Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V RC 276/18

UZASADNIENIE WYROKU Z DNIA 07 LUTEGO 2020 ROKU

Pozwem z dnia 24 kwietnia 2018 roku (data prezentaty) małoletni W. G., urodzony w dniu (...), reprezentowany przez przedstawicielkę ustawową M. G. (1), działającą przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanej babki ojczystej powoda - M. G. (2), na rzecz małoletniego powoda kwoty 1.200 (jeden tysiąc dwieście) złotych miesięcznie, tytułem alimentów, płatnych z góry do rąk matki małoletniego powoda - M. G. (1), do 10- go dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami. Jednocześnie wniesiono o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania, poprzez zobowiązanie pozwanej do łożenia na rzecz małoletniego powoda kwoty 1.000 zł (jeden tysiąc) złotych miesięcznie, tytułem alimentów, płatnych z góry do rąk matki małoletniego powoda - M. G. (1), do 10- go dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami. (k. 4-6)

W odpowiedzi na pozew z dnia 10 lipca 2018 roku (data prezentaty) pozwana M. G. (2), reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o oddalenie powództwa w całości. (k. 58-63)

Postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2018 roku, tut. Sąd zobowiązał pozwaną M. G. (2), na czas trwania postępowania, do łożenia na utrzymanie małoletniego wnuka W. G. urodzonego w dniu (...) alimentów w kwocie 100 (sto) złotych miesięcznie, płatnych z góry do rąk matki małoletniego powoda - M. G. (1) do 10-go dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami. (k. 101-106)

Strony podtrzymały swoje stanowiska aż do zamknięcia rozprawy. (k. 228)

S ąd ustalił następujące fakty:

Małoletni powód W. G., urodzony w dniu (...) w W. jest dzieckiem pochodzącym ze związku małżeńskiego M. G. (1) i R. G. oraz wnukiem pozwanej M. G. (2). Rodzice małoletniego nie zamieszkują razem od 12 października 2017 roku. Obecnie przed Sądem Okręgowym w Warszawie toczy się postępowanie rozwodowe z powództwa M. G. (1) przeciwko R. G., sygn. akt III C 1579/17. (k. 4-6, k. 12-13)

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2017 roku Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił, iż na czas trwania postępowania miejscem pobytu dziecka stron będzie każdoczesne miejsce zamieszkania jego matki. Nadto nakazał R. G. opuszczenie mieszkania położonego w W. przy ulicy (...) oraz zobowiązał go do zaspokajania potrzeb rodziny poprzez łożenie na utrzymanie małoletniego syna W. G. kwoty po 1.200 (jeden tysiąc dwieście) złotych miesięcznie tytułem alimentów. (k. 7)

Po uzyskaniu nakazu opuszczenia mieszkania przez męża, przedstawicielka ustawowa wraz z synem powróciła do mieszkania przy ul. (...) i zamieszkuje w nim do dziś. W celu zapewnienia odpowiednich warunków mieszkaniowych, przeprowadziła remont mieszkania ze środków finansowych pochodzących z pożyczki zaciągniętej na ten cel w wysokości 6.000 zł. Przez pierwszy rok od rozstania stron, ojciec małoletniego nie wypełniał obowiązku alimentacyjnego nałożonego na niego przez Sąd. Zaległość alimentacyjna wynosiła wówczas ok. 6.518,85 zł, a jej wyegzekwowanie przez Komornika Sądowego było bezskuteczne. Wobec tego matka, z uwagi na trudną sytuację materialną, zmuszona była do zaciągnięcia kredytu w wysokości 5.000 zł celem zaspokojenia bieżących potrzeb. Dopiero od grudnia 2018 roku ojciec małoletniego zaczął dokonywać przelewów na jego rzecz w wysokości 500 (pięćset) zł, tytułem alimentów. Przelewy były dokonywane z rachunku bankowego pozwanej M. G. (2) – babki ojczystej małoletniego powoda. (k. 7, k. 8-10, k. 189-196, k. 224-225)

Dochód osiągany przez matkę małoletniego w połączeniu z kwotą przekazywaną przez ojca małoletniego w wysokości 500 zł, zamiast 1.200 zł miesięcznie nie wystarcza na pokrycie usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda.

Małoletni powód W. G. ma 16 lat. Ogólnie zdrowy. Uczęszcza do I klasy technikum samochodowego. W przeszłości trenował w klubie piłkarskim. Uczęszczał także na korepetycje z matematyki. Z uwagi na trudną sytuację życiową i materialną, konieczna była rezygnacja z udziału w zajęciach. Miesięczny koszt utrzymania małoletniego wynosi około 1.500 zł, w tym: opłaty mieszkaniowe – 300 zł, wyżywienie – 600 zł, odzież i obuwie - 200 zł, opieka medyczna i leki – 80 zł, kosmetyki i środki czystości 120 zł, edukacja, pomoce szkolne – 50 zł, zajęcia dodatkowe/ rozrywka – 100 zł, wypoczynek wakacyjny – 50 zł. (k. 224-226). Potrzebne są korepetycje z matematyki. których koszt wynosi ok. 200 zł miesięcznie.

Matka małoletniego - M. G. (1) ma 40 lat. Zamieszkuje wraz z synem. Pozostaje w związku nieformalnym. Posiada wykształcenie średnie ekonomiczne. Do końca lutego 2019 roku zatrudniona była w POL-ART. Sp. z o. o. w charakterze pracownika administracyjno – biurowego. Następnie przebywała na zasiłku do lipca 2019 r. Od sierpnia 2019 zatrudniona jest w Izbie Administracyjnej Skarbowej w charakterze referenta za wynagrodzeniem 2.700 zł netto miesięcznie. Jednak z uwagi na zajęcie komornicze, na jej rachunek bankowy wpływa kwota 1.900 zł miesięcznie. Matka posiada zadłużenie w wysokości około 100.000 zł, wynikające z zaległości w płatnościach opłat mieszkaniowych w czasie wspólnego pożycia z mężem. Z uwagi na bezskuteczność egzekucji w stosunku do męża, spłatą aktualnie obciążona jest ona sama. W roku 2016 osiągnęła dochód w wysokości 20.750,41 zł. W roku 2017 uzyskała dochód w wysokości 21.315,25 zł. W roku 2018 osiągnęła dochód w wysokości 16.895,91 zł, co daje średniomiesięczny dochód w wysokości 1.407,99 zł. Obecnie pracuje i osiąga wynagrodzenie w kwocie 2.700 zł netto miesięcznie, przy czym po potrąceniu komorniczym dostaje kwotę 1900 zł, uzyskuje kwotę 500 zł tytułem alimentów oraz świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł. Miesięczne wydatki wynoszą około 1.800 zł, w tym: ½ czynsz - 210 zł, ½ energia – 60 zł, gaz – 10,00, telefon – 35 zł, telewizja i (...) – 25 zł, bilet miesięczny – 165 zł, rata kredytu – 280 zł, opłata z karty kredytowej – 260 zł, wyżywienie – 500 zł, odzież i środki czystości – 200 zł. Z uwagi na trudną sytuację materialną, w dniu 24 stycznia 2020 roku, złożyła wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej. (k. 38-47, k. 48-51, k. 113-119, k. 209, k. 211-213k. 212, k. 214 k. 215-222, k. 224-225).

Ojciec małoletniego R. G. ma 41 lat. Posiada wykształcenie podstawowe. W zakładzie poprawczym ukończył szkołę zawodową o profilu stolarz. Zmaga się z chorobą alkoholową. Leczył się odwykowo, był kilkakrotnie w szpitalu. Pracował jako dostawca w lokalach gastronomicznych. Od października 2017 roku pozostaje bezrobotny. Pracuje dorywczo, uzyskując kwotę 500-600 zł miesięcznie (k. 28-31, k. 137-138, k. 226-228)

Pozwana M. G. (2) ma 61 lat. Posiada wykształcenie zawodowe (kołdrzarka). Ma problemy zdrowotne, chory kręgosłup, zwyrodnienia stawów i nerwicę. Zamieszkuje wraz z dorosłymi synami M. G. (3) oraz R. G. (ojcem małoletniego powoda) w mieszkaniu spółdzielczym o pow. 36,6 m. Zatrudniona w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) Osiedle (...) w charakterze gospodarza domu. Osiąga z tego tytułu wynagrodzenie w wysokości ok. 2.200-2.300 złotych netto miesięcznie. Dodatkowo w grudniu 2018 przeszła na emeryturę i otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości około 1950 zł. W roku 2017 osiągnęła dochód w wysokości 40.900,11 zł, co oznacza, że jej średniomiesięczny dochód wyniósł 3.408,34 zł netto. Jest współwłaścicielem nieruchomości położonej w miejscowości J., działki przy ul. (...) w W. o pow. 400-500 m. Koszty jej utrzymania wynoszą około 2.500, w tym: wyżywienie: 500 zł, opieka medyczna i leki – 350 zł, czynsz – 500 zł, energia – 180 zł, gaz 50 zł, Internet – 25 zł, telefon komórkowy – 120 zł, rata kredytu – 103 zł, rata pożyczki – 445 zł, do spłacenia zostało 1900 zł, odzież i obuwie – 100 zł. Na jej utrzymaniu pozostaje dorosły syn M. G. (3), który z uwagi na sytuację zdrowotną nie może podjąć zatrudnienia (nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności). Wcześniej pobierał rentę, obecnie bez świadczeń. Wspomaga także drugiego dorosłego syna R. G.. Pozwana nie posiada żadnych oszczędności. (k. 4-6, k. 58-63, k. 66-87, k. 121, k. 137-138, k. 197, k. 226-228, k. 229-235).

S ąd ustalił powyższe fakty na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym w szczególności na podstawie zeznań przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda M. G. (1) (k. 224-226), pozwanej M. G. (2) (k. 226-228), świadka M. G. (3) (k. 137-138), a także dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Pozostałe dowody z dokumentów Sąd uznał za wiarygodne. Żadna ze stron nie kwestionowała wiarygodności jakiegokolwiek dowodu z dokumentów, a w szczególności najbardziej istotnych dla rozstrzygnięcia dokumentów urzędowych – deklaracji podatkowych. Sąd również nie dopatrzył się przesłanek świadczących o ich możliwej niewiarygodności, dlatego czynił na ich podstawie ustalenia faktyczne. Sąd dał wiarę zeznaniom stron postępowania w zakresie, w jakim znalazły one odzwierciedlenie w zgromadzonym materiale dowodowym.

Zeznania stron oraz świadka sąd uznał za wiarygodne i spójne, mające odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym. Zeznania te zobrazowały sytuację życiową, majątkową oraz zdrowotną rodziców małoletniego oraz jego babki ojczystej.

Odnośnie zaś przedstawionych dowodów, podkreślić należy, że w związku z tym, iż pozwana nie przedłożyła dokumentu urzędowego w postaci PIT 37/PIT 36, Sąd uznał, iż dochody za rok 2018 wynikające z dokumentu w wysokości 43.538,68 zł tytułem należności ze stosunku pracy oraz 278,01 zł z tytułu działalności wykonywanej osobiście nie stanowią całości uzyskiwanych przez pozwaną dochodów w roku 2018. Niemniej wynika z nich, iż średniomiesięczny dochód wyniósł 3.651.39 zł. (k. 184-185)

S ąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 128 i 129 kro obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo; zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.

Zgodnie z art. 133 kro. poza wypadkiem, gdy rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, a dochody lub majątek nie wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania, uprawnionym do świadczeń alimentacyjnych jest ten, kto pozostaje w niedostatku. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 kro).

Powyższe wskazuje, że zobowiązanymi do alimentacji są krewni w linii prostej, czyli osoby, z których jedna pochodzi od drugiej, np. rodzice - dzieci, dziadkowie – wnuki, natomiast stopień pokrewieństwa pomiędzy nimi wyznacza liczba urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo. Jak wskazuje zaś art. 132 kro obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy ta nie jest w stanie uczynić swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. W niniejszej sprawie Sąd miał obowiązek ocenić, w oparciu o zawnioskowane dowody, czy w ogóle istnieje możliwość orzeczenia obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej, uzależnione każdorazowo od zindywidualizowanych możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Nadto strona uprawniona winna była wykazać, iż pozostaje ona w niedostatku.

Pod pojęciem „niedostatku” w orzecznictwie rozumieć należy zarówno brak jakichkolwiek środków utrzymania, jak i sytuację, w której uzyskane środki utrzymania nie zaspokajają w całości usprawiedliwionych potrzeb (por. orzeczenie SN z dnia 29 września 1958 r., 2 Cr 817/57, OSPiKA 1959, z. 11, poz. 294; uchwała SN z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, LEX nr 3342; wyrok SN z dnia 5 lipca 2000 r., I CKN 226/00, LEX nr 51343; wyrok SN z dnia 19 maja 1975 r., III CRN 55/75, LEX nr 1935).

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy, podkreślić należy, iż powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż zobowiązani do alimentacji w pierwszej kolejności rodzice małoletniego nie są w stanie zaspokoić jego usprawiedliwionych potrzeb. Co prawda matka małoletniego posiada stałe zatrudnienie, jednakże osiągane przez nią dochody nie pozwalają na partycypowanie w kosztach utrzymania małoletniego w całości, tym bardziej, że spełnia ona swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania mające na celu zapewnienie małoletniemu opieki, zaspokojenia jego potrzeb i właściwego wychowania. Ojciec z kolei mimo orzeczenia sądowego w zakresie ustalenia obowiązku alimentacyjnego, nie wypełnia go w całości. Kwota przekazywana przez niego nie wystarcza na pokrycie wszystkich usprawiedliwionych potrzeb małoletniego. Wobec powyższego małoletni powód znajduje się w niedostatku, zaspokojenie jego podstawowych potrzeb wiąże się z nadmiernymi trudnościami lub nie są one w ogóle zaspokajane. W związku z tym, iż rodzice małoletniego nie są w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi alimentacyjnemu, konieczne było ustalenie, iż obowiązek ten będzie realizował krewny w dalszej kolejności – babka ojczysta. Należy podkreślić, iż małoletni powód wymaga korepetycji matematyki, które pobierał już od V klasy szkoły podstawowej. Obecnie jest uczniem I klasy technikum i te korepetycje są konieczne. Matka powoda musiała zrezygnować z korepetycji z matematyki z uwagi na brak środków. Jedna lekcja kosztuje 35 zł, o ile są dwie godziny korepetycji w tygodniu. Same korepetycje z matematyki mogą więc kosztować ok. 200 zł miesięcznie.

Sąd po dokonaniu analizy sytuacji życiowej, majątkowej i zdrowotnej pozwanej uznał, iż jest ona w stanie partycypować w kosztach utrzymania małoletniego wnuka, bez nadmiernego uszczerbku. Jej możliwości zarobkowe i majątkowe pozwalają jej na wsparcie finansowe wnuka, choć nie w tak dużym zakresie jakiego żądała jego matka. Przyznać należy, że przedstawione przez nią koszty Sąd uznał za adekwatne do faktycznie ponoszonych, jednakże obowiązek alimentacyjny osoby zobowiązanej w dalszej kolejności nie może polegać na przerzuceniu na nią niespełnionego obowiązku alimentacyjnego ojca małoletniego powoda, może ona być zobowiązana jedynie do świadczeń, na które pozwalają jej możliwości majątkowe, z uwzględnieniem jej usprawiedliwionych potrzeb.

Uwzględniając powyższe okoliczności Sąd uznał, że zasadnym będzie obciążenie pozwanej obowiązkiem alimentacyjnym na rzecz matki w kwocie po 400 złotych miesięcznie, poczynając od dnia wniesienia powództwa, tj. 24 kwietnia 2018 roku, Podkreślić należy, że kwota, która stanowi jedynie uzupełnienie środków pieniężnych, którymi dysponować będzie matka małoletniego powoda, pozwoli na zapewnienie podstawowych i usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, wyżywienia, higieny i ubrania, oraz innych wydatków związanych z bieżącym funkcjonowaniem małoletniego powoda. Nadto kwota ta nie będzie nadmierna dla pozwanej, mając na uwadze jej aktualną sytuację finansową, życiową i zdrowotną, biorąc pod uwagę, że od grudnia 2018r. dochody pozwanej uległy zwiększeniu. Z drugiej zaś strony, niewątpliwie kwota 400 zł miesięcznie będzie dużym wsparciem dla matki małoletniego powoda, na której ciąży obowiązek poniesienia pozostałych kosztów związanych z zaspokojeniem usprawiedliwionych jego potrzeb.

Na marginesie należy jedynie wspomnieć, że zobowiązanie pozwanej do alimentacji w powyższym zakresie jest o tyle bardziej uzasadnione, że obecnie wspiera ona swoich nie tylko pełnoletnich, ale także dojrzałych synów, których nie podejmowanie pracy nie wynika z niemożności z uwagi na sytuację zdrowotną, a braku chęci czy też innych nieznanych Sądowi powodów. Niewątpliwie taki stan rzeczy nie zasługuje na aprobatę Sądu, tym bardziej, że od czasu opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania przez ojca małoletniego powoda minęło około 2,5 roku. Miał on zatem wystarczający czas na znalezienie zatrudnienia, umożliwiającego mu wspieranie finansowo syna w ustalonym przez Sąd zakresie. Sąd odstąpił od zobowiązania pozwanej do przekazywania kwoty wyższej, gdyż mogłoby spowodować zagrożenie dla zaspokajania jej usprawiedliwionych potrzeb.

Mając powyższe rozważania na względzie, Sąd na podstawie powołanych powyżej przepisów orzekł jak w sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

Na podstawie art. 333 § 1 pkt. 1 kpc Sąd nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 100 kpc, zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Strona powodowa na podstawie art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 z późn. zm.) nie miała obowiązku uiszczenia opłaty po pozwu. Wobec tego, że pozwana wnosiła o oddalenie powództwa, a Sąd ustalił alimenty na kwotę po 400 zł, należało od pozwanej pobrać opłatę w wysokości 240 zł (400x12=4800x5%=240).

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., znosząc je wzajemnie między stronami. Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania w zakresie oddalonego powództwa.