Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2020 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, III Wydział Cywilny, w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2020 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W.

przeciwko A. T. (1)

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego A. T. (1) na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. kwotę 3.507,93 zł (trzy tysiące pięćset siedem złotych dziewięćdziesiąt trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 3.406,54 zł (trzy tysiące czterysta sześć złotych pięćdziesiąt cztery grosze) od dnia 7 listopada 2019 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.017 zł (jeden tysiąc siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III C 69/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 11 października 2018 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. wniosła o zasądzenie od pozwanego A. T. (1) kwoty 3.507,93 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 3.406,54 zł od dnia 18 lipca 2018 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu żądaniu pozwu powódka wskazała, że przedmiotowa wierzytelność powstała w związku z udzieleniem pozwanemu w dniu 6 listopada 2017 roku pożyczki o numerze (...). Kwota pożyczki została wypłacona pozwanemu. Pozwany zobowiązał się do spłaty pożyczki wraz z kosztami w łącznej wysokości 3.700 zł, w 24 równych miesięcznych ratach, w wysokości 163,12 zł każda. Termin płatności pierwszej raty ustalono na dzień 6 grudnia 2017 roku, a każda następna rata była płatna do 6-ego dnia miesiąca następującego. Termin płatności ostatniej raty przypadał na dzień 6 listopada 2019 roku. Zgodnie z umową od należności głównej naliczone zostały odsetki umowne w wysokości 10 %. Spłata odsetek następowała wraz ze spłatą każdej raty kapitałowo – odsetkowej. Z uwagi na nieterminowe spłacanie rat naliczono pozwanemu odsetki w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. Pozwany z tytułu zawartej umowy dokonał zapłaty kwoty w łącznej wysokości 327,12 zł. W związku z niewykonywaniem postanowień umowy pismem z dnia 5 kwietnia 2018 roku wezwano pozwanego do zapłaty, pod rygorem wypowiedzenia umowy. W dniu 8 maja 2018 roku powódka wypowiedziała zawartą umowę z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia. Od dnia następującego po upływie okresu wypowiedzenia cała należność została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności. Na należność dochodzoną pozwem składa się kwota 3.406,54 zł, uwzględniająca wpłaty dokonane przez pozwanego, odsetki umowne za okres trwania umowy wysokości 85,79 zł oraz odsetki za opóźnienie w zapłacie raty w wysokości 15,60 zł.

Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2018 roku Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin – Zachód w Lublinie przekazał sprawę do rozpoznania do Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie.

W dniu 12 lipca 2019 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, którym zaskarżył go w całości i wniósł o oddalenie powództwa. Pozwany podniósł zarzuty: braku wykazania przejścia wierzytelności na rzecz powódki i niewykazania legitymacji czynnej, zarzut niewykazania roszczenia – zarówno należności głównej, jak i ubocznych oraz zastosowania w treści umowy klauzul niedozwolonych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pełnomocnik pozwanego wskazał, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy jaka łączyła strony. Nie sposób uznać w jakiej dacie umowa uległa rozwiązaniu i jak należy liczyć okres jej wypowiedzenia. Pozwany zaprzeczył, aby kiedykolwiek otrzymał oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Powódka nie dostarczyła dowodu wezwania pozwanego do zapłaty oraz doręczenia mu wypowiedzenia umowy. Skoro powódka nie złożyła skutecznego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy nie nastąpił skutek w postaci wymagalności roszczenia. Warunkowe wypowiedzenie z dnia 8 maja 2018 roku nie daje jasności co do jego sensu i nie ma w nim wskazania, iż dochodzi do wypowiedzenia umowy. Wypowiedzenie umowy, jako uprawnienie kształtujące nie może zostać złożone pod warunkiem. W ocenie pozwanego połączenie w jednym piśmie wezwania do zapłaty i wypowiedzenia umowy na wypadek niezadośćuczynienia powyższemu wezwaniu, powodowało, że wypowiedzenie było bezskuteczne. Ponadto obciążenie pozwanego prowizją w kwocie 1.700 zł, co łącznie stanowiło 85% udzielonej pożyczki, stanowiło klauzulę niedozwoloną. Przy czym powódka w ogóle nie wykazała, iż udostępniła kwotę pożyczki do dyspozycji pozwanego.

Pismem z dnia 19 grudnia 2019 roku powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Strona powodowa wskazała, że umowa pożyczki została przez pozwanego własnoręcznie zaparafowana i podpisana, a kwota przekazana na jego rzecz. Pozwany dokonał dwóch wpłat w łącznej wysokości 327,17 zł, przy czym ostatniej wpłaty dokonał w dniu 11 stycznia 2018 roku. Z powodu niewywiązania się przez pozwanego z postanowień umownych, umowa została wypowiedziana w dniu 17 lipca 2018 roku, a cała należność została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności. Wysokość opłaty operacyjnej została obliczona w oparciu o wysokość zryczałtowanych kosztów zawarcia i obsługi, ustaloną wartość kosztów ryzyka związanego z udzieleniem oraz obsługą pożyczki oraz ustaloną marżą zysku, jaka przysługuje pożyczkodawcy. Wysokość opłaty operacyjnej jest uzależniona od kwoty udzielonej pożyczki oraz okresu trwania umowy. Powódka spełniła obowiązek nałożony przez ustawodawcę, udzielając pozwanemu odpowiednich informacji. Pozwany wiedział na jakich warunkach zawiera umowę, miał możliwość od niej odstąpienia, z czego nie skorzystał. Zarówno po zawarciu umowy pożyczki jak i w trakcie jej trwania, pozwany nie kwestionował postanowień zawartej umowy i jej warunków.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 listopada 2017 roku A. T. (1) (pożyczkobiorca) zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. (pożyczkodawcą) umowę pożyczki nr (...).

Na podstawie zawartej umowy pożyczkodawca udzielił pożyczkobiorcy, na jego wniosek, pożyczki gotówkowej w wysokości 2.000 zł, na okres od dnia 6 listopada 2017 roku do dnia 6 listopada 2019 roku włącznie, na warunkach określonych w umowie oraz regulaminie pożyczek SMS Kredyt, który stanowi załącznik numer 1 do umowy. Pożyczkobiorca oświadczył, że zapoznał się z regulaminem, który został mu doręczony i akceptuje jego postanowienia (§ 1).

Pożyczkodawca w zadeklarowany przez pożyczkobiorcę sposób oraz w terminie wskazanym w ust 2. postawił do dyspozycji pożyczkobiorcy kwotę pożyczki w wysokości 2.000 zł. Pożyczkobiorca wniósł, aby całkowita kwota pożyczki została mu udostępniona poprzez przelew dokonany przez pożyczkodawcę, w terminie 3 dni roboczych na rachunek prowadzony w banki (...). (...) w G. o numerze (...) (§ 2).

Oprocentowanie pożyczki jest stałe, z zastrzeżeniem ust. 3 i wynosi 10 % w stosunku rocznym w całym okresie obowiązywania umowy. Kwota naliczonych odsetek umownych od kwoty pożyczki, o której mowa w § 1 ust. 1 wynosi za cały okres obowiązywania umowy 214,55 zł. Przy obliczeniu odsetek przyjęto stałą wartość stopy procentowej o której mowa w ust. 1 powyżej w całym okresie obowiązywania umowy, a także przyjęto że rok liczy 365 dni, a miesiąc 30,4 dni. Zgodnie z art. 359 § 2[1] K.c. maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetki ustawowych (odsetki maksymalne). Jeżeli wysokość odsetek wynikających z umowy przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne (§ 3).

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania ( (...)) wynosi 107,08 % (§ 4 ust. 1). Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę ustalona na dzień postawienia do dyspozycji pożyczkobiorcy całej kwoty pożyczki wynosi 3.914,55 zł i składa się z:

a)  całkowitej kwoty pożyczki 2.000 zł,

b)  całkowitego kosztu pożyczki, na który składają się:

- odsetki naliczone za cały okres obowiązywania umowy, które wynoszą 214,55 zł,

- opłata operacyjna naliczona za cały okres obowiązywania umowy, która wynosi 1.700 zł (§ 4 ust. 2).

Pożyczkobiorca zobowiązuje się do terminowego zwrotu kwoty udzielonej mu pożyczki, o której mowa w art. § 1 ust. 1 umowy wraz z opłatami i wszelkimi innymi należnymi pożyczkodawcy na podstawie niniejszej umowy kosztami oraz odsetkami, które dotyczą okresu obowiązywania umowy (całkowita kwota do zapłaty). Całkowita kwota do zapłaty na dzień zawarcia niniejszej umowy wynosi 3.914,55 zł i zostanie zwrócona przez pożyczkobiorcę: w 24 ratach miesięcznych równych, płatnych w wysokości 163,12 zł każda, płatnych w terminie do dnia: 6 każdego kolejnego miesiąca (dzień spłaty), począwszy od dnia 6 grudnia 2017 roku. Suma rat podlegających spłacie przez pożyczkobiorcę nie może przekraczać całkowitej kwoty do zapłaty określonej w § 4 ust. 2 umowy, w przeciwnym wypadku pożyczkodawca pomniejsza ostatnią ratę o różnicę wynikającą z sumy wyliczonych rat a całkowitą kwotą do zapłaty (§ 5 ust. 1).

W przypadku gdy pożyczka spłacana jest w ratach miesięcznych pożyczkodawca przekazuje pożyczkobiorcy harmonogram spłaty. Jeżeli pożyczkobiorca nie otrzymał harmonogramu wraz z zawarciem umowy, pożyczkodawca niezwłocznie prześle go pożyczkobiorcy w formie pisemnej na wskazany przez pożyczkobiorcę adres dla doręczeń. Nieotrzymanie przez pożyczkobiorcę harmonogramu spłaty pożyczki wraz umową nie zwalnia pożyczkobiorcy z obowiązku zapłaty wymaganej spłaty w terminie i wysokości określonej w ust. 1 (§ 5 ust. 2).

Spłata pożyczki dokonywana będzie przez pożyczkobiorcę na rachunek pożyczkodawcy o numerze (...) (§ 5 ust. 5).

Dokonane przez pożyczkobiorcę spłaty zaliczane są w pierwszej kolejności na pokrycie zapadłych (wymagalnych) rat (począwszy od najdalej wymagalnych płatności), z zachowaniem następującej kolejności:

a)  koszty sądowe i egzekucyjne,

b)  odsetki za opóźnienie,

c)  opłata operacyjna,

d)  odsetki umowne,

e)  należność główna (§ 6 ust. 1).

Za okres opóźnienia w spłacie pożyczki lub spłacie raty albo jej części pożyczkodawca naliczać będzie odsetki za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 1 k.c. liczone do dnia zapłaty, od kwoty zaległości w spłacie należności głównej pożyczki, raty lub jej części, w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. Na dzień zawarcia umowy wysokość odsetek za opóźnienie wynosi 14.00 % w skali roku (§ 6 ust. 3).

W przypadku umów spłacanych przez pożyczkobiorcę w ratach miesięcznych, w razie opóźnienia pożyczkobiorcy w zapłacie dwóch pełnych rat lub powstania zaległości przekraczającej sumę dwóch pełnych rat, pożyczkodawca ma prawo rozwiązać za wypowiedzeniem umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy może nastąpić po uprzednim pisemnym wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie nie krótszym niż 14 dni, licząc od dnia otrzymania wezwania prze pożyczkobiorcę, pod rygorem wypowiedzenia umowy. Wezwanie przesyłane jest przez pożyczkodawcę listem poleconym na ostatni wskazany przez pożyczkobiorcę jako adres do korespondencji (§ 6 ust. 10).

Pierwsza rata pożyczki miała być płatna z dniem 6 grudnia 2017 roku, a termin płatności ostatniej raty przypadał na dzień 6 listopada 2019 roku. Wysokość każdej z rat wynosiła 163,12 zł, przy czym ostania rata (wyrównawcza) wynosiła 162,79 zł. Na kwotę każdej raty składały się sumy płatne tytułem: spłaty kapitału, opłaty operacyjnej i odsetek umownych.

Dowód:

- umowa pożyczki, k. 21-24,

- harmonogram spłat, k. 26.

W dniu 6 listopada 2017 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. przelała na rachunek bankowy o numerze (...), prowadzony na rzecz A. T. (1) kwotę 2.000 zł, tytułem umowy pożyczki nr (...).

Dowód:

- potwierdzenie przelewu, k. 25.

Pismem z dnia 4 kwietnia 2018 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. wezwała A. T. (1) do dokonania niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, licząc od dnia doręczenia niniejszego pisma, wpłaty kwoty zaległości, która na dzień sporządzenia wezwania wynosiła 328,66 zł. Wskazano, że w przypadku bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu do dokonanie spłaty, zgodnie z § 6 pkt 10 umowy pożyczki, zostanie ona wypowiedziana, co skutkować będzie postawieniem całej należności w stan natychmiastowej wymagalności.

Dowód:

- pismo z dnia 4 kwietnia 2018 roku, k. 27.

W dniu 8 maja 2018 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. sporządziła pismo zatytułowane warunkowe wypowiedzenie umowy pożyczki nr (...).

W jego treści wskazano, że spółka składa oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, z zachowaniem 1 miesięcznego terminu wypowiedzenia, pod warunkiem nieuregulowania w okresie wypowiedzenia całości wymagalnego zadłużenia. Zadłużenie na dzień 8 maja 2018 roku wynosi łącznie 657,77 zł. Wpłata aktualnego zadłużenia wstrzymuje bieg wypowiedzenia umowy, natomiast brak wpłaty w wyznaczonym terminie skutkuje rozwiązaniem umowy. Rozwiązanie umowy nastąpi po 30 dniach, licząc od daty otrzymania niniejszego pisma. W przypadku rozwiązania umowy cała należność postawiona zostanie w stan natychmiastowej wymagalności, która nie dzień sporządzenia pisma wynosi 3.469,61 zł.

Dowód:

- pismo z dnia 8 maja 2018 roku, k. 28.

W dniu 13 sierpnia 2018 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. sporządziła pismo stanowiące ostateczne przedsądowe wezwanie A. T. (1) do zapłaty, pod rygorem wystąpienia na drogę postępowania sądowego.

Dowód:

- pismo z dnia 13 sierpnia 2018 roku, k. 29.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało w przeważającej mierze na uwzględnienie.

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. domagała się zasądzenia w niniejszym postępowaniu od pozwanego A. T. (1) kwoty 3.507,93 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 3.406,54 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., zgodnie z treścią którego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zgodnie natomiast z przepisem § 2 umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Zawarta przez strony umowa podlega, z mocy przepisu art. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993), przepisom tej ustawy. Przepis art. 3 ust. 1 tej ustawy stanowi, że przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy o kredycie konsumenckim).

Przechodząc do analizy zgłoszonych przez pozwanego zarzutów wskazać należało, że w pierwszej kolejności zakwestionował on legitymację czynną powódki. Przy czym w sprawie niniejszej po stronie powodowej występował pierwotny wierzyciel – pożyczkodawca z którym A. T. (1) zawierał umowę. Stąd zarzut ten zdawał się być podniesiony jedynie przez pomyłkę.

Pełnomocnik powoda podniósł także, że strona powodowa nie wykazała, aby kwota pożyczki została udostępniona pozwanemu. Z twierdzeniem tym nie sposób jednak było się zgodzić. Strona powodowa przedłożyła bowiem potwierdzenie przelewu z dnia 6 listopada 2017 roku, z którego wynikało, iż w tym dniu z rachunku powódki przelano na rachunek pozwanego kwotę 2.000 zł, tytułem pożyczki o numerze (...). Podkreślenia wymagało, że zarówno wynikające z umowy: numer pożyczki, jej kwota, a nadto numer rachunku bankowego A. T. (1), były tożsame z tymi wynikającymi z potwierdzenia przelewu. Stąd zarzut pozwanego należało uznać za niezasadny.

Następnie pozwany zaprzeczył aby kiedykolwiek otrzymał oświadczenie o wypowiedzeniu umowy i podniósł, iż w związku z tym roszczenie nie jest wymagalne. Wskazał także, że wypowiedzenie miało warunkowy charakter dlatego ocenione zostać musiało jako nieskuteczne

Z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy wynikało, iż w dniu 8 maja 2018 roku powódka sporządziła pismo zatytułowane warunkowe wypowiedzenie umowy pożyczki nr (...).

Wcześniej, a to w dniu 4 kwietnia 2018 roku sporządzone zostało pismo – „wezwanie do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy”. W jego treści wskazano natomiast, że (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wzywa A. T. (1) do dokonania niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, licząc od dnia doręczenia niniejszego pisma, wpłaty kwoty zaległości, które na dzień sporządzenia niniejszego wezwania wynosi 328,66 zł. W przypadku bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu do dokonania zapłaty, zgodnie z § 6 pkt 10 umowy pożyczki, zostanie ona wypowiedziana, co skutkować będzie postawieniem całej należności w stan natychmiastowej wymagalności. Jak natomiast wynika z zapisu § 6 ust. 10 umowy z dnia 6 listopada 2017 roku o numerze (...), pożyczkodawca miał prawo rozwiązać za wypowiedzeniem umowę z zachowaniem 30 – dniowego terminu wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy może nastąpić po uprzednim pisemnym wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie nie krótszym niż 14 dni, licząc od dnia otrzymania wezwania prze pożyczkobiorcę, pod rygorem wypowiedzenia umowy. W oparciu o powyższe uznać należało, że powódka nie dopełnia w sposób prawidłowy trybu jaki przewidywała umowa pożyczki na jej rozwiązanie, tj. termin jaki został wyznaczony pozwanemu na uregulowanie należności wynosił 7 dni, a zgodnie z zapisami § 6 ust. 10 umowy miał wynosić co najmniej 14 dni. Stąd uznać należało, że dokonane przez powódkę wypowiedzenia umowy, nie wywoływało skutków prawnych.

W/w okoliczność nie miała przy tym na gruncie niniejszej sprawy zasadniczego znaczenia, a wpłynęła ona jedynie na orzeczenie w przedmiocie odsetek za opóźnienie, których domagała się powódka. Nie sposób było podzielić twierdzenia pełnomocnika pozwanego o braku wymagalności umowy. Przedmiotowa umowa pożyczki została bowiem zawarta w dniu 6 listopada 2017 roku, na okres 24 miesięcy i miała być spłacona w 24 ratach, z terminem płatności ostatniej raty na dzień 6 listopada 2019 roku. Stąd na dzień wydania wyroku umowa pożyczki już nie obowiązywała, a należności z niej wynikające i obciążające pozwanego były w całości wymagalne.

Z uwagi na powyższe, Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnieni od kwoty 3.406,54 zł jakiej domagała się powódka tytułem roszczenia głównego, od dnia 7 listopada 2019 roku, tj. od dnia po upływie okresu obowiązywania umowy.

Jak twierdziła strona powodowa pozwany tytułem spłaty pożyczki uiścił jedynie kwotę 327,12 zł.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przy czym na podstawie art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Mając powyższe na uwadze stwierdzić należało, że to na stronie powodowej spoczywał obowiązek wykazania, że zawarła z pozwany umowę z której wywodziła swoje roszczenie oraz, że kwota pożyczki została przeniesiona na pożyczkobiorcę. Na pozwanym natomiast ciążył obowiązek wykazania, że zwrócił pożyczkodawcy kwotę pożyczki, ponad to o czym twierdził pożyczkodawca. Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przywołanych przepisów, powód jest zobowiązany do wykazania wszystkich okoliczności uzasadniających jego roszczenie tak co do zasady jak i wysokości. Pozwany zaś, który odmawia uczynienia zadość żądaniu powoda, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje (vide wyrok Sądu Najwyższego z 3 października 1969 r., II PR 313/69, Legalis 14124 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, Legalis 23098). Art. 6 k.c. rozumiany być musi również w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał. (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06, Legalis 161055 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2007 r., II CSK 293/07, Legalis 162518). W niniejszej sprawie ciężar dowodu aktualizował się w pierwszej kolejności po stronie powodowej, która zobowiązana była wykazać fakt zawarcia umowy pożyczki, a następnie jej dokładną treść, w tym wysokość pożyczki i odsetek, ewentualnie innych opłat a także, że pożyczkodawca przekazał kwotę pożyczki do dyspozycji pożyczkobiorcy. Pozwany natomiast winien wykazać, iż zwrócił pożyczkę pożyczkodawcy.

A. T. (1) nie wykazał, aby spłacił pożyczkę ponad kwotę wskazaną przez powódkę, tj. 327,12. Kwota dochodzona pozwem tytułem roszczenia głównego 3.406,54 zł mieściła się natomiast w różnicy między sumą całkowitej kwoty do zapłaty wskazanej w umowie pożyczki, a w/w kwotą która zgodnie z twierdzeniami powódki została spłacona.

Także wysokość odsetek kapitałowych i za opóźnienie znalazła odzwierciedlenie w zapisach umowy, a strona pozwana nie skonkretyzowała zarzutu odnośnie nieprawidłowego naliczenia dochodzonych z tego tytułu kwot 85,79 zł i 15,60 zł. Skoro wysokość odsetek kapitałowych za cały czas obowiązywania umowy wynosiła 214,55 zł, a pozwany dokonał wpłat jedynie w nieznacznej wysokości, to dochodzone z tego tytułu sumy (przy założenia nieskuteczności wypowiedzenia) z pewnością mieściły się w granicach należności jakich miała żądać powódka. Z umowy łączącej strony wynikało natomiast w sposób jasny i czytelny jakie należności pozwany jako pożyczkobiorca winien uiścić na rzecz pożyczkodawcy. W umowie określono wysokość odsetek kapitałowych, a także tych należnych z tytułu opóźnienia w płatności. Wyraźnego podkreślenia wymagało, że pozwany nie zaprzeczył, aby zawarł przedmiotową umowę z powódką, ograniczając się do zgłoszenia zarzutów formalnych, które w ocenie Sądu okazały się nietrafne. Pozwany nie przeczył przy tym także, aby popadł w opóźnienie w regulowaniu rat oraz nie twierdził, aby uiścił należność w wyższej niż wskazana wysokości.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3.507,93 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 3.406,54 zł liczonymi od dnia 7 listopada 2019 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie (co do żądania odsetkowego).

Podstawę orzeczenia o odsetkach zasądzonych wyrokiem stanowił art. 481 jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (§ 1). Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (§ 2). Jak już uprzednio uzasadniono umowa wygasła w dniu 6 listopada 2019 roku, stąd zasądzono odsetki za opóźnienie od dnia następnego, tj. od dnia 7 listopada 2019 roku.

Strona pozwana zarzuciła, iż umowa zawierała klauzule abuzywne, a to w zakresie jakim regulowała wysokość należnej pożyczkodawcy prowizji. W ocenie Sądu także ten zarzut okazał się chybiony.

Przepis art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim dopuszcza obciążenie pożyczkobiorcy odsetkami, opłatami, prowizjami, podatkami i marżami jeżeli są znane kredytodawcy oraz kosztami usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach. W/w odsetki, opłaty, prowizje w okolicznościach niniejszej sprawy nie przekraczają wartości określonej w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, co Sąd również sprawdził, dokonując odpowiednich wyliczeń matematycznych.

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3).

Aby określone postanowienie umowy mogło zostać uznane za „niedozwolone postanowienie umowne” w rozumieniu wyżej wymienionego przepisu, spełnione muszą zostać łącznie cztery warunki: 1) umowa musi być zawarta z konsumentem, 2) postanowienie umowy „nie zostało uzgodnione indywidualnie”, 3) postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, 4) postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy „głównych świadczeń stron”.

W rozpoznawanej sprawie między stronami nie było sporne, że będąca przedmiotem sporu umowa została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą (powódką), a konsumentem (pozwanym). Umowa zawarta została na standardowym druku stosowanym przez powódkę. Przy czym to na stronie powodowej, stosownie do treści art. 385 ¹§ 4 k.c. spoczywał ciężar dowodu wykazania, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, gdyż to powódka mógłby się na to powoływać. Tym samym Sąd przyjął, że postanowienia umowy pożyczki nie zostały uzgodnione z pozwanym indywidualnie i nie miał on wpływu na ich treść, gdyż nie były one przedmiotem negocjacji stron umowy. Wysokość prowizji nie jest również w ocenie Sądu głównym świadczeniem stron przy zawieraniu umowy pożyczki. Głównym świadczeniem stron w umowie pożyczki jest udzielenie (przeniesienie własności) oraz zwrot udzielonej pożyczki. Tylko postanowienia bezpośrednio regulujące wskazaną kwestię można zaliczyć do postanowień określających główne świadczenia stron.

Zdaniem Sądu postanowienia umowne dotyczące prowizji od udzielonej pożyczki – nieuzgodnione indywidualnie nie kształtowały praw i obowiązków pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów powszechnych „rażące naruszenie interesów konsumenta” w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez kontrahenta konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Pojęcia te mają charakter niedookreślony i ocenny, wymagają dokonania ich wykładni w każdej sprawie indywidualnie, z uwzględnieniem celu umowy, charakteru stosunku zobowiązaniowego, jak również zwyczajów i norm przyjętych w konkretnej dziedzinie aktywności gospodarczej. Podstawowym elementem przyjętych w obrocie gospodarczym dobrych obyczajów jest zasada lojalności, uczciwości i szacunku wobec kontrahenta. Sprzeczne z dobrymi obyczajami będą więc takie działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta, wprowadzenia go w błąd co do realnych obciążeń i ryzyka związanego z umową oraz co do tego, jakie świadczenia na swoją rzecz zastrzegł przedsiębiorca. Jeśli chodzi o pojęcie „interesu konsumenta”, to obejmuje ono elementy ekonomiczne (przede wszystkim związane z zachowaniem ekwiwalentności świadczeń stron oraz proporcjonalności obciążeń nałożonych na konsumenta do realnych kosztów związanych z umową i wartości świadczeń uzyskanych przez konsumenta), ale również pozaekonomiczne, takie jak pewność obrotu, zaufanie, czas poświęcony na realizację swoich uprawnień, przekonanie o rzetelnym potraktowaniu przez drugą stronę umowy. Ustawodawca wymaga, by naruszenie interesów konsumenta przez klauzulę niedozwoloną nastąpiło w stopniu „rażącym”, a zatem musi być to naruszenie znaczne, polegające na drastycznym odejściu od zasad uczciwego obrotu, lojalności, szacunku dla drugiej strony umowy. Działanie wbrew „dobrym obyczajom” w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Rażące naruszenie interesów konsumentów polega w tym kontekście na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, sygn. I CK 832/04, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 września 2012 roku, sygn. VI ACa 461/12).

Jakkolwiek wysokość zastrzeżonej prowizji wyniosła 85 % kwoty przekazanej do dyspozycji pozwanego, to całokształt zapisów umownych wskazywał, iż jej wysokość była usprawiedliwiona zasadami na jakich udzielono pozwanemu pożyczki. Zważyć przede wszystkim należało, iż A. T. (2) pożyczył niedużą kwotę, tj. 2.000 zł, przy czym okres na jaki udzielono pożyczki był stosunkowo długi, biorąc pod uwagę wartość otrzymanego świadczenia. Wynosił bowiem 24 miesiące, a wysokość miesięcznej raty (poza ostatnią ratą wyrównawczą) wynosiła 163,12 zł. Trudno zatem twierdzić aby tak ukształtowane obowiązki pozwanego naruszały jego interesy i to w sposób rażący lub aby naruszały dobre obyczaje.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego Sąd oparł się na przedłożonych przez strony dowodach z dokumentów, które nie wzbudziły żadnych wątpliwości w ocenie Sądu.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w pkt III. wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zawartą w przepisie art. 98 § 1 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i przepisem art. 108 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Na podstawie art. 100 k.p.c. w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 § 3 k.p.c.). Przy czym na podstawie art. 99 k.p.c. Stronom reprezentowanym przez radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata. Na koszty poniesione przez powódkę w niniejszej sprawie składały się: 100 zł tytułem opłaty od pozwu, 900 zł z tytułu wynagrodzenia radcy prawnego (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Łącznie koszty te wyniosły 1.017 złotych, zaś na podstawie przywołanych przepisów, z uwagi na to, że powódka uległa jedynie w nieznacznej części, na pozwanym ciąży obowiązek zwrotu powódce kosztów procesu.

Sygn. akt. III C 69/19

S., dnia 29 września 2020 roku

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować;

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.