Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2014 r. w Gliwicach

sprawy J. B. (B.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 26 września 2013 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. B. prawo do emerytury począwszy od 19 sierpnia 2013 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek

Sygn. akt VIII U 2612/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 września 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., powołując się na ustawę z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., nr 153, poz.1227 ze zm.) odmówił ubezpieczonemu J. B. prawa do emerytury z powodu nieudokumentowania wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach a jedynie 1 rok i 1 miesiąc takiej pracy. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył okresu zatrudnienia od 1 listopada 1982r. do 30 września 1997r. z uwagi na brak informacji o zajmowanych stanowiskach w konkretnych okresach czasu i niewykonywanie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika wydziału produkcji i kotłowni, a nadto z braku podstaw prawnych do uznania zeznań świadków.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania spornego świadczenia. Podniósł, że w okresie spornym wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku mistrza i kierownika wydziału produkcji i kotłowni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oraz wniósł o przesłuchanie wskazanych świadków.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Gliwicach poczynił następujące ustalenia:

Ubezpieczony J. B. urodził się (...)

W dniu 23 lipca 2013r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie emerytury w wieku 60 lat z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną decyzją z dnia 26 września 2013r. (...) Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Sąd ustalił, iż ubezpieczony J. B., ukończył 60 lat, na dzień 1 stycznia 1999r. osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat (25 lat, 3 miesiące i 21 dni), nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz pozostaje w stosunku pracy w (...) -EG sp. z o.o.

Do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu okres 1 roku i 1 miesiąca pracy wykonywanej:

- od 1 października 1997r. do 31 października 1998r. w Agencji (...) - (...) EGsp. z o.o. – na stanowisku dozorca energetyczny;

Nie uznał natomiast okresu:

- od 1 listopada 1982r. do 30 września 1997r. w (...),
z uwagi na brak informacji w jakich okresach zajmował poszczególne stanowiska i czy wykonywał prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ubezpieczony legitymuje się świadectwami pracy w warunkach szczególnych:

⚫

z dnia 25 września 1997r., na okres zatrudnienia od 1 lutego 1982r. do 30 września 1997r. w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku mistrz kotłowni oraz kierownik wydziału produkcji i kotłowni, dozór techniczny na wydziałach w których jako prace podstawowe wykonywane są prace w wykazie A dziale XIV poz. 24 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 3 (...) z dnia 30 marca 1985r. (Dz. U. MH i PM nr 1-3, poz. 1).

⚫

Z dnia 19 lipca 2013r. na okres zatrudnienia od 1 października 1997r. do 31 października 1998r. w Agencji (...) - (...) EG sp. z o.o. w P., na stanowisku dozorca urządzeń technicznych – dozór techniczny na wydziale, w którym jako podstawowe są wykonywane prace wymienione w wykazie A, dział XIV, pkt 24 załącznika nr 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (DZ.U. Nr 8, poz. 43)

Organ rentowy zakwestionował pierwsze ze wskazanych wyżej świadectw.

Sąd ustalił, na podstawie zeznań świadków i przesłuchania stron, iż skarżący w (...) pracował w kotłowni na stanowisku mistrza a następnie od 1995r. na stanowisku kierownika wydziału produkcji i kotłowni, przy produkcji ciepła i dystrybuowania go do ogrzania m.in. budynków całego zakładu i budynków mieszkalnych osiedla (...). Zmiana stanowiska na wyższe, nie wiązała się ze zmianą rodzaju i charakteru pracy lecz była sposobem na zaszeregowanie ubezpieczonego do wyższej kategorii płacy, o podwyższenie której wnioskował ubezpieczony, gdyż na stanowisku mistrza otrzymywane wynagrodzenie, z uwagi na ówczesny stan gospodarki państwa, było nie wystarczające. Ponadto zmiana stanowiska wynikała z reorganizacji przedsiębiorstwa, które stało u progu upadłości i likwidacji, zmniejszano zatem liczbę pracowników, uproszczano struktury, likwidując wydziały zakładu. Kotłownia stała się samodzielnym wydziałem. Po przydzieleniu skarżącemu J. B. stanowiska kierownika, zlikwidowano stanowisko mistrza kotłowni.

Praca ubezpieczonego, zarówno na stanowisku mistrza jak i kierownika polegała na zarządzaniu zasobem ludzkim, ok. 20 pracownikami, podzielonymi na 4 grupy. Wśród nich byli pracownicy wykonujący stałe zadania, tj. palacz i pomocnik palacza, którzy obsługiwali i regulowali kotły i piece, pozostałe grupy do których należeli: spawacze, ślusarze, elektrycy, operatorzy ładowarki, operatorzy nawęglania i odżużlania, zajmowały się bądź naprawami urządzeń w związku z awariami i uszkodzeniami, bądź to nawęglaniem, czyli dostarczeniem węgla ze składowiska nad poziom kotłów. Miejscem pracy i ubezpieczonego i podlegających mu pracowników była kotłownia, w której wydzielone było miejsce - magazyn, gdzie znajdowało się biurko skarżącego i gdzie przechowywano dokumenty. Ubezpieczony z początkiem dnia pracy, sprawdzał stan urządzeń w kotłowni i ilość awarii z dnia poprzedniego, rozdzielał prace między pracowników, a następnie nadzorował i koordynował realizację przydzielonych zadań: doglądał pracę kotłów, pompowni zładu, urządzeń nawęglania i odżużlania, regulował parametry wyprodukowanego ciepła i nadzorował niezbędne naprawy urządzeń, w związku z występującymi usterkami i awariami. Obowiązki administracyjne, które wykonywał to: prowadzenie szychtownic, udzielanie urlopów i przydzielanie premii, które zatwierdzano w dziale kadr, prowadzenie dokumentacji technicznej urządzeń i dozoru technicznego, zwracanie się do dyrektora ds. technicznych o wywóz żużla, przydział węgla, transport węgla. Praca w kotłowni odbywała się w warunkach szkodliwych, wynikających z zapylenia pyłem węglowym i pyłem ze spalania oraz zasiarczeniem węgla oraz z dużego natężenia hałasu i nieprzyjemnego zapachu. Sezon grzewczy, w którym 6 kotłów znajdujących się na kotłowni funkcjonowało nieprzerwanie i ciągle, trwał w zależności od pogody, około 7-8 mies., w pozostałym okresie trwały naprawy nie tylko kotłów ale i urządzeń dostarczających węgiel do kotłowni, które z uwagi na zły stan techniczny wymagały wielu napraw. Każdego roku po skończonym okresie grzewczym odnawiano pomieszczenie kotłowni, ze względu na intensywne zabrudzenie i zapylenie.

Powyższe okoliczności Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego, zeznań świadków: M. K., K. S., K. T. oraz przesłuchania stron (zapis nagrania protokołu z rozprawy w dniu 21 lutego 2014r., k. 27).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i ubezpieczonego, bowiem są one spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają, nadto znalazły one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym. W spornym okresie świadkowie pracowali z ubezpieczonym w tym samym przedsiębiorstwie, bezpośrednio w tym samym wydziale bądź w innym wydziale, ale mając z ubezpieczonym kontakt służbowy. Stąd też, uznać należy, iż posiadają wiedzę na temat miejsca i charakteru wykonywanej przez odwołującego pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., nr 153, poz.1227 ze zm.) w powiązaniu z § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43 ze zm.) ubezpieczonym mężczyznom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przy pracach wymienionych w wykazie A, przysługuje prawo do emerytury w razie łącznego spełnienia następujących warunków:

1. osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat,

2. posiadania wymaganego okresu zatrudnienia wynoszącego 25 lat, w tym

co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z kolei zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl ust. 2 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Należy również podkreślić, iż na mocy art. 1 ustawy z dnia 11 maja 2012r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 6 czerwca 2012r.) od 1 stycznia 2013r. została zmieniona treść cytowanego art. 184 ust. 2. Od tej daty warunek rozwiązania stosunku pracy nie jest już wymagany.

Kwestia posiadania przez ubezpieczonego ponad 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz ukończenie 60 lat nie były sporne. Nie było także sporne, iż odwołujący pozostaje w zatrudnieniu i nie jest członkiem OFE.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła posiadania przez ubezpieczonego (na dzień 1 stycznia 1999r.) wymaganego 15-letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem organ rentowy nie zaliczył do takiej pracy okresu zatrudniania ubezpieczonego od 1 listopada 1982r. do 30 września 1997r. w (...), co z zaliczonym okresem 1 roku i 1 miesiąca w spółce (...) EG dawałoby łącznie okres 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Praca którą można byłoby uznać za wykonywaną w warunkach szczególnych jest zakwalifikowana w stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykazie A, dziale XIV, poz. 24 jako kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Organ rentowy stanął na stanowisku, że ubezpieczony nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, ponieważ w świadectwie pracy w warunkach szczególnych, przedłożonym przez ubezpieczonego, wpisane są dwa stanowiska pracy bez określenia w jakich okresach zajmował konkretne stanowisko, a nadto w ocenie ZUS nie jest wiadome czy sprawowany przez skarżącego dozór wykonywany był bezpośrednio.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało jednak, że ubezpieczony w okresie od 1 listopada 1982r. do 30 września 1997r. w (...), bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, sprawował bezpośredni dozór inżynieryjno-techniczny na wydziale kotłowni, nad pracami nie zautomatyzowanymi palaczy kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego (poz. 1, dział XIV), oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych (poz. 2, dział XIV), spawaczy (poz. 12, dział XIV), a ponadto elektryków i operatorów utrzymujących
w sprawności urządzenia kotłowni (poz. 25, dział XIV) oraz prace pozostałych pracowników przy remoncie urządzeń cieplnych (dział II). Z kolei czynności związane z prowadzeniem dokumentacji wykonywał na terenie kotłowni i zajmowały mu one niewielki ułamek czasu pracy, nadto panowały tam takie same warunki jak w całym budynku kotłowni.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Za taką pracę została uznana w wykazie A kontrola jakości produkcji i dozór inżynieryjno-techniczny nad pracami wykonywanymi w warunkach zagrażających bezpieczeństwu.

Ubezpieczony jako mistrz kotłowni, potem kierownik produkcji i kotłowni wykonywał pracę w warunkach szczególnych, przy wysokim stężeniu szkodliwego pyłu i w dużym hałasie. Zmiana jego stanowiska nie wiązała się ze zmianą miejsca pracy i lepszymi warunkami, lecz tylko ze zmianą wysokości wynagrodzenia, a była podyktowana przede wszystkim zmianami restrukturyzacyjnymi i organizacyjnymi przedsiębiorstwa, znajdującego się w upadłości. .

W tym miejscu zasadnym jest wskazanie reprezentowanego przez SN poglądu, iż osoba wykonująca taki dozór nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca, w zakresie jej obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, zostało uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych – (wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2008 roku, sygn. akt I UK 195/07, OSNP 2009/7-8/105). Podobny pogląd zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 października 2007r., sygn. akt I UK 111/07, stwierdzając, że objęcie nadzorem lub kontrolą także innych prac niż wymienione w wykazie A nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych warunkach, jeżeli te inne prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe. Sąd Najwyższy w powołanym wyroku z 30 stycznia 2008r. wskazał: „w sytuacji gdy dozór inżynieryjno – techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca wnioskodawcy polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie było żadnej potrzeby ustalania, ile czasu poświęcał on na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem”.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 marca 2009r., sygn. akt II UK 243/08 wskazał, że dana osoba wykonuje stale i w pełnym wymiarze czasu prace objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, pomimo wykonywania pewnych czynności w warunkach nienarażających ją bezpośrednio na szkodliwe dla zdrowia czynniki. W szczególności chodzi tu o czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem inżynieryjno – technicznym i stanowiące jego immanentną cechę, jak sporządzanie dokumentacji dotyczącej dozoru i będącej jego integralną częścią. Czynności te, jak podkreślił Sąd Najwyższy, należy jednak oddzielić od czynności, które nie pozostają w związku z tym dozorem i stanowią dodatkowe obowiązki pracownicze.

Nie ulega wątpliwości, iż ubezpieczony J. B. w przeważającej części wykonywał dozór nad pracownikami jemu powierzonymi, wykonując zlecone mu obowiązki w obrębie kotłowni, w szkodliwych warunkach. Pracami biurowymi ubezpieczony zajmował się rzadko, w dodatku w biurze położonym na terenie zajezdni i w tym czasie również dozorował pracę tam zatrudnionych pracowników. Ponadto wykonywane przez skarżącego w ramach obowiązków pracowniczych czynności administracyjne, nie tylko nie zajmowały mu wiele czasu w dobowym i miesięcznym czasie pracy, ale w szczególności przekazywane były do wykonania innym działom: kadr czy księgowości.

Reasumując Sąd uznał, że ubezpieczony wykonywał prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy polegającą na dozorze inżynieryjno – technicznym na wydziałach, na których jako prace podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A, dziale II i dziale XIV poz. 1, 2, 12 i 25.

Należy podkreślić, że okres zatrudnienia może być zaliczony do pracy w warunkach szczególnych, gdy pracownik faktycznie wykonywał prace objęte wykazem prac uprawniających do wcześniejszej emerytury, pomimo że stanowisko jakie mu formalnie przypisano nie jest wymienione w wykazie. Wymieniony wyżej wykaz A nie określa bowiem stanowisk pracy, ale definiuje rodzaje prac, które są uważane za wykonywane w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie dla zakwalifikowania pracy jako realizowanej w szczególnych warunkach ma nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj, charakter i warunki pracy.

Podkreślić należy również, że były pracodawca odwołującego potwierdził wykonywanie prac w szczególnych warunkach. Fakt wykonywania takiej pracy został również wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe, jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno – rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia - w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

Mając na względzie powyższe Sąd uznał, że ubezpieczony legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganym 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Wobec faktu, że spełnia on także pozostałe przesłanki uprawniające go do wcześniejszej emerytury, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od 19 stycznia 2013r. tj. od dnia osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku emerytalnego 60 lat.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 11 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.

SSO Patrycja Bogacińska-Piątek

Zarządzenie:

1.  uzasadnienie odnotować,

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi odwołującego

3.  kalendarz 14 dni lub z wpływem.

G., dnia

SSO Patrycja Bogacińska-Piątek