Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 95/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w (...) z dnia 26 stycznia 2021r., sygn. akt II K 686/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że:

- szkodliwość społeczna czynu była znaczna, jakkolwiek wyrządzona pokrzywdzonemu szkoda majątkowa była niewielka bo wynosiła tylko 3000 zł, oskarżony w czasie udzielenia pożyczki miał i nadal ma trudną sytuację materialną związaną z wcześniejszymi zadłużeniami oraz nieotrzymaniem wynagrodzenia za pracę własny, zadeklarował naprawienie szkody, stopień winy współsprawców nie jest zróżnicowany, pokrzywdzony nie domagał się orzeczenia surowej kary (kary pozbawienia wolności) a jedynie orzeczenia solidarnego naprawienia szkody w kwocie jw., strony prezentowały ugodową postawę, przestępstwo popełniono na szkodę podmiotu profesjonalnie zajmującego się udzielaniem pożyczek, zazwyczaj w tego rodzaju przypadkach wymierza się karę grzywny bądź ograniczenia wolności które z powodzeniem realizują cele zapobiegawcze i wychowawcze co powinno skutkować uznaniem, że czyn jego stanowił wypadek niniejszej wagi przewidziany w art. 286 § 3 k.k. oraz wymierzeniem łagodniejszej kary ograniczenia wolności na podstawie art. 37a kodeksu karnego;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten jest bezzasadny. Obrońca pomimo wskazania, że zarzuca błąd ustaleń faktycznych, w istocie zarzuca rażącą niewspółmierność orzeczonej kary, bo tylko taka rażąca postać surowości kary mogłaby stanowić podstawę apelacji co do kary w myśl art. 438 pkt 4 k.p.k.

Sąd pierwszej instancji jednak wziął pod uwagę wszystkie okoliczności czynu i słusznie uznał, że orzeczona kara jest adekwatna, zaś kara ograniczenia wolności byłaby zbyt łagodna. Przede wszystkim tylko kara z warunkowym zawieszeniem jej wykonania najskuteczniej zmotywuje oskarżonego do naprawienia szkody. To w jego interesie jest teraz, by szkoda została naprawiona, zatem jest to orzeczenie sprawiedliwe. Oskarżony spowodował problem i to on musi go rozwiązać, ponieważ w innym wypadku kara będzie mogła zostać zarządzona do wykonania. Z punktu widzenia pokrzywdzonego, jest to kara bardzo pożądana, a z punktu widzenia oskarżonego, nie pociąga za sobą żadnego ryzyka, o ile wywiąże się on ze swojego obowiązku i będzie przestrzegał porządku prawnego. Kara zatem nie jest w żaden sposób nadmiernie surowa, a tym bardziej nie można mówić o surowości rażącej.

Określenie „rażącej niewspółmierności kary” było przedmiotem wielokrotnych rozważań doktryny i orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych. Wypracowano w tym zakresie spójne stanowisko. W jego myśl o „rażącej niewspółmierności kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. (art. 387 pkt 4 d.k.p.k.) nie można mówić w sytuacji gdy Sąd wymierzając karę, uwzględnił wszystkie okoliczności wiążące się z poszczególnymi ustawowymi dyrektywami i wskaźnikami jej wymiaru, czyli wówczas gdy granice swobodnego uznania sędziowskiego, stanowiącego ustawową (art. 53 § 1 k.k.) zasadę sądowego wymiaru kary, nie zostały przekroczone w rozmiarach nie dających się utrzymać w kontekście wymagań wynikających z ustawowych dyrektyw determinujących wymiar kary” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 1982 r., Rw 542/82, OSNKW 1982/12/90).

Kara jest zatem adekwatna do czynu i jego charakteru. Nie można mówić o wypadku mniejszej wagi, ani nie wolno przy ocenie szkodliwości czynu kierować się tylko samą wysokością szkody. Przede wszystkim oskarżony naruszył dyspozycję aż trzech przepisów karnych należących do różnych rozdziałów kodeksu, bo były to przestępstwa przeciwko dokumentom, przeciwko mieniu i przeciwko obrotowi gospodarczemu. Już samo to powoduje, że uznanie wypadku mniejszej wagi jest wykluczone przez ocenę okoliczności popełnienia czynu. Ponadto, względy osobowe także to wykluczają, bo analiza karalności wskazuje, że nie był to incydentalny przypadek, a raczej sposób na dorabianie w tamtym czasie i na polepszanie własnej sytuacji materialnej kosztem innych osób. Wymagało to działania zaplanowanego, czyn był szkodliwy w wysokim stopniu i nie ma znaczenia, że pokrzywdzonym jest instytucja kredytowa, skoro ustawodawca chroni tak samo każdego pokrzywdzonego. Postawa ugodowa i nieznaczna suma zostały zauważone i Sąd wziął je pod uwagę, a w szczególności analizował sprawę przez pryzmat możliwości zastosowania art. 37a k.k., lecz uznał, że nie ma takiej możliwości w tym konkretnym wypadku. Niezasadny jest zatem zarzut, jakoby tej analizy nie dokonano. Pokrzywdzony podmiot nie domagał się surowej kary, gdyż jego interesuje odzyskanie strat, a zaskarżony wyrok najskuteczniej to zagwarantuje.

Lp.

Zarzut

2

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia jako mający wpływ na rodzaj i wymiar kary a w konsekwencji orzeczenie o karze rażąco surowej przez przyjęcie:

- że oskarżony był uprzednio karany, a mimo to po raz kolejny miał się dopuścić podobnego czynu oraz że orzeczona uprzednio kara ograniczenia wolności nie osiągnęła celów w zakresie resocjalizacji i prewencji indywidualnej co skutkowało przyjęciem że jego sposób życia przed popełnieniem przestępstwa stanowił okoliczność obciążającą w rozumieniu art. 53 k.k. wpływającą na rodzaj i wymiar kary, jakkolwiek brak jest danych na to, że oskarżony miał się dopuścić uprzednio tj. przed datą przypisanego czynu 26 maja 2017r. czynu podobnego i aby ten stanowił kolejne przestępstwo (objęte wyrokiem przestępstwo chronologicznie było to pierwszym którego się dopuścił), brak jest danych że był on karany przed popełnieniem przestępstwa objętego wyrokiem, a wymierzona wyrokiem SR w Sanoku z dnia 3 lutego 2020r. sygn. akt II K 24/20 kara ograniczenia wolności jest aktualnie odroczona, a zatem nie można uznać że tego rodzaju kara nie jest wystarczająca i nie osiągnie swych celów,

- pominięciu tego, że oskarżony przyznał się do zarzucanego mu czynu, naprawił szkodę objętą wyrokiem SR w Sanoku z dnia 3 lutego 2020r. sygn. akt II K 24/20 a zatem wymierzona wcześniejszym wyrokiem kara i obowiązek naprawienia szkody odniosły wychowawczy skutek,

- pominięciu tego że oskarżony zadeklarował na rozprawie naprawienie szkody, pokrzywdzony dopiero na rozprawie określił rozmiar żądania w tym zakresie, a wobec uprzedniego wydania nakazu zapłaty SR w Sanoku z dnia 23 sierpnia 2018r. sygn. akt I Nc 685/18 przeciwko współoskarżonemu G. B. i treści art. 415 k.p.k. nie było wiadomym czy, a jeśli tak to w jaki sposób (solidarnie czy w częściach) i w jakiej wysokości będzie zobowiązany do naprawienia szkody co oznacza, że nie miał złej woli w tym zakresie;

- przyjęciu, że oskarżony miał możliwości majątkowe i zarobkowe do zapłaty odszkodowania, jakkolwiek jest zadłużony na kilkadziesiąt tysięcy złotych, jego rodzice na ponad trzysta tysięcy zł, oskarżony ma niestałe i nieznaczne dochody z prac dorywczych;

- niezastosowaniu środka kompensacyjnego w postaci solidarnego obowiązku naprawienia szkody względem wszystkich współoskarżonych kwoty 3000 zł za szkodę wyrządzoną przestępstwem jakkolwiek wszyscy działali z ustalonym zamiarem a ich czyn stanowi czyn niedozwolony (art. 441 § 1 k.c.) i na takiej zasadzie zasądzenia obowiązku odszkodowawczego domagał się oskarżyciel posiłkowy, a przyjęte w pkt VII i VIII wyroku zasady odpowiedzialności sprawiają że w istocie mamy do czynienia ze zróżnicowanymi zasadami w tym zakresie i na kwotę nieodpowiadająca ustalonej szkodzie a możliwość realizacji roszczenia regresowego dotyczy jedynie współoskarżonych objętych pkt. VII wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty te nie są uzasadnione i nie mogły mieć spowodować zmiany wyroku.

Faktem jest, że w chwili popełniania czynu oskarżony nie był karany, jednakże w chwili wyrokowania już karany był i Sąd miał prawo, a nawet obowiązek sugerować się całokształtem sposobu postępowania oskarżonego przy określaniu kary, jaka będzie skuteczna z powodów zapobiegawczych i wychowawczych. Dostrzegł bowiem, że niniejsza sprawa nie była jednorazowym incydentem, a na oskarżonego trzeba podziałać silniej i bardziej zmotywować go do unikania konfliktów z prawem oraz do rychłego rozliczenia się ze szkody. Ponadto, Sąd w niniejszej sprawie nie był w żaden sposób związany oceną karną dokonaną w innych sprawach. Sąd nie stosuje tzw. „taryfikatora kar” dla ich ujednolicenia, lecz samodzielnie bierze pod uwagę szereg czynników i Sąd Rejonowy miał pełne prawo, by karę tak właśnie ukształtować. O ile oskarżony będzie przestrzegał porządku prawnego i naprawi szkodę, tego rodzaju kara nie powinna być dla niego problemem, a wręcz przeciwnie. Powoływanie się na wysokie zobowiązania oskarżonego mogą sugerować, że w ten sposób usprawiedliwiać się będzie ewentualne nie spłacanie zobowiązania, zatem tym lepiej dla podmiotu pokrzywdzonego, że karę ukształtowano w taki sposób, by motywowała do szybkiego rozliczenia się.

Naprawienie szkody w innej sprawie oraz deklaracja jej naprawienia w sprawie niniejszej, także nie mogły przesądzać o zastosowaniu art. 37a k.k., skoro jest to orzeczenie fakultatywne. Jeżeli ma ono taki charakter, w praktyce nie da się skutecznie zarzucić Sądowi nie skorzystania z tego przepisu, skoro nie musiał tego robić. Sąd Odwoławczy także w tej konkretnej sprawie nie dostrzega potrzeby łagodzenia kary, skoro kara orzeczona najszybciej zmotywuje do naprawienia szkody i będzie najskuteczniejszą zaporą przed dalszym łamaniem prawa, w interesie oskarżonego, który jest świadom, jakie konsekwencje spowoduje złamanie warunków probacji. M. K. (2) ma więcej wierzycieli, lecz tylko z tej sprawy niespłacanie długu będzie się wiązało z ewentualnym wykonaniem kary, zatem motywacja do potraktowania tego długu poważnie, będzie silna.

Kwestia orzeczenia obowiązku naprawienia szkody nie mogła być określona inaczej, gdyż wobec jednego ze współsprawców zapadło prawomocne orzeczenie cywilne i sąd karny nie mógł po raz drugi orzec w tym samym przedmiocie, by nie powstały dwa tytuły do tej samej wierzytelności. Dla oskarżonego M. K. (1) nie ma w tym jednak żadnego ryzyka, ponieważ gdyby wyegzekwowano wobec niego należność, jaka powinna przypadać od współsprawców, będzie miał wobec nich regres, na tej samej zasadzie jak oni wobec niego, gdyby to od nich wyegzekwowano należność. Orzeczenie zapewni, że oskarżeni łącznie mają interes w tym, by szkodę naprawiono. To jest najważniejsze z punktu widzenia podmiotu pokrzywdzonego, zaś wzajemnie rozliczenia sprawców, są kwestią cywilistyczną dotyczącą ich samych i z pomocą prawa cywilnego nie powinni mieć problemu z rozliczeniem się po naprawieniu szkody.

Zarzut odnoszący się do tego, czy oskarżony miał i czy ma realną możliwość naprawienia szkody, jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia. Oskarżony nie może oczekiwać, że jego problem będzie problemem pokrzywdzonego lub Sądu. Skoro uzyskał nielegalnie korzyść, to powinien ją zwrócić, a skąd weźmie środki i jak je zarobi, stanowi jego problem, a nie pokrzywdzonego. Wręcz nawet utwierdza to w przekonaniu, że wymierzona kara z warunkowym zawieszeniem była słuszna, właśnie z uwagi na postawienia warunku w postaci obowiązku naprawienia szkody. Oskarżony jest młody, zdolny do pracy, a kara w zawieszeniu winna go motywować, by szybko naprawił szkodę, gdyż w przeciwnym wypadku kara będzie mogła zostać zarządzona do wykonania. Obrońca formułując taki zarzut sam zdaje się podważać swój wcześniejszy wywód na temat deklaracji oskarżonego co do naprawienia szkody, skoro próbuje niejako wykazać brak środków. W tym kontekście, kara motywująca do rozliczenia się z pokrzywdzonym, jest tym bardziej zasadna i właściwa.

Lp.

Zarzut

Wniosek

Wniosek apelacji o zmianę zaskarżonego wyroku przez przyjęcie w ramach kwalifikacji prawnej czynu przypadku mniejszej wagi z art. 286 § 3 k.k., wymierzenie oskarżonemu kary 1 roku ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym przy zastosowaniu art. 37a k.k., uchylenie orzeczenia w przedmiocie środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody w całości (w wypadku uregulowania go w całości) lub w części (stosownie do kwoty zapłaconej) tj. w zakresie pkt VII wyroku przy orzeczeniu solidarnego obowiązku względem wszystkich oskarżonych oraz uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt IX tj. w zakresie środka probacyjnego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Jest to wniosek niezasadny, a powyżej omówiono już, z jakiego powodu nie zasługują na uwzględnienie poszczególne wnioski.

Wypadek mniejszej wagi oceniany jest z uwzględnieniem szeregu okoliczności podmiotowych i przedmiotowych. W tym wypadku nie był to czyn incydentalny i jedyny, a nadto złamano przepisy aż trzech rozdziałów kodeksu karnego, zatem sama wysokość szkody nie mogła być decydująca. Czyn wymagał podjęcia szeregu działań umyślnych, był wyjątkowo nakierowany na pozyskanie środków pieniężnych w sposób przestępczy, co także zwiększa stopień winy oskarżonego.

Kara w zawieszeniu, jak to już omówiono, będzie gwarantem, że szkoda zostanie szybko naprawiona, bo leży to w interesie samego oskarżonego. Nie byłoby sposobu, by w podobny sposób zmotywować go do rozliczenia się ze szkody w przypadku skazania na inną karę, a ponadto okoliczności czynu pozwalały na orzeczenie kary pozbawienia wolności w zawieszeniu. Wobec osoby, która własne problemy finansowe zaczyna rozwiązywać popełniając przestępstwa, należy zawczasu reagować w ten właśnie sposób, by dalsze łamanie prawa sprawca uznał za nieopłacalne i by go unikał. Brak stanowczej i realnej reakcji, mógłby tylko rozzuchwalić sprawce.

Kwestia uregulowania należności natomiast będzie należała do postępowania wykonawczego. W chwili wyrokowania zobowiązanie nie było wykonane, zatem Sad był uprawniony do orzeczenia obowiązku naprawiania szkody i wyrok w tym zakresie jest słuszny.

Wniosek

Nie dotyczy

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie dotyczy

Wniosek

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Orzeczenie należało uznać za słuszne i trafne zarówno w kwestii winy, kary oraz obowiązku probacyjnego. Żaden z postawionych zarzutów nie znalazł potwierdzenia ani nie było potrzeby dokonywania korekty wyroku w zakresie kary, gdyż kara wymierzona okazała się sprawiedliwa, adekwatna i nie była rażąco surowa. Obowiązek naprawienia szkody określono tak, by nie powstały dwa tytuły wobec tej samej należności odnośnie współoskarżonego G. B.. Kwestia wzajemnych rozliczeń między sprawcami należy do problematyki cywilistycznej i pozostaje bez wpływu na treść zaskarżonego wyroku.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach zmiany

Nie dotyczy

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Podstawą orzeczenia o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze jest przepis art. 636 § 1 k.p.k., natomiast o opłacie za drugą instancję orzeczono na podstawie art. 8 ustawy o opłatach w sprawach karnych.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

W całości

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana