Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 r. w Szczecinie

sprawy M. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 stycznia 2013 r. sygn. akt VII U 2028/11

oddala apelację.

III A Ua 198/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ orzeczeniem z dnia 22 sierpnia 2011 r. komisja lekarska ZUS po rozpatrzeniu sprzeciwu ubezpieczonej od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS również uznała ją za osobę zdolną do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. W. wniosła o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z uwagi na stan zdrowia wskazując, że w 2004 roku poddała się operacji kręgosłupa, jednak mimo systematycznej rehabilitacji nie odzyskała pełnej sprawności, gdyż ból kręgosłupa i obu nóg nie ustąpił, a dodatkowo ma trudności z chodzeniem oraz odczuwa drętwienie palców prawej ręki. Nadto odwołująca podała, że choruje na wrzody dwunastnicy oraz liczne nadżerki żołądka, w związku z czym przyjmuje leki. Poza tym od 2005 roku jest leczona również w poradni pulmonologicznej, a z powodu astmy oskrzelowej przeciwwskazana jest dla niej praca na powietrzu i wysiłek fizyczny. Nadto ubezpieczona podniosła, że w 2008 roku przeszła zator tętnicy biodrowej i rozpoznano u niej ostre niedokrwienie lewej kończyny dolnej, niedrożność lewej tętnicy biodrowej i zwężenie prawej tętnicy biodrowej zewnętrznej, w związku z czym poddała się zabiegowi implantacji stentu do lewej tętnicy biodrowej oraz angioplastyce prawej tętnicy udowej. Mimo podjętego leczenia w 2009 roku ponownie stwierdzono u niej przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych i wykonano angioplastykę prawej tętnicy biodrowej. Dodatkowo z powodu zdiagnozowanego zwężenia tętnicy szyjnej zalecono przyjmowanie leków rozrzedzających krew. W dalszej kolejności M. W. wskazała, że w 2009 roku rozpoznano u niej również chorobę wieńcową serca i nadciśnienie tętnicze II stopnia. Niezależnie od powyższego ubezpieczona podniosła, że w latach 1975-2008 pracowała na kolei w warunkach szczególnych, a do 2011 roku jako ekspedytor na kolei w (...). Jej praca jest pracą fizyczną na wolnym powietrzu i na wysokości powyżej 3 metrów, wymaga ciągłego przemieszczania się po torach, tłuczniu i wspinania się na wagony. W ocenie wnioskodawczyni schorzenia, na jakie cierpi, uniemożliwiają jej wykonywanie tego rodzaju prac, co uzasadnia przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. M. W. wskazała także, że lekarze prowadzący zalecili jej oszczędny tryb życia, podjęcie leczenia wspomagającego oraz rehabilitacji, gdyż z uwagi na rozległość i zaawansowanie zmian dyskopatycznych nie rokuje wyleczenia i powrotu do pracy. Jak podkreśliła ubezpieczona, zwróciła się do pracodawcy o przeniesienie do lżejszej pracy, ale takiej dla niej nie było i z dniem 18 marca 2011 r. rozwiązano z nią stosunek pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Nadto organ rentowy wskazał, że ubezpieczona legitymuje się ogólnym stażem pracy w wymiarze co najmniej 20 lat, a w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę udokumentowała co najmniej 5-letni okres składkowy i nieskładkowy.

Wyrokiem z dnia 22 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał M. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy za okres od 22 sierpnia 2011 r. do 21 sierpnia 2013 r.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

M. W., urodzona dnia (...), legitymuje się wykształceniem zasadniczym zawodowym jako kolejarz. W wyuczonym zawodzie pracowała od września 1975 r. do marca 2011 r., w tym jako magazynier, zwrotniczy i ekspedytor.

M. W. legitymuje się ogólnym stażem ubezpieczenia w wymiarze 33 lat, 6 miesięcy i 28 dni, z czego 24 lata, 1 miesiąc i 29 dni to okresy składkowe. W okresie od 16 czerwca 2001 r. do 15 czerwca 2011 r. udokumentowała ponad 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Aktualnie u M. W. rozpoznaje się:

- refluks żołądkowo-przełykowy,

- stan po przebytym wrzodzie opuszki dwunastnicy z towarzyszącym nadżerkowym zapaleniem błony śluzowej części przedodźwiernikowej żołądka i opuszki dwunastnicy prawdopodobnie z powodu zakażenia H. (stan po leczeniu eradykacyjnym),

- stan po przebytym w 2004 roku leczeniu operacyjnym (laminectomia L, discectomia L5/S1, stabilizacja L4-S1 z powodu niestabilności kręgosłupa w odcinku L5/S1 oraz stenozy kanału kręgowego w odcinku L4-L5) u osoby z nadwagą – bez podrażnienia obwodowego i centralnego układu nerwowego,

- przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych, w tym stan po angioplastyce tętnic biodrowych zewnętrznych (lewej w kwietniu 2008 r. z implantacją stentu oraz prawej w styczniu 2009 r.),

- umiarkowana przewlekła astma oskrzelowa, w tym nadwrażliwość na leki z grupy NLPZ, penicylinę i związki chemiczne oraz przewlekły nieżyt nosa,

- stabilną chorobę niedokrwienną serca w II okresie CCS – bez objawów niewydolności krążenia i bez zaburzeń rytmu oraz przewodnictwa, bez udokumentowanych okresów niestabilnej niewydolności wieńcowej,

- nadciśnienie tętnicze utrwalone w II okresie WHO, bez powikłań naczyniowych mózgu i nerek,

- dyslipidemię,

- zaburzenia depresyjne.

Zmiany chorobowe obwodowych naczyń tętniczych oraz dotyczące układu oddechowego czynią z ubezpieczonej osobę częściowo niezdolną do pracy od 22 sierpnia 2011 r. na okres dwóch lat, tj. do 21 sierpnia 2013 r. M. W. od wielu lat choruje na astmę oskrzelową, która ogranicza jej zdolność do pracy w wyuczonym zawodzie ekspedytora kolejowego ze względu na pracę w zmiennym mikroklimacie - w wysokich i niskich temperaturach, w różnych porach roku. Miażdżyca zarostowa tętnic dotyczy nie tylko kończyn dolnych, ale również obu tętnic szyjnych wewnętrznych, a przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych jest przeciwwskazaniem do pracy w niskich temperaturach oraz takiej, przy której wymagany jest wysiłek fizyczny, w tym wchodzenie na wagony o wysokości 3,5 m oraz związanej z nadzorem nad załadunkiem i rozładunkiem.

Pozostałe schorzenia w ich aktualnym klinicznym stopniu zaawansowania nie powodują takiego naruszenia sprawności organizmu, które czyniłoby M. W. niezdolną do pracy całkowicie lub częściowo. Z tym, że zmiany chorobowe układu ruchu wykluczają ciężką pracę fizyczną, wymagającą długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub chodzenia.

Na podstawie ustalonego stanu faktycznego oraz art. 57 i 58 w związku z art. 12 i 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że w niniejszej sprawie przedmiot sporu sprowadzał się do ustalenia, czy ubezpieczona M. W. jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów powołanej wyżej ustawy. Organ rentowy nie kwestionował bowiem, że spełnia ona przesłanki określone w art. 57 ust. 1 pkt 2 i 2 w związku z art. 58 ust. 1 pkt 5 tej ustawy.

Ustalenia w tym przedmiocie zostały poczynione przez Sąd Okręgowy w oparciu o analizę dokumentacji rentowej i medycznej M. W. oraz w szczególności na podstawie przeprowadzonego w toku postępowania sądowego dowodu z opinii biegłych sądowych lekarz specjalistów z zakresu gastroenterologii, ortopedii, neurologii, kardiologii, pulmonologii, chirurgii naczyniowej oraz medycyny pracy i rehabilitacji medycznej. Biegli sądowi lekarze wymienieni specjalności – na podstawie analizy źródłowej dokumentacji medycznej, zebranego od ubezpieczonej wywiadu oraz po przeprowadzeniu badań – rozpoznali u M. W. wskazane w uzasadnieniu niniejszego wyroku schorzenia. Ocena biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu chirurgii naczyniowej oraz pulmonologii i medycyny pracy stała się dla sprawy niniejszej rozstrzygająca, ponieważ schorzenia występujące u ubezpieczonej w zakresie układu trawienia, układu krążenia, układu ruchu oraz zaburzenia stanu psychicznego, pomimo że istnieją, to w aktualnym stanie ich klinicznego zaawansowania nie powodują u niej takiego naruszenia sprawności organizmu, które czyniłoby M. W. niezdolną do pracy całkowicie lub częściowo. Z tym jednak zastrzeżeniem, że zmiany chorobowe układu ruchu wykluczają ciężką pracę fizyczną, wymagającą długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub chodzenia. Natomiast zmiany chorobowe obwodowych naczyń tętniczych (w szczególności przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych) oraz dotyczące układu oddechowego (przewlekła astma oskrzelowa) czynią z ubezpieczonej osobę częściowo niezdolną do pracy od 22 sierpnia 2011 r. na okres dwóch lat, tj. do 21 sierpnia 2013 r.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że wystąpienie nawet jednego schorzenia skutkującego powstaniem częściowej niezdolności do pracy jest wystarczające dla uznania ubezpieczonej za osobę całkowicie (uwaga SA: winno być częściowo) niezdolną do pracy. Oznacza to, że w zakresie objętym innymi specjalnościami medycznymi ubezpieczona nie musi być uznana za osobę niezdolną do pracy. Sąd meriti miał na uwadze, że biegli podkreślili, iż M. W. od wielu lat choruje na astmę oskrzelową, która ogranicza jej zdolność do pracy w wyuczonym zawodzie ekspedytora kolejowego. Z kolei miażdżyca zarostowa tętnic dotyczy nie tylko kończyn dolnych, ale również obu tętnic szyjnych wewnętrznych. Podstawą uznania ubezpieczonej za częściowo niezdolną do pracy na okres dwóch lat jest astma oskrzelowa niewyrównana lekowo. Stanowi ona przeciwwskazanie do dotychczas wykonywanej pracy w charakterze ekspedytora kolejowego z uwagi na konieczność wykonywania jej w zmiennym mikroklimacie, tj. niskich i wysokich temperaturach oraz w różnych porach roku. Nadto praca ta wiąże się z wysiłkiem fizycznym, w tym wchodzeniem na wagony o wysokości 3,5 m oraz nadzorem załadunku i rozładunku, które to czynności są w stanie zdrowia ubezpieczonej przeciwwskazane. Również przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych jest przeciwwskazaniem do pracy w niskich temperaturach.

Następnie Sąd Okręgowy podniósł, że zakres czynności sądu przy dokonywaniu oceny dowodu z opinii biegłych został scharakteryzowany przez orzecznictwo Sądu Najwyższego – choćby w wyroku z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07 (LEX nr 490392), w którym zawarto konstatację, że jakkolwiek ocena częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny), to jednak ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. w związku z art. 278 § 1 k.p.c.). Sąd Najwyższy dodał, że ocena, jakiej winien dokonać sąd, ma charakter prawny, stanowiąc subsumcję stanu faktycznego do norm prawnych, i może jej dokonać wyłącznie sąd, a nie biegły.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że opinie sporządzone w toku niniejszego postępowania wydane zostały przez biegłych sądowych - specjalistów posiadających wieloletnią praktyką zawodową, cieszących się dużym autorytetem, po uprzednio przeprowadzonym badaniu odwołującej się oraz analizie treści wcześniejszej dokumentacji lekarskiej dotyczącej ubezpieczonej. Zdaniem tego Sądu opinie te są logiczne i spójne, a wnioski w nich zawarte prawidłowo uzasadnione.

Oceny powyższej, według sądu meriti, nie mogą podważać kolejne lakoniczne zarzuty Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS, albowiem stanowią one powielenie prezentowanej wcześniej argumentacji, a więc niemerytoryczną polemikę z należycie uzasadnionymi ustaleniami dokonanymi przez biegłych.

Z tych względów odwołanie, jako uzasadnione, podlegało uwzględnieniu i skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji, o czym sąd pierwszej instancji orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., przyznając M. W. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 22 sierpnia 2011 r. do 21 sierpnia 2013 r.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie w całości nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

1)  naruszenie prawa materialnego – art. 57 ust. 1 pkt. 1 w związku z art. 13 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej poprzez uznanie, że stan zdrowia wnioskodawczyni czyni ją częściowo niezdolną do pracy,

2)  niewyjaśnienie wszystkich okoliczności niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy w szczególności czy nie istnieją podstawy i celowość przekwalifikowania zawodowego wnioskodawczyni.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu skarżący między innymi podniósł, że z opinii biegłych z dnia 16 stycznia 2012 r. wynika, że zmiany chorobowe naczyń obwodowych tętniczych (usg tętnic szyjnych z lipca 2009 r.) oraz dotyczące schorzeń układu oddechowego uzasadniając kwalifikację ubezpieczonej jako częściowo niezdolną do pracy na okres 2 lat, a pozostałe schorzenia nie dają podstaw do orzeczenia niezdolności do pracy. Zdaniem skarżącego analiza dokumentacji medycznej wskazuje na brak skarg i zgłoszeń ubezpieczonej na dolegliwości ze strony układu oddechowego, a pomimo wielokrotnego leczenia szpitalnego wnioskodawczyni nie wymagała leczenia schorzenia układu oddechowego. Stwierdzone u ubezpieczonej schorzenia w ocenie apelującego nie powodują niezdolności do pracy lecz wystarczającym jest leczenie specjalistyczne, które odbywać się może w ramach czasowej niezdolności do pracy. Dalej organ rentowy podniósł, że biegli sądowi w opinii z dnia 14 czerwca 2012 r. stwierdzili, iż astma oskrzelowa jest przeciwwskazaniem do wykonywania dotychczasowej pracy w charakterze ekspedytora kolejowego, jednak nie zajęli stanowiska odnośnie możliwości wykonywania innej pracy w ramach posiadanego wykształcenia bądź odnośnie celowości przekwalifikowania zawodowego.

W odpowiedzi na apelację M. W. wniosła o jej oddalenie podnosząc, że w sprawie nie zgadzała się z opinią biegłych neurologa, ortopedy i rehabilitanta, bowiem lekarze specjaliści, pod których opieką pozostaje twierdzą, że stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją niezdolną do jakiejkolwiek pracy.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

W kontekście przedmiotu sporu, którym pozostawało zagadnienie spełnienia przez M. W. przesłanek do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, zasadniczej ocenie Sądu Okręgowego, a obecnie także Sądu Apelacyjnego, poddana została okoliczność czy stan zdrowia ubezpieczonej na dzień złożenia wniosku – 15 czerwca 2011 r. i wydania zaskarżonej decyzji – 19 września 2011 r., czynił ją osobą co najmniej częściowo niezdolną do pracy.

Chociaż Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz ocenę prawną poczynione przez Sąd Okręgowy skłaniające ten Sąd do zmiany zaskarżonej decyzji, to jednak na podstawie art. 382 k.p.c. wskutek wywiedzionej apelacji i podniesionego zarzutu niewyjaśnienia wszystkich okoliczności niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy w szczególności przez brak ustalenia czy istnieją podstawy i celowość przekwalifikowania zawodowego wnioskodawczyni, uznał za konieczne uzupełnienie stanu faktycznego sprawy. Przy czym, powyższe czyni zbytecznym ponowne przytaczanie ustaleń oraz rozważań zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, LEX nr 558303).

W sprawie podkreślić należy, że ocena istnienia niezdolności do pracy i jej stopnia należy do kategorii okoliczności, których stwierdzenie wymaga wiadomości specjalnych, tak więc czyni koniecznym przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych (art. 278 k.p.c.), co też sąd pierwszej instancji uczynił powołując biegłego gastroenterologa, a następnie zespół biegłych lekarzy specjalistów: rehabilitacji medycznej, medycyny pracy, ortopedy, neurologa, chirurga, kardiologa i pulmonologa. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że opinia biegłych jako dowód oparta jest na wiadomościach specjalnych, jednak podlega ona ocenie sądu w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał, a zatem, na tle tego materiału, koniecznym jest stwierdzenie, czy ustosunkowała się ona do wynikających z innych dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz czy opierając się na tym materiale w sposób logiczny i jasny przedstawia tok rozumowania prowadzący do sformułowanych w niej wniosków (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 2005 r., V CK 659/04, LEX nr 180821).

W sprawie zarówno zespół biegłych, jak i biegły gastroenterolog otrzymując zlecenie Sądu Okręgowego do sporządzenia opinii mieli za zadanie wskazanie czy stan zdrowia wnioskodawczyni czynił ją niezdolną do pracy całkowicie lub częściowo, czy niezdolność ta jest trwała czy okresowa, od kiedy się datuje i w jakim przedziale czasowym się zamyka, a nadto jakie schorzenia powodują niezdolność do pracy, jakie są z nimi związane naruszenia sprawności organizmu, które prowadzą do niezdolności do pracy (postanowienie z dnia 18 października 2011 r. k. 7). W sprawie zastrzeżenia do opinii złożyli zarówno ubezpieczona, jak i organ rentowy, co doprowadziło do wydania opinii uzupełniającej. Jednak mimo zgłoszenia kolejnych umotywowanych zarzutów do opinii zespołu biegłych przez organ rentowy, Sąd Okręgowy nie doprowadził do sporządzenia opinii uzupełniającej zmierzającej do wyjaśnienia czy niezdolność do pracy ubezpieczonej opiera się tylko na przesłankach przeciwwskazań do podjęcia pracy i odsunięcia pracownika od wykonywanej pracy ze względów profilaktycznych oraz wyjaśnienia czy istnieją podstawy i celowość przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonej.

Mając na uwadze treść opinii zespołu biegłych sądowych, a w szczególności stanowisko pulmonologa i specjalisty medycyny pracy, w kontekście schorzeń i dolegliwości podnoszonych przez ubezpieczoną oraz podniesiony zarzut organu rentowego zarówno w postępowaniu przez Sądem Okręgowym, jak i w złożonej apelacji Sąd Apelacyjny dostrzegł potrzebę uzupełnienia postępowania dowodowego przed dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłych pulmonologa oraz specjalisty medycyny pracy na okoliczność niezdolności ubezpieczonej do pracy, a w szczególności czy i jakie zatrudnienie M. W. mogłaby wykonywać przy uwzględnieniu kwalifikacji dotychczas nabytych oraz czy wskazane jest przekwalifikowanie ubezpieczonej.

Na podstawie ustnej opinii uzupełniającej biegłych złożonej w dniu 28 listopada 2013 r., Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił:

M. W. od dzieciństwa odczuwała duszności przy trawie, kurzu, zablokowanie nosa, częste pieczenie i łzawienie oczu – miała problemy z alergią.

Przy alergii zasadą jest, że pacjent adoptuje się do dolegliwości i jeśli nie występują wybitne dolegliwości odczuwa ten stan jako normę dla swojego stanu zdrowia. Także występująca duszność przewlekła nie zawsze będzie akcentowana przez pacjenta, mimo że w badaniu lekarskim można stwierdzić, iż choroba występuje, nie jest wyrównana lekami, jest przewlekła. Natomiast pacjent adoptuje się do niej.

M. W. całe życie miała objawy dolegliwości związanych z alergią i nie zawsze skarżyła się swojemu lekarzowi rodzinnemu na takie dolegliwości, bo były to dolegliwości codzienne, zaadoptowała się do nich.

Choroba serca daje podobne dolegliwości jak duszność i w historii choroby ubezpieczonej mogło to być podciągane jako objawy choroby układu krążenia, a przyczyny pulmonologiczne tych dolegliwości mogły być przeoczone.

Stan zdrowia ubezpieczonej w czerwcu 2011 r. był zbliżony do stanu zdrowia w dniu 26 stycznia 2012 r. Ubezpieczona wykazywała istotną duszność spoczynkową nasilająca się przy wysiłku – rozbieraniu, ubieraniu, mówieniu. U M. W. rozpoznano astmę oskrzelową przewlekłą w stopniu umiarkowanym z istniejąca nadwrażliwością na leki z grupy leków przeciwbólowych. Występowały reakcje na różne związki chemiczne. Choroba była niewyrównana lekami – u ubezpieczonej występowała jawna niewydolność oddechowa, która uniemożliwiała podjęcie pracy na każdym stanowisku, nie tylko na stanowisku ekspedytora kolejowego.

dowód: ustana opinia uzupełniająca biegłej pulmonolog e-protokół.

Wynik badania spirometrycznego z dnia 2 czerwca 2011 r. świadczy o tym, że u ubezpieczonej były zaburzenia obturacji, były zaburzenia wentylacji w płucach, które potwierdzają, iż astma była chorobą znaczącą przy orzekaniu niezdolności do pracy.

dowód: ustana opinia uzupełniająca biegłej specjalisty medycyny pracy e-

protokół.

W czerwcu 2011 r., po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, ubezpieczona była osoba częściowo niezdolną do pracy do 21 sierpnia 2013 r. – jest to okres wystarczający do wyrównania objawów choroby.

dowód: ustana opinia uzupełniająca biegłej pulmonolog e-protokół,

ustana opinia uzupełniająca biegłej specjalisty medycyny pracy e-

protokół.

M. W. od czerwca 2011 r., jako osoba z niewyrównaną astmą oskrzelową była niezdolna do wykonywania pracy ekspedytora kolejowego i każdej innej pracy na wysokości, z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, związanej z chodzeniem po tłuczniu o różnych porach roku, pracy związanej z poruszeniem się po torach, które są włączone do ruchu – ubezpieczona przyjmowała leki przeciwdepresyjne, które stanowią przeciwwskazanie do takiej pracy.

dowód: ustana opinia uzupełniająca biegłej specjalisty medycyny pracy e-

protokół.

Po wyrównaniu astmy M. W. może być przekwalifikowana do innego zawodu – pracy biurowej na kolei, w pomieszczeniach zamkniętych. Ubezpieczona może wykonywać prace szatniarza, portiera, chałupnicze nie związane z zapyleniem, zmiennym mikroklimatem, z narażeniem na środki czyszczące mocno agresywne.

Stopień niezdolności jest czasowy, bo choroba przy prawidłowym ustawieniu leczenia i przy odsunięciu od pracy może rokować poprawę.

dowód: ustana opinia uzupełniająca biegłej pulmonolog e-protokół,

ustana opinia uzupełniająca biegłej specjalisty medycyny pracy e-

protokół.

Ekspedytor na kolei, magazynier - to praca przy nadawaniu i przyjmowaniu przesyłek, towaru. Przy jej wykonywaniu istnieje potrzeba wchodzenia na wagony na wysokość 3 m 5 cm – jest to praca na wysokości. W latach 80-tych ubiegłego wieku na (...) wprowadzono instrukcje wewnętrzne, które doprowadziły do uporządkowania struktury zatrudnienia. Wówczas stanowisko magazyniera, zostało zastąpione stanowiskiem ekspedytora. Nadto praca ta wymaga poruszania się po torach, które są włączone do ruchu oraz chodzenia po tłuczniu, o każdej porze roku. Osoba wykonująca taką pracę musi być w pełni wydolna fizycznie i psychiczne.

dowód: ustana opinia uzupełniająca biegłej specjalisty medycyny pracy e-

protokół.

W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższe ustalenia dokonane na podstawie opinii przeprowadzonych w toku postępowania apelacyjnego w pełni potwierdzają wiarygodność opinii przeprowadzonych przez sąd pierwszej instancji oraz wniosek, że M. W. od dnia 22 sierpnia 2011 r. była osobą częściowo niezdolną do pracy z uwagi na niewyrównaną astmę oskrzelową przewlekłą.

Mając na uwadze treść – ustalenia, wnioski i ich uzasadnienie, w ocenie sądu odwoławczego, wszystkie opinii sporządzone w niniejszej sprawie zasługują w pełni na wiarygodność, ponieważ zostały sporządzone przez specjalistów ze wskazanych dziedzin medycyny na podstawie całej dokumentacji zawartej w aktach sprawy, a w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji także po przeprowadzeniu badania ubezpieczonej. Sformułowane wnioski przez biegłych w opiniach sporządzonych w sprawie, po uzupełnieniu postępowania przed Sądem Apelacyjnym, jawią się jako logiczne następstwo przeprowadzonych badań oraz dokonanego rozpoznania pulmonologicznego. W uzupełniającej opinii przeprowadzonej przez sąd odwoławczy zarówno biegła pulmonolog, jak i biegła specjalista medycyny pracy w sposób czytelny, logiczny i przekonywujący przedstawiły przebieg schorzenia z powołaniem się na dokumentację lekarską to obrazującą i jego wpływ na zdolność ubezpieczonej do pracy, a nadto biegłe szczegółowo wskazały na czym polega brak aktualnie możliwości przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonej, nie wykluczając takiej możliwości po uzyskaniu stanu wyrównania astmy oskrzelowej przewlekłej. Opinie powyższe, jako całość, są spójne i w sposób czytelny przedstawiają sporne zagadnienie oraz odpowiadają na zarzuty organu rentowego wykazując ich bezpodstawność.

W ocenie Sądu Apelacyjnego opinie (przeprowadzone przez sąd pierwszej i drugiej instancji) są wiarygodnym dowodem, korespondującym z dokumentacją medyczną zgromadzoną w sprawie i uwzględniającą posiadane kwalifikacje przez ubezpieczoną. Zatem opinie te stały się podstawą rozstrzygnięcia niniejszej sprawy także przez Sąd Apelacyjny.

Po uzupełnieniu materiału dowodowego i stanu faktycznego sprawy Sąd Apelacyjny uznał, że wniosek sądu pierwszej instancji, iż ubezpieczona po dniu złożenia wniosku, a od dnia 22 sierpnia 2011 r. była osobą częściowo niezdolną do pracy był uzasadniony. Przebieg schorzenia pulmonologicznego ubezpieczonej przedstawiony przez biegłych, na podstawie dokumentacji lekarskiej oraz poszczególne jego fazy uzasadniają wnioski biegłych i Sądu Okręgowego, że ubezpieczona na dzień 22 sierpnia 2011 r. była osobą częściowo niezdolną do pracy.

W tym miejscu przypomnieć trzeba, że definicję niezdolność do pracy na potrzeby orzekania o prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy zawiera przepis art. 12 ustawy emerytalno-rentowej, który stanowi, że niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1), przy czym częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3). Natomiast art. 13 ust. 1 ustawy wskazuje, iż przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)  stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,

2)  możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Jak więc wynika z powyższego, oceny stanu zdrowia dla celów rentowych dokonuje się według stanu faktycznego na dzień wydania zaskarżonej decyzji, czyniąc to na dwóch płaszczyznach:

a) medycznej, gdzie brany jest pod uwagę charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu (element biologiczny, tj. stopień naruszenia sprawności organizmu) oraz

b) socjalnej, przy której uwzględnia się posiadane kwalifikacje, wiek, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy oraz możliwość dalszego wykonywania pracy zarobkowej, a także możliwość przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe (element ekonomiczny).

Ustalony stan zdrowia ubezpieczonej po złożeniu wniosku o przyznanie prawa do renty, a w szczególności po dniu 21 sierpnia 2011 r. nie pozwalał jej na podjęcie i wykonywanie dotychczasowej pracy – ekspedytora kolejowego, tj. pracy zgodnej z wykształceniem i dotychczas wykonywanym zatrudnieniem. Szczegółowe uzasadnienie tego wniosku przedstawiły biegłe pulmonolog oraz specjalista medycyny pracy.

Fakty ustalone w niniejszej sprawie przed Sądem Okręgowym i Sądem Apelacyjnym wskazują, że ubezpieczona od dnia 22 sierpnia 2011 r. była osobą częściowo niezdolną do pracy okresowo do dnia 21 sierpnia 2013 r. Dlatego Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację organu rentowego oddalił w całości.

SSO del. Beata Górska SSA Urszula Iwanowska SSA Jolanta Hawryszko