Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2019 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: SSR Sławomir Splitt

Protokolant: Jolanta Migot

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2019 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa Z. A.

przeciwko Towarzystwu (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowo – akcyjnej z siedzibą w G.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

I. pozbawia wykonalności - w stosunku do powódki Z. A. - tytuł wykonawczy – nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 16 stycznia 2002 roku, sygn. akt INc 546/01 zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 21 listopada 2002 roku, w części, to jest w zakresie dotyczącym odsetek ustawowych liczonych od kwoty należności głównej (wskazanych w nakazie w kwocie 810,19 złotych) i od kwoty skapitalizowanych odsetek (wskazanych w nakazie w kwocie 44,64 złotych) za okres od 17 stycznia 2002 roku do dnia 28 sierpnia 2013 roku;

II. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III. odstępuje od obciążania powódki kosztami procesu należnymi stronie pozwanej;

IV. koszty opłaty sądowej, od której uiszczenia powódka była zwolniona przejmuje na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni.

Sygn. akt I C 965/18

UZASADNIENIE

Powódka Z. A. wniosła pozew przeciwko Towarzystwu (...) Sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w G. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci prawomocnego nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 16 stycznia 2002 roku o sygn. akt I Nc 546/01, zaopatrzony w klauzulę wykonalności dnia 14 listopada 2016 roku, a także zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

Powódka wskazała, że dnia 5 września 2018 roku otrzymała informację o dokonaniu potrącenia jej świadczenia emerytalno-rentowego w oparciu o ww. tytuł wykonawczy.

Zdaniem powódki doszło do przedawnienia wierzytelności pozwanej.

(pozew – k. 3-3v.)

Pozwana w odpowiedzi na pozew uznała powództwo w zakresie niewyegzekwowanych przedawnionych odsetek za okres od dnia 31 stycznia 2002 roku do dnia 29 sierpnia 2013 roku, a w pozostałym zakresie wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

Pozwana podniosła, że roszczenie odsetkowe do czasu uprawomocnienia się nakazu zapłaty objęte było 10-letnim terminem przedawnienia, natomiast dopiero od jego uprawomocnienia objęte było 3-letnim terminem.

Nakaz zapłaty na rzecz poprzedniego wierzyciela wydany został dnia 16 stycznia 2002 roku, uprawomocnił się dnia 31 stycznia 2002 roku, a dnia 21 listopada 2002 roku nadana została mu klauzula wykonalności.

Pierwotny wierzyciel wystąpił do Komornika Sądowego Rewiru VIII przy Sądzie Rejonowym w Lublinie B. P. (1) o wszczęcie egzekucji, która prowadzona pod sygn. akt VIII Km 1236/02, postanowieniem z dnia 12 czerwca 2007 roku w stosunku do Z. A. została przekazana według właściwości Komornikowi Sądowemu IV Rewiru przy Sądzie Rejonowym w Lublinie B. P. (2), który egzekucję prowadzoną pod sygn. akt Km 885/07 umorzył z uwagi na jej bezskuteczność.

Następnie pierwotny wierzyciel przelał wierzytelność z ww. tytułu wykonawczego na rzecz Towarzystwa (...) Sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w G., która dnia 18 sierpnia 2016 roku wystąpiła o nadanie klauzuli wykonalności ww. tytułowi wykonawczego z przejściem uprawnień na swoją rzecz.

W oparciu o tak otrzymany tytułu wykonawczy, pozwana wnioskiem z dnia 11 kwietnia 2018 roku wystąpiła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni J. T. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Pozwana podała również, że w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Lublinie B. P. (1) pod sygn. akt VIII Km 1236/02 wyegzekwowano kwotę 1.010,11 zł.

(odpowiedź na pozew – k. 59-63)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 16 stycznia 2002 roku Sąd Rejonowy w Siedlcach w sprawie o sygn. akt I Nc 546/01 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym na rzecz Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. w G. przeciwko Z. A. i M. W. na kwotę 810,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami w wysokości 20 % w stosunku rocznym od dnia 18 grudnia 2001 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 44,64 zł tytułem odsetek od dnia 6 października 2001 roku do dnia 17 grudnia 2001 roku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 grudnia 2001 roku do dnia 16 stycznia 2002 roku w wysokości 20 % i od dnia 17 stycznia 2002 roku do dnia zapłaty z odsetkami ustawowymi wraz z kosztami procesu w kwocie 187,10 zł.

Dnia 21 listopada 2002 roku ww. nakaz zapłaty zaopatrzony został w klauzulę wykonalności.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: tytuł wykonawczy – k. 51-51v.)

Pismem z dnia 28 listopada 2002 roku pierwotny wierzyciel złożył do Komornika Sądowego Rewiru VIII przy Sądzie Rejonowym w Lublinie wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko m.in. Z. A. w oparciu o ww. tytuł wykonawczy.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wniosek z dnia 28.11.2002r. – k. 85-85v.)

Postanowieniem z dnia 12 czerwca 2007 roku ww. Komornik w sprawie o sygn. VIII Km 1236/02 w zakresie postępowania przeciwko Z. A. uznał się niewłaściwym i przekazał sprawę Komornikowi Sądowemu Rewiru IV przy Sądzie Rejonowym w Lublinie.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: postanowienie z dnia 12.06.2007r. – k. 86)

Postanowieniem z dnia 24 lutego 2009 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Lublinie B. P. (2) w sprawie o sygn. akt Km 885/07 umorzył postępowanie egzekucyjne.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: postanowienie z dnia 24.02.2009r. – k. 87)

Dnia 29 sierpnia 2018 roku pozwany wniósł o nadanie klauzuli wykonalności ww. tytułowi wykonawczemu na swoją rzecz na skutek nabycia praw do tej wierzytelności.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wniosek z dnia 18.08.2016r. – k. 88-88v.)

Postanowieniem z dnia 20 października 2016 roku Sąd Rejonowy w Siedlcach w sprawie o sygn. akt I Co 908/16 uwzględnił wniosek.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o tytuł wykonawczy – k. 52)

Pismem z dnia 11 kwietnia 2018 roku pozwany wniósł o wszczęcie egzekucji przeciwko powódce Z. A. w oparciu o ww. tytuł wykonawczy.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wniosek z dnia 11.04.2018r. – k. 91-91v.)

W toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego na rzecz pozwanego wyegzekwowano łącznie 1.010,11 zł.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: raport spłaty – k. 92-93)

W dacie wyrokowania powódka miała 67 lat. Jej świadczenie emerytalne wynosiło 1.168,89 zł netto. Po zajęciu komorniczym wynosiło 825 zł netto. Jej miesięczne opłaty wynoszą łącznie 1.162 zł (leki – 300 zł, jedzenie – 300 zł, opłaty za media – 150 zł, – czynsz za mieszkanie u wnuków – 412 zł). Jest osobą schorowaną. Leczy się m.in. z powodu depresji, chorób układu krążenia, zaćmę obu oczu, dysplidemię. Jest osobą niepełnosprawną na stałe w stopniu umiarkowanym.

(dowód: oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania – k. 5-6v., orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – k. 16, przekaz pocztowy – k. 17, przekaz pocztowy, dokumentacja medyczna – k. 7-15, 108-110v.)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony do akt niniejszego postępowania, a także zawartych w aktach egzekucyjnych, które nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i wiarygodności, ich istnienie i treść nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

W niniejszej sprawie powódka domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego tj. jest zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 16 stycznia 2002 roku w sprawie o sygn. akt I Nc 546/01 z uwagi na przedawnienie roszczenia nim objętego.

Roszczenie powódki oparte było o art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., który stanowi, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwym jest, iż tytuł egzekucyjny stanowi nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 16 stycznia 2002 roku w sprawie o sygn. akt I Nc 546/01, któremu przysługuje przymiot prawomocności, a powództwo oparte zostało na zarzucie przedawnienia, stąd podstawą prawną był art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., którego zastosowanie uzależnione jest od wystąpienia zdarzeń spełniających dwa warunki – muszą nastąpić po powstaniu tytułu i skutkować wygaśnięciem zobowiązania lub niemożnością jego egzekwowania.

Okoliczność, którą podnosi powódka spełnia ten warunek jedynie częściowo, tj. w zakresie przedawnienia roszczenia odsetkowego za okres od dnia 17 stycznia 2002 roku do dnia 28 sierpnia 2013 roku.

Mianowicie zdarzeniem mogącym skutkować wygaśnięciem zobowiązania lub niemożnością jego egzekwowania bez wątpienia może być przedawnienie, ale istotnym jest, żeby doszło do niego dopiero po wydaniu tytułu wykonawczego.

Jak stanowi art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się m.in. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Zgodnie z art. 124 k.c. po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (§ 1), a w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (§ 2). Natomiast stosowanie do art. 125 k.c. (w brzmieniu obowiązującym na dzień wyrokowania) roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu (w brzemieniu ustawy obowiązującym do dnia 08 lipca 2018 roku), chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.

Zgodnie z art. 124 § 2 k.p.c. bieg przedawnienia roszczeń zasądzonych w sprawie Sądu Rejonowego w Siedlcach o sygn. I Nc 546/01 w stosunku do należności głównej rozpoczął się na nowo z chwilą uprawomocnienia się nakazu zapłaty, tj. najpóźniej dnia 22 listopada 2002 roku, kiedy nadana została ww. tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności.

Nie ulega wątpliwości, że termin 10-letni, którym objęte było roszczenie główne (wraz z odsetkami do dnia wydania nakazu zapłaty, tj. do dnia 16 stycznia 2002 roku) jeszcze nie upłynął, gdyż ulegał przerwaniu na skutek działań poprzedniego i obecnego wierzyciela. Pierwszą taką czynnością po nadaniu klauzuli przedmiotowemu tytułowi egzekucyjnemu było złożenie u Komornika Sądowego Rewiru VIII przy Sądzie Rejonowym w Lublinie pismem z dnia 28 listopada 2002 roku wniosku o wszczęcie egzekucji m.in. przeciwko Z. A.. Postępowanie to pozostawało w toku aż do jego umorzenia, czego dokonał właściwy Komornik postanowieniem z dnia 12 czerwca 2007 roku w sprawie o sygn. akt VIII Km 1236/02. Od dnia następującego po tej dacie na nowo rozpoczęły bieg przedawnienia roszczenia objęte ww. tytułem wykonawczym – tak należności głównej jak i odsetkowej w całości. Kolejną czynnością powodującą przerwanie 10-letniego terminu przedawnienia było złożenia przez obecnego wierzyciela (pozwanego) wniosku o nadanie klauzuli wykonalności na swoją rzecz, co nastąpiło dnia 29 sierpnia 2016 roku.

Jednak roszczenie odsetkowe objęte 3-letnim terminem przedawnienia uległo do tego czasu przedawnieniu, albowiem od daty umorzenia wcześniej prowadzonego postępowania egzekucyjnego pod sygn. VIII Km 1236/02 upłynęło więcej niż 3 lata. Klauzula wykonalności na rzecz obecnego wierzyciela została nadana postanowieniem z dnia 20 października 2016 roku w sprawie Sądu Rejonowego w Siedlcach o sygn. akt I Co 908/16. Od tego czasu do wystąpienia przez pozwanego z wnioskiem egzekucyjnym dnia 11 kwietnia 2018 roku nie doszło do przerwania biegu przedawnienia, albowiem upłynęły mniej niż 2 lata.

Z powyższych względów należy stwierdzić, że w niniejszym przypadku po wydaniu tytułu wykonawczego w sprawie I Nc 546/01 Sądu Rejonowego w Siedlcach wystąpiło zdarzenie, o jakim mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., co skutkuje pozbawieniem tego tytułu wykonawczego wykonalności w części dotyczącej odsetek ustawowych liczonych od kwoty należności głównej, tj. 810,19 zł i od kwoty skapitalizowanych odsetek, tj. wskazanej w nakazie kwoty 44,64 zł – za okres od dnia 17 stycznia 2002 roku do dnia 28 sierpnia 2013 roku.

Na podstawie ww. przepisu stosowanego a contrario w punkcie II. wyroku oddalono powództwo w pozostałym zakresie albowiem wierzytelność stwierdzona ww. tytułem nie uległa przedawnieniu w pozostałym zakresie.

Na uwadze należało mieć również, że w toku egzekucji wyegzekwowano od powódki łącznie kwotę 1.010,11 zł.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie III. wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., odstępując od obciążania powódki kosztami procesu. Zważyć należy, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 2 października 2015 roku o sygn. I ACa 2058/14 (LEX nr 1820933) Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 (LEX nr 852550) trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od ogólnych zasad dotyczących zwrotu kosztów procesu. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. W ocenie Sądu powódka nie jest w stanie ponieść kosztów procesu. Powódka jest osobą niepełnosprawną na stałe w stopniu umiarkowanym, w podeszłym wieku, obciążoną wieloma schorzeniami, ze skromnym świadczeniem emerytalnym, praktycznie w całości przeznaczanym na codzienne utrzymanie.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że trudna sytuacja majątkowa i zdrowotna powódki w pełni uzasadnia skorzystanie z dobrodziejstwa określonego w art. 102 k.p.c.

Z tych samych powodów na podstawie art. 113 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005 Nr 167 poz. 1398 z póź. zm.) Sąd odstąpił od obciążania powódki kosztami sądowymi, od których uiszczenia powódka była zwolniona (opłata sądowa od pozwu).