Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2019 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: R. B.

od dwóch decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 15 maja 2017 r., znak: (...)

w sprawie: R. B.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy oraz o dodatek pielęgnacyjny

I zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. z dnia 15 maja 2017 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu R. B. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy od 1 marca 2017 r. na stałe;

II oddala odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. z dnia 15 maja 2017 r., znak: (...)odmawiającej ubezpieczonemu prawa do dodatku pielęgnacyjnego;

III stwierdza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji wskazanej w punkcie I wyroku;

IV przyznaje od Skarbu Państwa radcy prawnemu T. K. kwotę 166 zł 05 gr ( sto sześćdziesiąt sześć 05/100 ) zawierającą podatek od towarów i usług tytułem wynagrodzenia za udzieloną powodowi pomoc prawną z urzędu.

Na oryginale właściwy podpis

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 maja 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. - po rozpoznaniu wniosku R. B. z dnia 9 marca 2017r. odmówił wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał, iż odmówił przyznania powyższego świadczenia ponieważ Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 11 maja 2015r. ustaliła, iż całkowita niezdolność do pracy ubezpieczonego nie pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy i pozostaje w związku ze stanem narządu ruchu. Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2015r. , poz.1242 ze zm. ) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy.

Odrębną decyzją z dnia 15 maja 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. – po rozpoznaniu wniosku R. B. z dnia 9 marca 2017r. – odmówił wnioskodawcy prawa do dodatku pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał, iż zgodnie z art.75 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, albo ukończyła 75 lat życia. Komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 11 maja 2017r. ustaliła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji w związku z czym – wobec niespełnienia przez wnioskodawcę warunków określonych w art.75 ustawy emerytalnej – dodatek pielęgnacyjny mu nie przysługuje.

Odwołanie od powyższych dwóch decyzji wniósł ubezpieczony R. B., domagając się zmiany decyzji poprzez przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy oraz prawa do dodatku pielęgnacyjnego. Ubezpieczony powoływał się na przyznanie mu w poprzednich latach renty wypadkowej , twierdząc że stan jego zdrowia nadal się pogarsza. Wskazywał on, iż porusza się o kulach i wymaga opieki innych osób.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, powołując argumentację przedstawioną w uzasadnieniach zaskarżonych decyzji. Dodatkowo organ ten zaznaczył, iż skarżący ma przyznane prawo do emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje :

R. B. ( urodz. (...) ) od dnia (...). uprawniony jest do emerytury ( decyzja ZUS Oddział w B. z dnia 16.01.2004r. – w aktach emerytalno-rentowych). W dniu 8 listopada 2000r. ubezpieczony – wykonując pracę w (...) Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) w (...) – uległ wypadkowi przy pracy, w wyniku czego doznał poważnego urazu prawej dłoni (dowód : dokumentacja wypadkowa dołączona przez organ rentowy do akt sprawy ).

Decyzją z dnia 22 czerwca 2001r. ZUS Oddział w B. przyznał R. B. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy w okresie od 7 maja 2001r. do 31 grudnia 2002r. Rentę wypadkową z tytułu całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy ubezpieczony pobierał także w późniejszych okresach.

W dniu 9 marca 2017r. ubezpieczony złożył w ZUS Oddziale w B. wnioski o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy oraz o dodatek pielęgnacyjny.

Orzeczeniem z dnia 30 marca 2017r. Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, że :

- ubezpieczony jest trwale całkowicie niezdolny do pracy ;

- data powstania całkowitej niezdolności do pracy : po 31.07.2010 / przed

01.03.2017r. pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy i pozostaje w

związku ze stanem narządu ruchu ;

- ubezpieczony nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji ;

- wypadek przy pracy 08.11.2000r.

W orzeczeniu z dnia 11 maja 2017r. Komisja Lekarska ZUS ustaliła, iż :

- ubezpieczony jest trwale całkowicie niezdolny do pracy. Data powstania

całkowitej niezdolności do pracy : dokładnej daty powstania nie da się

ustalić. Całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z

wypadkiem przy pracy i pozostaje w związku ze stanem narządu ruchu ;

- ubezpieczony nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji ;

- ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy

pracy z dnia 8 listopada 2000 r.

Organ rentowy wydając dwie zaskarżone odwołaniem ubezpieczonego decyzje oparł się na powyższym orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS.

W celu zweryfikowania stanowiska organu rentowego wskazanego w zaskarżonych decyzjach Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych specjalisty ortopedy i specjalisty medycyny przemysłowej.

W opinii z dnia 15 września 2017r. specjalista chirurgii urazowo-ortopedycznej i rehabilitacji medycznej rozpoznał u ubezpieczonego R. B. następujące schorzenia :

1/ stan po przebytym urazie zmiażdżeniowym ręki prawej z upośledzeniem

funkcji chwytnych i znacznym upośledzeniem zdolności manipulacyjnych ;

2/ zmiany zwyrodnieniowe stawów, wielomiejscowe z koksartozą

prawostronną i jałową martwicą głowy kości udowej prawej, potwierdzoną

badaniem RTG ;

3/ przewlekły zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego na tle zmian

zwyrodnieniowych wytwórczych – bez obwodowych objawów korzeniowych;

4/ żylaki kończyn dolnych ze zmianami troficznymi ;

5/ przewlekłą chorobę wrzodową w wywiadzie z podejrzeniem ZZA ?

Zdaniem biegłego istniejące schorzenia oraz stopień ich nasilenia w istotny sposób upośledzają funkcję statyczną i dynamiczną narządu ruchu oraz zdolności chwytne i manipulacyjne kończyny górnej prawej, nie sięgają one jednak możliwości orzeczenia u badanego niezdolności do samodzielnej egzystencji i konieczności stałej opieki i pomocy osób trzecich. Badany porusza się samodzielnie, jest w stanie wykonywać czynności życia codziennego bez konieczności pomocy innych osób. Biegły specjalista chirurgii urazowo – ortopedycznej i rehabilitacji medycznej ustalił, iż ubezpieczony (emeryt) jest trwale całkowicie niezdolny do pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji. Dokładnej daty powstania całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego nie da się ustalić, a niezdolność ta nie pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowo – skutkowym z wypadkiem przy pracy, a wynika z ogólnego stanu zdrowia i dysfunkcji narządu ruchu . Biegły uznał także badanego za zdolnego do samodzielnej egzystencji, zaznaczając dodatkowo, iż przy wydawaniu opinii korzystał z tych samych dowodów, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym. Ponadto uznał orzeczenia Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej ZUS za trafne (dowód : opinia k.26 – 31 a.s.)

Z kolei w opinii z dnia 29 stycznia 2018r. biegła sądowa specjalista medycyny przemysłowej rozpoznała u ubezpieczonego następujące schorzenia :

1/ przebyty uraz zmiażdżeniowy ręki prawej (08-11-2000r.) w czasie wypadku w pracy, wygojony z niewielkim upośledzeniem funkcji ręki ;

2/ zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych , ograniczające funkcję chodzenia ;

3/ zmiany zwyrodnieniowe i dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i L-S z zespołem bólowym ;

4/ rozległą przepuklinę jamy brzusznej po operacji wrzodowej ;

5/ przerost gruczołu krokowego ;

6/ żylaki kończyn dolnych ze zmianami troficznymi skóry leczone zachowawczo.

Biegła sądowa specjalista medycyny przemysłowej ustaliła, iż ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy na stałe, zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji od zakończenia pracy zawodowej , przy czym stwierdziła też, iż datę powstania całkowitej niezdolności do pracy trudno ustalić. Powstawała ona w ciągu kilku lat, chociaż ubezpieczony pracował do 31 grudnia 2016r., po której to dacie przeszedł na emeryturę.

W ocenie biegłej stwierdzona przez nią całkowita niezdolność do pracy spowodowana jest ogólnym stanem zdrowia ubezpieczonego, a zwłaszcza zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi układu kostno - stawowego i stawów biodrowych. Schorzenie będące podstawą orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy nie jest związane - zdaniem biegłej - z wypadkiem przy pracy z dnia 08.11.2000r. Schorzenia rozpoznane u badanego nie kwalifikują go do uznania za niezdolnego do samodzielnej egzystencji. Biegła sądowa zgodziła się z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 11 maja 2017r.

W piśmie procesowym z dnia 27 lutego 2018r. ( k.100 – 101 a.s.) pełnomocnik ubezpieczonego zgłosił zastrzeżenia do opinii specjalisty medycyny przemysłowej z dnia 29 stycznia 2018r. podnosząc, iż autor tej opinii, na żadnym jej etapie, nie poruszył kwestii przyczynienia się wypadku przy pracy oraz procesu leczenia ubezpieczonego do całkowitej niezdolności do pracy. Stwierdzenie, iż brak jest związku pomiędzy zdarzeniem z dnia 8 listopada 2000r. , a obecną całkowitą niezdolnością do pracy nie zostało - zdaniem pełnomocnika powoda - poparte jakąkolwiek argumentacją merytoryczną, na podstawie której w sposób niewątpliwy możliwe byłoby wykluczenie istnienia tego związku.

Odwołujący kwestionował także stwierdzenie biegłej, zgodnie z którym jest on osobą zdolną do samodzielnej egzystencji. Wniosek taki nie znajduje potwierdzenia w stanie faktycznym, gdyż ubezpieczony jest osobą niepełnosprawną, porusza się obecnie na wózku inwalidzkim, a większość czynności życia codziennego wykonuje przy pomocy osób trzecich. Pełnomocnik powoda twierdził przy tym, iż odwołujący nie mógłby egzystować bez pomocy opiekuna , co jednoznacznie wskazuje, iż jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Pełnomocnik ubezpieczonego kwestionował także wcześniejszą opinię biegłego specjalisty chirurgii urazowo-ortopedycznej i rehabilitacji medycznej z dnia 15 września 2017r., podnosząc iż w opinii tej brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia na poparcie przedstawionych w niej wniosków, które pozwoliłyby na przyjęcie lub wykluczenie istnienia takiego związku przyczynowo – skutkowego. Pełnomocnik odwołującego wnosił w związku z tym o uzupełnienie przedmiotowej opinii w wyżej wskazanym zakresie.

W związku z powyższymi zastrzeżeniami pełnomocnika ubezpieczonego Sąd przekazał sprawę biegłemu specjaliście chirurgii urazowo – ortopedycznej i rehabilitacji medycznej dr n. med. R. K. (1) w celu :

- zajęcia przez niego stanowiska w opinii uzupełniającej co do powyższych

zastrzeżeń pełnomocnika powoda;

- szczegółowego uargumentowania przedstawionego na str. 6 opinii z 15

września 2017r. wniosku, iż stwierdzona całkowita i trwała niezdolność do

pracy ubezpieczonego nie pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowo –

skutkowym z wypadkiem przy pracy z dnia 8 listopada 2000 r., a także

wyjaśnienia czy pozostaje ona w „pośrednim” związku z tym wypadkiem,

jakie schorzenia powodują całkowitą niezdolność do pracy ubezpieczonego i

czy wiążą się one np. tylko ze schorzeniami ubezpieczonego wskazanymi w

pkt 2 – 5 rozpoznania na k. 5 opinii (zarządzenie – k. 116 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 7 maja 2018r. (k. 124 – 127 a.s.) biegły dr n.med. R. K. (1) wskazał, iż kryteria, jakie musi spełniać osoba, aby można ją było uznać na niezdolną do samodzielnej egzystencji to : konieczność opieki (całodobowej) , co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych prowadzenia gospodarstwa domowego. W ocenie biegłego R. B. do takich osób nie może być zaliczony, gdyż porusza się samodzielnie z użyciem kul łokciowych (sprawnie), siada i wstaje bez pomocy, ubiera i rozbiera się samodzielnie, a na badanie zgłosił się bez asystenta.

Dodatkowo biegły ten wyjaśnił, iż choroby wskazane w punktach od 2 do 5 opinii z dnia 15 września 2017r. są chorobami przewlekłymi, rozwijającymi się przez wiele lat i dotyczącymi każdego starzejącego się organizmu. Choroby te nie mają - jego zdaniem - jakiegokolwiek związku z wypadkiem z dnia 8 listopada 2000r., w którym doszło do urazu kończyny górnej prawej.

Zastrzeżenia do powyższej opinii uzupełniającej wniósł pełnomocnik powoda, zarzucając iż opinia ta nie zawiera wyjaśnienia kwestii uargumentowania braku bezpośredniego związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy trwałą całkowitą niezdolnością do pracy odwołującego a wypadkiem przy pracy z dnia 8 listopada 2000r., jak również nie zawiera wyjaśnienia czy w/w niezdolność pozostaje „ w pośrednim” związku przyczynowo – skutkowym z wypadkiem przy pracy, a także wskazania, które schorzenia powodują trwałą całkowitą jego niezdolność do pracy. Ponadto pełnomocnik powoda wskazywał, iż biegły nie ustosunkował się również do jego zastrzeżeń dotyczących procesu leczenia urazu doznanego w dniu 08.11.2000r., który mógł mieć istotny wpływ na obecny stan zdrowia odwołującego, a w szczególności przyczynić się do postępu choroby zwyrodnieniowej.

Sąd Okręgowy w związku z powyższymi zastrzeżeniami strony powodowej do sporządzonych opinii oraz mając na uwadze stosunkowo skromną argumentację merytoryczną tych opinii, dopuścił dowód z opinii zespołu biegłych sądowych w składzie : specjalista neurolog, specjalista ortopeda i specjalista medycyny przemysłowej.

W opinii z dnia 25 października 2018r. (k.178 – 179 a.s.) biegli powołanego zespołu rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia :

- przebyty uraz zmiażdżeniowy ręki prawej z upośledzeniem chwytu znacznego

stopnia ;

- chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z wielopoziomową dyskopatią oraz

Wielostawową, szczególnie stawów biodrowych znacznego stopnia z

upośledzeniem wydolności statyczno-dynamicznej;

- przewlekły zespół bólowy piersiowo- lędźwiowy z zaostrzeniami i obecnymi

objawami ubytkowymi ;

- przewlekła choroba wrzodową żołądka leczoną operacyjnie z powodu

perforacji wrzodu z następową przepukliną w bliźnie pooperacyjnej ;

- przerost gruczołu krokowego ;

- żylaki kończyn dolnych.

Na podstawie przeprowadzonego badania przedmiotowego, materiału lekarskiego znajdującego się w aktach i wyników badań ubezpieczonego biegli sądowi stwierdzili, że stan zdrowia ubezpieczonego czyni go trwale, całkowicie niezdolnym do pracy, ale zdolnym do samodzielnej egzystencji. Przyczyną jest przebyty uraz zmiażdżeniowy ręki prawej z upośledzeniem chwytu znacznego stopnia oraz pozostałe schorzenia wskazane w rozpoznaniu. Zdaniem biegłych schorzenia te skutkują orzekanego upośledzeniem sprawności manipulacyjnej kończyny górnej prawej oraz znacznym obniżeniem sprawności statyczno –dynamicznej kończyn dolnych

(orzekany porusza się o kulach łokciowych) , bólami i ograniczeniem ruchomości kręgosłupa i stawów z towarzyszącym przewlekłym zespołem bólowym szyjnym i piersiowo – lędźwiowym. Powyższe schorzenia powodują u orzekanego znaczne upośledzenie sprawności psychofizycznej ustroju i całkowitą niezdolność do zatrudnienia, ale nie skutkują niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

W swoich wnioskach końcowych biegli sądowi powołanego zespołu wskazali, że :

- badany jest trwale częściowo niezdolny do pracy w związku z wypadkiem

przy pracy w dniu 8 listopada 2000r. , a stan zdrowia ubezpieczonego od

daty badania przez Komisję Lekarską ZUS z dnia 11 maja 2005r. w tym

względzie nie uległ istotnej poprawie ;

- z ogólnego stanu zdrowia orzekany jest trwale całkowicie niezdolny do pracy;

- całkowita niezdolność do pracy ma charakter trwały, a stan zdrowia

ubezpieczonego nie rokuje istotnej poprawy ;

- do oceny stanu zdrowia i uznania całkowitej niezdolności do pracy za

podstawę mieli te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w

postępowaniu administracyjnym ;

- popierają częściowo opinie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 11.05.2017r.,

biegłych z dnia 15.09.2017r. ( k. 26 – 31 a.s.) i z dnia 29.01.2018r. ( k.69 –

70 a.s.) co do orzeczonej całkowitej niezdolności do pracy z ogólnego stanu

zdrowia, ale jednocześnie uznają ubezpieczonego, iż jest nadal częściowo

niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 8 listopada

2000r.

Zastrzeżenia do powyższej opinii biegłych sądowych zgłosił organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 23 listopada 2018r. ( k. 189 a.s. ), wskazując iż przewodniczący Komisji Lekarskich ZUS nie podziela stanowiska biegłych co do trwałej częściowej niezdolności do pracy w związku z następstwami wypadku przy pracy z dnia 8 listopada 2000 r. Organ rentowy podnosił w związku z tym, że Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła istotnego upośledzenia funkcji ręki prawej w stopniu powodującym częściową niezdolność do pracy. Skarżący w wyniku wypadku przy pracy doznał zmiażdżenia nadgarstka prawego, był leczony operacyjnie, orzeczono 17 % stały uszczerbek na zdrowiu. Podczas badania przez KL ZUS nie zgłaszał on dolegliwości z zakresu ręki prawej, a Komisja Lekarska stwierdziła nieistotne upośledzenie ruchomości nadgarstka prawego – zgięcie dłoniowe do 20% , w związku z tym brak było podstaw do orzeczenia częściowej niezdolności do pracy.

Dodatkowo organ rentowy wskazywał, iż z konsultacji biegłego neurologa ( który stwierdził w opisie badania, że „prawa ręka po przebytym zmiażdżeniu z upośledzeniem sprawności”) nie wynika częściowa niezdolność do pracy. Organ zarzucał, iż biegły ten nie podaje na czym polega upośledzenie sprawności ręki, jakiej okolicy ręki dotyczył uraz, czy doszło do ograniczenia ruchomości palców, jeśli tak, to których? Czy występują pourazowe zaniki mięśniowe, czy doszło do uszkodzenia nerwów ?

Zdaniem organu rentowego z opisu konsultacji biegłego ortopedy również nie wynika nasilenie objawów w stopniu powodującym częściową niezdolność do pracy, a opisywane przez biegłego ograniczenia ruchomości nadgarstka z deficytem 10st. Nie jest istotne funkcjonalnie. Z opisu badania nie wynika jakie następstwa urazu powodują osłabienie chwytu szczypcowego czy ograniczenie ruchomości palców, czy uszkodzenie nerwów, czy występują zaniki mięśniowe ?

Osłabienie chwytu szczypcowego , przy zachowanym chwycie młotkowym nie upośledza – zdaniem organu – istotnie funkcji ręki prawej.

W ocenie ZUS obie konsultacje biegłych sądowych – neurologa i ortopedy – wymagają uzupełnienia, gdyż z opisu ręki prawej nie wynikają następstwa przebytego wypadku przy pracy w stopniu powodującym częściową niezdolność do pracy.

W związku z powyższymi zastrzeżeniami organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej w celu zajęcia przez biegłych stanowiska wobec argumentów przedstawionych w powyższym piśmie procesowym . W przypadku nieuwzględnienia tego wniosku organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

W opinii uzupełniającej z dnia 14 grudnia 2018r. (K.195 a.s.) biegli sądowi specjalista neurolog, specjalista chirurgii urazowej i ortopedii oraz specjalista medycyny przemysłowej – odnosząc się do zastrzeżeń organu rentowego zgłoszonych w piśmie procesowym z dnia 23 listopada 2018r. – podtrzymali swoją wcześniejszą opinię, wskazując , że w przypadku ubezpieczonego przebyty uraz zmiażdżeniowy kończyny górnej prawej z wtórnym zespołem Sudecka przez wiele lat był przyczyną orzekanej częściowej niezdolności do pracy w związku z przebytym wypadkiem ( orzeczenie K.L. ZUS z dnia 11.03.2005r. – k.69 akt oraz L.O. ZUS z dnia 15 lutego 2007r.) . Można zatem przyjąć, iż stan ten po 7 latach od czasu urazu wskazywał, że zmiany chorobowe miały charakter utrwalony i nie rokowały większej poprawy, co potwierdziło badanie sądowo – lekarskie biegłych. Biegły ortopeda opisał w swojej opinii ograniczenia w sprawności kończyny górnej prawej, a w swoich zastrzeżeniach organ rentowy nie przedstawił istotnych dowodów mogących zmienić decyzję biegłych co do stopnia dysfunkcji narządu ruchu.

Organ rentowy wniósł także zastrzeżenia do opinii uzupełniającej, wskazując iż biegli sądowi specjalista ortopeda i neurolog nadal nie wyjaśnili jakie następstwa przebytego urazu powodują istotnego stopnia upośledzenie funkcji ręki prawej – czy doszło do uszkodzenia nerwów, zaników mięśniowych, ograniczenia ruchomości palców ? Organ rentowy podniósł przy tym, iż biegli we wnioskach podają, że stan zdrowia skarżącego od daty badania przez KL ZUS w dniu 11 maja 2005r. nie uległ istotnej poprawie, jednak przez ostatnie kilka lat badany nie miał orzeczonej częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, co oznacza, że doszło do istotnej poprawy.

W związku z powyższymi zastrzeżeniami organ rentowy wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii II zespołu biegłych sądowych, a w przypadku nie uwzględnienia tego wniosku – o oddalenie odwołania.

Dokonując oceny wyżej przedstawionego materiału dowodowego poprzez dyrektywy wynikające z art.233 paragraf 1 K.p.c. Sąd Okręgowy uznał, iż materiał ten wystarcza do dokonania istotnych dla rozstrzygnięcia sporu ustaleń, bez konieczności kontynuowania postępowania dowodowego.

Za w pełni wiarygodne i posiadające rozstrzygającą moc dowodową Sąd uznał – w zakresie sporu o rentę wypadkową – opinie zespołu biegłych sądowych z dnia 25 października 2018r. i z dnia 14 grudnia 2018r., zgodnie z którymi ubezpieczony jest trwale częściowo niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy od dnia 11 maja 2005r., a stan jego zdrowia od tej daty nie uległ istotnej poprawie.

W opisie badania ortopedycznego przedstawionym w pierwszej z tych opinii przedstawiono m.in. szczegółowy stan kończyny górnej prawej ubezpieczonego : „ rozległe pourazowe blizny w okolicy dłoni i nadgarstka z ograniczeniem zgięcia grzbietowego i dłoniowego z deficytem 10 st., szczypcowy chwyt osłabiony i chwyt młotkowy”. Zdaniem biegłych sądowych przebyty w wyniku wypadku przy pracy z dnia 8 listopada 2000r. uraz zmiażdżeniowy upośledza nadal w stopniu znacznym chwyt ręki prawej, jak również upośledza sprawność manipulacyjną tej kończyny. Biegli wskazali także w opinii uzupełniającej z dnia 14 grudnia 2018r. iż uraz ten z wtórnym zespołem Sudecka przez wiele lat był przyczyną orzekanej przez organ rentowy niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy (m.in. orzeczenie KL ZUS z 11 marca 2005r. i orzeczenie L.O. ZUS z 15 lutego 2007r. ). Okoliczność ta wskazuje – w ocenie biegłych – że zmiany chorobowe miały charakter utrwalony i nie rokowały większej poprawy, co potwierdziło badanie sądowo-lekarskie biegłych.

Organ rentowy formułując zastrzeżenia do powyższych opinii zarzucał, iż z konsultacji biegłego neurologa nie wynika częściowa niezdolność ubezpieczonego do pracy, gdyż biegły ten stwierdził w opisie badania, że „prawa ręka po przebytym zmiażdżeniu z upośledzeniem sprawności” i nie podał na czym polega upośledzenie sprawności ręki, jakiej okolicy ręki dotyczy uraz, czy doszło do ograniczenia ruchomości palców, jeśli tak to których i czy występują zaniki mięśniowe i czy doszło do uszkodzenia nerwów”.

Jednak organ nie dostrzegł, iż wszyscy biegli sądowi tego zespół rozpoznali u ubezpieczonego upośledzenie chwytu znacznego stopnia (z powodu przebytego urazu zmiażdżeniowego ręki prawej), a biegły ortopeda stwierdził ( co wynika z opisu konsultacji ortopedy) nie tylko ograniczenie zgięcia grzbietowego i dłoniowego z deficytem 10 stopni chwytu szczypcowego, lecz także osłabiony osłabiony chwyt młotkowy. Badanie sądowo – lekarskie ubezpieczonego przeprowadzone przez biegłych neurologa, specjalisty chirurgii urazowej i ortopedii oraz specjalistę medycyny przemysłowej stwierdziło utrwalony charakter mian chorobowych prawej dłoni i brak pozytywnych rokowań.

Przypomnieć w tym miejscu należy, iż zgodnie z art.12 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018r. , poz. 1270) niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. W kontekście niespornych między stronami okoliczności dotyczących posiadanych przez ubezpieczonego kwalifikacji (wykonywanie w okresie aktywności zawodowej pracy na stanowiskach spawacz, monter, zbrojarz – na wysokości) oczywistym jest, iż praca na tego rodzaju stanowiskach wymaga pełnej sprawności obu rąk, w tym zachowania ich chwytności w pełnym zakresie .

Uraz, którego doznał powód w listopadzie 2000r. spowodował upośledzenie chwytu ręki prawej znacznego stopnia ( z deficytem w chwycie szczypcowym 10 stopniowym i osłabienie chwytu młotkowego ) co czyni ubezpieczonego

o częściowo niezdolnym do pracy zgodnej z wyżej wskazanym i kwalifikacjami na stałe ( wobec utrwalonych zmian urazowych prawej ręki z brakiem możliwości orzeczenia pozytywnego rokowania).

Dodatkowo wskazać należy, że także biegły sądowy dr n.med. R. K. (1) – specjalista chirurgii urazowo- ortopedycznej i rehabilitacji medycznej w punkcie 1 swojego rozpoznania (k.28 a.s.) rozpoznał u ubezpieczonego stan po przebytym urazie zmiażdżeniowym ręki prawej z upośledzeniem funkcji chwytnych i znacznym upośledzeniem zdolności manipulacyjnych. Co do powyższego ustalenia dowód z tej opinii pozostaje w pełnej spójności z opiniami zespołu biegłych sądowych, na których oparte zostało rozstrzygnięcie zamieszczone w punkcie I wyroku ( biegły dr n.med. R. K. (1) w opisie badania kończyny górnej prawej powoda stwierdził „ chwyt pełną dłonią i chwyt szczypcowy osłabione – nie dosięga palców III, IV i V do kciuka ).

Natomiast wniosek końcowy biegłego dr n.med. R. K. (1), iż całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowo – skutkowym z wypadkiem przy pracy, a wynika z ogólnego stanu i dysfunkcji narządu ruchu – Sąd uznaje za niezrozumiały i nieadekwatny do stwierdzonego przez biegłego stanu zdrowia ubezpieczonego, w tym urazu doznanego w wypadku przy pracy. Biegły wykluczył bowiem bezpośredni związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy wypadkiem przy pracy z listopada 2000r., a całkowitą niezdolnością do pracy, lecz nie dostrzegł i nie wyjaśnił dlaczego nie dostrzega takiego związku w zakresie utraty przez powoda w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych przez niego kwalifikacji (częściowa niezdolność do pracy). Biegły ten nie odniósł się do tych kwalifikacji i skupił się wyłącznie na całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego z ogólnego stanu zdrowia, i to w sytuacji rozpoznania ubezpieczonego stanu po przebytym urazie zmiażdżeniowym ręki prawej z upośledzeniem funkcji chwytnych i znacznym upośledzeniem zdolności manipulacyjnych. Dlatego co do końcowych wniosków opinii tego biegłego Sąd uznał tę opinię za niewiarygodną, nie posiadającą istotnej mocy dowodowej i nieprzydatną dla merytorycznego rozstrzygnięcia sporu .

Takiej samej ocenie podlegała opinia specjalisty medycyny przemysłowej dr n.med.I. D. (k.69 – 70 a.s.), gdyż opinia ta zawierała wewnętrzne sprzeczności pomiędzy ustaleniami biegłej a jej końcowymi wnioskami, a ponadto – w zakresie urazu ręki prawej doznanego przez powoda w wyniku wypadku przy pracy – opinia ta zawierała odmienne ustalenia od opinii biegłego specjalisty chirurgii urazowo-ortopedycznej dr n.med. R. K.. Biegła rozpoznała bowiem przebyty uraz zmiażdżeniowy wygojony z niewielkim upośledzeniem funkcji ręki, w sytuacji gdy specjalista chirurgii urazowo – ortopedycznej w swojej opinii z 15 września 2017r. stwierdził upośledzenie funkcji chwytnych i znaczne upośledzenie zdolności manipulacyjnych. Ponadto biegła specjalista medycyny przemysłowej ustaliła, iż ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy na stałe zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji, co sugerowałoby istnienie związku niezdolności do pracy powoda (w stopniu przynajmniej częściowym) z wypadkiem przy pracy, którego skutki niewątpliwie ograniczały możliwość wykonywania przez powoda pracy na dotychczasowych stanowiskach. Biegła w swoje opinii (k.70 a.s.) sformułowała także wniosek, zgodnie z którym schorzenie będące podstawą orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy nie jest związane z wypadkiem przy pracy w dniu 8 listopada 2000 r., jednakże nie wyjaśniła jednocześnie wpływu urazu, którego doznał powód w tym wypadku na możliwość wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych przez niego kwalifikacji ( co uczynił dopiero zespół biegłych sądowych powołany do orzekania na dalszym etapie procesu). Z tego powodu Sąd odmówił wiarygodności także dowodowi z opinii specjalisty medycyny przemysłowej z dnia 29.01.2018r.

Skoro zebrany w sprawie materiał dowodowy dawał podstawę do ustalenia, iż ubezpieczony jest trwale częściowo niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 8 listopada 2000r., to Sąd Okręgowy co do decyzji odmawiającej powodowi renty wypadkowej orzekł reformatoryjnie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 K.p.c. jak w punkcie I sentencji wyroku. Zgodnie bowiem z powołanym już art.6 ust. 1 pkt 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Podstawę prawną tego rozstrzygnięcia stanowiły także – stosowane odpowiednio w wyniku odesłania z art.58 ustawy wypadkowej – przepisy art. 12 i 13 oraz art. 59 ust.1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W punkcie III wyroku Sąd stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji dotyczącej renty wypadkowej (art. 59 ust. 2 ustawy wypadkowej w zw. z art.118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Z opinii zespołu biegłych sądowych, na których Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie z pkt I sentencji wyroku, wynikało bowiem, iż biegli dysponowali tym samym materiałem dowodowym, który był przedmiotem analizy przez Komisję Lekarską ZUS w postępowaniu administracyjnym. Zatem Komisja ta miała możliwość wydania orzeczenia określającego obiektywnie stan zdrowia ubezpieczonego dla potrzeb postępowania rentowego. Oparcie zaskarżonej decyzji na błędnym orzeczeniu KL ZUS w sposób oczywisty kreuje odpowiedzialność organu, o której mowa w art.118 ust. 1 a.

Jeśli chodzi o rozstrzygnięcie co do oddalenia odwołania powoda od decyzji odmawiającej mu prawa do dodatku pielęgnacyjnego (pkt II sentencji wyroku), to Sąd Okręgowy wskazuje iż zgodnie z art.75 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia , z zastrzeżeniem ust. 3 (który nie ma w niniejszej sprawie zastosowania – przypis Sądu) .

W związku z tym podkreślić należy, iż żaden z orzekających w sprawie biegłych sądowych nie stwierdził niezdolności ubezpieczonego do samodzielnej egzystencji. Mimo stwierdzenia u ubezpieczonego schorzeń powodujących jego całkowitą niezdolność do pracy z ogólnego stanu zdrowia ( co zgodne było z orzeczeniem KL i LO ZUS) biegli podkreślali, iż w ich ocenie stopień nasilenia tych schorzeń nie skutkuje niezdolnością do samodzielnej egzystencji powoda, który zachował zdolność poruszania się przy pomocy kul łokciowych. Nie potwierdziło się zatem twierdzenie pełnomocnika powoda z pisma procesowego z dnia 27 lutego 2018r., iż ubezpieczony porusza się na wózku inwalidzkim (k.101 a.s.). Dodatkowo wskazać w tym miejscu należy, iż strona powodowa nie zgłosiła w wyznaczonym jej terminie zastrzeżeń do opinii zespołu biegłych sądowych z dnia 25 X 2018r. i 14 XII 2018r., w których biegli ci nie stwierdzali niezdolności do samodzielnej egzystencji powoda. Podniesienie zatem tej kwestii dopiero na rozprawie w dniu 21 marca 2019r. (poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku) było spóźnione. Odnosząc się obecnie do złożonego na tej rozprawie przez stronę powodową dowodu z kserokopii prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 7 sierpnia 2017r. (sygn. akt VII U 233/17), którym zmieniono zaskarżoną w tym postępowaniu decyzję Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności i zaliczono R. B. do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym z przyczyny niepełnosprawności )5 – R i ze stwierdzeniem iż odwołujący wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki osoby drugiej ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, Sąd Okręgowy wskazuje, iż przedmiotem kontroli sądowej w niniejszej sprawie była decyzja odmawiająca powodowi dodatku pielęgnacyjnego, który przyznawany jest z powodu niezdolności do samodzielnej egzystencji i chodzi o niezdolność w stopniu zupełnym i całkowitym. Tymczasem powyższy wyrok dotyczy innej kwestii (ustalenia stopnia niepełnosprawności) , która określona

jest przez osobne przepisy prawa materialnego – ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych Dz.U. z 2018r., poz.511 ze zm.).

Nie ma automatycznego zrównania osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym, nawet ze wskazaniem, iż wymaga ona konieczności stałej lub długotrwałej opieki osoby drugiej w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, z osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji w rozumieniu art.75 ust. 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 lutego 2010r. III UK 60/09 – LEX nr 585847 w którym wyjaśniono że osoba, która ze względów dotyczących rehabilitacji uzyskała orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie staje się tylko z mocy tego orzeczenia osobą całkowicie niezdolną do pracy, z pominięciem warunków całkowitej niezdolności do pracy określonych w ustawie z 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Analogicznie stwierdzić należy, iż pojęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji z art.75 ustawy emerytalno- rentowej jest pojęciem odrębnym od kwestii posiadanego przez powoda stopnia niepełnosprawności i wskazań rehabilitacyjnych dla powoda w orzeczeniu Wojewódzkiego czy Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Kwestia niezdolności powoda do samodzielnej egzystencji badana była w niniejszym procesie i jak już wskazano wszyscy biegli sądowi orzekli, iż ubezpieczony nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, o czym świadczy także jego udział w posiedzeniach rozprawowych w niniejszej sprawie.

Z powyższych motywów na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 K.p.c. i art.75 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

Jedynie na marginesie Sąd Okręgowy zauważa , iż wobec ukończenia przez R. B. w dniu (...)75 lat może on złożyć odrębny wniosek o przyznanie mu dodatku pielęgnacyjnego, jednak przedmiotem kontroli sądowej w niniejszej sprawie była decyzja ZUS Oddziału w B. z dnia 15 maja 2017r., a w momencie jej wydania do nabycia przez powoda tego świadczenia konieczne było spełnienie przez niego ustawowego wymogu w postaci niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W punkcie IV sentencji wyroku Sąd Okręgowy przyznał pełnomocnikowi powoda od Skarbu Państwa wynagrodzenie za udzieloną powodowi pomoc prawną z urzędu. Wobec częściowego tylko uwzględnienia odwołania , co do jednego z dochodzonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, i oddalenia odwołania co do drugiego z dochodzonych świadczeń, wystąpiłaby podstawa do wzajemnego zniesienia kosztów procesu między stronami.

Z tego względu wynagrodzenie dla pełnomocnika z urzędu przyznano od Skarbu Państwa na podstawie paragrafu 15 ust. 2 w związku z paragrafem 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 X 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2016r. poz.1715 ze zm.).

SSO J.Madej