Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2016 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa M. S.

przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w C.

o zadośćuczynienie

oddala powództwo.

Sygn. akt: I C 514/15

UZASADNIENIE

Powód - M. S. wniósł pozew przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w C. o zapłatę kwoty 50.000,00 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz o obciążenie pozwanego kosztami procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że przebywał u pozwanego od 29 sierpnia 2014 roku. W czasie jego pobytu pozwany bezprawnie podjął działania co do jego osoby naruszając przy tym dobra osobowe, które wiążą się ze strata materialną. Podkreślił, że pozwany nie jest przystosowany do zapewnienia odpowiednich warunków - tak aby osadzeni mogli godnie odbywać karę - przebywać w celi w dzień i noc. Zarzucił pozwanemu niestosowne oświetlenie w celach, brak wymaganego metrażu i przeludnienie z tym związane, panujące zagrzybienie w łaźniach, brak mat antypoślizgowych. Podkreślił nadto, że łóżka były bez atestów, drabinek i barierek, a cała cela była wykonana z blachy, jak również w celach brak było odpowiedniej wentylacji, w celi znajdowała się rdza, okna były drewniane i nieszczelne. Zarzuty powoda dotyczyły również nieodpowiedniego jedzenia, a w szczególności braku badania jedzenia przez lekarza dyżurnego, jak również braku odpowiedniego wyposażenia świetlicy pawilonowej - brak sprzętu TV, DVD oraz braku dostępu do gazety. Powód podkreśliła także, ze pozwany nie przestrzegał przepisu art. 82 kkw.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa - Zakład Karny w C. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu przyznał, że faktycznie powód przebywał u niego od dnia 29 sierpnia 2014 roku do dnia 19 sierpnia 2015 roku i w tym czasie umieszczony był w następujących celach:

- od dnia 29 sierpnia 2014 roku do dnia 4 września 2014 roku - pawilon mieszkalny A, cela nr 12 o metrażu 12,83 m ², 4 osadzonych,

- od dnia 4 września 2014 roku do dnia 3 lutego 2015 roku - pawilon mieszkalny A, cela nr 11 o metrażu 10,42 m ², 3 osadzonych,

- od dnia 3 lutego 2015 roku do dnia 19 maja 2015 roku - pawilon mieszkalny H, cela nr 13 o metrażu 23,71 m ², 7 osadzonych,

- od dnia 19 maja 2015 roku do dnia 10 czerwca 2015 roku - pawilon mieszkalny H, cela nr 19 o metrażu 11,57 m ², 3 osadzonych,

- od dnia 10 czerwca 2015 roku do dnia 5 lipca 2015 roku - pawilon mieszkalny CII, cela nr 234 o metrażu 10,20 m ², 3 osadzonych,

- od dnia 5 lipca 2015 roku do dnia 10 lipca 2015 roku - pawilon mieszkalny H, cela nr 21 o metrażu 12,29 m ², 3 osadzonych,

- od dnia 10 lipca 2015 roku do dnia 19 sierpnia 2015 roku - pawilon mieszkalny CH, cela nr 234 o metrażu 10,20 m ², 3 osadzonych.

Pozwany podkreślił, że powód rozmieszczany był zgodnie z treścią art. 82 § 1 i 2 oraz 3 kkw i nie przebywał w warunkach przeludnienia. Podkreślił jednocześnie, że powód był traktowany humanitarnie, zgodnie z prawem i poszanowaniem jego godności. Miał dostęp do zajęć kulturalno - oświatowych, organizowanych na terenie zakładu karnego (koncerty, przedstawienia, wystawy, spotkania z artystami, prezentacje, referaty kulturalno -oświatowe), do świetlicy znajdującej się na pawilonie mieszkalnym, posług religijnych, radia i telewizji, książek znajdujących się bibliotece centralnej zakładu karnego, jak również każdego dnia mógł korzystać ze spacerów, a dwa razy w tygodniu ze świetlicy do zajęć sportowych oraz placu sportowego, na którym odbywały się zajęcia na świeżym powietrzu (piłka nożna, siatkówka, koszykówka). Zaprzeczył aby powód nie miał dostępu do codziennej prasy, jak również aby w łaźniach nie było mat antypoślizgowych. Wskazał, że pawilony mieszkalne A i C wyposażone są właśnie w takie maty, które w przypadku zużycia wymieniane są na nowe, natomiast w pawilonie H znajdują się płytki antypoślizgowe. Zaznaczył również, że łaźnie sprzątane są każdorazowo przez porządkowych - po zakończeniu kąpieli przez osadzonych.

Pozwany wyjaśnił również, że pawilon mieszkalny C jest budynkiem zabudowy kontenerowej (segmentowe), a jego elementy wykonane są z metalu, ocieplonego wełną mineralną oraz styropianem. Ocieplenie znajduje się wewnątrz ścian budynku oraz na zewnątrz, stanowiąc zarazem (z dodatkowymi elementami blachy) elewacje tego budynku. Ogrzewanie i wentylacja realizowane są poprzez nawie powietrza do celi (latem nieogrzewanym, w sezonie grzewczym ogrzanym). Ponadto zaznaczył, że wszystkie cele u pozwanego posiadają wentylację grawitacyjną (pawilon C mechaniczną, nawiewno -wywiewną), jak również, że w celach znajdują się okna (pawilon A i C okna wykonane w technologii PCV, pawilon H - okna drewniane), które można otworzyć. Podkreślił nadto, że każdy osadzony otrzymuje 3 posiłki dziennie o odpowiedniej wartości odżywczej - 2600 kcal

-

w tym co najmniej jeden posiłek gorący. Wszystkie posiłki zawierają wymaganą ilość kalorii, białek, tłuszczów, węglowodanów oraz warzyw. Zaznaczył również, że u pozwanego wprowadzony jest system zapewniających bezpieczeństwo żywności i żywienia

-

(...) i zgodnie z wytycznymi tego systemu, przy przyjęciu asortymentu do magazyny żywnościowego jest on poddawany szczegółowej kontroli organoleptycznej, a mianowicie magazynier sprawdza temperaturę, oznaczenie, termin przydatności do spożycia, wygląd, smak, zapach o strukturę. Wyniki tej kontroli zapisywane są w rejestrze kontroli dostawy.

Pozwany wskazał również, że powód podczas pobytu u niego nigdy nie uskarżał się na problemy ze wzrokiem i nie zwracał się z prośbą o skierowanie go do poradni okulistycznej, jak również, że w celach mieszkalnych znajduje się od 1 do 4 punktów świetlnych z rurami jarzeniowymi o mocy 36W lub zwykłymi żarówkami o mocy 25 - 40 W, a na pawilonie C znajduje się oświetlenie L.. Nie stwierdzono również u powoda żadnego zatrucia pokarmowego lub innych problemów żołądkowo - jelitowych.

Pozwany zaznaczył także, że jeśli pozwani zgłoszą chęć korzystania ze sprzętu RTV w świetlicy, to jest on im udostępniany.

Pozwany podkreślił, że powód przebywając u pozwanego, jak również opuszczając jednostkę nie zgłaszał żadnych skarg ani próśb.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód - M. S. przebywał u pozwanego od dnia 29 sierpnia 2014 roku do dnia 19 sierpnia 2015 roku. W tym czasie osadzony był w wielu celach, a mianowicie: od dnia 29 sierpnia 2014 roku do dnia 4 września 2014 roku - pawilon mieszkalny A, cela nr 12 o metrażu 12,83 m ², 4 osadzonych, od dnia 4 września 2014 roku do dnia 3 lutego 2015 roku - pawilon mieszkalny A, cela nr 11 o metrażu 10,42 m ², 3 osadzonych, od dnia 3 lutego 2015 roku do dnia 19 maja 2015 roku - pawilon mieszkalny H, cela nr 13 o metrażu 23,71 m ², 7 osadzonych, od dnia 19 maja 2015 roku do dnia 10 czerwca 2015 roku - pawilon mieszkalny H, cela nr 19 o metrażu 11,57 m ², 3 osadzonych, od dnia 10 czerwca 2015 roku do dnia 5 lipca 2015 roku - pawilon mieszkalny CII, cela nr 234 o metrażu 10,20 m ², 3 osadzonych, od dnia 5 lipca 2015 roku do dnia 10 lipca 2015 roku - pawilon mieszkalny H, cela nr 21 o metrażu 12,29 I11 ², 3 osadzonych, od dnia 10 lipca 2015 roku do dnia 19 sierpnia 2015 roku - pawilon mieszkalny CII, cela nr 234 o metrażu 10,20 m ², 3 osadzonych.

bezsporne

Podczas pobytu u pozwanego w stosunku do powoda nie została wydana żadna decyzja, z której wynikałoby, że powód był osadzony w warunkach przeludnienia. bezsporne

W czasie pobytu u pozwanego powód M. S. pracował w firmie (...). Czas pracy obejmował 8, a czasami więcej godzin. Po godzinach pracy powód mógł codziennie korzystać z łaźni u pracodawcy, a nadto dwa razy w tygodniu u pozwanego. Czystość w łaźni utrzymywana była przez porządkowych.

dowód: zeznania świadka A. K. 00:10:47 k. 162v, S. U. 00:27:55, 00:30:59, 00:34:05, 00:42:22 k. 163v.

W każdej celi na pawilonie A było oświetlenie jarzeniowe oraz znajdowały się okratowane okna, które można było otwierać. W oknach nie było blind. W celach znajdowały się kąciki murowane oddzielone od pozostałej części celi, łóżka dla każdego osadzonego, stoły, taborety oraz szafki na naczynia.

Na pawilonie H okna były drewniane, a kąciki sanitarne oddzielone od reszty celi murowaną ścianą. W kąciku sanitarnym znajdował się zlew z ciepłą i zimną wodą.

bezsporne, nadto dowód: zeznania świadka A. K. 00:08:46 k. 162v, S. U. 00:37:39 k. 163v.

Powód nie nosił okularów i nie uskarżał się na problemy ze wzrokiem.

Powód mógł korzystać z siłowni, biblioteki, zajęć kulturalno - oświatowych, posług religijnych, spacerów.

bezsporne, nadto dowód: zeznania świadka A. K. 00:10:47 k. 162v, S. U. 00:34:05 k. 163v.

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód M. S. dochodził od pozwanego kwoty 50.000,00 złotych z tytułu złych warunków bytowych panujących w celach, w których odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w C. przez cały okres pobytu. Powód podkreślał, iż w celach, w których był osadzany, było przeludnienie, niestosowne oświetlenie, brak mat antypoślizgowych, grzyb oraz brud w łaźniach, łózka bez atestu, drabinek i barierek, brak odpowiedniej wentylacji w celach, rdza, nieszczelne okna drewniane, nieodpowiednie posiłki nie badane przez lekarza dyżurującego oraz brak sprzętu w świetlicy w postaci RTV i DVD.

Pozwany - Skarb Państwa Zakład Karny w C. wniósł o oddalenie powództwa jako bezzasadnego. Podkreślił, iż przez cały okres, w którym powód przebywał w pozwanym zakładzie karnym, nie odnotowano żadnych jego zgłoszeń, skarg czy też próśb na warunki panujące w celach, w których był osadzony, przy czym warunki te były zgodne z przepisami.

Na gruncie prawa polskiego można uzasadniać żądanie powoda z tytułu zadośćuczynienia regulacją wynikającą z art. 23 k.c. i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., bowiem pozwany zobowiązany był do zapewnienia powodowi takich warunków bytowych i sanitarnych, w których godność ludzka i zdrowie nie doznałyby istotnego uszczerbku.

Obecnie brak jest przepisów rangi międzynarodowej, które regulowałyby ściśle kwestię warunków bytowych osób pozbawionych wolności. Jednakże każde Państwo musi zapewnić osadzonym godziwe warunki odbywania kary pozbawienia wolności. Jest to jeden z podstawowych wymagań demokratycznego państwa prawnego, które znajduje wyraz w normach prawa międzynarodowego. Każda osoba pozbawiona wolności musi być traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka (art. 10 ust. 1 rahjfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z dnia 19 grudnia 1996r. (Dz. U. 1977r., Nr 38, poz. 167). W związku z powyższym nie budzi wątpliwości, że każda osoba pozbawiona wolności ma prawo być osadzona w zakładzie karnym w godziwych i humanitarnych warunkach, gdzie nie jest naruszona godność ludzka. Warunki takie gwarantuje również Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 40, 41 ust. 4 i art. 47.

Zdaniem powoda, przebywanie w celach, w których nie zapewniono mu godnych warunków bytowych, naruszało jego dobra osobiste w postaci godności i z tej też przyczyny domagał się zadośćuczynienia.

Przesłanką odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych jest bezprawność tj. sprzeczność z przepisami albo zasadami współżycia społecznego. Zaznaczyć jednak należy, że pewne niedogodności są związane z pozbawieniem wolności. W związku z powyższym, z uwagi na zastrzeżenia powoda należy rozważyć czy jego zarzuty stanowią naruszenie w/w norm, czy jednak dolegliwości, z którymi nie będzie związana odpowiedzialność pozwanego.

Dla przyjęcia odpowiedzialności za zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych zgodnie z art. 24 k.c. konieczne jest zaistnienie 3 przesłanek, a więc oprócz bezprawności działania sprawcy również dwie inne przesłanki tj.:

1.  istnienie dobra osobistego podlegającego ochronie,

2.  jego naruszenie lub zagrożenie.

Samo stwierdzenie bezprawności zachowania jest tylko jedną z trzech przesłanek jego odpowiedzialności. Nie może więc samo przez się prowadzić do odpowiedzialności pozwanego. Odpowiedzialność ta powstaje dopiero z chwilą jednoczesnego spełnienia powyższych trzech przesłanek.

Zgodnie z ogólną zasadą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. w przedmiotowej sprawie ciężar wykazania istnienia dobra osobistego podlegającego ochronie

oraz faktu jego naruszenia spoczywał na powodzie jako osobie, która z faktów tych wywodzi określone skutki prawne.

W ocenie Sądu powód M. S., mimo ciążącego na nim obowiązku wykazania okoliczności, z których wywodzi określone dla siebie skutki prawne, nie wykazał jakichkolwiek przesłanek rodzących odpowiedzialność pozwanego.

W szczególności podnoszone przez powoda w uzasadnieniu pozwu okoliczności nie znajdują potwierdzenia w zeznaniach świadków A. K. (dowód: zeznania świadka 00:05:29 - 00:27:45 k. 162v - 163) i S. U. (dowód: zeznania świadka 00:27:55 -00:42:22 k. 163v), którzy nie posiadali żadnej wiedzy na temat problemów powoda ze wzrokiem, zastrzeżeń do oświetlenia, do warunków panujących w łaźni, w szczególności w zakresie braku mat antypoślizgowych, czy też łóżek. Ponadto świadkowie zeznali, że powód pracował zawodowo w firmie (...) i przez 8, a czasami nawet więcej godzin przebywał poza celą (dowód: zeznania świadka 00:10:47 k. 162v). Świadkowie nie potwierdzili również okoliczności związanych z przeludnieniem w celach, w których powód był osadzony, zeznali jedynie, że cele były małe. Podkreślić przy tym jednak należy, że żaden ze świadków nie był osadzony z powodem w jednej celi, co więcej nie pamiętali oni również dokładnie numerów cel, w których powód był osadzony. Swoją wiedzę na temat wyglądu cel posiadali jedynie z faktu, że byli z powodem osadzeni na tym samym pawilonie A. Wprawdzie świadek A. K. zeznał, że zastrzeżenia powoda dotyczyły wyłącznie zagrzybienia panującego w celi (dowód: zeznania świadka A. K. 00:10:47 k. 162v). Sąd nie dał jednak wiary zeznaniom świadka w tym zakresie albowiem nie znajdują one potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym, w szczególności w zeznaniach świadka S. U., który zeznał, że powód nie uskarżał się na warunki bytowe (dowód: zeznania świadka 00:34:05 k. 163v). Podkreślił jednocześnie, że powód miał zatargi z wychowawcą, który podejrzewał go o handel narkotykami i sterydami (dowód: zeznania świadka 00:27:55 k. 163v). Istotnym jest również, że świadek A. K. nie przebywał z powodem w tych samych celach, co więcej z jego zeznań nie wynika dokładnie numer celi lub cel, których dotyczyły zastrzeżenia powoda M. S.. Ponadto z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika aby wobec powoda została wydana jakakolwiek decyzja administracyjna stwierdzająca fakt odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w warunkach przeludnienia.

Sąd nie dał również wiary zeznaniom świadków w zakresie posiłków serwowanych przez pozwanego albowiem pozostają one w sprzeczności. M. świadek A. K. zeznał, że powód narzekał na jedzenie, wędliny (dowód: zeznania świadka A. (...):20:06 k. 163), natomiast świadek A. U., że „powód miał dietę i jadł to co mu dali i nie skarżył się" (dowód: zeznania świadka 00:34:05 k. 163v).

Z zeznań świadków wynika także, że powód mial możliwość korzystania u pozwanego z zajęć sportowych na boisku, z siłowni, z zajęć kulturalno - oświatowych, czy też biblioteki.

Podkreślić należy również, że powód naruszając porządek prawny powinien liczyć się i mieć świadomość, że za popełnione przestępstwo zostanie mu wymierzona kara pozbawienia wolności, a pobyt w zakładzie karnym będzie wiązał się z naturalnymi dolegliwościami w postaci pogorszenia standardu życia, albowiem co do zasady obejmuje to zwykłe następstwa przymusowej izolacji. Dlatego też osadzony zawsze musi liczyć się z ograniczeniem przestrzeni życiowej, prywatności, intymności oraz niższym niż na wolności standardem życia. Stanowią one bowiem istotę kary pozbawienia wolności. W tym też zakresie godność i wolność osoby osadzonej oraz jej prawo do prywatności musi czasami doznać ograniczeń.

Wobec powyższego, skoro powód nie wykazał w toku niniejszego procesu okoliczności, które stanowiłyby podstawę do uznania, że naruszono jego dobro osobiste w zakresie godności, to zasadnym było oddalić jego roszczenie w całości.