Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 263/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok łączny Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu z dnia 10 stycznia 2019 roku, sygnatura akt VIII K 225/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca skazanego w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XX

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXX

XXXXXXX

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XX

XXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXX

XXXXXX

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

XXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

XXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Rażąca niewspółmierność kary łącznej orzeczonej zaskarżonym wyrokiem łącznym.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie wskazać należy, że opisana w punkcie 1 części wstępnej zaskarżonego wyroku łącznego kara 8 miesięcy pozbawienia wolności została w całości odbyta przez skazanego z dniem 4 lutego 2019 roku (wyrok Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu z dnia 12 czerwca 2015 roku sygnatura VIII K 243/15)

Ponadto Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 11 czerwca 2019 roku sygnatura akt P 20/17 stwierdził, że art. 87 § 1 k.k. w zakresie w jakim nakłada na sąd obowiązek połączenia kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności oraz wymierzenia kary łącznej pozbawienia wolności po dokonaniu zamiany kary ograniczenia wolności na karę pozbawienia wolności jest niezgodny z art. 45 ust 1 i art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W konsekwencji powyższego nie można połączyć kar orzeczonych wobec skazanego T. M. wyrokami opisanymi w punkcie 1, 3, 4 i 5 zaskarżonego wyroku (kara orzeczona wyrokiem opisanym w punkcie 2 została wykonana jeszcze przed wydaniem zaskarżonego wyroku łącznego).

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy w punkcie I a wyroku z dnia 30 czerwca 2020 roku uchylił orzeczenie o karze łącznej zawarte w punkcie I zaskarżonego wyroku oraz o zaliczeniu odbytej kary pozbawienia wolności (punkt IV zaskarżonego wyroku).

Następnie w punkcie I b na podstawie art. 572 k.p.k. Sąd Okręgowy umorzył postępowanie o wydanie wyroku łącznego odnośnie wyroku wydanego w sprawie Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu o sygnaturze VIII K 557/15. Na skutek oczywistej omyłki pisarskiej w punkcie I b wskazano błędną sygnaturę, gdyż powinno być VIII K 243/15 – to w tej bowiem sprawie orzeczono karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, a ponadto odnośnie sprawy VIII K 557/15 już umorzono postępowanie o wydanie wyroku łącznego – punkt III zaskarżonego wyroku.

W punkcie I c Sąd Okręgowy połączył kary ograniczenia wolności orzeczone wobec skazanego T. M. wyrokami Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu z dnia 23 stycznia 2017 roku w sprawie o sygnaturze akt III K 1072/16, z dnia 27 kwietnia 2017 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt VIII K 741/16 i z dnia 23 czerwca 2017 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt VIII K 263/17 i orzekł karę łączną 2 lat ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej i kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym.

W wywiedzionej w niniejszej sprawie apelacji podniesiono zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej kary łącznej 2 lat ograniczenia wolności

Zarzut obrońcy skazanego nie jest zasadny.

Rażąca niewspółmierność kary, o jakiej stanowi art. 438 pkt. 4 k.p.k., zachodzi bowiem jedynie wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, w rozważanym przypadku kary łącznej, można przyjąć, iż zachodzi wyraźna dysproporcja pomiędzy sumą kar zasadniczych, wymierzonych w poszczególnych wyrokach podlegających łączeniu, a dolegliwością jaką należałoby skazanemu wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania sądowych reguł kształtowania kary łącznej. Zmiana wysokości orzeczonej kary może w postępowaniu odwoławczym nastąpić jedynie wówczas, gdy kara jawi się jako „rażąco niesprawiedliwa”. Owa niewspółmierność poprzedzona została w ustawie określeniem „rażąca”, co wyraźnie zaostrza kryterium zmiany wyroku w orzeczeniu reformatoryjnym z powodu czwartej względnej przyczyny odwoławczej. Określenie „rażąca” należy bowiem odczytywać dosłownie i jednoznacznie jako cechę kary, która istotnie bije w oczy, oślepia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 02 czerwca 2016 r., sygn. II AKa 70/16, LEX nr 2079199). Kryterium tego nie spełnia ani kara łączna orzeczona w zaskarżonym wyroku, ani kara łączna orzeczona przez Sąd Okręgowy.

Wysokość kary łącznej ograniczenia wolności orzeczonej wobec skazanego T. M. nie może być skutecznie kwestionowana. Nie tylko bowiem mieści się ona w granicach określonych art. 86 k.k., lecz także w sposób należyty uwzględnia dyrektywy szczególne wymiaru kary łącznej. Wymierzając karę łączną należy przede wszystkim oznaczyć granice, w których kara ta może być wymierzona (art. 86 k.k.).

W przypadku kar ograniczenia wolności składających się na orzekaną w niniejszej sprawie karę łączną granica kary łącznej możliwej do wymierzenia wynosiła od 1 roku i 6 miesięcy ograniczenia wolności (najwyższa z kar podlegających łączeniu – kara orzeczona w sprawie III K 1072/16) do 2 lat ograniczenia wolności. Wprawdzie suma orzeczonych wobec skazanego T. M. kar ograniczenia wolności to 3 lat i 6 miesięcy, to jednak w myśl art. 86§1 k.k. sąd wymierza karę łączną w granicach powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 2 lat ograniczenia wolności (zgodnie z art. 34§ 1 k.k., jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata).

Sąd Okręgowy po przeanalizowaniu podniesionych w apelacji argumentów, jak również wszystkich tych okoliczności, które z urzędu uwzględnić trzeba przy wymiarze kary, nie uznał podniesionych w apelacji argumentów za trafne i posiadające na tyle wpływ na wymiar kary, aby pozwalały one traktować orzeczoną wobec skazanego karę łączną za rażąco niewspółmiernie surową.

Wydając wyrok łączny, sąd orzekający powinien przede wszystkim rozważyć, czy pomiędzy poszczególnymi czynami, za które wymierzono kary, istnieje ścisły związek podmiotowy lub przedmiotowy, czy też związek ten jest dość odległy lub w ogóle go brak, a ponadto powinien rozważyć, czy okoliczności, które zaistniały już po wydaniu poprzednich wyroków, przemawiają za korzystnym lub niekorzystnym ukształtowaniem kary łącznej (Wyrok SN z dnia 1983.10.25, IV KR 213/83, OSNKW 1984/5-6/65). Decydujące znaczenie przy wymiarze kary łącznej ma nadto wzgląd na prewencyjne oddziaływanie kary, w znaczeniu prewencji indywidualnej i ogólnej, co odzwierciedlenie znalazło w brzmieniu art. 85a k. k.

Zatem analizując te okoliczności, Sąd Okręgowy nie zastosował wobec skazanego postulowanej w apelacji obrońcy skazanego zasady absorpcji uznając, że w przedmiotowym wypadku zastosowanie znaleźć powinna zasada asperacji, wyrażająca się przy tym, z uwagi na rodzaj łączonych kar, w maksymalnym wymiarze kary łącznej ograniczenia wolności. Podkreślić trzeba, że zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie zauważa się, iż niezależnie od możliwości zastosowania przy wymiarze kary łącznej zasady pełnej absorpcji, asperacji, jak i zasady pełnej kumulacji, oparcie wymiaru kary na zasadzie absorpcji lub kumulacji traktować należy jako rozwiązanie skrajne, stosowane wyjątkowo i wymagające szczególnego uzasadnienia. Natomiast priorytetową zasadą wymiaru kary łącznej powinna być zasada asperacji (por. A. Marek: Komentarz, Kodeks karny, Warszawa 2004 rok s. 293; wyrok SN z 2 grudnia 1975 roku Rw 628/75, OSNKW 1976/2/33, wyrok SA w Katowicach z dnia 13 listopada 2003 roku, II AKa 339/03, LEX nr 183336) zastosowana w niniejszej sprawie. Zasadę całkowitej absorpcji stosować należy wyjątkowo albo wtedy, gdy wszystkie czyny wykazują bardzo bliską więź podmiotową i przedmiotową, albo orzeczone za niektóre czyny kary są tak minimalne, że w żadnym stopniu nie mogłyby rzutować na karę łączną, albo też istnieją jakieś szczególne okoliczności dotyczące osoby skazanego (wyrok SA w Katowicach z dnia 20 maja 2008 roku, sygn. akt II AKa 129/08, Biul. SAKa 2008/3/8, podobnie wyrok SA w Łodzi z dnia 28 lutego 2008 roku, sygn. akt II AKa 246/07 Prok.i Pr.-wkł. 2009/10/34) zwłaszcza odnoszące się do jego postawy po wydaniu poszczególnych wyroków skazujących. Związki przedmiotowe i podmiotowe oraz czasowe pomiędzy czynami za które orzeczono kary podlegające łączeniu w niniejszej sprawie nie mogą natomiast uzasadniać zastosowania wobec skazanego zasady absorpcji (szczególnie zważywszy na brak bliskości rodzajowej jeśli chodzi o skazanie wyrokiem w sprawie VIII K 741/16 – art. 257 k.k.). Nie uprawniają one również na tle całokształtu okoliczności sprawy decydujących o wymiarze kary łącznej, w szczególności względów prewencji, do jej orzeczenia w oparciu o zasadę absorpcji. Skazany był pięciokrotnie karany. Poszczególne przestępstwa za które T. M. został skazany prawomocnymi wyrokami objętymi wyrokiem łącznym były społecznie szkodliwe, co znalazło wyraz w wymiarze poszczególnych kar wymierzonych skazanemu wyrokami cząstkowymi.

Dyrektywami mającymi istotny wpływ na wymiar kary łącznej, w tym także na zastosowanie jednej z zasad wymiaru tej kary pozostają względy prewencji indywidualnej oraz ogólnej (art. 85a k.k.).

Oceniając te względy wziąć trzeba pod uwagę dotychczasową karalność skazanego. T. M. był skazany wielokrotnie, w tym za przestępstwa tożsame rodzajowo, co jak dotąd nie wpłynęło na zmianę jego postawy. Kilkukrotna karalność T. M. stanowi istotny czynnik prognostyczny przemawiający przeciwko ukształtowaniu kary łącznej w oparciu o zasadę absorpcji, bądź też zasadę asperacji z wymiarem kary znacznie bardziej zbliżonym do zasady absorpcji zupełnej. Skoro kara łączna stanowi syntetyczną, całościową ocenę zachowań skazanego, to winna być także adekwatną i racjonalną, z prewencyjnego punktu widzenia, reakcją organów wymiaru sprawiedliwości za popełnione przez niego przestępstwa, nie zaś przejawem bliżej nieuzasadnionej i wręcz niezrozumiałej, z punktu widzenia całego społeczeństwa, pobłażliwości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 05 marca 2015 r., sygn. akt II AKa 285/14, OSASz 2015/4/5-15, Prok. Pr.-wkł. 2016/4/23, KZS 2016/3/55). Kara łączna ma zlikwidować swoistą konkurencję kar w postępowaniu wykonawczym, wynikłą z kilku skazań wprowadzonych jednocześnie do wykonania. Nie jest to jednak sposób na premiowanie sprawcy większej ilości przestępstw i w ten sposób instytucja kary łącznej nie powinna być postrzegana przez samych skazanych i społeczeństwo. Z tych też względów, stwierdzenia wymaga, iż w tej sprawie, zarówno cele prewencji indywidulanej, jak i generalnej, zostały zważone wzorcowo.

Także pozostałe z podniesionych w wywiedzionym środku odwoławczym okoliczności, dotyczące wieku skazanego i wychowawczego charakteru kary, nie są tego rodzaju, by uzasadniały nie tylko orzeczenie kary łącznej w oparciu o zasadę absorpcji, lecz także uznanie wymierzonej wobec skazanego kary łącznej za rażąco niewspółmiernie surową.

Sąd Okręgowy wziął pod uwagę opinię o skazanym, z której wynika, że zachowuje się poprawnie oraz to, że nie był ani nagradzany regulaminowo, ani karany dyscyplinarnie. Zachowanie skazanego w czasie wymierzania kary łącznej może mieć znaczenie dla wymiaru kary, ale okoliczności tej nie można nadawać nadmiernego znaczenia, bo ma ono jedynie funkcję subsydiarną (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 września 2013 r., sygn. II AKa 142/13, LEX nr 1366142). W kontekście powyższego to, że skazany zachowuje się w zakładzie karnym poprawnie nie może być okolicznością, która w decydującej mierze miałaby wpłynąć na wymiar orzeczonej kary łącznej, albowiem taka postawa jest obowiązkiem każdej osoby przebywającej w warunkach izolacyjnych.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku łącznego poprzez wymierzenie skazanemu łagodniejszej kary łącznej.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na niezasadność podniesionego zarzutu nie było podstaw do uwzględnienia wniosku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

I.  zmieniono zaskarżony wyrok w ten sposób, iż:

a)  uchylono orzeczenie o karze łącznej zawarte w punkcie I zaskarżonego wyroku oraz o zaliczeniu odbytej kary pozbawienia wolności – punkt IV,

b)  na podstawie art. 572 k.p.k. umorzono postępowanie o wydanie wyroku łącznego odnośnie wyroku wydanego w sprawie Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu o sygnaturze akt VIII K 557/15 (powinno być VIII K 243/15),

c)  na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k. art. 85a k.k. i art. 86 § 1 k.k. w związku z art. 4 § 1 k.k. łączy kary ograniczenia wolności orzeczone wobec skazanego T. M. wyrokami Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu z dnia 23 stycznia 2017 roku w sprawie o sygnaturze akt III K 1072/16, z dnia 27 kwietnia 2017 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt VIII K 741/16 i z dnia 23 czerwca 2017 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt VIII K 263/17 i orzeka karę łączną 2 (dwóch) lat ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej i kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydziestu) godzin w stosunku miesięcznym,

Zwięźle o powodach zmiany

Opisana w punkcie 1 części wstępnej zaskarżonego wyroku łącznego kara 8 miesięcy pozbawienia wolności została w całości odbyta przez skazanego z dniem 4 lutego 2019 roku (wyrok Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu z dnia 12 czerwca 2015 roku sygnatura VIII K 243/15)

Ponadto Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 11 czerwca 2019 roku sygnatura akt P 20/17 stwierdził, że art. 87 § 1 k.k. w zakresie w jakim nakłada na sąd obowiązek połączenia kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności oraz wymierzenia kary łącznej pozbawienia wolności po dokonaniu zamiany kary ograniczenia wolności na karę pozbawienia wolności jest niezgodny z art. 45 ust 1 i art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W konsekwencji powyższego nie można połączyć kar orzeczonych wobec skazanego T. M. wyrokami opisanymi w punkcie 1, 3, 4 i 5 zaskarżonego wyroku (kara orzeczona wyrokiem opisanym w punkcie 2 została wykonana przed wydaniem zaskarżonego wyroku łącznego).

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

4.1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

O kosztach sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. uznając, że poniesienie kosztów sądowych byłoby dla skazanego zbyt uciążliwe ze względu na jego obecną sytuację osobistą i majątkową.

7.  PODPIS

/Ewa Taberska/ /Małgorzata Ziołecka/ /Małgorzata Winkler – Galicka/