Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2020 r. w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. S. (1)

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej

na skutek apelacji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 5 marca 2020 r. sygn. akt VIII U 3185/19

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. na rzecz M. S. (1) kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Lucyna Stąsik-Żmudziak Jerzy Antoni Sieklucki Elżbieta Czaja

III AUa 684/20

UZASADNIENIE

Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. decyzją z dnia 23 sierpnia 2018 roku, nr: (...), na podstawie art. 22a w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2018, poz. 132, tekst jednolity ze zmianami, zwana dalej ustawą o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy) oraz w związku z anulowaniem przez IPN informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 6 czerwca 2017 roku i wystawieniem informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 9 sierpnia 2018 roku, ponownie ustalił wysokość renty inwalidzkiej M. S. (1) od dnia 1 października 2017 roku. Podstawę wymiaru świadczenia stanowi kwota 10 935,31 złotych, a renta z tytułu zaliczenia do III grupy stanowi 25 % podstawy wymiaru, tj. 2 733,83 złote. Z uwagi na to, że tak ustalona renta jest wyższa od kwoty 1 555,73 złotych, wysokość świadczenia została ograniczona do tej kwoty (decyzja k. 79 akt MSWiA).

M. S. (1) złożył odwołanie od powyższej decyzji, zarzucając jej naruszenie przepisów prawa procesowego i materialnego, w tym przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zarzucając niekonstytucyjność przepisów zastosowanych przez organ rentowy. W związku z powyższym domagał się zmiany decyzji i przyznania mu renty obliczonej z pominięciem art. 22a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Wskazał, że w okresie od dnia 31 października 1988 roku do dnia 15 maja 1990 roku był funkcjonariuszem Milicji Obywatelskiej, a do Wyższej Szkoły (...) w L. i Akademii (...)został skierowany w celu przeprowadzenia przeszkolenia służbowego (odwołanie k. 6-41).

Kolejną decyzją z dnia 23 sierpnia 2018 roku, nr: (...), na podstawie art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy oraz w związku z anulowaniem przez IPN informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 6 czerwca 2017 roku i wystawieniem informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 9 sierpnia 2018 roku, organ rentowy ponownie ustalił wysokość emerytury M. S. (1) od dnia 1 października 2017 roku. Podstawę wymiaru świadczenia stanowi kwota 10 891,12 złotych, a emerytura wynosi 62,94 % podstawy wymiaru, tj. kwotę 6 854,87 złote. Z uwagi na to, że tak ustalona emerytura jest wyższa od kwoty 2 130,68 złotych, wysokość świadczenia została ograniczona do tej kwoty. Organ rentowy ustalając podstawę wymiaru przyjął 0 % za okres od dnia 31 października 1988 roku do dnia 15 maja 1990 roku, wymieniony w art. 13b ustawy (decyzja z załącznikiem k. 75-77 akt MSWiA).

M. S. (1) złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu emerytury obliczonej z pominięciem art. 15c ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (odwołanie k. 89-125).

W odpowiedzi na odwołania Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. wniósł o ich oddalenie (odpowiedź na odwołania k. 175-178).

Powyższe odwołania zostały skierowane do Sądu Okręgowego w Warszawie. Postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2019 roku, sygn. akt III AUo 3147/19, Sąd Apelacyjny w Warszawie wyznaczył do rozpoznania sprawy Sąd Okręgowy w Lublinie (postanowienie k. 218).

Wyrokiem z dnia 5 marca 2020 roku Sąd Okręgowy w Lublinie w pkt I zmienił zaskarżone decyzje i ustala M. S. (1) wysokość emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej od dnia(...)w wysokości obowiązującej do dnia 30 września 2017 roku a w pkt II zasądził od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Okręgowy w Lublinie podał, że podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne i prawne:

M. S. (1) urodził się dnia (...). Z dniem 30 października 1986 roku został przyjęty do służby w formacjach uzbrojonych i mianowany funkcjonariuszem Milicji Obywatelskiej w służbie kandydackiej w miejscowości R.. Służba w MO była wykonywana w ramach zastępczej służby wojskowej.

Po zakończeniu przeszkolenia z dniem 9 stycznia 1987 roku wnioskodawca został przeniesiony do miejscowości Z. i mianowany na stanowisko kursanta na milicjanta pododdziału operacyjnego (...). Wnioskodawca przeszedł wówczas szkolenie teoretyczne z zakresu prawa o ruchu drogowym, prawa karnego i prawa wykroczeń. Po kilkunastu tygodniach został dopuszczony do pełnienia służby patrolowej na terenie miejscowości K., S. i S.. Z dniem 15 maja 1987 roku został przeniesiony do dyspozycji szefa Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Z. i przeniesiony do dalszej służby w tym mieście od dnia 1 czerwca 1987 roku.

Od dnia 1 września 1987 roku M. S. (1) podjął naukę w Wyższej Szkole (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., gdzie został zaliczony w etatowy stan podchorążych. Do obowiązków wnioskodawcy należała nauka w systemie stacjonarnym, skoszarowanym. W trakcie nauki wnioskodawca z dniem 30 października 1988 roku został zaliczony do 20 grupy I kategorii uposażenia jako milicjant ze stanu WUSW w L.. Z dniem 30 października 1989 roku został mianowany funkcjonariuszem stałym w związku z upływem okresu służby przygotowawczej. Wnioskodawca otrzymywał uposażenie z WUSW w L..

Podczas nauki na III roku (...) została zniesiona. Wnioskodawca ukończył naukę i z dniem 9 maja 1990 roku uzyskał dyplom Akademii (...). Z dniem 16 maja 1990 roku został odwołany z etatowego stanu słuchaczy (...) i przeniesiony służbowo do dyspozycji szefa WUSW w L.. Od dnia 31 lipca 1990 roku rozpoczął służbę w Wydziale (...)Komendy Wojewódzkiej Policji w L..

Z dniem 25 stycznia 2008 roku M. S. (1) został zwolniony ze służby.

Decyzją z dnia 31 stycznia 2008 roku Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA przyznał wnioskodawcy emeryturę policyjną od dnia 25 stycznia 2008 roku. Wysokość świadczenia została ustalona z uwzględnieniem wysługi emerytalnej. Jako podstawę wymiaru przyjęto kwotę 7 011,55 złotych. Emerytura według wysługi lat wyniosła 67,85 %, którą podwyższono o 15 % podstawy wymiaru z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą. Wysokość świadczenia wyniosła 5 609,24 złotych (decyzja k. 12 akt MSWiA).

Decyzją z dnia 26 lutego 2008 roku Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA przyznał wnioskodawcy policyjną rentę inwalidzką od dnia 25 stycznia 2008 roku. Wnioskodawca został zaliczony do 3 grupy inwalidów. Podstawa wymiaru wyniosła 7 011,55 złotych, a wysokość renty wyniosła 40 % tej kwoty, tj. 2 804,62 złote (decyzja k. 15 akt MSWiA).

W dniu 25 sierpnia 2009 roku organ rentowy otrzymał z Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, informację z dnia 13 sierpnia 2009 roku nr (...) o przebiegu służby M. S. (1), zgodnie z którą w okresie od dnia 1 września 1987 roku do dnia 31 lipca 1990 roku pełnił on służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Na tej podstawie organ rentowy decyzją z dnia 17 grudnia 2009 roku ustalił wysokość emerytury wnioskodawcy od dnia 1 stycznia 2010 roku .

W dniu 20 sierpnia 2018 roku organ rentowy otrzymał kolejną informację z Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, z dnia 9 sierpnia 2018 roku, nr (...), o przebiegu służby wnioskodawcy, zgodnie z którą w okresie od dnia 31 sierpnia 1988 roku do dnia 15 maja 1990 roku pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Na tej podstawie Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w dniu 23 sierpnia 2018 roku wydał dwie zaskarżone decyzje.

Wnioskodawca nie występował do ministra właściwego do spraw wewnętrznych w trybie art. 8a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy o wyłączenie zastosowania wobec niego art. 15c, art. 22a lub art. 24a tej ustawy.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony na podstawie dowodów ze wskazanych dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego oraz aktach sprawy, w tym akt osobowych wnioskodawcy dostarczonych przez IPN w formie płyty CD, jak również w oparciu o zeznania M. S. (1).

Wskazać trzeba, że okoliczności wynikające zarówno z dokumentów, jak i z zeznań wnioskodawcy są ze sobą zgodne i wzajemnie się uzupełniają. Nie są również sporne między stronami. Dokonując jednak oceny informacji z Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia 9 sierpnia 2018 roku, nr (...), o przebiegu służby wnioskodawcy, zgodnie z którą w okresie od dnia 31 sierpnia 1988 roku do dnia 15 maja 1990 roku pełnił on służbę na rzecz totalitarnego państwa, Sąd Okręgowy zaznaczył, że tego rodzaju informacja podlega weryfikacji w postępowaniu przed właściwym organem emerytalnym, jak również wszechstronnej kontroli sądowej w postępowaniu wyjaśniającym. W razie bowiem zaskarżenia decyzji organu emerytalnego o ostatecznym ukształtowaniu praw emerytalnych funkcjonariusza rozstrzyga co do istoty sąd powszechny, który nie jest prawnie związany treścią tej informacji. Takie stanowisko zostało zawarte w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 stycznia 2012 roku, sygn. akt K 36/09 (OTK ZU 2012, z. 1A, poz. 3). Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 grudnia 2011 roku, sygn. akt II UZP 10/11 (OSNP 2012, nr 23-24, poz. 298) wskazując, że „sąd powszechny (sąd ubezpieczeń społecznych), rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia odwołania od decyzji organu emerytalnego (dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.) w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa, nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej - zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa). Związanie to obejmuje jedynie organ emerytalny, który przy wydawaniu decyzji musi kierować się danymi zawartymi w informacji o przebiegu służby”. Zaprezentowane poglądy Sąd rozpoznający sprawę w pełni podzielił. Informacja przekazana przez IPN jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c. i podlega weryfikacji zgodnie z art. 252 k.p.c.

Sąd Okręgowy w Lublinie uznał, że odwołania są zasadne.

Stan faktyczny w sprawie był w istocie bezsporny między stronami, a spór dotyczył oceny prawnej okresu służby wnioskodawcy i nauki w (...) w L. od dnia 31 października 1988 roku do dnia 15 maja 1990 roku i skutków tej oceny dla wysokości pobieranego świadczenia emerytalnego oraz rentowego.

Przed przejściem do dalszych rozważań Sąd zaznaczył, że rozstrzygnięcie sprawy nie wymaga uprzedniej oceny Trybunału Konstytucyjnego co do konstytucyjności przepisów zastosowanych przez organ rentowy, wobec czego brak jest podstaw do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c., o co wnosił organ rentowy.

M. S. (1) domagał się ustalenia wysokości emerytury policyjnej oraz renty policyjnej w wysokości pobieranej przed dniem 1 października 2017 roku. Zaskarżonymi decyzjami organ rentowy ustalił inną wysokość świadczenia, w wyniku zastosowania przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 16 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2016, poz. 2270), obowiązującej od dnia 1 stycznia 2017 roku. Ustawa przewidywała nowe zasady ustalania wysokości rent i emerytur (m.in. art. 15c i art. 22 a) dla funkcjonariuszy, którzy pełnili służbę na rzecz totalitarnego państwa, wprowadzone do znowelizowanej ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy

Jak stanowi art. 15c ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 roku, emerytura wynosi:

1)  0 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b;

2)  2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4.

Natomiast zgodnie z ust. 3 przepisu wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Natomiast dodany ustawą nowelizującą art. 22a ustawy stanowi, że w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, rentę inwalidzką ustaloną zgodnie z art. 22 zmniejsza się o 10% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b. Przy zmniejszaniu renty inwalidzkiej okresy służby, o której mowa w art. 13b, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy. Stosownie do ust. 3 przepisu wysokość renty inwalidzkiej, ustalonej zgodnie z ust. 1, nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej renty z tytułu niezdolności do pracy wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W rozpatrywanej sprawie Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., stosownie do art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, otrzymał informację o przebiegu służby wnioskodawcy, zgodnie z którą pełnił on służbę na rzecz totalitarnego państwa, określoną w art. 13b ustawy od dnia 31 października 1988 roku do dnia 15 maja 1990 roku. Jak wskazano wyżej ustalenia Instytutu Pamięci Narodowej nie wiążą jednak sądu powszechnego, w związku z czym sąd ubezpieczeń społecznych samodzielnie określa, czy w okresie spornym funkcjonariusz faktycznie pełnił taką służbę.

Wspomniany art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy zawiera katalog enumeratywnie wymienionych cywilnych i wojskowych instytucji oraz formacji, w których służba pełniona od dnia 22 lipca 1944 roku do dnia 31 lipca 1990 roku została określona jako pełniona na rzecz totalitarnego państwa. W rozpatrywanej sprawie IPN nie zakwalifikował okresu od dnia 31 października 1988 roku do dnia 15 maja 1990 roku pod którąkolwiek z instytucji lub formacji wymienionych w przepisie. W tym czasie wnioskodawca pobierał jednak naukę w (...) Szkole (...) w L., natomiast art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. e) tiret 7. stanowi, że za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę w jednostkach organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odpowiedzialnych za szkolnictwo, dyscyplinę, kadry i ideowo-wychowawcze aspekty pracy w Służbie Bezpieczeństwa, w tym w Wyższej Szkole (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., a w jej ramach kadrę naukowo-dydaktyczną, naukową, naukowo-techniczną oraz słuchaczy i studentów. Natomiast tiret 5. wymienia również Akademię (...), a w jej ramach kadrę naukowo-dydaktyczną, naukową i naukowo-techniczną pełniącą służbę w Wydziale (...) Państwa Akademii (...)oraz na etatach Służby Bezpieczeństwa, a także słuchaczy i studentów, którzy przed skierowaniem do Akademii Spraw Wewnętrznych pełnili służbę, o której mowa w pkt 5 i 6 oraz ust. 2 pkt 1.

Nie można nie zauważyć, że oba wymienione przypadki zawierają inne przesłanki do określenia służby na rzecz totalitarnego państwa. Pierwszy z nich obejmuje słuchaczy i studentów (...) w L., podczas gdy drugi słuchaczy i studentów (...), ale tylko w sytuacji, gdy pełnili oni określony rodzaj służby. Wnioskodawca rozpoczął studia na (...), natomiast uzyskał dyplom (...), a zatem koniecznym jest nakreślenie tła historycznego dla obu tych podmiotów. Otóż Wyższa Szkoła (...) w L. została powołana rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 września 1972 roku w sprawie utworzenia wyższej szkoły oficerskiej resortu spraw wewnętrznych (Dz. U. 1972, nr 38, poz. 248), wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 listopada 1958 roku o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 1973, nr 32, poz. 191). Zniesiona została natomiast z dniem 30 września 1989 roku na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 czerwca 1989 roku w sprawie zniesienia wyższych szkół oficerskich nadzorowanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych (Dz. U. 1989, nr 37, poz. 204), wydanego na podstawie art. 3 ustawy z dnia 31 marca 1965 roku o wyższym szkolnictwie wojskowym (Dz. U. 1965, nr 14, poz. 102). Wraz z nią zniesiono także Wyższą Szkołę (...) (...)w S.. Następnie na mocy zarządzenia nr 50/89 z dnia 21 czerwca 1989 roku Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie utworzenia wydziałów zamiejscowych Akademii (...)z dniem 1 października 1989 roku utworzono Wydział (...) Państwa w L. i Wydział (...)w S.. Nie można jednak przyjąć, że (...) została przekształcona w Wydział (...) Państwa (...), bowiem w dniu utworzenia Wydziału już nie istniała. (...) w L. została zniesiona z dniem 30 września 1989 roku, a Wydział (...) Państwa (...) został utworzony z dniem 1 października 1989 roku. Nie istniało żadne następstwo prawne, zwłaszcza, że (...) została zarówno utworzona, jak i zniesiona na podstawie aktu prawnego o randze rozporządzenia, a Wydziały Zamiejscowe (...) utworzono na mocy zarządzeń, tj. aktów prawnych niższego rzędu. O ewentualnym następstwie prawnym można by mówić dopiero wtedy, gdyby akty prawne były tożsame, gdy tymczasem aktem prawnym niższego rzędu utworzono wydziały zamiejscowe Akademii Spraw Wewnętrznych niż utworzono i zniesiono (...) w L.. Dlatego też nie jest do zaakceptowania pogląd, że następcą (...) w L. był wydział zamiejscowy Akademii (...) (wyroki: SA w Białymstoku z dnia 12 lutego 2014 r., III AUa 1005/13, Lex nr 1451552; SA w Warszawie z dnia 24 października 2014 r., III AUa 128/13, Lex nr 1770727).

Z powyższego wynika, że wnioskodawca mógł być studentem Wyższej Szkoły (...) w L. jedynie do dnia 30 września 1989 roku, a od dnia 1 października 1989 roku był już studentem Akademii(...). Wobec tego należy odróżnić te dwa okresy, uznane przez organ rentowy za służbę na rzecz totalitarnego państwa: pierwszy od dnia 31 października 1988 roku do dnia 30 września 1989 roku oraz drugi od dnia 1 października 1989 roku do dnia 15 maja 1990 roku.

Zdaniem Sądu Okręgowego okresu od dnia 31 października 1988 roku do dnia 30 września 1989 roku, podczas którego M. S. (1) był studentem (...) w L., nie można uznać za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Z literalnego brzmienia przepisu art. 13b oraz art. 15c ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy wynika, że 0 % podstawy wymiaru emerytury można przyjąć wyłącznie za okres służby. Nie można natomiast przyjąć, że nauka jako studenta (...) milicjanta w celu podniesienia swoich kompetencji jest tożsama z okresem służby. Kwestia ta podlegała już rozpatrzeniu przez orzecznictwo sądów powszechnych. Zgodnie ze stanowiskiem zawartym w powołany wyżej wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku, w sprawie III AUa 128/13, (...) w L. nie była instytucją centralną Służby Bezpieczeństwa, ani nie można jej uznać za inny organ bezpieczeństwa państwa. Wobec tego okres nauki wnioskodawcy, zaliczonego w etatowy stan podchorążych w (...) w L. winien być, przy ustalaniu wysokości emerytury policyjnej liczony po 2,6 % podstawy jej wymiaru za każdy rok jej pełnienia, tj. według zasad ogólnych. Natomiast w wyroku z dnia 27 maja 2014 roku, sygn. akt III AUa 1713/13, Sąd Apelacyjny w Gdańsku (Lex nr 1488589) przyjął, że co prawda nauka w (...) w L. służyła przede wszystkim szkoleniu funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa wykonujących obowiązki w organach bezpieczeństwa państwa, jednak kształciła także kadry Milicji Obywatelskiej. Natomiast w celu obniżenia podstawy wymiaru emerytury zachodzi konieczność każdorazowego stwierdzenia, że okres nauki w (...) jest kwalifikowany jako okres podlegający ustawowej weryfikacji uprawnień emerytalnych mimo, że w żadnym innym okresie czynnej służby w Milicji funkcjonariusza nie można by traktować jako wykonującego obwiązki w aparacie bezpieczeństwa państwa w rozumieniu omawianych przepisów. Zdaniem Sądu jest to oczywistym nieporozumieniem zwłaszcza w sytuacji funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej podwyższających kwalifikacje w zakresie specjalizacji prawno-administracyjnej. Sąd Apelacyjny zaznaczył przy tym, że na odmienną ocenę zasługuje okres nauki w czasie pozostawania w czynnej służbie, tzw. nieetatowego słuchacza. Taka sytuacja jednak nie zachodzi w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy rozpoznający niniejszą sprawę podziela powyższe rozważania. Nie należy tracić z pola widzenia, że wnioskodawca w okresie studiów na (...) został zaliczony w etatowy stan podchorążych, a jednocześnie pozostawał na etacie milicjanta w WUSW w L., który to okres nie podlega weryfikacji zgodnie z art. 15c ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. W tej sytuacji okres od dnia 31 października 1988 roku do dnia 30 września 1989 roku nie podlega obniżeniu do 0 % podstawy wymiaru emerytury.

Podobnie Sąd ocenił kolejny okres od dnia 1 października 1989 roku do dnia 15 maja 1990 roku, gdy wnioskodawca był studentem (...). W art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. e) tiret. 5 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy wskazano, że za służbę na rzecz totalitarnego państwa uważa się Akademię Spraw Wewnętrznych, a w jej ramach kadrę naukowo-dydaktyczną, naukową i naukowo-techniczną pełniącą służbę w Wydziale (...) Państwa Akademii (...)oraz na etatach Służby Bezpieczeństwa, a także słuchaczy i studentów, którzy przed skierowaniem do Akademii Spraw Wewnętrznych pełnili służbę, o której mowa w pkt 5 i 6 oraz ust. 2 pkt 1. Tymczasem wnioskodawca przed podjęciem studiów nie pełnił służby, o której mowa w pkt 5 i 6 oraz ust. 2 pkt 1 cytowanej ustawy, wobec czego również ten okres nie podlega przeliczeniu jako 0 % podstawy wymiaru emerytury.

Zdaniem Sądu przepis art. 13b omawianej ustawy zawiera zamknięty katalog cywilnych i wojskowych instytucji oraz formacji, w których pełnienie służby jest równoznaczne ze służbą na rzecz państwa totalitarnego i brak jest podstaw do jego rozszerzania. Jak bowiem wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy przepisy o systemie ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących, stąd niedopuszczalne są jakiekolwiek odstępstwa, poza wyraźnie określonymi wyjątkami, od zasad objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku opłacania składek i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, a także ich wypłaty. Oznacza to, że niedopuszczalne jest swobodne kształtowanie warunków, na jakich następuje wyliczenie wysokości emerytury. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego i jednolitym stanowiskiem doktryny prawa ubezpieczeń społecznych, przepisy prawa ubezpieczeń społecznych powinny być wykładane ściśle (por. uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 r., I UZP 6/08, OSNP 2009, nr 9-10, poz. 120 wraz z powołanym tam orzecznictwem), co oznacza prymat dyrektyw wykładni językowej w odniesieniu do pozostałych metod wykładni, w tym wykładni systemowej i wykładni historycznej lub celowościowej.

Mając na uwadze powyższe, brak jest podstaw do uznania, aby wnioskodawca w okresie od dnia 31 października 1988 roku do dnia 15 maja 1990 roku pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, w związku z czym okres ten nie podlega przeliczeniu po 0 % podstawy wymiaru emerytury, jak również nie ulega zmniejszeniu o 10 % podstawy wymiaru renty. Tym samym Sąd Okręgowy w punkcie I wyroku zmienił zaskarżone decyzje i ustalił M. S. (1) wysokość emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej od dnia(...)w wysokości obowiązującej do dnia 30 września 2017 roku.

W punkcie II wyroku Sąd Okręgowy orzekł o kosztach procesu z uwagi na wynik sprawy zgodnie z art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Wysokość kosztów, na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy, została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015, poz. 1800, tekst jednolity ze zmianami), zgodnie z którym w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego stawki wynoszą 180 złotych. W niniejszej sprawie Sąd rozpoznał odwołania od dwóch decyzji, w związku z czym kwota zasądzona od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. wynosi 360 złotych (2 x 180 zł).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wniósł Dyrektor Zakąłdu Emerytalno-Rentowego MSWiA .

Wyrok zaskarżył w całości.

Wyrokowi zarzucił:

1)  Naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 13 a ust. 5, art. 15c ust. 1-3 oraz art. 22 a ust. 1-3 ustawy z 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji , Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (…) oraz ich rodzin zwanej dalej ‘ustawą zaopatrzeniową poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż Odwołujący nie powinien podlegać rygorom przewidzianym w tych przepisach, pomimo, ze spełnia przesłanki w tych przepisach określone.

2)  Naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 13 b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej poprzez błędne przyjęcie, iż okres służby w (...) w L. oraz okres służby w Akademii (...)nie powinny być zakwalifikowane do okresu służby na rzecz totalitarnego państwa polskiego, podczas gdy taka kwalifikacja wprost wynika z brzmienia art. 13b ust. 1.

3)  Naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez zupełne pominięcie art. 15c ust. 5 oraz art. 22a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej przejawiające się w nieuzasadnionym pominięciu zasad zawartych w tych przepisach, tj. pominięciu zasady, iż przepisów ust. 1-3 (odpowiednio art. 15c i art.22) nie stosuje się, jeżeli osoba, o której mowa w tych przepisach udowodni, że przed rokiem 1990 , bez wiedzy swoich przełożonych, podjęła współpracę i czynnie wspierała osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego, pomimo, że odwołujący się nie wykazał żadnej z tych okoliczności.

4)  Naruszenie prawa materialnego, tj. §14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18.10.2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji (….) oraz ich rodzin zwanego dalej „rozporządzeniem z 18.10.2004r.”, zgodnie z brzmieniem którego środkiem dowodowym potwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby jest zaświadczenie o przebiegu służby, sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza , wystawione przez właściwe organy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu lub Państwowej Straży Pożarnej, poprzez zupełne pominięcie i niezastosowanie.

5)  Naruszenie prawa materialnego, tj. art. 13a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej, poprzez zupełne pominięcie dowodu jakim jest informacja o przebiegu służby, podczas gdy zgodnie z naruszonym przepisem informacja o przebiegu służby jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy a z zebranego materiału dowodowego, informacji wystawionej przez Instytut Pamięci Narodowej oraz akt odwołującego się wynika, iż Odwołujący się pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Powołując się powyższe zarzuty wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołań od Decyzji Dyrektora ZE-R MSWiA z 23.08.2018rr. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury policyjnej i decyzji o ponownym ustaleniu renty policyjnej a także o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje

ewentualnie

o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozstrzygnięcia, pozostawiając temu sądowi decyzję w zakresie zasądzenia na rzecz pozwanego kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego, w tym zwrotu kosztów zatępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie jest zasadna.

Sąd nie dopuścił się naruszenia wskazanych przepisów prawa materialnego. Dokonał ich prawidłowej wykładni i właściwie je zastosował, zasadnie przyjmując, że odwołujący nie podlega rygorom przewidzianym w art. 13a ust.5, art. 15c ust.1-3 oraz art. 22a ust. 1-3 ustawy zaopatrzeniowej, gdyż nie spełnia przesłanek określonych w tych przepisach.

Przede wszystkim na uwzględnienie nie zasługuje wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Zgodnie z art. 386 § 2 kpc sąd drugiej instancji, w razie stwierdzenia nieważności postępowania, uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie. (§ 3).

Poza wypadkami określonymi w § 2 i 3 sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.( § 4).

W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się podstaw do stwierdzenia nieważności postępowania, branej pod uwagę z urzędu. Nie zachodzą przyczyny do odrzucenia odwołania ani do umorzenia postępowania. Sąd orzekający rozpoznał istotę sprawy, przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe, ustalił stan faktyczny, który Sąd Apelacyjny podziela w całości. Z tego względu również nie zachodzą powody do uchylenia wyroku określone w § 4 cytowanego przepisu.

Istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadza się do ustalenia czy M. S. (1) pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, określone w art. 13 b ust.1 ustawy z dnia 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (….), wprowadzone ustawą z dnia 16.12.2016r. (Dz.U. z 2016r., poz. 2270)

Organ rentowy przyjął, że wnioskodawca pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w związku z tym, że był studentem Wyższej Szkoły (...) Ministerstwa Sprawa Wewnętrznych w L. oraz studentem Akademii (...). Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenie Sądu I instancji, że M. S. (1) był studentem (...) w L. jedynie do 30.09.1989r. a od 01.10.1989r. był już studentem (...). Przytoczone przez Sąd rozważania prawne co do utworzenia tych szkół, likwidacji, braku następstwa prawnego są prawidłowe i nie ma potrzeby ich ponownego przytaczania. Słusznie Sąd przyjął, że należy odróżnić te dwa okresy: pierwszy w (...) od 31.10.1988r. do 30.09.1989r. i drugi w (...) od 01.10.1989r. do 15.05.1990r. gdyż ustawodawca przyjął inne kryteria związane z tymi szkołami do zastosowania przepisów ustawy.

Zwrócić należy uwagę, że organ rentowy nie zakwestionował ustaleń faktycznych Sądu I instancji, formułując w apelacji jedynie zarzuty naruszenia prawa materialnego poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie bądź pominięcie.

Wobec tego z bezspornych ustaleń Sądu wynika, że M. S. (1) z dniem 30.10.1986r. został przyjęty do służby w formacjach uzbrojonych i mianowany funkcjonariuszem Milicji Obywatelskiej w służbie kandydackiej a służba w MO była wykonywana w ramach zastępczej służby wojskowej. W okresie od (...) do (...) odbył unitarną służbę wojskową w (...) Jednostce Wojskowej. Po zakończeniu przeszkolenia z dniem 09.01.1987r. został mianowany na stanowisko kursanta milicjanta pododdziału operacyjnego (...). Przeszedł przeszkolenie teoretyczne z zakresu prawa o ruchu drogowym, prawa karnego i wykroczeń i po kilkunastu tygodniach został dopuszczony do pełnienia służby patrolowej. Z dniem 15.05.1987r. został przeniesiony do dyspozycji szefa WUSW w Z. a od 01.06.1987r. przeniesiony do dalszej służby w tym mieście.

Od 01.09.1987r. podjął naukę w Wyższej Szkole (...) w L., gdzie został zaliczony w etatowy stan podchorążych. Do obowiązków wnioskodawcy należała nauka w systemie stacjonarnym, skoszarowanym. W trakcie nauki z dniem 30.10.1988 r. został zaliczony do 20 grupy I kategorii uposażenia jako milicjant ze stanu WUSW w L.. Z dniem 30.10.1989r. został mianowany funkcjonariuszem stałym w związku z upływem okresu służby przygotowawczej. Uposażenie otrzymywał z WUSW w L.. Podczas nauki na III roku szkoła (...) została zniesiona. Wnioskodawca ukończył naukę i z dniem 09.05.1990r. uzyskał dyplom Akademii (...). Z dniem 16.05.1990r. został odwołany z etatowego stanu słuchaczy (...) i przeniesiony służbowo do dyspozycji szefa WUSW w L.. W dniu 31.07.1990 r. został zwolniony ze służby na podstawie art. 1 i 2 ustawy (...) a od 01.08.1990r. przyjęty do Policji i mianowany na stanowisko starszego asystenta Wydziału (...)KWP w L.. Dalszą pracę kontynuował w Wydziale (...) Komendy Wojewódzkich Policji. Zwolniony ze służby z dniem 25.01.2008r. ze stanowiskiem naczelnik wydziału, młodszy inspektor.

Z dołączonej do akt elektronicznej kopii akt osobowych oraz nie budzącej wątpliwości kserokopii dołączonych do odwołania dokumentów, nieprzekazanych przez IPN dodatkowo wynika, że wnioskodawca ubiegał się o przyjęcie do Wyższej Szkoły (...) w S., ale wobec braku miejsc skierowano go do Wyższej Szkoły (...) w L.. Ukończenie Akademii(...)dało mu dyplom odbycia wyższych zawodowych studiów dziennych na Wydziale (...) Państwa w zakresie prawno-administracyjnej ochrony porządku publicznego. (k. 52 as) Ponadto z uzasadnień wniosków personalnych awansujących go na kolejne wyższe stanowiska, wynika, że od ukończenia szkoły (...) pracował w Sekcji (...) i (...), prowadząc najpoważniejsze sprawy o przestępstwa p-ko życiu i zdrowiu oraz nadzory szczególne. Był wyróżniany nagrodami Komendanta Wojewódzkiego Policji oraz Naczelnika Wydziału. (k. 53-56 as) W 1999 roku Postanowieniem Prezydenta RP został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi a w 2002 Srebrnym Krzyżem Zasługi. W 2005 roku uzyskał srebrną odznakę (...) (k.65 as) W międzyczasie w latach 2001/2002 odbył wyższe studia magisterskie 2 letnie i uzyskał tytuł magistra. (k. 58as, płyta IPN k. 200as)

Jak z powyższego wynika M. S. (1) rozpoczął od (...) służbę w Milicji Obywatelskiej w ramach odbywania zastępczej służby wojskowej. Początkowo jako milicjant w służbie kandydackiej podlegał Szefowi WUSW w Z. a następnie od 30.10.1988r. Szefowi WUSW w L., skąd otrzymywał uposażenie. W października 1989 roku został mianowany stałym funkcjonariuszem Milicji. Po ukończeniu Akademii (...)MSW został zwolniony ze służby a następnie przyjęty do pracy w Policji. Wnioskodawca pełnił służbę wyłącznie w pionie milicji, nigdy nie pełnił służby w Służbie Bezpieczeństwa ani nie realizował zadań przewidzianych dla tej formacji.

Należy przypomnieć, że w uzasadnieniu projektu ustawy z 2016 roku wskazano, iż ma ona na celu wprowadzenie rozwiązań zapewniających w pełniejszym zakresie zniesienie przywilejów emerytalnych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa PRL przez ustalenie na nowo świadczeń emerytalnych i rentowych osobom pełniącym służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. Zatem ustawa ta i wprowadzone nią przepisy stanowiły swoistą „poprawkę - korektę” stanu prawnego jaki stworzył ustawodawca wprowadzając uprzednie zmiany ustawą z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (…..), przy zauważeniu, iż rozwiązania tej ustawy nie okazały się w pełni skuteczne. Tzw. ustawa dezubekizacyjna z 2009 r. została uchwalona przy przyjęciu, iż „niedopuszczalne jest dalsze trwanie systemu prawnego, który przewiduje dla m.in. byłych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa wysokie przywileje emerytalne, szczególnie w kontekście trudnej obecnie sytuacji materialnej wielu ludzi walczących w tych latach o wolność, niepodległość i prawa człowieka”. Także obecnie uzasadniając kolejną już „ustawę dezubekizacyjną” z 2016 r. w uzasadnieniu projektu ponowiono argument o konieczności ograniczenia przywilejów emerytalnych i rentowych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, „ponieważ nie zasługują one na ochronę prawną przede wszystkim ze względu na powszechne poczucie naruszenia w tym zakresie zasady sprawiedliwości społecznej”. Ponownie wskazywano na argumenty o konieczności zniesienia „przywilejów emerytalno-rentowych wynikających z faktu wysokich uposażeń, jakie państwo komunistyczne zapewniało funkcjonariuszom aparatu bezpieczeństwa, zwłaszcza tym, którzy wykazywali się gorliwością i dyspozycyjnością”, zaznaczając przy tym, że jako przywilej należy również rozumieć ustalanie świadczeń emerytalnych i rentowych na znacznie korzystniejszych zasadach wynikających z ustawy zaopatrzeniowej, w stosunku do sposobu ustalania emerytur i rent zdecydowanej większości obywateli na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W projekcie wyjaśniono także, iż użyte wcześniej pojęcie „służby w organach bezpieczeństwa państwa” zostaje zastąpione pojęciem „służby na rzecz totalitarnego państwa”, ażeby nie wprowadzać nowej definicji organów bezpieczeństwa państwa wyłącznie na potrzeby ustawy dezubekizacyjnej.

W tym miejscu należy podnieść, że wnioskodawca w 2009 roku przeszedł procedurę obniżenia świadczenia emerytalnego, gdyż uznano, że wykonywał służbę w organach bezpieczeństwa państwa.

W oparciu o akta osobowe 13.08.2009r. Instytut Pamięci Narodowej sporządził informację o przebiegu służby M. S. (1) i podał, że pełnił on służbę w organach bezpieczeństwa państwa w okresie od 01.09.1987r. do 31.07.1990r. Okres ten obejmował cały okres studiów zawodowych w (...) w L. i (...) oraz okres po zakończeniu studiów, kiedy to wnioskodawca został odwołany z etatowego stanu słuchaczy (...) i przeniesiony z dniem 16.05.1990r. służbowo do dyspozycji Szefa WUSW w L. aż do czasu jego zwolnienia ze służby. Stosownie do treści obowiązujących wówczas przepisów za wskazany przez IPN okres - każdy rok służby został przeliczony wskaźnikiem 0.7% podstawy wymiaru, co spowodowało nową, niższą wysokość świadczenia. M. S. (1) nie odwoływał się od tej decyzji i stała się ona prawomocna.

Dla porządku należy wskazać, że zgodnie z orzecznictwem sądowym wypracowanym na bazie ustawy z 18.10.2006r. o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (DZ.U. z 2007r., nr 63, poz. 425 ze zm.) oraz art. 15 b ustawy emerytalnej ustaliło, że Wyższa Szkoła (...) w L. nie jest jednostką Służby Bezpieczeństwa w rozumieniu art. 2 ustawy lustracyjnej i okres, w którym słuchacz był zaliczony w etatowy stan podchorążych Wyższej Szkoły (...) w L. pobierając naukę - nie był okresem służby w organach bezpieczeństwa państwa, pomimo treści zaświadczenia wystawionego przez IPN. (postanowienie SN z 12.12.2011r. II UZP 10/11, wyrok SA w Białymstoku z 12.02.2004r. III AUa 1005/13) Okoliczność, że wnioskodawca poniósł już raz konsekwencje służby w okresie od 01.09.1987r. do 31.07.1990r. nie może być pomijana przy ocenie jego sprawy. Nastąpiło to w 19 lat po zniesieniu ustroju komunistycznego, a obecna korekta dokonywana jest po upływie kolejnych 8 lat od poprzedniego obniżenia świadczeń.

Następnie 06.06.2017 r. IPN w oparciu o te same zapisy akt osobowych sporządził kolejną informację o przebiegu służby i podał, że M. S. (1) pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 01.09.1987r. do 15.05.1990r. Tym razem okres ten obejmował od początku studia w (...) w L. i studia w (...) do dnia odwołania z etatowego stanu słuchaczy (...) w L.. Ta informacja stała się podstawą do ponownego ustalenia od 01.10.2017r. wysokości emerytury i renty inwalidzkiej. Wysokość świadczeń na podstawie decyzji z 29.06.2017r. obniżono do wysokości wynikającej z art. 15c ust. 3 i 22a ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej. Decyzje te zostały zaskarżone przez wnioskodawcę.

Po czym 14.08.2018r. IPN poinformował Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA, że dokonał ponownej kwarendy akt osobowych i w dniu 09.08.2018r. sporządził nową informację o przebiegu służby M. S. (1), wskazującą, że ten pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu art. 13b w okresie od 31.10.1988r. do 15.05.1990r. Ta informacja była podstawą ponownego ustalenia wysokości emerytury i renty, zaskarżonych w niniejszym postępowaniu.

Zaznaczyć należy, że wszystkie trzy informacje o przebiegu służby zostały sporządzone w oparciu o tożsame akta osobowe wnioskodawcy, znajdujące się w Archiwum IPN i będące w jego posiadaniu. Zapisy w aktach osobowych w tym czasie nie uległy jakiejkolwiek zmianie a mimo to w każdej informacji Instytut przedstawił zupełnie inaczej przebieg służby. Już samo to wskazuje, że przedstawiane informacje są nierzetelne i nie mogą samodzielnie być podstawą do ustaleń faktycznych dokonywanych przy wyrokowaniu.

Z tego względu zupełnie bezzasadny jest zarzut naruszenia §14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18.10.2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji (…) oraz ich rodzin”. Skoro na podstawie tych samych akt Instytut dochodzi do różnych wniosków co do przebiegu służby to zasadne jest pominięcie takiej informacji o przebiegu służby i jej niezastosowanie. Z tego samego względu nie może zasługiwać na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 13 a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej. W ustalonym i jednolitym orzecznictwie sądowym, wypracowanym w sprawach ustalenia wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa na kanwie informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa nie podlega dyskusji, że Sąd powszechny, rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia odwołania od decyzji organu emerytalnego w sprawie ponownego ustalenia wysokości emerytury policyjnej nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej – zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby) jak i kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa). Tą samą zasadę należy przenieść do informacji IPN co do okresów służby na rzec totalitarnego państwa. Związanie to obejmuje jedynie organ emerytalny, który przy wydawaniu decyzji musi się kierować danymi zawartymi w informacji o przebiegu służby. Ustalenia faktyczne i interpretacje prawne IPN nie mogą natomiast wiązać sądu – do którego wyłącznej kompetencji należy ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w przedmiocie prawa do emerytury i renty policyjnej i ich wysokości oraz odpowiednia kwalifikacja prawna (subsumpcja) ustalonych faktów. (patrz: Postanowienie Sadu Najwyższego z 12.12.2011r. II UZP10/11 oraz szereg orzeczeń Sądów Apelacyjnych a także Postanowienie NSA z 12.01.2018r. I OSK 2848/17)

Sąd orzekający w oparciu o całokształt materiału dowodowego miał obowiązek samodzielnie ustalić i ocenić zgodnie z regułami wynikającymi z zasady swobodnej oceny dowodów zakreślonej granicami art. 233§1 kpc wszystkie okoliczności istotne dla sprawy, w tym zweryfikować informacje z IPN, zwłaszcza, że wnioskodawca nie był pracownikiem Służby Bezpieczeństwa tylko przed podjęciem studiów zawodowych jak i w czasie trwania nauki oraz po jej zakończeniu był pracownikiem Milicji Obywatelskiej w pionie kryminalnym. Co więcej po zwolnieniu go z mocy prawa z dniem 31.07.1990r. ze służby w milicji następnego dnia został powołany do służby w Policji i służbę to kontynuował aż do czasu uzyskania praw emerytalnych w Wydziale Kryminalnym, zajmując się najpoważniejszymi przestępstwami przeciwko życiu i zdrowiu, zdobywając doświadczenie, wykształcenie, kolejne stopnie i awansując na coraz wyższe stanowiska.

Mimo, że informacja o przebiegu służby jest dokumentem urzędowym to w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ograniczeń dowodowych. Okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kpc. Zatem Sąd zobowiązany jest ustalić długość okresu pełnienia służby, jej historycznego umiejscowienia w okresie od 22.07.1944r. do 31.07.1990r., miejsce pełnienia służby, zajmowane stanowiska czy stopnia służbowe.

Wprowadzone art. 13 b ustawy zaopatrzeniowej kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” jest pojęciem nowym. Ustawa7 nie zawiera jego legalnej definicji. Jednocześnie jest to pojęcie niedookreślone, którego treść podlega ustaleniu w procesie stosowania prawa. Zasadnicze wątpliwości interpretacyjne stały się bezpośrednim powodem oceny interpretacyjnej Sądu Najwyższego. W dniu 16.09.2020r. Sąd Najwyższy w sprawie III UZP 1/20 podjął w składzie 7 sędziów uchwałę, że kryterium to powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.

Zatem stwierdzenie służby na rzecz totalitarnego państwa we wskazanym okresie nie może być dokonane wyłącznie na podstawie informacji z IPN (kryterium formalnej przynależności do służb), lecz na podstawie wszystkich okoliczności sprawy.

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę i Sąd Apelacyjny podziela ten pogląd, że w pierwszej kolejności Sąd jest zobligowany do wyjaśnienia znaczenia zwrotów „służby na rzecz totalitarnego państwa”. Zgodnie z art. 13 b za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę od dnia 22.07.1944r. do 31.07.1990r. w wymienionych cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach.

W zakresie związanym okolicznościami faktycznymi sprawy dotyczy to służby w wymienionych w ust. 1 pkt 5e art. 13 b ustawy służbach i jednostkach organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, ich poprzedniczkach, oraz ich odpowiednikach terenowych

odpowiadających za szkolnictwo, dyscyplinę, kadry i ideowo-wychowawcze aspekty pracy w Służbie Bezpieczeństwa:

- Akademii (...), a w jej ramach kadry naukowo-dydaktycznej, naukowej i naukowo-technicznej pełniącej służbę w Wydziale (...) Państwa Akademii (...)oraz na etatach Służby Bezpieczeństwa, a także słuchaczy i studentów, którzy przed skierowaniem do Akademii (...)pełnili służbę, o której mowa w pkt 5 i 6 oraz ust. 2 pkt 1;

- Wyższej Szkole (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., a w jej ramach kadry naukowo-dydaktycznej, naukowej, naukowo-technicznej oraz słuchaczy i studentów.

W ocenie Sądu Najwyższego za służbę (pełnienie służby) powinien być uznany okres zatrudnienia na podstawie stosunku administracyjnoprawnego, z uwzględnieniem potencjalnego zatrudnienia pracowniczego, o ile przepis szczególny na to pozwala. W okolicznościach niniejszej sprawy nie budzi wątpliwości, że M. S. (1) pozostawał w służbie w rozumieniu zatrudnienia pracowniczego, m.in. od 15.05.1987r. w dyspozycji Szefa WUSW w Z., skąd otrzymywał uposażenie należne milicjantowi w służbie kandydackiej a następnie został skierowany do (...) w L. w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych i ogólnych. Zaliczenie go w etatowy stan podchorążych (...) w niczym nie zmieniło faktu, że nadal pełnił służbę jako milicjant WUSW w Z.. W okresie podjęcia studiów nadal uposażenie było wypłacane przez WUSW w Z.. Nie można zatem przyjąć, że rozpoczęcie nauki i jej kontynuowanie stało się służbą w Wyższej Szkole (...) w L.. Od 30.10.1988r. wnioskodawca pełnił służbę jako milicjant w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w L. włączony do jej stanu, otrzymując uposażenie zasadnicze w odpowiedniej grupie.

Będąc skierowanym w celu odbycia studiów w (...) oraz (...) pozostawał w ich toku etatowym funkcjonariuszem Milicji Obywatelskiej w macierzystej jednostce organizacyjnej, a skierowanie to absolutnie nie miało charakteru przeniesienia lub delegowania w celu popełnienia służby w tych jednostkach szkoleniowych, zaś stanowiło realizację obowiązku doskonalenia zawodowego i podnoszenia poziomu wykształcenia. Przebywanie w jednostce (...) w L. i bycie jej słuchaczem (studentem) w związku z nauką nie stanowiło służby w tej jednostce w rozumieniu art. 13b w zw. z art. 15c ust. 1-3 ustawy zaopatrzeniowej.

Dalej, niezależnie od oceny powyższej przesłanki „służby w …” należy rozważyć, czy sporny okres nauki był „służbą na rzecz totalitarnego państwa”, co ma jednoznaczne zabarwienie pejoratywne.

Sąd Apelacyjny zgadza się z tezami Sądu Najwyższego zawartymi w przedmiotowej uchwale, że służba „na rzecz totalitarnego państwa” nie musi być tożsama ze służbą pełnioną w okresie istnienia tego państwa i w ramach istniejących w tym państwie organów i instytucji. Nie każde nawiązanie stosunku prawnego w ramach służby państwowej wiąże się automatycznie z zindywidualizowanym zaangażowaniem bezpośrednio ukierunkowanym na realizowanie charakterystycznych dla ustroju tego państwa jego zadań i funkcji. Charakteru służby „na rzecz” państwa o określonym profilu ustrojowym nie przejawia ani taka aktywność, która ogranicza się do zwykłych, standardowych działań podejmowanych w służbie publicznej, to jest służbie na rzecz państwa jako takiego, ani tym bardziej aktywność, która pozostaje w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji państwa totalitarnego. Stąd nieuprawnione jest zrównanie statusu osób – przez jednolite obniżanie świadczenia z zabezpieczenia społecznego – które kierowały organami państwa totalitarnego, angażowały się w realizacje zadań i funkcji państwa totalitarnego, nękały swoich obywateli, a więc podmiotów, których ocena jest zdecydowanie negatywna, z osobami, których postawa nie pozostawała w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji tego państwa, lecz sprowadzała się do czynności akceptowalnych i wykonywanych w każdym państwie, bez skojarzeń prowadzących do ujemnych ocen.

Nie sposób przyjąć, że podjęcie i kontynuowanie nauki przez milicjanta w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych, pozostającego w służbie kandydackiej, zamierzającego zostać stałym funkcjonariuszem Policji zwalczającym kryminalną przestępczość pospolitą może zostać ocenione negatywnie, jako służba na rzecz totalitarnego państwa. Przeciwnie, zdobywanie wykształcenia, bez względu na ustrój państwa, zawsze powinno być oceniane jako pozytywny aspekt związany z wykonywanym zawodem służącym zapewnieniu bezpieczeństwa jego obywateli i zasługującym na uznanie. Zdobyte w latach 1987-1990r. wyższe zawodowe wykształcenie w zakresie prawno-administracyjnej ochrony porządku publicznego, uwieńczone dyplomem Akademii Spraw Wewnętrznych, owocowało przede wszystkim przyjęciem go do nowo powstałej formacji Policji i wykorzystaniem wiedzy do właściwego wykonywania obowiązków. Wnioskodawca wdrożył się do pracy typowo kryminalnej, zajmował się wykrywaniem sprawców najpoważniejszych przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu. Pracę wykonywał z dużym zaangażowaniem, czego wynikiem były przyznawane mu nagrody i wyróżnienia. Uzyskanie srebrnej odznaki (...) a także odznaczenie przez Prezydenta RP Brązowym a następnie Srebrnym Krzyżem Zasługi było wyrazem ogromnego uznania, świadczącym o wzorowym wykonywaniu służby. Także stwierdzenie, że wnioskodawca został zaliczony do grupy inwalidzkiej pozostającej w związku ze służbą wojskową świadczy, że służba była wykonywana z narażeniem zdrowia.

Sąd Najwyższy w powołanej uchwale jednoznacznie opowiada się za poglądem, że nie można godzić się z założeniem, że sam fakt stwierdzenia pełnienia służby od 22 lipca 1944r. do 31 lipca 1990r. w wymienionych instytucjach i formacjach jest wystarczający do uzyskania celu ustawy z 2016r., w tym także aby wykluczone zostało prawo do dowodzenia, iż służba pełniona w tym czasie nie była służbą na rzecz totalitarnego państwa, zwłaszcza, że chodzi o osobę, której już raz obniżono świadczenie za samo jej pełnienie.

Możliwość dowodzenia, że pomimo pełnienia służby w zakreślonym ustawą okresie w wymienionych w niej instytucjach i formacjach nie było służbą na rzecz totalitarnego państwa nie nakazuje dowodzenia, że dana osoba przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjęła współpracę i czynnie wspierała osoby i organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego. Wbrew zarzutom podniesionym w apelacji nie jest to jedyny, konieczny warunek umożliwiający niestosowanie rygorów ustawy. Wnioskodawca nie udowadniał tych okoliczności ani nie miał takiego obowiązku, zatem zarzut o nieuzasadnionym pominięciu przez Sąd art. 15 c ust. 5 i art. 22a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej jest zupełnie gołosłowny.

Zatem Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu pierwszej instancji, że okres podjętej przez M. S. (1) nauki w Wyższej Szkole (...) w L. nie był okresem służby w (...) ani nie był okresem służby na rzecz totalitarnego państwa, wobec czego w stosunku do wnioskodawcy nie zostały spełnione przesłanki zawarte w art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. e tiret 7.

W świetle powyższych ustaleń tym bardziej oczywiste jest, że także okres kontynuowania studiów na Akademii (...)od 01.10.1989r. do 15.05.1990r. nie był okresem służby na rzecz totalitarnego państwa wobec nie spełniania przesłanki zawartej w art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. e tiret 5. W stosunku do słuchaczy i studentów (...) ustawa wymaga spełnienia dodatkowych kryteriów, mianowicie przed skierowaniem do (...) musieli pełnić służbę, o której mowa w pkt 5 i 6 oraz ust. 2 pkt 1. Poza wszelką wątpliwością jest, że wnioskodawca nigdy nie pełnił służby, o której mowa w pkt 6 oraz ust. 2 pkt 1 art. 13b. Nie pełnił służby, o której mowa w pkt 5, nie tylko tej ocenianej wcześniej na kanwie pkt 5 lit. e tiret 7 ale także w pozostałych instytucjach i formacjach wskazanych pod literami a-e.

Z tego względu nie może być uznany za zasadny zarzut naruszenia przez Sąd orzekający przepisów art. 13 b ust. 1 ustawy. Sąd dokonał prawidłowej wykładni i prawidłowo przyjął, że okres studiów w (...) w L. i (...) nie powinny być zakwalifikowane do okresu służby na rzecz totalitarnego państwa. Słusznie przyjął, że w związku z tym odwołujący nie powinien podlegać rygorom przewidzianym w przepisach art. 13a ust.5, art. 15c ust. 1-3 oraz art. 22a ust. 1-3 ustawy zaopatrzeniowej. Sporny okres bycia słuchaczem/studentem w (...) w L. i (...) nie podlega przeliczeniu po 0 % podstawy wymiaru emerytury, jak również nie ulega zmniejszeniu o 10 % podstawy wymiaru renty a także nie powinny ulegać kolejnemu obostrzeniu zawartemu w ust. 3 art. 15c i 22a ustawy, tj. być obniżone do przeciętnej emerytury bądź przeciętnej renty wypłacanej przez ZUS z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wskazując na powyższe argumenty Sąd Apelacyjny uznał, że apelacja jest bezzasadna i na podstawie art. 385 kpc podlega oddaleniu. Orzeczenie o kosztach uzasadnia art. 98 kpc w zw. § 10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (DZ.U. z 2015r., poz. 1800)

Zdanie odrębne SSA Jerzego A. Siekluckiego

do wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 listopada 2020r.

w sprawie III AUa 684/20

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2018r., nr: (...), Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., na podstawie art. 22 a w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin /t.j. Dz. U. z 2018, poz. 132, zwana dalej ustawą zaopatrzeniową/ oraz w związku z anulowaniem przez Instytut Pamięci Narodowej informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 06 czerwca 2017r. i wystawieniem informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 09 sierpnia 2018r., ponownie ustalił wysokość renty inwalidzkiej M. S. (1) od dnia 01 października 2017r. Podstawę wymiaru świadczenia stanowiła kwota 10.935,31 złotych, a renta z tytułu zaliczenia do III grupy stanowi 25 % podstawy wymiaru, tj. 2.733,83 złote. Z uwagi na to, że tak ustalona renta jest wyższa od kwoty 1.555,73 złotych, wysokość świadczenia została ograniczona do tej kwoty.

Kolejną decyzją z dnia 23 sierpnia 2018r., nr: (...), na podstawie art. 15 c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy oraz w związku z anulowaniem przez Instytut Pamięci Narodowej informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 06 czerwca 2017r. i wystawieniem informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 09 sierpnia 2018r., organ rentowy ponownie ustalił wysokość emerytury M. S. (1) od dnia 01 października 2017r. Podstawę wymiaru świadczenia stanowiła kwota 10.891,12 złotych, a emerytura wynosi 62,94 % podstawy wymiaru, tj. kwotę 6.854,87 złote. Z uwagi na to, że tak ustalona emerytura jest wyższa od kwoty 2.130,68 złotych, wysokość świadczenia została ograniczona do tej kwoty. Organ rentowy ustalając podstawę wymiaru przyjął 0 % za okres od dnia 31 października 1988r. do dnia 15 maja 1990r., wymieniony w art. 13 b ustawy.

M. S. (1) złożył odwołania od każdej z powyższych decyzji wnosząc o ich zmianę i przyznanie mu: renty obliczonej z pominięciem art. 22 a ustawy zaopatrzeniowej oraz przyznanie mu emerytury obliczonej z pominięciem art. 15 c ustawy zaopatrzeniowej.

Wyrokiem z dnia 05 marca 2020r. Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżone decyzje i ustalił M. S. (1) wysokość emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej od dnia (...) w wysokości obowiązującej do dnia 30 września 2017r. /pkt I wyroku/ oraz zasądził od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. kwotę 360,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu /pkt II wyroku/.

Apelację od tego wyroku wniósł Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA zaskarżając go w całości. Wyrokowi zarzucił:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 13 a ust. 5, art. 15 c ust. 1-3 oraz art. 22 a ust. 1-3 ustawy z 18.02.1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego /…/ oraz ich rodzin /zwanej dalej ustawą zaopatrzeniową/ poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż Odwołujący nie powinien podlegać rygorom przewidzianym w tych przepisach pomimo, że spełnia przesłanki w tych przepisach określone;

2/ naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 13 b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej poprzez błędne przyjęcie, iż okres służby w (...) w L. oraz okres służby w Akademii (...)nie powinny być zakwalifikowane do okresu służby na rzecz totalitarnego państwa polskiego podczas, gdy taka kwalifikacja wprost wynika z brzmienia art. 13b ust. 1;

3/ naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez zupełne pominięcie art. 15 c ust. 5 oraz art. 22 a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej przejawiające się w nieuzasadnionym pominięciu zasad zawartych w tych przepisach, tj. pominięciu zasady, iż przepisów ust. 1-3 /odpowiednio art. 15 c i art.22 a/ nie stosuje się, jeżeli osoba, o której mowa w tych przepisach udowodni, że przed rokiem 1990, bez wiedzy swoich przełożonych, podjęła współpracę i czynnie wspierała osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego pomimo, że odwołujący się nie wykazał żadnej z tych okoliczności;

4/ naruszenie prawa materialnego, tj. § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18.10.2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji /…/ oraz ich rodzin /zwanego dalej „rozporządzeniem z 18.10.2004r.”/, zgodnie z brzmieniem którego środkiem dowodowym potwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby jest zaświadczenie o przebiegu służby, sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza, wystawione przez właściwe organy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu lub Państwowej Straży Pożarnej, poprzez zupełne pominięcie i niezastosowanie;

5/ naruszenie prawa materialnego, tj. art. 13 a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej, poprzez zupełne pominięcie dowodu jakim jest informacja o przebiegu służby podczas, gdy zgodnie z naruszonym przepisem informacja o przebiegu służby jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy, a z zebranego materiału dowodowego, informacji wystawionej przez Instytut Pamięci Narodowej oraz akt odwołującego się wynika, iż Odwołujący się pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Wskazując na powyższe zarzuty apelant wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołań od Decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA z dnia 23 sierpnia 2018rr. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury policyjnej i decyzji o ponownym ustaleniu renty policyjnej, a także o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje;

ewentualnie wnosił

o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozstrzygnięcia, pozostawiając temu sądowi decyzję w zakresie zasądzenia na rzecz pozwanego kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję.

Sąd Apelacyjny, wyrokiem z dnia 25 listopada 2020r., oddalił apelację /pkt I wyroku/ oraz zasądził od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA w W. na rzecz M. S. (1) kwotę 480,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu postępowania apelacyjnego /pkt II wyroku/.

Nie podzielam poglądu, który stał się podstawą wyroku Sądu Apelacyjnego, a przytoczonego za uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, że fakt pełnienia „służby na rzecz totalitarnego państwa” w okresie od 22 lipca 1944r. do 31 lipca 1990r. w instytucjach i formacjach wskazanych w art. 13 b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego /…/ oraz ich rodzin /zwanej dalej ustawą zaopatrzeniową/ wykazany w informacji IPN o przebiegu służby, może być kwestionowany przez wnioskodawcę poprzez dowodzenie, że służba pełniona w tym czasie nie była służbą na rzecz totalitarnego państwa, z pominięciem wskazanej w ustawie zaopatrzeniowej drogi pozwalającej na niestosowanie przepisów ustawy w odniesieniu do osób, które udowodnią, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjęła współpracę i czynnie wspierała osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Takie podejście niweczy istotę nowelizacji ustawy zaopatrzeniowej dokonanej nowelą z dnia 16 grudnia 2016r. /Dz.U. z 2016 r. poz. 2270/, która weszła w życie od dnia 01 stycznia 2017r. Ideą tej nowelizacji było wprowadzenie takich rozwiązań, które w pełniejszym zakresie zapewniłyby zniesienie przywilejów emerytalno-rentowych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa PRL, poprzez ustalenie na nowo świadczeń emerytalnych i rentowych osobom pełniącym służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 22 lipca 1944r. do 31 lipca 1990r., ponieważ wprowadzone na gruncie ustawy dezubekizacyjnej z 2009r. rozwiązania okazały się w praktyce nie w pełni skuteczne. Chodziło o wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych przy ocenie służby byłych funkcjonariuszy na rzecz totalitarnego państwa poprzez precyzyjne wskazanie instytucji i formacji, w których służba miała taki właśnie charakter.

Prezentuję stanowisko, że w świetle przepisu art. 13 b ustawy zaopatrzeniowej wystarczające jest formalne wykazanie, że wnioskodawca pełnił służbę w jednej z enumeratywnie wymienionych w tym przepisie instytucji czy formacji, która została uznana przez ustawodawcę za służbę na rzecz totalitarnego państwa. A zatem wystarczający jest fakt pełnienia służby w tych instytucjach i formacjach, natomiast rzeczywisty charakter zadań i obowiązków funkcjonariusza realizowanych w tych instytucjach i formacjach jest, w świetle tej normy, prawnie obojętny.

Powyższe skutkuje tym, że kryterium pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 22 lipca 1944r. do 31 lipca 1990r. w instytucjach i formacjach wymienionych w art. 13 b ustawy zaopatrzeniowej podlega sądowej weryfikacji, ale jedynie w zakresie formalnej przynależności konkretnego funkcjonariusza do instytucji wymienionych w art. 13 b ustawy. Ustawodawca w ustawie zaopatrzeniowej nie przewidział po stronie takiego funkcjonariusza uprawnienia do kwestionowania faktu pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa poprzez dowodzenie, że służba pełniona w tym czasie, we wskazanych w art. 13 b instytucjach i formacjach, nie była służbą na rzecz totalitarnego państwa. Wskazał natomiast, że funkcjonariusz, któremu obniżono świadczenie zaopatrzeniowe, może wystąpić do właściwego ministra o weryfikację spornych okresów jego służby w instytucjach i formacjach wymienionych w art. 13 b ustawy zaopatrzeniowej jeżeli uważa, że spełnił warunki, o których mowa w jej art. 8 a. Nadto, ustawa przewiduje, że przepisów obniżających świadczenia nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona udowodni, że przed rokiem 1990r. funkcjonariusz, bez wiedzy przełożonych współpracował i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego /tak: art. 15 c ust.5, art. 22 a ust. 5, art. 24 a ust.4 ustawy zaopatrzeniowej/.

Nie podzielam również stanowiska Sądu Apelacyjnego, który w uzasadnieniu wyroku stwierdził, że: „Nie można /.../ przyjąć, że rozpoczęcie nauki i jej kontynuowanie /przez wnioskodawcę – dodanie moje/ stało się służbą w Wyższej Szkole (...) w L.”.

Moim zdaniem nauka wnioskodawcy w Wyższej Szkole (...) w L. była służbą. Wnioskodawca nie był cywilem. Aby to stwierdzić wystarczy dokładnie przeanalizować przebieg jego służby /k. 20 akt osobowych – płyta IPN k. 200 akt sprawy/ aby zorientować się, że począwszy od dnia 30 października 1986r. pełnił on służbę.

Stanowisko Sądu Pierwszej instancji, a w ślad za nim aprobujące stanowisko Sądu Apelacyjnego, że nauka M. S. (1) w Wyższej Szkole (...) w L. nie była służbą jest nieuprawnione. Sam wnioskodawca nie kwestionował bezspornego faktu, że w okresie od dnia 31 października 1988r. do dnia 15 maja 1990r. był etatowym słuchaczem Wyższej Szkoły (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L..

Sąd Okręgowy oraz Sąd Apelacyjny zignorował w tym zakresie dane z akt osobowych wnioskodawcy zawarte na wskazanej płycie IPN. I tak, jak wynika z akt osobowych M. S. (1), rozkazem (...) z dnia 19 października 1988r. został on z dniem 30 października 1988r. przeniesiony jako milicjant ze stanu WUSW w L. do Wyższej Szkoły (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a rozkazem (...) z dnia 14 maja 1990r. został odwołany z etatowego stanu słuchaczy Akademii (...)w L. i przeniesiony służbowo z dniem 16 maja 1990r do dyspozycji szefa WUSW w L.. /tak zob.: k. 20 i 20 v akt osobowych – płyta IPN k. 200 akt sprawy/.

Na służbę wnioskodawcy w okresie nauki wskazują także opinie służbowe dotyczące M. S. (1). W opinii służbowej wydanej przez Dowódcę Kompani w Akademii(...)ppor. S. z dnia 25 października 1989r., za okres od (...)do 30 października 1989r., w pkt III. Ocena realizacji zadań służbowych, napisano:

„Wielokrotnie brał udział w działaniach mających na celu przywrócenie ładu i porządku publicznego. Wykazał się w nich odwagą i zdecydowaniem /…/” /.

/tak zob.: k. 30 -31 akt osobowych na płycie IPN k. 200 akt sprawy/

W kolejnej opinii służbowej wystawionej przez Dowódcę Kompani ppor. S. za okres od dnia 01 sierpnia 1987r. do dnia 16 maja 1990r., w jej w pkt III. Ocena realizacji zadań służbowych, ponownie napisano: „Wielokrotnie brał udział w działaniach mających na celu przywrócenie ładu i porządku publicznego. Wykazał się w nich odwagą i zdecydowaniem /…/” /.

/tak zob.: k. 35 – 37 akt osobowych na płycie IPN k. 200 akt sprawy/

Sądy obu instancji dokonując ustaleń faktycznych pominęły także inne istotne w sprawie fakty. Otóż, na karcie 38 akt osobowych /tak zob.: płyta z IPN k. 200 akt sprawy/ zalega wniosek ppor. M. S. (2)o przyjęcie do służby w Policji byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa. Wniosek ten nie jest opatrzony datą, ale z jego treści wynika, że został złożony przez wnioskodawcę już po zakończeniu studiów w Wyższej Szkole (...)/Akademii (...)w L.. Sam zainteresowany nie kwestionował wówczas faktu, że był funkcjonariuszem Służby Bezpieczeństwa. Niezależnie od tego, faktem powszechnie znanym było i jest to, że Wyższa Szkoła (...) w L. była szkołą szkolącą funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa.

Następnie na k. 39 akt osobowych wnioskodawcy /tak zob.: płyta IPN k.200 akt sprawy/ znajduje się pozytywna opinia Wojewódzkiej Komisji Kwalifikacyjnej w L. /także bez daty/ wydana zgodnie z § 7 i § 8 Uchwały nr 69 Rady Ministrów z dnia 21 maja 1990r. w sprawie przyjmowania byłych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa do służby w Urzędzie Ochrony Państwa i innych jednostkach organizacyjnych /…/ dotycząca przyjęcia ppor. M. S. (1), jako byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa.

Reasumując kwestionuję pogląd Sądu Apelacyjnego, że okres podjętej przez M. S. (1) nauki w Wyższej Szkole (...) w L. od dnia 31 października 1988r. nie był okresem służby, ani nie był okresem służby na rzecz totalitarnego państwa. Moim zdaniem, na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego sprawy, także tego wskazanego przez autora zdania odrębnego, oczywistym jest, że w stosunku do wnioskodawcy zostały spełnione przesłanki zawarte w art. 13 b ust. 1 pkt 5 lit. e tiret 7 ustawy zaopatrzeniowej.

Ponadto, w świetle tego materiału dowodowego, oczywiste jest także to, że okres kontynuowania studiów przez wnioskodawcę w Akademii (...)w L. do dnia 15 maja 1990r. był okresem służby na rzecz totalitarnego państwa, a to wobec spełniania przesłanki zawartej w art. 13 b ust. 1 pkt 5 lit. e tiret 5. Oczywiście w stosunku do słuchaczy i studentów Akademii Spraw Wewnętrznych ustawa wymaga spełnienia dodatkowych kryteriów, mianowicie przed skierowaniem do Akademii Spraw Wewnętrznych musieli pełnić służbę, o której mowa w pkt 5 i 6 oraz ust. 2 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej. Poza wszelką wątpliwością jest, że wnioskodawca spełnił to kryterium gdyż przed kontynuowaniem nauki/służby w Akademii Spraw Wewnętrznych pełnił służbę, o której mowa w art. 13 b ust. 1 pkt 5 lit. e tiret 7 ustawy zaopatrzeniowej.

W konsekwencji nie zgadzam się z ustaleniem Sądu Apelacyjnego, że okres służby wnioskodawcy w okresie nauki w Wyższej Szkole (...)/Akademii (...)w L. od dnia 31 października 1988r. do dnia 15 maja 1990r. nie był służbą na rzecz totalitarnego państwa.

Moim zdaniem zasadne okazały się zarzuty apelanta, dlatego też zaskarżony apelacją wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie należało uchylić, a oba odwołania wnioskodawcy oddalić oraz zasądzić na rzecz apelującego koszty zastępstwa procesowego za obie instancje.