wnuka nadto dokonuje zakupu odzieży i żywności dla małoletniego R.. Pieniądze te pochodzą ze wspólnego budżetu rodziców powódki. Oprócz tego pozwany zawozi córce artykuły żywnościowe o wartości około 50 zł. Dziadkowie macierzyści nie wiedzą jaki jest dokładnie stan zdrowia ich wnuka, czerpią wiedzę w tym zakresie z informacji pozyskanych od córki.

Powódka M. F. posiada wykształcenie wyższe, z zawodu jest księgową. Powódka jest rozwódką, rozwód nastąpił w 2009 r. przed sądem niemieckim. Z zaświadczenia PUP we W. z dnia 02.12.2013 r. wynika, że powódka jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna od dnia 06.03.2013 r., bez prawa do zasiłku. Do 16.09.2013 r. powódka rehabilitowała dziecko kilka razy w miesiącu, poszukiwała pracy i miejsca w żłobku dla dziecka, natomiast od 16.09.2013 r. rehabilitowała dziecko intensywnie kilka razy w tygodniu. Powódka utrzymuje się ze świadczeń z MOPS-u.

Powódka w okresie od stycznia 2013 r. korzysta z pomocy MOPS we W. w następujący sposób: w formie zasiłku rodzinnego wraz z dodatkiem z tytułu samotnego wychowywania dziecka przyznanych na R. F., łączna wysokość wypłaconych świadczeń w okresie od stycznia 2013 r. do lutego 2014 r. wynosi 3 458 zł; w formie dodatku mieszkaniowego od 01.08.2013 r. do 31.01.2014 r. w wysokości 173,37 zł miesięcznie oraz od 01.02.2014 r. do 31.07.2014 r. w wysokości 170,71 zł miesięcznie; w formie dodatku energetycznego od 01.01.2014 r. do 30.04.2014 r. w wysokości 15,77 zł miesięcznie. Powódka korzystała z pomocy finansowej z (...) Nr 2: w styczniu 2013 r. – w formie zasiłku celowego w wysokości 250 zł oraz korzysta z pomocy finansowej z (...) nr 10; w sierpniu 2013 r. – w formie zasiłku celowego w wysokości 400 zł; we wrześniu 2013 r. – w formie zasiłku celowego w wysokości 500 zł; w październiku 2013 r. - w formie zasiłku celowego w wysokości 400 zł; w listopadzie 2013 r. – w formie zasiłku celowego w wysokości 400 zł; w grudniu 2013 r. - w formie zasiłku celowego w wysokości 400 zł; w lutym 2014 r. - w formie zasiłku celowego w wysokości 600 zł.

Od lipca 2013 r. powódka otrzymuje miesięcznie zasiłki na siebie i dziecko w łącznej wysokości 820 zł miesięcznie.

Powódka określiła swoje miesięczne koszty utrzymania na kwotę 1000 zł, natomiast małoletniego syna na kwotę około 2500-3000 zł. Na miesięczne koszty utrzymania mieszkania zajmowanego przez powódkę i dziecko składają się opłaty za: czynsz około 300 zł i prąd 50 zł. Obecnie powódka nie ma zaległości w opłatach czynszowych. Na benzynę przeznacza kwotę około 100 zł miesięcznie.

Ojciec powódki - pozwany S. S. ponosi koszty utrzymania samochodu, którym jeździ powódka. Jest to wydatek rzędu 1500 zł rocznie (tj. koszt ubezpieczenia, napraw, przeglądu, mandatów). Przedmiotowy samochód marki V. (...) został zakupiony w 2008 r. za pieniądze pochodzące od pozwanego i jego żony oraz powódki. Samochód jest zarejestrowany na pozwanego. Benzynę kupuje powódka. Pozwany zawozi córce przygotowane przez żonę jedzenie, posiłki i zabawki dla dziecka, każdorazowo zostawia córce kwotę około 50-100 zł. Wnukowi przekazuje około 200 zł miesięcznie. Pozwany pracuje za wynagrodzeniem 4550 zł miesięcznie brutto, tj. około 3000-3200 zł miesięcznie netto. Małżonka pozwanego – matka powódki I. S. uzyskuje dochody w wysokości 2800 zł miesięcznie brutto. Pozwany pomaga finansowo również drugiej córce i wnuczce. Miesięczne koszty utrzymania domu pozwanego wynoszą około 500-600 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Wprawdzie, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy wyjaśnił istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne i poczynił prawidłowe ustalenia, które Sąd Okręgowy przyjął za własne, prawidłowo powołał także podstawy prawne rozstrzygnięcia i dokonał ich właściwej wykładni, niemniej Sąd Okręgowy po uzupełnieniu postępowania dowodowego z dokonanych ustaleń wyciągnął odmienne od Sądu Rejonowego wnioski dotyczące obowiązku alimentacyjnego wobec uprawnionego małoletniego powoda R. F..

Zgodnie z treścią art. 133 § 1 kro, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania.

Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. (art. 133 § 2 kro).

Według treści art. 129 § 1 i § 2 kro obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem, jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.

Aby obowiązek alimentacyjny przeszedł na zobowiązanych w dalszej kolejności muszą powstać warunki, od których zależy w ogóle możliwość powstania obowiązku alimentacyjnego między osobami pozostającymi w takim stosunku prawnorodzinnym, w jakim w konkretnym przypadku – pozostaje osoba uprawniona z osobą, która miałaby być w dalszej kolejności zobowiązana do alimentacji. Zobowiązany w dalszej kolejności odpowiada wtedy za własne zobowiązanie, nie zaś za czyjś dług. Ma to ten skutek, że przy badaniu zasadności roszczenia wywiedzionego w oparciu o omawiany przepis, przesłanki i zakres świadczeń będą podlegać ocenie z uwzględnieniem osoby zobowiązanego w dalszej kolejności. Chodzi o możliwości płatnicze, ale także o odmienne kryteria leżące u podstaw realizacji obowiązku alimentacyjnego. W szczególności w myśl art. 133 § 2 kro stanowiącego, iż poza obowiązkiem alimentacyjnym rodziców wobec dzieci, które nie mogą utrzymać się samodzielnie (133 § 1 kro), uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku, niezbędne będzie wykazanie właśnie niedostatku uprawnionego.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do żądania powódki M. F. zwrócić należy uwagę na przepis art. 130 kro, zgodnie z którym obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka. Według cyt. przepisu we wszystkich wymienionych wyżej przypadkach obowiązek alimentacyjny w stosunku do osoby uprawnionej obciąża w pierwszej kolejności jej małżonka lub byłego małżonka.

Zgodnie z treścią art. 6 kc, to na uprawnionym dochodzącym alimentów od zobowiązanego w dalszej kolejności ciąży obowiązek wykazania, że zobowiązany w bliższej kolejności nie jest w stanie zaspokoić jego potrzeb.

Z dodatkowych ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy wynika, że małżeństwo powódki M. F. zostało rozwiązane przez rozwód w 2009 r. przed sądem niemieckim. Wbrew twierdzeniom powódki z przedmiotowego orzeczenia nie wynika, że żądanie zasądzenia alimentów na rzecz powódki od byłego męża zostało oddalone. Zostało natomiast wyłączone notarialnie wyrównanie z tytułu utraty przyszłego prawa do zaopatrzenia emerytalnego.

Wbrew zarzutom powódki, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że M. F. nie znajduje się w niedostatku. Mając na uwadze wiek powódki, jej stan zdrowia oraz wykształcenie Sąd Okręgowy uznał, że powódka może środki potrzebne na swoje utrzymanie zdobyć samodzielnie tym bardziej, że jak wykazało postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem odwoławczym rehabilitacja małoletniego R., w której aktywnie uczestniczy powódka, wynosi maksymalnie 4-5 godzin dziennie łącznie z dojazdami, co wskazuje, że powódka pomimo niewątpliwych ograniczeń związanych ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem może podjąć pracę w mniejszym wymiarze czasu pracy. Powódka nie dysponuje żadnym orzeczeniem świadczącym o jej niezdolności do pracy bądź o częściowej niepełnosprawności. Bierność zawodowa powódki wyklucza obciążenie pozwanego kosztami jej utrzymania.

Żądanie małoletniego powoda R. F. oparte jest o przepis art. 132 kro. Ojcostwo małoletniego powoda nie zostało ustalone. Matka małoletniego nie posiada wiedzy na temat pobytu zobowiązanego ojca małoletniego. W tej sytuacji w pierwszej kolejności zobowiązana do obowiązku alimentacyjnego jest matka małoletniego. Jak już wyżej wskazano, obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Oceniając brak możliwości zaspokojenia potrzeb dziecka przez zobowiązanego w bliższej kolejności należy mieć na uwadze nie tylko faktyczny stan majątkowy i osiągane dochody, ale także uwarunkowane cechami intelektualnymi i fizycznymi faktyczne możliwości zarobkowe zobowiązanego, nawet te niewykorzystane.

Wyznacznikiem obowiązku alimentacyjnego krewnych w tym samym stopniu są ich możliwości zarobkowe i majątkowe. Wynika stąd, że w razie sporu o alimenty należy badać możliwości majątkowe każdego z krewnych tego samego stopnia pokrewieństwa, bez względu na to, czy wszyscy oni są pozwanymi w sprawie.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy podnieść, że w układzie rodzinnym małoletniego powoda istnieje osoba zobowiązana w bliższym stopniu, a więc matka (wobec tego, że ojcostwo dziecka nie zostało ustalone). To ona przede wszystkim na mocy powołanych przepisów jest obowiązana do łożenia na utrzymanie dziecka. Tak więc Sąd rozstrzygając niniejszą sprawę badał kwestię możliwości uczynienia zadość obowiązkowi alimentacyjnemu przez rodzica powoda oraz czynił ustalenia czy małoletni powód pozostaje w niedostatku.

Mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy, jak również uwzględniając dowody przeprowadzone w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że małoletni powód R. F. pozostaje częściowo w niedostatku. Jak wcześniej wskazano, zobowiązana w bliższej kolejności - matka małoletniego powoda M. F., nie jest w stanie w pełni uczynić zadość swojemu obowiązkowi w tym względzie.

Małoletni powód od dnia 1 września 2013 r. jest bardzo intensywnie rehabilitowany. W związku z tym możliwość podjęcia pracy przez matkę powoda jest częściowo ograniczona. Matka małoletniego powoda nie dysponuje również majątkiem, który pozwoliłby jej na zaspokojenie potrzeb dziecka na poziomie wyższym niż minimalny. Dziecko ma zapewnione jedynie podstawowe potrzeby rozwojowe, takie jak wyżywienie, odzież oraz odpowiednie warunki mieszkaniowe. Małoletni cierpi na szereg schorzeń. Matka wystąpiła o ustalenie stopnia niepełnosprawności dziecka.

W tym miejscu wskazać należy, że jeśli jedno z rodziców jest całkowicie niezdolne do wykonywania ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego - obowiązek ponoszenia w całości ciężarów związanych z utrzymaniem i wychowaniem wspólnych dzieci - spoczywa w zasadzie na pozostałym rodzicu (por. orz. Sądu Najwyższego z 24 maja 1966 r. sygn. akt III Cr 89/66). Dopiero gdyby zostało ustalone, że drugi z rodziców - mimo odpowiedniej staranności i wykorzystania wszystkich możliwości zarobkowych - nie jest w stanie w całości lub części sprostać swoim obowiązkom względem dziecka i z tego powodu dzieci mogłyby znaleźć się w niedostatku - w grę wchodziłby subsydiarny obowiązek dalszych krewnych, a w szczególności dziadków (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.04.1974 r. sygn. akt III CRN 66/74, Lex 7468).

Jak już wyżej wskazano, matka małoletniego powoda nie jest w stanie samodzielnie w całości zaspokoić potrzeb syna, w związku z tym Sąd dokonując analizy możliwości zarobkowych zobowiązanych w dalszej kolejności uznał, że zasadnym będzie obciążenie obowiązkiem alimentacyjnym pozwanego S. S., jednakże nie w żądanej przez matkę powoda wysokości. W ocenie Sądu Okręgowego spełniona została przesłanka z art. 132 kro. Z całokształtu materiału dowodowego wynika, że pozwany pracuje zawodowo za wynagrodzeniem około 3000-3200 zł miesięcznie netto. Matka powódki I. S. pracuje za wynagrodzeniem w wysokości około 2800 zł miesięcznie netto. Sąd Okręgowy analizował sytuację majątkową babci macierzystej powoda – I. S. w oparciu o dyspozycję art. 129 § 2 kro. Zarówno pozwany, jak i jego żona – babcia macierzysta powoda nie uchylają się od obowiązków wobec wnuka. Rodzice powódki przekazali jej kwotę 150 000 zł, za którą dokonała zakupu mieszkania, zapewniając warunki mieszkaniowe sobie i małoletniemu synowi. Pozwany dokłada się do utrzymania wnuka udostępniając samochód powódce, ponosząc jednocześnie wszelkie związane z jego utrzymaniem koszty (oprócz kosztów paliwa). Nadto przekazuje dla małoletniego pieniądze w kwocie średnio 200 zł miesięcznie. W znaczący sposób świadczy pomoc wnukowi babcia macierzysta. I. S. pomaga zarówno w formie rzeczowej, jak i pieniężnej, przekazując M. F. kwoty rzędu 400 zł miesięcznie z przeznaczeniem na utrzymanie wnuka, nadto dokonuje zakupu odzieży i żywności dla małoletniego wnuka.

Konkludując, Sąd Okręgowy uznał, że małoletni powód pozostaje częściowo w niedostatku, co uzasadnia obciążenie pozwanego obowiązkiem alimentacyjnym na jego rzecz. Sąd zwraca uwagę w tym miejscu uwagę, że obowiązek alimentacyjny dziadka nie może polegać na przerzuceniu na niego niespełnionego obowiązku alimentacyjnego matki dziecka, może on bowiem być zobowiązany jedynie do takich świadczeń na jakie pozwalają jej możliwości majątkowe, przy uwzględnieniu również jego usprawiedliwionych potrzeb (art. 135 § 1 kro) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1976 r., III CRN 205/76).

W pozostałym zakresie potrzeby dziecka powinna pokryć jego matka, która nie jest co do zasady z obowiązku alimentacyjnego względem syna zwolniona.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy w oparciu o przepis art. 386 § 1 kpc zmienił częściowo zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że zasądził od S. S. na rzecz małoletniego R. F. alimenty w kwocie po 400 zł miesięcznie poczynając od dnia 1 września 2013 r., tj. od daty intensywnej rehabilitacji małoletniego dziecka, płatne z góry do dnia 15-go każdego miesiąca do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda M. F. wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, o czym orzeczono w pkt. I wyroku.

W pkt. II wyroku Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację powódki i apelację powoda w pozostałej części.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 98 kpc i art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r., nr 167, poz. 1398 ze zm.).