Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 4624/17

Uzasadnienie wyroku z dnia 2 lipca 2018 r.

W pozwie wniesionym w dniu 13 lipca 2017 r. powód (...) 1 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w W., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, żądał zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego M. J. kwoty 18.766,28 zł z umowy pożyczki nr (...) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto żądał zasądzenia koszów procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty wydanym postępowaniu upominawczym w dniu 20 lipca 2017 r.
w sprawie o sygn. II Nc 25189/17 powództwo zostało uwzględnione w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, zaskarżając nakaz zapłaty w całości, podniósł nieudowodnienie roszczenia, nieistnienie zobowiązania, brak legitymacji powoda oraz przedawnienie roszczenia. Ponadto żądał zasądzenia koszów procesu według norm przepisanych.

Po wniesieniu kolejnych pism przygotowawczych przeprowadzenie rozprawy okazało się niekonieczne, a ponadto strony tego nie żądały.

Za podstawę wyroku Sąd Rejonowy przyjął następujące ustalenia i wnioski.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie, skoro obejmowało zasadne żądanie zasądzenia od M. J. na rzecz (...) 1 Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w W. kwoty 18.766,28 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 lipca 2017 r. do dnia zapłaty.

Według art. 720 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego w brzmieniu obowiązującym przed dniem
8 września 2016 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz. 380), znajdującym zastosowanie
w sprawie niniejszej ze względu na datę zawarcia umowy pożyczki nr (...), tj. 16 grudnia 2012 r., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi 500 złotych, powinna być stwierdzona pismem.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1081 ze zm.), znajdującej zastosowanie w sprawie niniejszej zważywszy na wspomnianą datę zawarcia umowy pożyczki, przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności (kredytodawcą), udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu
w jakiejkolwiek postaci. Według art. 2 ust. 2 pkt 1 tej ustawy za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 tej ustawy nie znajduje ona zastosowania do umów o kredyt konsumencki o wysokości większej niż 80.000 zł albo równowartości tej kwoty w innej walucie niż waluta polska. Natomiast w myśl art. 4 ust. 1 tej ustawy umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta na piśmie, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę.

Należy zatem przyjąć, że jeżeli umowa o kredyt konsumencki przybiera postać umowy pożyczki, art. 4 ust. 1 tej ustawy stanowi przepis szczególny względem art. 720 § 2 Kodeksu cywilnego.

Zachowanie formy pisemnej umowy pożyczki w sprawie niniejszej pozostawało poza sporem i nie budziło wątpliwości zważywszy na treść dokumentu obejmującego umowę pożyczki zawartego na k. 58-59.

Okoliczność, że do wykonania przez powoda umowy pożyczki rzeczywiście doszło
i pozwanemu wypłacono umówioną kwotę tytułem pożyczki także pozostawała poza sporem
i nie budziła wątpliwości zważywszy na treść dokumentu zawartego na k. 57, obejmującego potwierdzenie przelewu pozwanemu środków tytułem pożyczki.

Wątpliwości nie budziła także legitymacja powoda w niniejszej sprawie. Wynikała ona
z umowy sprzedaży wierzytelności zawartej w dniu 29 maja 2012 r. przez powoda jako cesjonariusza z (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. jako cedentem. Dokument obejmujący tę umowę wraz z załącznikami zawarty został na k. 39-55, gdzie wierzytelność względem pozwanej wskazana została w poz. 23879 wyciągu z Załącznika nr 1 (k. 55). Umowa sprzedaży została ponadto potwierdzona dokumentem obejmującym wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego k. 8. Skuteczność przelewu nie budziła wątpliwości w świetle art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, według którego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W sprawie niniejszej żaden z wyjątków przewidzianych w tym przepisie nie zachodził. W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. W sprawie niniejszej tego rodzaju przepis szczególny nie znajdował zastosowania ani tego rodzaju postanowienie umowne nie zostało przewidziane w umowie sprzedaży wierzytelności.

Według art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Na podstawie art. 513 § 1 Kodeksu cywilnego dłużnikowi przysługują zaś przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

Okoliczność, że pozwany zalegał cedentowi (...) Bankowi (...) S.A. z siedzibą
w W. ze spłatą kapitału pożyczki w kwocie 14.077,81 zł została udowodniona zarówno dokumentem obejmującym umowę pożyczki zawartym na k. 58-59, dokumentem obejmującym potwierdzenie pozwanemu przelewu środków tytułem pożyczki zawartym na k. 57, z których wynikała wierzytelność o zwrot udzielonej pożyczki w kwocie 15.921,05 zł, jak i dokumentami obejmującymi odroczenie płatności pożyczki udzielone pozwanemu przez cedenta w dniu
9 maja 2011 r. k. 63-67 w odpowiedzi na wniosek pozwanego z dnia 29 marca
2011 r. k. 62, dokumentem obejmującym wyciąg z ksiąg bankowych nr S/1. (...) k. 72 oraz dokumentem obejmującym (...) k. 73, z których wynikała wierzytelność o zwrot udzielonej pożyczki w kwocie 14.077,81 zł (kapitał wymagalny i niewymagalny k. 67).
W sprawie niniejszej pozwany nie przedstawił dowodu spłaty zaległego kapitału pożyczki
w kwocie 14.077,81 zł, a niewątpliwie według art. 6 Kodeksu cywilnego ciężar udowodnienia takiej okoliczności spoczywał na pozwanym, który z takiej okoliczności mógłby wywodzić skutek prawny w postaci spełnienia świadczenia. Roszczenie o zwrot zaległego kapitału pożyczki w kwocie 14.077,81 zł okazało się zatem usprawiedliwione.

Za usprawiedliwione należało także uznać roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie
w kwocie 4.688,47 zł.

Kwota odsetek maksymalnych za opóźnienie w myśl art. 481 § 2[1] Kodeksu cywilnego w brzmieniu obowiązującym z dniem 1 stycznia 2016 r., a przed tym dniem w myśl art. 359
§ 2[1] Kodeksu cywilnego naliczonych od kwoty 14.077,81 zł zaległej pożyczki za okres od 30 maja 2012 r. do 13 czerwca 2017 r. wynosiła 10.176,52 zł.

Z dowodów z dokumentów obejmujących potwierdzenia wpłat dokonanych przez pozwanego na rzecz powoda jako cesjonariusza w okresie od 6 czerwca 2014 r. do 12 maja 2015 r., zawartych na k. 75-84, wynika zapłata łącznie kwoty 3.424,36 zł. Powód twierdził natomiast, że w tym okresie pozwany zapłacił łącznie kwotę 3.537,84 zł (wyjaśnienie k. 36v.).

Niewątpliwie powód uprawniony był do zaliczenia tej kwoty na poczet zaległych odsetek, skoro brak było dowodu na to, aby pozwany, dokonując zapłaty, wskazał czy spełnia świadczenie główne czy uboczne w postaci odsetek.

Na podstawie art. 451 § 1 Kodeksu cywilnego dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić; jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne.

Na podstawie art. 451 § 3 Kodeksu cywilnego w braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych – na poczet najdawniej wymagalnego.

Różnica pomiędzy kwotą 10.176,52 zł a kwotą 3.537,84 zł nie przekraczała kwoty odsetek objętych żądaniem pozwu.

Roszczenie o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu zarówno od kapitału pożyczki, jak i od odsetek za opóźnienie w spłacie kapitału naliczonych za okres od 30 maja 2012 r. do 13 czerwca 2017 r. nie naruszało art. 482 § 1 Kodeksu cywilnego, według którego od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, z wyjątkami, które w sprawie niniejszej nie znajdują zastosowania. Pozew w sprawie niniejszej wniesiony został bowiem w dniu 13 lipca 2017 r.

Podstawę poczynionych w sprawie ustaleń stanowiły przedstawione przez powoda dowody z dokumentów prywatnych wymienionych w toku dotychczasowego wywodu, które nie były kwestionowane przez pozwanego ani co do których nie ujawniły się jakiekolwiek okoliczności mogące podważać ich wiarygodność.

Nietrafny okazał się podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia.

Termin przedawnienia roszczenia wynikającego z czynności bankowej polegającej na udzieleniu pożyczki, przysługującego podmiotowi legitymującemu się statusem banku, określa art. 118 Kodeksu cywilnego. Przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 1876) nie przewidują szczególnego terminu przedawnienia roszczeń z umowy pożyczki stanowiącej czynności bankową, a w art. 722 Kodeksu cywilnego określony został jedynie termin przedawnienia roszczenia biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki, nie znajdujący zastosowania w sprawie niniejszej.

Uwzględniając okoliczność, że roszczenia z umowy pożyczki przysługujące podmiotowi legitymującemu się statusem banku związane są z prowadzoną przez taki podmiot działalnością gospodarczą (art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe), na podstawie art. 118 Kodeksu cywilnego należało przyjąć, że termin przedawnienia wynosi trzy lata.

Z treści dokumentów prywatnych w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego oraz z umowy sprzedaży wierzytelności z tytułu pożyczki względem pozwanego wynikała okoliczność, że roszczenie powoda nabyte w drodze przelewu w chwili dokonywania przelewu było już wymagalne. Umowa przelewu została zaś zawarta w dniu 29 maja 2012 r. Z kolei z treści dokumentów obejmujących umowę pożyczki zawartej przez pozwanego z cedentem oraz odroczenie płatności udzielone pozwanemu przez cedenta wynikała wymagalność roszczenia z dniem 27 czerwca 2014 r., a następnie na skutek odroczenia płatności z dniem 27 grudnia 2016 r. Poza sporem pozostawała jednak okoliczność, że ze względu na zaległość z zapłatą kolejnych rat pożyczki w umówionych terminach doszło do wypowiedzenia umowy pożyczki pozwanego i postawienia wierzytelności o zwrot pożyczki w stan natychmiastowej wykonalności. Dokument w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych banku k. 72 oraz dokument obejmujący (...) k. 73 wystarczały do przyjęcia, że miało to miejsce najpóźniej w dniu 19 stycznia 2012 r. Należało zatem przyjąć, że z tym dniem trzyletni termin przedawnienia rozpoczął bieg.

Nietrafnie pozwany wywodził, że początek biegu terminu przedawnienia przypadał na dzień 28 listopada 2010 r. Okoliczność, że według § 11 ust. 1 pkt 1 umowy pożyczki cedent uprawniony był do wypowiedzenia umowy pożyczki na wypadek zaległości z zapłatą dwóch kolejnych rat pożyczki nie wystarcza wcale do przyjęcia, że do takiego wypowiedzenia doszło już w dniu 28 listopada 2010 r. Na tę okoliczność nie przedstawiono jakiegokolwiek dowodu. Ponadto przywołany przez pozwanego art. 120 § 1 zd. drugie Kodeksu cywilnego nie znajdował zastosowania, skoro roszczenia wynikające z umowy pożyczki zawartej przez cedenta
z pozwanym nie kwalifikowały się jako bezterminowe, o których mowa w tym przepisie.

Przyjmując, że wierzytelność względem pozwanego z umowy pożyczki stała się wymagalna najpóźniej z dniem w dniu 19 stycznia 2012 r., trzyletni termin jej przedawnienia upłynąłby z dniem 19 stycznia 2015 r.

Niemniej trafnie powód wywodził, że wpłaty dokonane przez pozwanego na rzecz powoda jako cesjonariusza w okresie od 6 czerwca 2014 r. do 12 maja 2015 r. w łącznej kwocie 3.537,84 zł, potwierdzone dokumentami zawartymi na k. 75-84, jeśli uwzględnić także uprzednio kierowane przez pozwanego dwa wnioski o restrukturyzację zadłużenia m.in. z tytułu pożyczki objętej sporem w sprawie niniejszej (k. 62 i 68-69), z których to wniosków jeden został uwzględniony, kwalifikowały się jako kolejne uznania roszczenia skutkujące przerwami biegu terminu przedawnienia.

Według art. 123 § 1 pkt 2 Kodeksu cywilnego bieg przedawnienia przerywa się bowiem przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

Na podstawie art. 124 § 1 Kodeksu cywilnego po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

Wniesienie pozwu w dniu 13 lipca 2017 r. spowodowało zaś kolejną przerwę biegu terminu przedawnienia rozpoczętego na nowo z dniem 12 maja 2015 r.

Nietrafnie pozwany wywodził, że powód jako cesjonariusz nie może powoływać się na okoliczności skutkujące przerwaniem biegu terminu przedawnienia wobec cedenta, który legitymował się statusem banku.

Według poglądu przyjętego za podstawę uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2017 r., III CZP 17/17, OSNC 2018/3/25, wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia objętego tym tytułem wobec cesjonariusza niebędącego bankiem.

Wyjątek ten nie dotyczy jednak czynności polegających na składaniu wniosku
o restrukturyzację zadłużenia oraz kolejnych zapłatach dokonywanych po uwzględnieniu takiego wniosku z zachowaniem warunków wynikających z dokonanej restrukturyzacji, kwalifikujących się jako kolejne uznania roszczenia.

Zapłaty dokonane przez pozwanego nastąpiły zresztą na rzecz cesjonariusza, a nie cedenta.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu należało przyjąć art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego, według którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Za odstąpieniem od obciążania pozwanego kosztami procesu w całości przemawiała szczególnie trudna sytuacja majątkowa pozwanego wynikająca z popełnionego na jego szkodę przestępstwa.

Z tych względów Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji.

SSR Robert Bełczącki

Zarządzenie: Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikom obu stron bez pouczenia.

SSR Robert Bełczącki