Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2018 r. w Katowicach

sprawy z odwołania R. S. (R. S.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji ubezpieczonego R. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 4 października 2016 r. sygn. akt X U 1847/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

/-/SSO del. B. Torbus /-/SSA L. Jachimowska /-/SSA G. Pietrzyk-Cyrbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2129/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 czerwca 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu R. S. ponownego
ustalenia wysokości emerytury na podstawie dokumentacji zarobkowej dotyczącej S. P..

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany podnosząc, że nie może ponosić szkody z powodu zalania wodą archiwum, w którym znajdowały się jego dokumenty płacowe. Odwołujący podkreślił, iż obecnie nie ma możliwości udokumentowania faktycznie osiągniętych wynagrodzeń z tytułu zatrudnienia w Kopalni (...). Podał, iż uzyskał oryginalne paski wynagrodzeń swojego kolegi z pracy - S. P. z którym
w tym samym czasie pracował w KWK (...), z takim samym wynagrodzeniem.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

W piśmie procesowym złożonym w dniu 8 września 2014r. ubezpieczony wskazał, iż poprzedni pracodawca Kopalnia (...) nie może przedstawić dowodów wysokości jego wynagrodzenia, ponieważ przed 1992r. obowiązywała zasada przechowywania dokumentacji placowej przez 12 lat. Przedłożone dokumenty płacowe S. P. wskazują, jaka była wysokość wynagrodzenia w tamtym okresie. Przyjęcie minimalnego wynagrodzenia jest dla odwołującego daleko krzywdzące, gdyż nigdy nie był tak nisko opłacany.

Na rozprawie w dniu 7 maja 2015r. ubezpieczony wniósł o przeliczenie emerytury
na podstawie zarobków świadka S. P. z lat 1974-1977 oraz o powołanie biegłego celem ustalenia wysokości jego emerytury.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 października 2016r., sygn. akt X U 1847/14, Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił odwołanie.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że decyzją z 27 sierpnia 2013r. organ rentowy
przyznał ubezpieczonemu R. S. (ur. (...)) emeryturę od 9 sierpnia 2013r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wypłata świadczenia została zawieszona z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia przez ubezpieczonego.

Decyzją z 12 września 2013r. organ rentowy ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury od 9 sierpnia 2013r. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych
z całego okresu ubezpieczenia od 1974r. do 1998r. ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru – 53,39%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wwpw 53,39% przez kwotę bazową 3.080,84 zł wyniosła 1.644,86 zł. Wysokość emerytury obliczona zgodnie
z zasadami określonymi w art. 53 ustawy emerytalnej wyniosła 1.692,92 zł i została ograniczona do 100% podstawy wymiaru, tj. do kwoty 1.644,86 zł. Wysokość emerytury obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła
1.610,81 zł. Wysokość emerytury obliczona zgodnie z art. 183 ustawy emerytalnej, wobec osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury w 2013r. wyniosła: 20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej - 328,97 zł; 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej 1.288,66 zł - łącznie 1.617,62 zł.

W dniu 17 marca 2014r. ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia poprzez doliczenie składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury. Decyzją z dnia 20 marca 2014r. organ rentowy przeliczył ubezpieczonemu emeryturę od 1 marca 2014r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Po ponownym ustaleniu wysokości emerytura wyniosła: 1..617,62 zł + (880,78 zł / 233,40 zł) = 1.647,27 zł/ 880,78 zł - kwota składki zaewidencjonowanej na koncie ubezpieczonego
po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem waloryzacji; 233,40 miesięcy - średnie dalsze trwanie życia.

Następnie Sąd pierwszej instancji ustalił, że ubezpieczony wystąpił w dniu 20 czerwca 2014r. z wnioskiem o przeliczenie wysokości emerytury na podstawie wynagrodzenia osiąganego przez S. P., wskazując, iż S. P. pracował
z ubezpieczonym na tym samym stanowisku. Do wniosku ubezpieczony załączył paski zarobkowe S. P..

Ubezpieczony od 27 listopada 1974r. do 31 lipca 1980r. był zatrudniony w Kopalni (...) w K. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza pod ziemią.

Z akt osobowych ubezpieczonego wynika, iż od dnia 27 listopada 1974r. posiadał stawkę zaszeregowania w wysokości 136 zł/dniówkę, która od 1 listopada I977r. uległa podwyższeniu do wysokości 148 zł, a od 13 lutego I980r. wzrosła do wysokości 172 zł.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy ustalił, że świadek S. P. był zatrudniony w Kopalni (...) w K. na podstawie umowy
o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 1 sierpnia 1967r. do 23 października 1993r. kolejno na stanowiskach: od 1 sierpnia 1967r. do 31 stycznia 1976r. elektryka pod ziemią, od 1 lutego 1976r. do 31 lipca 1977r. dozorcy urządzeń elektrycznych pod ziemią,
od 1 sierpnia 1977r. do 23 października 1993r. sztygara zmianowego oddziału urządzeń elektrycznych pod ziemią. Z akt osobowych świadka wynika, iż od dnia 1 sierpnia 1967r. posiadał on stawkę zaszeregowania 56 zł/dniówkę, od dnia 1 stycznia 1969r. - 94 zł /dniówkę, od 1 kwietnia 1970r. 106 zł/dniówkę. Od stycznia 1975r. stawka jego zaszeregowania wzrosła do 148 zł, co potwierdzają paski zarobkowe świadka. Z dniem 1 lutego 1976r. powierzono świadkowi obowiązki dozorcy urządzeń elektrycznych w oddziale GRP-1 oraz ustalono miesięczne wynagrodzenie w wysokości 4.300 zł. Z dniem 1 sierpnia 1977r. powierzono mu obowiązki sztygara zmianowego z wynagrodzeniem w wysokości 5.000 zł miesięcznie.

Ubezpieczony i świadek S. P. (ur. (...)) w latach
1974-1977 świadczyli pracę w KWK (...) na tym samym oddziale górniczym. Ubezpieczony wykonywał pracę górnika - ślusarza, a świadek górnika - elektryka.
Do ich wspólnych obowiązków należało: czyszczenie taśmociągów, przetransportowywanie urządzeń elektrycznych wraz z postępem ściany, uzupełnianie oleju w maszynach.
Jedynie w 50% czasu pracy świadek i ubezpieczony wykonywali te same czynności. Ubezpieczony jako ślusarz odpowiadał za usuwanie awarii wymagających interwencji ślusarza, a świadek S. P. jako elektryk odpowiadał za usuwanie awarii wymagających interwencji elektryka. Świadek S. P. od 1 sierpnia 1977r. awansował na stanowisko sztygara zmianowego, co wiązało się z przeniesieniem na oddział elektryczny, na którym ubezpieczony już nie pracował.

Sąd Okręgowy wskazał, że pominął wniosek ubezpieczonego o dopuszczenie
dowodu z opinii biegłego, uznając brak podstaw do przyjęcia dla obliczenia wysokości
wynagrodzenia ubezpieczonego dokumentacji płacowej świadka S. P. wniosek ten jest bezprzedmiotowy. Sąd pierwszej instancji zaznaczył, iż - jak wynika z pisma organu rentowego z 5 maja 2015r. - okres zatrudnienia ubezpieczonego w (...) S.A. Kopalni (...) od 27 listopada 1974r. do 23 lipca 1980r. został uwzględniony w podstawie wymiaru emerytury: za 1980r. wynagrodzenie w kwocie 66.533 zł; za 1974r. wynagrodzenie w kwocie 2.448 zł; za 1975r. wynagrodzenie w kwocie 33.592 zł; za 1976r. wynagrodzenie w kwocie 24.072 zł; za 1977r. wynagrodzenie w kwocie 34.408 zł; za 1978r. wynagrodzenie w kwocie 28.416 zł; za 1979r. wynagrodzenie w kwocie 28.120 zł - na podstawie dokumentów przedłożonych przez ubezpieczonego do akt kapitału początkowego w dniu 15 listopada 2011r.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że z akt kapitałowych ubezpieczonego wynika,
iż ubezpieczony w dniu 15 listopada 2011r. przedłożył w organie rentowym dokumenty potwierdzające stawkę dniówkową obowiązującą w okresie zatrudnienia w KWK (...) oraz kserokopie zaświadczeń potwierdzających przepracowane dniówki i wniósł o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego na podstawie zarobków z okresu 1974-1980. Ubezpieczony załączył zaświadczenie z 24 października 1996r., zaświadczenie z 26 stycznia 1995r., kartę pracy. Na karcie 57 akt kapitałowych zostało wyliczone wynagrodzenie ubezpieczonego za lata 1974-1980 jako iloczyn stawki dniówkowej oraz ilości dniówek roboczych.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Powołując treść regulacji art. 111 ust. 1, art. 114 ust. 1 i art. 116 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd pierwszej instancji stwierdził, że jak wynika z okoliczności faktycznych, ubezpieczony oraz świadek w latach 1974-1977 świadczyli pracę w tym samym oddziale KWK (...). Dokumentacja pracownicza świadka i ubezpieczonego wskazuje, że zajmowali oni różne stanowiska pracy, posiadając odmienne kwalifikacje: ubezpieczony ślusarza, a świadek S. P. - elektryka. Świadek i ubezpieczony posiadali także różne stawki zaszeregowania: ubezpieczony od 27 listopada 1974r. posiadał stawkę dobową wynoszącą 136 zł, a świadek od stycznia 1975r. - 148 zł/dobę. Ubezpieczony osiągnął stawkę zaszeregowania w wysokości 148 zł/dniówkę dopiero od 1 listopada 1977r. Świadek S. P. od dnia 1 lutego 1976r. awansował na stanowisko dozorcy urządzeń elektrycznych otrzymując stawkę wynagrodzenia miesięcznego - 4.300 zł.

Uwzględniając różnice w zakresie stanowiska pracy i stawki zaszeregowania,
Sąd Okręgowy stwierdził, iż wynagrodzenie świadka S. P. nie może stanowić podstawy do ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego. Wyższa stawka wynagrodzenia zasadniczego świadka przekłada się bowiem na wyższe dodatki
i w konsekwencji wyższe wynagrodzenie za pracę. Nie można zatem przyjąć, aby ubezpieczony oraz świadek w latach 70-tych otrzymywali identyczne wynagrodzenie
za pracę. W ocenie Sądu Okręgowego twierdzenia ubezpieczonego, jakoby on i świadek S. P. byli wynagradzani nie według sławki zaszeregowania, lecz w odniesieniu do stawki górników ścianowych (90% stawki) nie zostały poparte żadnymi dowodami i stoją w jaskrawej sprzeczności ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją pracowniczo - płacową ubezpieczonego oraz świadka odnoszącą się do stawki zaszeregowania.

Z tych wszystkich względów Sąd pierwszej instancji, uznając odwołanie za nieuzasadnione, na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji zaskarżonego wyroku.

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika.

Apelujący zaskarżając wyrok w całości, zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy:

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 i 3 k.p.c. i art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie
przez Sąd wniosku o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego wskutek uznania, że wobec braku podstaw do przyjęcia dla obliczenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego dokumentacji płacowej dotyczącej świadka S. P. wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego jest bezprzedmiotowy, gdy tymczasem biegły posiadający wiadomości specjalne jest w stanie obliczyć na podstawie załączonych przez ubezpieczonego dokumentów wysokość zarobków, opierając się na paskach wynagrodzeń
w zakresie, w jakim świadek S. P. i ubezpieczony pracowali wspólnie
w tożsamym okresie, biorąc pod uwagę zachodzące różnice, opierając się również na innych dokumentach znajdujących się w aktach sprawy czy danych statystycznych, jak przeciętne wynagrodzenie uzyskiwane przez górników w konkretnych latach na danym stanowisku, co byłoby następnie podstawą ustalenia wysokości świadczenia, a zatem dowód ten dotyczy okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia;

- art. 233 k.p.c. poprzez sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego i uznanie, że przedłożone dowody w postaci pasków wynagrodzeń
i zaświadczenia o zarobkach świadka S. P. nie są przydatne do ustalenia wysokości osiąganych zarobków przez ubezpieczonego, wskutek czego bezprzedmiotowe staje się również dopuszczenie dowodu z opinii biegłego ds. płac i wynagrodzeń, podczas gdy w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dowodowe co do ustalania wysokości zarobków stanowiących podstawę wymiaru emerytury, a biegły sądowy posiadający wiadomości specjalne jest w stanie ustalić na podstawie różnych dokumentów, w tym również danych dotyczących zarobków innego pracownika czy danych statystycznych, przykładowo dotyczących wysokości ówczesnego przeciętnego wynagrodzenia, wysokość zarobków uzyskiwanych przez ubezpieczonego, co następnie umożliwi ponowne ustalenie wysokości emerytury przysługującej ubezpieczonemu,

co w efekcie doprowadziło do uznania przez Sąd, że nie istnieją podstawy do ponownego obliczenia wysokości świadczenia i naruszenia art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie do ustalonego stanu faktycznego.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie, iż ubezpieczonemu przysługuje prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury oraz o przeliczenie wysokości emerytury z uwzględnieniem obliczonych przez biegłego zarobków uzyskiwanych przez ubezpieczonego, opierając się na zarobkach świadka S. P. oraz danych statystycznych jak przeciętne wynagrodzenie za pracę oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego wg
norm przepisanych; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Zdaniem ubezpieczonego, biegły sądowy ds. zatrudnienia i płac, posiadający wiadomości specjalne, jest w stanie ustalić na podstawie załączonych przez ubezpieczonego dokumentów wysokość zarobków w danym okresie, opierając się na paskach wynagrodzeń
w zakresie, w jakim świadek S. P. i ubezpieczony pracowali wspólnie
w tożsamym okresie, biorąc pod uwagę w obliczeniach zachodzące różnice.

Apelujący podkreślił, że zarobki górników zawsze znacznie przekraczały najniższe,
a nawet średnie wynagrodzenie pracowników w innych sektorach przemysłu. Nadto górnicy korzystali z licznych przywilejów finansowych, które nie były dostępne w innych zawodach.

Płace w górnictwie rosły w stosunku do prac zwykłych pracowników w gospodarce uspołecznionej, by osiągnąć co najmniej ich dwukrotność. W 1980r. prace górników były już znacznie ponad dwukrotnie wyższe od przeciętnych wynagrodzeń (obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 2 czerwca 1990r.). Opinia biegłego sądowego ma
zatem fundamentalne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Skarżący zaznaczył przy tym, że w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dowodowe co do ustalania wysokości zarobków stanowiących podstawę wymiaru emerytury. Zdaniem ubezpieczonego niedopuszczenie dowodów z załączonych dokumentów i dowodu z opinii biegłego sądowego jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego takimi jak zasada zaufania obywatela do Państwa i jego organów, a także pracownika do pracodawcy, zasada równości i sprawiedliwości.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy, podzielając stanowisko Sądu pierwszej instancji, wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego dążąca do wydania orzeczenia kasatoryjnego ma usprawiedliwione podstawy.

Kwestią sporną w rozpoznawanej sprawie była możliwość przeliczenia emerytury ubezpieczonego w oparciu o przepis art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2016r., poz. 887 j.t.).

Ubezpieczony ostatecznie domagał się ponownego przeliczenia świadczenia emerytalnego poprzez przyjęcie jako wynagrodzenia odwołującego wynagrodzenia świadka S. P. z okresu ich wspólnej pracy w tym samym Oddziale KWK (...) w okresie lat 1974-1977.

Zgodnie z art. 111 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru (wwpw) jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Przepis ten umożliwia ubezpieczonym ponowne ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty w sytuacji, gdy ubezpieczony wskaże do przeliczenia świadczenia okresy ubezpieczenia przypadające przed jego przyznaniem lub zgłoszeniem wniosku o ponowne ustalenie uprawnień, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru - przy uwzględnieniu tych okresów - jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Wbrew stanowisku apelującego, prawidłowo uznał Sąd Okręgowy, że wynagrodzenie świadka S. P. nie może stanowić podstawy do ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego za sporny okres.

Nie jest bowiem możliwe przeliczenie wysokości emerytury w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość wynagrodzenia uzyskiwanego przez ubezpieczonego, wywiedzioną z wysokości wynagrodzenia wypłaconego innemu pracownikowi. Stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem. Uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia - oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników - nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy. W przypadku wynagrodzenia zasadniczego lub innych obligatoryjnych składników wynagrodzenia, wynikających z obowiązujących przepisów, można przyjąć najniższe wynagrodzenie obowiązujące w czasie, którego dotyczy żądanie uwzględnienia tego okresu do przeliczenia podstawy emerytury (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia
4 lipca 2007r., sygn. akt I UK 36/2007, LEX Polonica nr 1784004, Gazeta Prawna 2007/251 str. 11).

Zasadny jest natomiast podniesiony przez apelującego zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 i 3 k.p.c. i art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia wysokości zarobków ubezpieczonego w KWK (...).

Podkreślić należy, że w § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno -rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) wskazano środki dowodowe stwierdzające wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalania podstawy wymiaru emerytury lub renty, tj. zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymację ubezpieczeniową lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Nie budzi wątpliwości, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego,
w tym również zeznaniami świadków i stron. Postępowanie dowodowe przed Sądem
nie doznaje takich ograniczeń, jak przyjęto to w powołanym wyżej rozporządzeniu.
Stąd możliwym byłoby ustalenie zarobków wnioskodawcy w oparciu o dowody z innych dokumentów oraz zeznań świadków i opinii biegłych.

Jednakże w oparciu o zeznania świadków możliwym jest ustalenie składników wynagrodzenia i zasad ich przyznawania (np. zasad przyznawania premii). Skarżący
w spornej kwestii nie oferował zeznań świadków. Z kolei inne dowody apelujący przedłożył na potrzeby ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego, w dniu 15 listopada 2011r. Organ rentowy ustalił wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Kopalni (...) od listopada 1974r. do lipca 1980r. na podstawie zaświadczenia o ilości przepracowanych dniówek oraz przysługujących stawek zaszeregowania. Tak ustaloną wysokość wynagrodzenia z okresu lat 1974-1980 Zakład przyjął do wyliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego (k. 13 a.e.). Zatem bezzasadnie zarzuca skarżący, że sporny okres w podstawie wymiary organ rentowy uwzględnił minimalne wynagrodzenie.

Natomiast niesłusznie Sąd pierwszej instancji oddalił wniosek ubezpieczonego
w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu emerytur i rent. Ubezpieczony już na rozprawie w dniu 7 maja 2015r. podawał, że stawka dzienna nie odzwierciedla jego pełnych zarobków, bo nie odnosi się do dodatków (k. 54v a.s.). W piśmie procesowym z dnia 20 sierpnia 2015r. ubezpieczony wnosząc o „powołanie biegłego podniósł, że nie ma możliwości udokumentowania faktycznie osiągniętych wynagrodzeń”
w Kopalni (...) (k. 73 a.s.).

Sąd Okręgowy nie podjął próby weryfikacji wysokości osiąganego przez skarżącego wynagrodzenia, na podstawie opinii biegłego ograniczając się do stwierdzenia, że okres zatrudnienia ubezpieczonego w KWK (...) został uwzględniony przez organ rentowy

w podstawie wymiaru emerytury na podstawie dokumentów przedłożonych przez ubezpieczonego do akt kapitału początkowego. Uszło uwadze Sądu Okręgowego, że ubezpieczony miał prawo do deputatu węglowego, specjalnego wynagrodzenia
z „Karty Górnika” i powinien był ustalić, w jakim okresie i w jakiej wysokości dodatki te przysługiwały skarżącemu. Wszak Sąd dysponował przepisami branżowymi – Zbiorowym Układem Pracy z dnia 15 kwietnia 1957r. w brzemieniu nadanym protokołami dodatkowymi z dnia 30 czerwca 1972r., określającym m.in. zasady wynagradzania pracowników kopalni węgla kamiennego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy celem ustalenia podstaw do przeliczenia świadczenia w oparciu o art. 111 ustawy emerytalnej, Sąd Okręgowy dopuści dowód
z opinii biegłego z zakresu rent i emerytur celem odtworzenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego osiągniętego podczas zatrudnienia w Kopalni (...) od 27 listopada 1974r. do 31 lipca 1980r. na podstawie dokumentacji akt osobowych ubezpieczonego, zaświadczeń o ilości przepracowanych dniówek oraz dodatków przysługujących na podstawie przepisów branżowych.

Dopiero tak uzupełnione postępowanie dowodowe pozwoli na ustalenie, czy spełnione zostały warunki do przeliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego na podstawie art. 111 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Kierując się powyższymi motywami, Sąd Apelacyjny uznając, że koniecznym
jest przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości, na mocy art. 386 § 4 k.p.c. oraz art. 108 § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

/-/SSO del. B. Torbus /-/SSA L. Jachimowska /-/SSA G. Pietrzyk-Cyrbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

MP