Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 marca 2011r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2011r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi powódki na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie

o sygn. akt II C 648/09 ze skargi powódki o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) z dnia 10 września 2008r., sygn. II C 137/08

w sprawie z powództwa I. P. (J.)

przeciwko Regionalnej Izbie (...) w K.

o zapłatę

p o s t a n a w i a

1)  stwierdzić, że w postępowaniu o sygn. akt II C 648/09 toczącym się przed Sądem Okręgowym w (...) ze skargi I. J. (1) o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) z dnia 10 września 2008r., sygn. II C 137/08 w sprawie z powództwa I. P. (J.) przeciwko Regionalnej Izbie (...) w K. o zapłatę, nastąpiła przewlekłość postępowania;

2)  przyznać powódce od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...)) kwotę 2.500 (dwa tysiące pięćset) złotych;

3)  oddalić żądanie zapłaty w pozostałym zakresie.

Sygn. akt I S 5/11

UZASADNIENIE

Skarżąca I. J. (2) wniosła o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w (...) z jej skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 10 września 2008r., sygn. akt II C 137/08 w sprawie z powództwa I. P. (J.) przeciwko Regionalnej Izbie (...) w K. i przyznanie jej od Skarbu Państwa kwoty 10.000 zł. W uzasadnieniu zarzuciła, że wniesiona przez nią sprawa nie została rozpoznana w rozsądnym terminie, co jest sprzeczne z art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej oraz art. 6 k.p.c. Podniosła, że w toku postępowania była wielokrotnie wzywana do uzupełnienia braków formalnych pism procesowych, a po ich uzupełnieniu Sąd nie wydał żadnego rozstrzygnięcia co do ich dalszego biegu. Sformułowała również zarzuty pod adresem Sędziego prowadzącego postępowanie.

Prezes Sądu Okręgowego w (...) przystąpił do sprawy i wniósł o oddalenie skargi. Wskazał, że postępowanie w sprawie zostało merytorycznie zakończone postanowieniem z dnia 14 października 2010r. odrzucającym pozew. Nadto podniósł, że wszystkie pisma procesowe powódki obarczone były brakami formalnymi, do których uzupełnienia powódka była wzywana. Wpływającym do sadu pismom nadawano bieg niezwłocznie, wzywając o uzupełnienie ich braków, wskazując termin na dokonanie tych czynności oraz zastrzegając rygor ich niedopełnienia. Stwierdził również, że orzeczenie kończące postępowanie w sprawie zapadło przed upływem roku od daty wszczęcia postępowania ze skargi o wznowienie postępowania, co biorąc pod uwagę ilość spraw rozpoznawanych przez Sędziego referenta, uzasadnia wniosek, że sprawa została rozpoznana w rozsądnym terminie.

Sąd Apelacyjny ustalił, co następuje:

W dniu 21 grudnia 2009r. do Sądu Okręgowego w (...) wpłynęła skarga powódki o wznowienie postępowania w sprawie o sygn. akt II C 137/08 zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) z dnia 10 września 2008r. Wraz ze skargą powódka złożyła oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania (karta 6 – 8) oraz dokumenty mające świadczyć o jej sytuacji materialnej (karta 9 – 14). Zarządzeniem z dnia 28 grudnia 2009r. przewodniczący wezwał powódkę o uzupełnienie braków formalnych skargi poprzez wskazanie adresu siedziby pozwanego, wartości przedmiotu sporu, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz wniosek o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania pod rygorem zwrotu pozwu (karta 15). Wezwanie zostało powódce doręczone w dniu 18 stycznia 2010r. W dniu 25 stycznia 2010r. powódka nadała w urzędzie pocztowym przesyłkę zawierającą odpowiedź na wezwanie o uzupełnienie braków (kopia dowodu nadania, karta 28). Pismo wpłynęło do Sądu Okręgowego w dniu 27 stycznia 2010r. (karta 22 – 23). Tymczasem zarządzeniem z dnia 10 lutego 2010r. (karta 17) zwrócono pozew z tym uzasadnieniem, że powódka nie uzupełniła braków formalnych w terminie. Odpis tego zarządzenia został doręczony powódce w dniu 8 marca 2010r. Powódka, w dniu 15 marca 2010r., wniosła zażalenie od doręczonego jej zarządzenia. W dniu 14 października 2010r. Sąd na mocy art. 395 § 2 k.p.c. zażalenie uwzględnił i uchylił zarządzenie o zwrocie pozwu (karta 32).

Postanowieniem z dnia 14 października 2010r. (karta 33) Sąd odrzucił skargę o wznowienie z tym uzasadnieniem, że powódka nie uprawdopodobniła okoliczności stwierdzających zachowanie terminu do wniesienia skargi jak również dopuszczalności wznowienia. W dniu 16 listopada 2010r. do Sądu Okręgowego wpłynęło zażalenie na powyższe postanowienie. Zarządzeniem z dnia 22 listopada 2010r. (karta 44) przewodniczący wezwał o uzupełnienie jego barków formalnych (wskazanie czy powódka wnosi o zmianę czy uchylenie postanowienia) oraz o uiszczenie opłaty od zażalenia w wysokości 3.500 zł. Powódka w zakreślonym w wezwaniu terminie uzupełniła brak formalny i jednocześnie wniosła o zwolnienie jej od kosztów sądowych (karta 47 – 49) oraz przedłożyła zaświadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o pobieranych przez nią świadczeniach (karta 50 i 51). Zarządzeniem z dnia 20 grudnia 2010r. (karta 54) powódka została wezwana do uzupełnienia braków formalnych wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych poprzez nadesłanie aktualnego oświadczenia o jej stanie rodzinnym i majątkowym, albowiem dołączone przez nią wcześniej jest kserokopią oświadczenia złożonego przed rokiem w innej sprawie. Wezwanie zostało doręczone powódce w dniu 1 lutego 2011r. (karta 57).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga powódki zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie bowiem z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu którego skarga dotyczy nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo też dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej, lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Dla oceny, czy doszło do przewlekłości postępowania znaczenie ma nie tylko czas trwania postępowania ale przede wszystkim terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd w celu wydania rozstrzygnięcia.

W dniu 21 grudnia 2009r. do Sądu Okręgowego wpłynęła skarga powódki o wznowienie postępowania. Przewodnicząca w Sądzie Okręgowym w dniu 28 grudnia 2009r. wydała zarządzenie o wezwaniu powódki do uzupełnienia braków formalnych skargi. Jedynie w tym początkowym stadium postępowania Sąd nie dopuścił się nieuzasadnionej zwłoki.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że wraz ze skargą o wznowienie powódka złożyła oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym. Sąd nie nadał wnioskowi o zwolnienie od kosztów biegu, tj. ani nie wezwał o uzupełnienie braków formalnych (choć mógł to zrobić razem z wezwaniem strony o uzupełnienie braków formalnych skargi o wznowienie), ani do dnia dzisiejszego nie rozpoznał merytorycznie. Sąd Okręgowy w (...) dopiero w chwili wniesienia przez powódkę zażalenia na postanowienie z dnia 14 października 2010r. sądowych o odrzuceniu skargi o wznowienie oraz kolejnego wniosku o zwolnienie od kosztów podjął czynności zmierzające do merytorycznego rozstrzygnięcia złożonego wniosku. W ocenie Sądu Apelacyjnego pozostawienie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych bez rozpoznania w okresie od dnia jego wpłynięcia do Sądu (21 grudnia 2009r.) do dnia wezwania o uzupełnienie jego braków (20 grudnia 2010r.) uznać należało za nieuzasadnioną okolicznościami sprawy zwłokę. W tym miejscu podkreślić należy, że Sąd rozpoznający skargę na przewlekłość postępowania nie jest uprawniony do wkraczania w zakres oceny faktycznej i prawnej sprawy (art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez uzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.). Nie może zatem badać w tym postępowaniu zasadności orzeczeń wydanych przez Sąd rozpoznający sprawę merytorycznie, ani też wypowiadać się co do stanu faktycznego i zawiłości sprawy. Niemniej jednak zasygnalizować trzeba, że dokonane z rocznym opóźnieniem wezwanie powódki o uzupełnienie braków wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych poprzez nadesłanie aktualnego oświadczenia o jej stanie rodzinnym i majątkowym, albowiem dołączone przez nią wcześniej jest kserokopią oświadczenia złożonego przed rokiem w innej sprawie, jest nieuzasadnione. Z dokonanej analizy akt sprawy wynika bowiem, że powódka poza oświadczeniem o stanie rodzinnym i majątkowym złożyła również dokumenty obrazujące jej sytuację ekonomiczną, na podstawie których można było dokonać ustaleń co do tego, czy zasługuje ona na zwolnienie od kosztów sądowych, czy też nie. Ponadto nie ma znaczenia fakt, że powódka do toczącej się przed Sądem Okręgowym w (...) sprawy o wznowienie złożyła kserokopię oświadczenia przedłożonego do innej sprawy. To strona obowiązana jest do wypełnienia i własnoręcznego podpisania oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym. Złożone przez powódkę do sprawy o sygn. akt II C 648/09 oświadczenie zostało przez nią podpisane i wraz z innymi przedłożonymi dokumentami powinno zostać przez Sąd poddane badaniu pod względem formalnym i merytorycznym bez zbędnej zwłoki, tymczasem podjęcie pierwszych czynności w tym zakresie, dopiero po roku, należy traktować jako nie znajdujące żadnego usprawiedliwienia opóźnienie.

Sąd Apelacyjny stwierdził przewlekłość postępowania również w zakresie podejmowanych przez Przewodniczącego w Sądzie Okręgowym czynności dotyczących samej skargi o wznowienie. Zarządzeniem z dnia 28 grudnia 2009r. powódka została wezwana do uzupełnienia braków formalnych skargi, które terminowo uzupełniła w dniu 25 stycznia 2010r., nadając przesyłkę w placówce operatora publicznego. Pismo zawierające uzupełnienie braków wpłynęło do Sądu w dniu 27 stycznia 2010r. i od tego momentu Sąd miał możliwość ponownego zweryfikowania skargi o wznowienie pod kątem formalnym, czego jednak nie uczynił, wydając zarządzenie z dnia 10 lutego 2010r. o zwrocie pozwu z tym uzasadnieniem, że powódka nie uzupełniła braków formalnych w terminie. Wydane – po wpłynięciu do Sądu pisma uzupełniającego braki – rozstrzygnięcie wskazuje na niedokonanie przez Przewodniczącego analizy akt sprawy i całkowite pominięcie pisma powódki z dnia 21 stycznia 2010r. (karta 22 – 23). Również dalsze podjęte przez Sąd Okręgowy czynności noszą cechę przewlekłości. Wniesione bowiem przez powódkę w dniu 15 marca 2010r. zażalenie na powyżej opisane zarządzenie zostało rozpoznane w dniu 14 października 2010r., tj. dopiero po upływie 7 miesięcy, podczas gdy w tym okresie nie została podjęta żadna inna czynność procesowa ani przez Sąd, ani przez stronę, która mogłaby być uznana za usprawiedliwioną przeszkodę w rozpoznaniu zażalenia bez zbędnej zwłoki.

Również wydanie postanowienia odrzucającego skargę o wznowienie postępowania dopiero po upływie 9 miesięcy od dnia uzupełnienia braków formalnych skargi stanowiło w ocenie Sądu Apelacyjnego nieuzasadnione opóźnienie, za które trudno przypisać winę stronie powodowej, uzupełniła ona bowiem braki formalne w zakreślonym w wezwaniu terminie (pismo zawierające uzupełnienie braków formalnych wpłynęło do Sądu w dniu 27 stycznia 2010r., natomiast postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie zostało wydane dopiero 14 października 2010r.).

Reasumując, stwierdzić należało, że w toczącym się przed Sądem Okręgowym w (...), pod sygn. akt II C 648/09, postępowaniu o wznowienie postępowania, nastąpiła przewlekłość postępowania (art. 12 ust. 2 – 4 wyżej wymienionej ustawy z dnia 17 czerwca 2004r.) i trwa ona nadal, bowiem w dalszym ciągu Sąd nie rozpoznał wniosku powódki o zwolnienie od kosztów sądowych, pomimo posiadania wystarczającego materiału dowodowego w tym zakresie.

Taka nieuzasadniona bezczynność Sądu nie znajduje żadnego usprawiedliwienia i musi zostać uznana za przejaw przewlekłości w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy sądowej bez nieuzasadnionej zwłoki, co musiało skutkować stwierdzeniem przewlekłości postępowania na podstawie art. 12 ust 2 tejże ustawy.

W nawiązaniu do stanowiska prezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w (...) w odpowiedzi na skargę, podkreślić należy, że wymienione w tym piśmie trudności wynikające ze znacznego obciążenia sędziów w tym sędziego referenta oraz okres urlopowy nie mogą usprawiedliwiać tak długich (rocznej i kilkumiesięcznych) przerw pomiędzy rozpoznaniem wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu oraz samej skargi o wznowienie, zważywszy że sprawa nie jest szczególnie zawiłą czy trudną do rozpoznania.

Wobec stwierdzonej przewlekłości uznać należy, że zaistniały także okoliczności określone w art. 12 ust. 4 wyżej wskazanej ustawy, uzasadniające przyznanie z tego tytułu od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...) na rzecz skarżącej sumy pieniężnej w kwocie 2.500 zł. Określając wysokość rekompensaty Sąd Apelacyjny miał na względzie rodzaj sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, czas trwania przewlekłości, dolegliwość dla skarżącej spowodowaną przewlekłością postępowania, a także aktywność procesową skarżącej.

Dalej idące żądania skarżącej jako nieuzasadnione zostały oddalone (art. 12 ust.1 wyżej wymienionej ustawy).

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na mocy art. 12 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179 poz. 1843).