Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Elblągu V Wydział Cywilny Rodzinny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Hryniewicz /spr./

Sędziowie: SO Lidia Kryszewska-Watkowska

SO Barbara Płocheć

Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Szulc

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2014 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa S. L.

przeciwko małoletniemu A. L. zastąpionemu przez matkę K. L.

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostródzie

z dnia 11 grudnia 2013r., w sprawie III RC 69/13

oddala apelację.

Sygn. akt: V Ca 31/14

UZASADNIENIE

Powód S. L. wniósł o obniżenie alimentów ustalonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Ostródzie z dnia 26 października 2009r. w sprawie III RC 531/09 na rzecz małoletniego A. L. z kwoty po 450 zł do kwoty po 250 zł miesięcznie.

W odpowiedzi na pozew małoletni A. L., reprezentowany przez matkę K. L. wniósł o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Ostródzie oddalił powództwo.

Orzeczenie powyższe było wynikiem następujących ustaleń i wniosków:

Małoletni A. L. urodził się w dniu (...) z małżeństwa powoda S. L. i K. L.. Sąd Rejonowy w Ostródzie wyrokiem z dnia 26 października 2009r. w sprawie III RC 531/09 zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę po 450 zł tytułem alimentów. Tak określone alimenty nie zostały zmienione w wyroku rozwodowym.

Powód S. L. ma 54 lata. Z wykształcenia jest rolnikiem oraz mechanikiem. W chwili poprzedniego orzekania o alimentach, powód był osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku. Stan ten trwał od stycznia 2009r., kiedy to zlikwidował działalność gospodarczą Cierpiał z powodu urazu kolana, miał przechodzić rehabilitację. Chorował też na łuszczycę.

W chwili obecnej powód S. L. nadal jest bezrobotnym bez prawa do zasiłku. Nadal ma problemy ze zdrowiem. Jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim, niepełnosprawność dotyczy narządu ruchu (symbol 05-R). Choruje też na łuszczycę zwykłą oraz na zaćmę. Ma 70% niedosłuch w prawym uchu. Powód mieszka samotnie w mieszkaniu składającym się z 3 pokoi i kuchni. Lokal ten był wynajmowany ostatnio w 2008r. Na koszt utrzymania tego mieszkania składa się czynsz w wysokości 273 zł, za energię elektryczną powód płaci 55 zł miesięcznie, a za wywóz śmieci 7 zł. Był współwłaścicielem garażu, w którym udział sprzedał za kwotę 13.000 zł. Za 2012r. zadeklarował przychód z najmu w wysokości 500 zł oraz stratę z tytułu sprzedaży papierów wartościowych w wysokości 915,54 zł. Nie płaci rachunków, w związku z czym wytoczone zostało przeciwko niemu powództwo o zapłatę. W dniu 26 września 2013r. jego zadłużenie wobec spółdzielni mieszkaniowej wynosiło 416,73 zł. Utrzymuje się ze zbierania złomu i puszek, uzyskując w ten sposób dochód w wysokości 350 zł miesięcznie. Na żywność wydaje między 200 zł, a 300 zł miesięcznie. W maju 2013r złożył wniosek o przedłużenie tych form pomocy, ale wycofał je, z uwagi na osiągnięcie dochodu ze sprzedaży garażu. W chwili obecnej wobec S. L. toczy się postępowanie egzekucyjne, mające na celu wyegzekwowanie alimentów w wysokości 450 zł miesięcznie na rzecz pozwanego.

Powód i matka pozwanego zakończyli sprawę o podział majątku wspólnego. Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Ostródzie z dnia 7 marca 2012r. w sprawie I Ns 1041/10, zmienionego postanowieniem Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 29 czerwca 2012r. w sprawie I Ca 194/12 zasądzono od S. L. na rzecz K. L. kwotę 21.970,12 zł tytułem wyrównania udziału w majątku wspólnym. Również i ta kwota jest egzekwowana przez komornika.

W okresie od stycznia do czerwca 2013r. Powiatowy Urząd Pracy w O. posiadał oferty pracy dla osób z wykształceniem rolniczym na stanowiskach pracownik fizyczny/ogrodnik za wynagrodzeniem 1600 zł brutto, robotnik przy uprawie roślin i hodowli zwierząt z proponowanym wynagrodzeniem 1600 zł. Posiadał też oferty pracy dla osób bez kwalifikacji z orzeczonym stopniem niepełnosprawności dla pracownika punktu skupu złomu, pracownia ochrony, pracownika magazynowego, pracownika porządkowego wszystkie za wynagrodzeniem 1600 zł. Posiadał też ofertę pracy dla pracownika sprzątającego za wynagrodzeniem 2000 zł brutto. W okresie od 1 lipca do 27 września 2013r. posiadał ofertę pracy na stanowisku robotnik rolny posiadający uprawnienia kategorii T oraz na stanowisku sprzedawcy w branży ogrodniczej.

Sąd I instancji ustalił też ,że w chwili poprzedniego orzekania o alimentach małoletni A. L. miał 6 lat. Był zdrowy. Rozpoczynał uczęszczanie do przedszkola. Opłata za przedszkole wynosiła 279 zł. Mieszkał wraz z matką w mieszkaniu zajmowanym wcześniej przez całą rodzinę. Ponosił koszty utrzymania mieszkania wynoszące 318 zł czynszu.

W chwili obecnej małoletni A. L. ma 10 lat, i jest uczniem szkoły podstawowej w O.. Mieszka wraz z matką. Na łączny koszt utrzymania mieszkania przypadający na niego oraz na jego matkę składa się czynsz w wysokości 468 zł, opłata za energię elektryczną w wysokości 60 zł opłata za gaz 37,40 zł oraz opłata za telewizję i (...) w wysokości 77 zł, co oznacza, że przypadający na małoletniego koszty wynosi 321,20 zł miesięcznie. Cierpi z powodu alergii w wyniku czego na środki czystości i higieny wydaje łącznie 150 zł miesięcznie. Pozwany korzysta ze starych zużytych ubrań.

Sąd orzekający stwierdził, że w świetle powyższych ustaleń powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powództwo niniejsze mogłoby zostać uwzględnione, jeśliby nastąpiła zmiana okoliczności polegająca zasadniczo na obniżeniu się możliwości majątkowych powoda, lub na zmniejszeniu się potrzeb pozwanego. Zdaniem Sądu I instancji jednakże należało stwierdzić, że kwoty te nie zmalały. A. L. miał w chwili poprzedniego orzekania 6 lat, teraz ma lat 10. Wcześniej uczęszczał do przedszkola, teraz do szkoły. Wcześniej był zdrowy, teraz cierpi na alergię. Tę ostatnią okoliczność Sąd uznał za udowodnioną, w oparciu o przedłożoną kopię dokumentacji medycznej. Nie uznał przy tym Sąd Rejonowy za udowodnioną okoliczności, iż pozwany A. L. mieszka razem nie tylko wraz z matką, ale też wraz z babką. Świadek B. K. tej okoliczności nie potwierdziła, przeciwnie twierdziła, choć nie była tego całkiem pewna, że pozwany mieszka jedynie wraz z matką.

Podstawę żądania takiego jak zgłoszone przez powoda stanowi – jak to stwierdził Sąd orzekający -art. 138 kro.

Zgodnie z tym przepisem w przypadku zmiany okoliczności można żądać zmiany wyroku lub umowy dotyczącej alimentów.

Zmiana okoliczności, o której mowa w art. 138 kro, polega przede wszystkim na zmianie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, bądź też na zmianie możliwości zarobkowych zobowiązanego. Jedne i drugie mogą tak wzrosnąć jak i zmaleć, wskutek wieku, zmian stanu zdrowia, miejsca nauki lub pracy czy zajmowanego stanowiska. Może to doprowadzić tak do podwyższenia

Zdaniem Sądu orzekającego, nie zaszła zmiana okoliczności, o której mowa w art. 138 kro. Powód nie udowodnił, aby usprawiedliwione potrzeby małoletniego zmalały. Przeciwnie potrzeby te wzrosły.

W ocenie Sądu I instancji nie nastąpił też spadek możliwości zarobkowych powoda. Przede wszystkim ma rację matka pozwanego wskazując, że powód był osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku zarówno w chwili obecnej, jak i przy poprzednim orzekaniu o alimentach. Sąd zauważa też, że powód nie dokłada należytych starań dla znalezienia pracy. Jak wynika z informacji przesłanych przez Powiatowy Urząd Pracy w O., w okresie od 1 stycznia 2013r. do września 2013r. na rynku były oferty pracy odpowiednie dla powoda. Stan zdrowia powoda nie utrudniał mu znalezienie pracy.

Wobec powoda nie orzeczono niezdolności do pracy, a niepełnosprawność w pewnych przypadkach ułatwia znalezienie pracy. Oferty pracy, o których mowa adresowane były w większości właśnie do osób niepełnosprawnych.

Nie znalazł w tej sytuacji Sąd I instancji argumentów umożliwiających uwzględnienie żądania i powództwo zostało oddalone.

W apelacji od powyższego orzeczenia powód wniósł o jego zmianę i uwzględnienie żądania .

Zarzucił nieprawidłową ocenę możliwości zarobkowych powoda, sprzeczność ustaleń Sądu z zebranym materiałem dowodowym poprzez oddalenie jego wniosków dowodowych, mimo zgłoszonego zastrzeżenia do protokołu, a w szczególności nieprzyjęcie, że z pozwanym mieszka jego matka i babka., nieprawdziwe ustalenie, że małoletni pozwany cierpi na alergię i krzywdzący dla apelanta podział majątku wspólnego, co przyczyniło się – w ocenie skarżącego-do zmiany na gorszą jego sytuacji materialnej.

Ponadto skarżący wskazał w apelacji na dodatkowe dochody i możliwości matki pozwanego.

Wskazane przez niego argumenty winny prowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku w kierunku wskazanym we wnioskach apelacji .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna.

Zaskarżony wyrok odpowiada prawu, choć jego ustalenia nie zasługują na aprobatę.

Wynika to z faktu, że choć trafnie Sąd Rejonowy zauważył, że w celu rozstrzygnięcia żądania zgłoszonego przez powoda, należy porównać sytuację materialną zobowiązanego i uprawnionego z okresu kiedy ostatni raz orzekano o zakresie obowiązku alimentacyjnego z sytuacją aktualną, to uszło uwadze Sądu orzekającego, że ostatnie rozstrzygnięcie o alimentach na rzecz pozwanego zapadło w wyroku rozwiązującym małżeństwo jego rodziców w dniu 17 lutego 2011 roku w sprawie V C 528/10, a nie jak to przyjął Sąd I instancji wyrokiem Sądu Rejonowego w Ostródzie z dnia 26 października 2009 roku w sprawie III RC 531/09.

Pozostawienie w sprawie rozwodowej wysokości alimentów bez zmian jest również orzeczeniem o tym obowiązku , do którego Sąd Okręgowy w tamtej sprawie doszedł porównując sytuację dziecka i jego rodziców z okresu w 2009 roku do czasu orzekania o rozwodzie.

Aktualnie zatem rzeczą Sądu I instancji było porównać tę sytuację od czasu kiedy rozwiązano małżeństwo rodziców pozwanego do aktualnej ich sytuacji.

Sąd Okręgowy uzupełnił materiał dowodowy o ustalenia poczynione w sprawie VC 528/10 i jednoznacznie z porównania tego wynika, że nie ma żadnych podstaw, by uwzględnić żądanie obniżenia alimentów.

Wówczas małoletni A. miał 7 i pół roku chodził do szkoły. Jego matka pracowała i zarabiała około 1100 złotych netto miesięcznie. Na utrzymanie mieszkania wydawała około 500 złotych miesięcznie. Ponosiła koszty obiadów dziecka w szkole, ubezpieczenia, komitetu rodzicielskiego, wycieczek zimowiska.

Powód natomiast nie posiadał stałej pacy ani uprawnienia do zasiłku dla bezrobotnych. Korzystał z żywności opieki społecznej, był po operacji zaćmy , chorował na kręgosłup i liczył na orzeczenie o niepełnosprawności.

Warto przy tym zaznaczyć, że już w sprawie rozwodowej powód domagał się obniżenia alimentów na rzecz pozwanego do kwoty po 300 złotych miesięcznie, przytaczając podobne jak w niniejszej sprawie argumenty.

W porównaniu z sytuacją aktualną nie nastąpiła żadna zmiana po stronie zobowiązanego, która uprawniałaby do obniżenia alimentów, a zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zmiana taka winna być istotna. Powód nadal nie pracuje, utrzymuje się -według jego twierdzenia- z prac dorywczych. Otrzymał orzeczenie o niepełnosprawności, które jak słusznie zauważył Sąd I instancji nie czyni go niezdolnym do pracy.

Pozostawanie bez pracy przez dorosłego, zdolnego do pracy mężczyznę jest zazwyczaj w jego życiu okresem przejściowym.

Powód nie pracuje od wielu lat i jest to jego wyborem życiowym , do którego ma prawo, jednakże nie może liczyć, że okoliczność ta tj wieloletnie niepodejmowanie zatrudnienia, będzie miała wpływ na zakres obowiązku alimentacyjnego.

Potrzeby dziecka od czasu orzekania w sprawie rozwodowej z pewnością się nie zmniejszyły. Chłopiec jest starszy. Ma prawo rozwijać swoje umiejętności intelektualne i fizyczne, co wiąże się z wyższymi kosztami. Wyższe kwoty pochłania też żywność środki higieny, odzież , ponieważ dziecko rośnie.

Jedyny trafny zarzut apelacji polega na błędnym ustaleniu przez Sąd I instancji, że pozwany mieszka wyłącznie z matką.

W ocenie Sądu Okręgowego rację ma skarżący, że zamieszkuje z nimi babka małoletniego. Okoliczność ta nie musi być dowodzona zeznaniami małoletniego, ani innych świadków, lecz wystarczy analiza akt i ustalenie ,że wszystkie zwrotne poświadczenia odbioru w niniejszej sprawie i korespondencję z Sądu adresowaną do przedstawicielki ustawowej pozwanego, odbierała babka pozwanego jako dorosły domownik.

( porównaj zpo z 3 kwietnia 2013 roku k-24, zpo z 22 maja 2013 roku k-30, zpo z dnia 27 sierpnia2013 roku k-86, zpo z 28 lutego 2014 roku k-161).

Identycznie wygląda kwestia doręczania korespondencji matce pozwanego w sprawie egzekucyjnej , której akta dołączono do niniejszej sprawy.

Nie można uznać tak wielu sytuacji jako przypadek.

Uprawnione jest więc ustalenie, że babka pozwanego mieszka z nim i jako dorosły domownik odbierała korespondencję adresowaną do córki, a matki pozwanego.

Konsekwencją takiego ustalenia jest przyjęcie, że opłaty za mieszkanie i media obciążają po stronie pozwanej nie dwie lecz trzy osoby. Część przypadająca na pozwanego , to jak wyliczył Sąd Okręgowy kwota 275 złotych miesięcznie , a nie 321 złotych miesięcznie jak ustalono w motywach orzeczenia zaprezentowanych przez Sąd Rejonowy.

Tyle, że fakt ten nie jest zmianą istotną w rozumieniu art. 138 krio, która skutkowałaby zmianę zakresu obowiązku alimentacyjnego.

Zmianą taką nie jest też zakończenie sprawy o podział majątku wspólnego i obciążenie pozwanego obowiązkiem spłat na rzecz matki pozwanego z tytułu wyrównania udziału w majątku wspólnym. Rozliczenia te dotyczą byłych małżonków, nie pozostają z związku przyczynowym z obowiązkiem rodziców w partycypowaniu w kosztach utrzymania dziecka, gdyż wszelkie rozliczenia i zobowiązania na rzecz innych osób i instytucji muszą uwzględniać konieczność utrzymania małoletnich dzieci, w sposób, który pozwoli zabezpieczyć usprawiedliwione potrzeby, nie mających zdolności samodzielnego utrzymania dzieci.

W tej sytuacji należało uznać, ze wyrok Sądu Rejonowego jest trafny, odpowiada prawu i apelacja powoda jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu stosownie do przepisu art. 385 kpc.