Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2019 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: B. M.

od decyzji : Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 5 kwietnia 2019 r., znak: (...)

w sprawie: B. M.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rekompensatę

oddala odwołanie.

Na oryginale właściwy podpis.

VIU 1786/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 kwietnia 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. - po rozpoznaniu wniosku B. M. z dnia 26 marca 2019r. -odmówił wnioskodawczym prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał, iż rekompensata przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r., jeżeli:

1)  przed 1 stycznia 2009r. wykonywał co najmniej przez 15 lat pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U z 2018r., poz. 1270);

2)  nie ma ustalonego prawa do wcześniejszej emerytury.

Zakład odmówił przyznania rekompensaty ponieważ ubezpieczona miała przyznaną emeryturę od 1 marca 2008r. na podstawie wniosku o emeryturę złożonego w dniu 13 marca 2008r. (prawo do wcześniejszej emerytury).

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona B. M., domagając się zmiany powyższej decyzji poprzez przyznanie jej prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu swego żądania podnosiła ona, iż w jej przekonaniu emerytura przyznana jej od 1 marca 2008r. jest emeryturą zwykłą, obowiązującą wówczas dla wszystkich ubezpieczonych kobiet, t.j. posiadających 30 lat pracy i wiek 55 lat. Ponadto powódka powoływała się na przyznanie jej od dnia 26 maja 2008r. prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, powołując argumenty przywołane uprzednio w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, a dodatkowo wskazał, iż ustalając dla ubezpieczonej prawo do wcześniejszej emerytury uwzględnił już pracę ubezpieczonej w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat (§12 ust. 1 pkt e rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. - Dz.U. z 1983r., Nr 8 poz. 43 ze zm.)

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

Ubezpieczona B. M. (urodz. (...)) od dnia 1 marca 2008r. pobierała emeryturę, przyznaną jej decyzją (...) Oddziału w B. z dnia 25 marca 2008r. W dniu 2 listopada 2011r. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Po rozpatrzeniu tego wniosku ZUS Oddział w B. decyzją z dnia 5 grudnia 2011 r. przyznał ubezpieczonej zaliczkę na poczet przysługującej jej emerytury, a następnie decyzją z

dnia 19 grudnia 20l1 r. przeliczył jej emeryturę od dnia 1 listopada 2011 r., t.j. od miesiąca w którym złożono wniosek o to świadczenie.

(okoliczności niesporne, potwierdzone decyzjami emerytalnymi k.84 oraz k.34 i 51 akt emerytalnych)

W okresie od 1 września 1974r. do 29 marca 2008r. ubezpieczona zatrudniona była w OPERZE (...) w B. (i u poprzedników prawnych tego pracodawcy) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku muzyka solisty. Ubezpieczona zatrudniona została od dnia 1 września 1974r. przez Operę i (...) w B. (na podstawie umowy o pracę z dnia 24 września 1974r.) na stanowisku solisty muzyka, grającego na harfie, przy czym w okresie od 1 września 1974r. do 31 sierpnia 1989r., mniej więcej w połowie obowiązującego ją wymiaru czasu pracy grała także na instrumencie klawiszowym - fortepianie. Natomiast od 1 września 1989r. wykonywała ona pracę, grając wyłącznie na harfie,

( okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów z akt osobowych ubezpieczonej, w tym umową o pracę z dnia 24.09.1974r. oraz przyznane przez ubezpieczoną na rozprawie)

Spór w niniejszej sprawie dotyczy prawa do rekompensaty, przewidzianego w art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U.z 2018r., poz. 1924). Zgodnie z ust. 1 tego przepisu rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma on okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Negatywna przesłanka przyznania tego świadczenia przewidziana została w art. 21 ust .2 tej ustawy, który stanowi, iż rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ten ostatni przepis, wyłączający prawo do rekompensaty, należy rozumieć w ten sposób, że skoro zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy epom świadczenie to przyznawane jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948r., za które były opłacane składki na ubezpieczeni społeczne przed dniem 1 stycznia 2008r., to rekompensata adresowana jest wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia (por. komentarz do art. 21 ustawy epom autorstwa Marcina Zielenieckiego - LEX). Przypomnieć w tym miejscu należy, iż rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej ( art. 2 ust. 5 ustawy epom ).

Okolicznością istotną dla rozstrzygnięcia sporu było to, iż ubezpieczona nabyła od dnia 1 marca 2008r. prawo do emerytury w obniżonym w stosunku do powszechnego wieku emerytalnym na podstawie art.46 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Powyższy przepis stanowi, iż prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 29, 32, 33 i 39 przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

2)  warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do 31 grudnia 2008r.

Organ rentowy, przyznając ubezpieczonej decyzją z dnia 25 marca 2008r. od dnia 1 marca 2008r. prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego ( w dacie przyznania tej emerytury wiek ten wynosił dla kobiet 60 lat - zgodnie z ówczesnym brzmieniem art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej), uznał, iż spełnia ona warunki przewidziane w art. 29 ustawy emerytalnej, to znaczy posiada 30 letni okres składkowy i nieskładkowy oraz ukończyła 55 lat. Wbrew temu co organ ten twierdził w odpowiedzi na odwołanie, nie mógł on zaliczyć ubezpieczonej przy nabywaniu przez nią w 2008r. prawa do emerytury okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 lit. b rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) albowiem w aktach emerytalnych ubezpieczonej brak było jakichkolwiek dowodów, potwierdzających możliwość tego rodzaju kwalifikacji normatywnej. W szczególności ubezpieczona nie przedłożyła świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze albo świadectwa pracy, które potwierdzałoby wykonywanie przez nią zatrudnienia w takich warunkach u jej pracodawcy w jakimś okresie ( § 2ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r.). Dowód z raportu ustalenia uprawnień do świadczenia na karcie 77 akt emerytalnych powódki, założonych z jej wniosku o emeryturę z dnial2 marca 2008r. ( data złożenia wniosku w ZUS - 13 marca 2008r.), potwierdza ponad 35 - letni staż emerytalny ubezpieczonej), a zatem jej prawo do emerytury w 2008r. zostało ustalone na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy emerytalnej, a nie w związku z art.32 tej ustawy.

Zwrócić w tym miejscu należy uwagę na fakt, iż wystawione ubezpieczonej przez pracodawcę OPERA (...) w B. świadectwo pracy z dnia 29 marca 2008r. ( oryginał w aktach osobowych ubezpieczonej, kserokopia k. 19 akt sądowych) w rubryce 8 zawiera adnotację, iż nie wykonywała ona pracy w szczególnych warunkach. Co więcej, w aktach osobowych powódki znajduje się pismo tego pracodawcy z dnia 7 maja 2019r. ( będące odpowiedzią na pismo powódki z dnia 25 kwietnia 2019r., w którym zwracała się ona o wydanie zaświadczenia, potwierdzającego jej pracę w szczególnych warunkach powyżej 15 lat jako muzyka pracującego na instrumentach klawiszowych), w treści którego pracodawca wyjaśnił, iż nie ma on podstaw do wydania takiego zaświadczenia, gdyż okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń w wysokości i na zasadach określonych w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983r. są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, a więc wykonywanie przez nią epizodycznie pracy polegającej na grze na instrumencie klawiszowym jako drugim instrumencie muzycznym również nie spełnia tego warunku. Powyższe pismo pracodawcy jest w zasadzie zgodne z okolicznościami przyznanymi przez ubezpieczoną na rozprawie. Powódka przyznała bowiem, iż:

-

w okresie od 1 września 1974r. do 31 sierpnia 1989r. częściowo grała na harfie przez mniej więcej połowę tygodnia pracy, a przez drugą połowę tego tygodnia grała na instrumencie klawiszowym,

-

od 1 września 1989r. grała już wyłącznie na harfie.

( e - protokół rozprawy k. 40 a.s. oraz skrócony pisemny protokół k.37 - 39 a.s.)

Okolicznościom tym nie zaprzeczyły dokumenty złożone- przez ubezpieczoną na rozprawie: pisemne oświadczenia współpracownic powódki czy umowy zlecenia z dnia 08.02.1989r. i 15.03.1990r., w treści których potwierdzono grę ubezpieczonej na klawesynie w krótkotrwałych okresach.

Zatem nawet według twierdzeń samej powódki jej praca w okresie od 1 września 1974r. do 31 sierpnia 1989r. nie była wykonywana na instrumentach klawiszowych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jak tego wymaga § 2 ust. 1 powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

Skoro powódka nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wskazanej w § 12 ust 1 pkt 1 lit b rozporządzenia, to nie mogła ona nabyć prawa do dochodzonego w niniejszym postępowaniu świadczenia, tym bardziej iż w orzecznictwie podkreślono, że przepis ten do grona osób uprawnionych do emerytury zalicza muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, natomiast poza zakresem jego obowiązywania pozostaje gra na harfie, zaliczanej do instrumentów szarpanych (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 września 2013r. III AUa 968/13 - opublikowany w systemie informacji prawnej LEX pod nr 1366101).

Wyżej przedstawione motywy uzasadniały zatem oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 K.p.c. w związku z wyżej powołanymi przepisami prawa materialnego, w szczególności w związku z art. 21 ust. 1 i ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Na oryginale właściwy podpis.