Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2014r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2014r. w O.

sprawy z odwołania Z. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania Z. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 25 października 2013r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje Z. J. prawo do emerytury począwszy od 23.07.2013r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. na rzecz Z. J. kwotę 60zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25.10.2013r . Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił Z. J. prawa do wcześniejszej emerytury.

Z. J. wniósł odwołanie od powyższej decyzji podnosząc, że jest ona niezgodna ze stanem faktycznym i prawnym. Podniósł, że do dnia 31.12.1998r. legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach ponad 15 lat. Wyjaśnił, że pomimo nazwy stanowiska pracy „ślusarz – konserwator” stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy polerowaniu i szlifowaniu powierzchni formujących odlewy żywiczne form aluminiowych. Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że Z. J. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat i legitymowania się ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 11 lat, 2 miesiące i 13 dni. Do pracy w szczególnych warunkach ZUS nie uwzględnił okresów pracy w Zakładach (...) w W. Zakład Produkcyjny w P. od 1.03.1982r. do 30.06.1984r. (2 lata i 4 miesiące), od 1.07.1984r. do 17.05.1987r. (2 lata, 10 miesięcy i 17 dni) oraz od 1.05.1988r. do 31.03.1990r. (1 rok i 11 miesięcy). Odnośnie okresu od 01.03.1982r. do 30.06.1984r. ZUS wskazał, że w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 04.10.2013r. zakład pracy podał informację, że w w/w okresie odwołujący był zatrudniony na stanowisku „ślusarz-konserwator”, co odpowiada stanowisku „polerowacz”. W ocenie ZUS trudno dać wiarę, że w/w stanowisko odpowiada stanowisku „polerowacz” według wykazu A, działu III, poz.78 pkt 4 zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12.08.1983r. Zdaniem organu rentowego przepisy zarządzeń resortowych wskazują stanowiska pracy ustalone przez właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych, centralne związki spółdzielcze dla podległych i nadzorowanych zakładów pracy, na których zatrudnieni pracownicy wykonują prace w szczególnych warunkach, sposób kwalifikacji prawnej tych prac nie jest przypadkowa. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy nie wymienionych w wykazie ze stanowiskami, które zostały w nim wymienione.

Odnośnie okresów od 01.07.1984r. do 17.05.1987r. i od 01.05.1988r. do 31.03.1990r. organ rentowy wskazał, że w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 04.10.2013r. zakład pracy podał informację, że odwołujący w w/w okresach był zatrudniony na stanowisku „ślusarz-brygadzista”. W związku z czym, zdaniem ZUS, nie jest możliwe ustalenie przez organ rentowy czy praca wykonywana była przez odwołującego bezpośrednio w wydziale, w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. W resortowym wykazie stanowisk pracy, warunek pracy na takim wydziale uzupełniany jest jeszcze o wymóg świadczenia pracy stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie, w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy. Dla pracowników dozoru inżynieryjno-technicznego (brygadzista) wymagania powyższe oznaczają konieczność stałego i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy przebywania w środowisku pracy, w którym zatrudnieni są pracownicy wykonujący prace w szczególnych warunkach, ponieważ te właśnie warunki zdecydowały o umieszczeniu ich pracy w wykazie. Wykonywanie jakichkolwiek innych prac np. administracyjno-biurowych, typowych dla pełnionych funkcji nadzoru lub przebywanie w czasie zmiany roboczej np. w pomieszczeniu z dala od stanowisk pracy wymienionych w wykazie decyduje o nie zaliczeniu danej pracy do prac w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

W dniu 3.07.2013r. Z. J. złożył w ZUS wniosek o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 25.10.2013r. ZUS odmówił mu prawa do tego świadczenia, uznając, że osiągnął wymagany wiek emerytalny 60 lat, na dzień 01.01.1999r. legitymuje się łącznym stażem pracy w wymiarze powyżej 25 lat, lecz nie przepracował 15 lat w szczególnych warunkach. ZUS zakwestionował bowiem świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione przez (...) Sp. z o.o. w W. w części dotyczącej okresów od 1.03.1982r. do 30.06.1984r. (2 lata i 4 miesiące), od 1.07.1984r. do 17.05.1987r. (2 lata, 10 miesięcy i 17 dni) oraz od 1.05.1988r. do 31.03.1990r. (1 rok i 11 miesięcy).

Z. J. urodził się dnia (...)Zatem podstawą ubiegania się przez niego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 31.12.1948r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- w dniu 01.01.1999r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W przedmiotowej sprawie spór sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy odwołujący zgromadził wymagane powyższymi przepisami 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Pozostałe przesłanki warunkujące przyznanie odwołującemu prawa do spornego świadczenia nie były przez ZUS kwestionowane.

Na okoliczność pracy w szczególnych warunkach w Zakładach (...) w W. Zakład Produkcyjny w P. w okresie od 11.11.1974r. do 29.07.1994r. odwołujący złożył do ZUS świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 4.10.2013r., z którego wynika, że był tam zatrudniony w okresach: od 11.11.1974r. do 28.02.1982r. jako ślusarz narzędziowy - co odpowiada obecnie stanowisku polerowacz, od 1.03.1983r. do 30.06.1984r. jako ślusarz konserwator - co odpowiada obecnie stanowisku polerowacz, od 1.07.1984r. do 17.05.1987r. i od 1.05.1988r. do 31.03.1990r. jako ślusarz brygadzista - co odpowiada obecnie stanowisku polerowacz, od 1.04.1990r. do 28.02.1994r. i od 1.07.1994. do 29.07.1994r. jako ślusarz - co odpowiada obecnie stanowisku polerowacz wskazując, że w tych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne wg wykazu A, dział III poz. 78. Powyższe świadectwo zostało uznane przez ZUS jedynie częściowo. Organ rentowy zakwestionował zasadność zaliczenia do okresów pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia odwołującego na stanowiskach „ślusarza – konserwatora” i „ślusarza brygadzisty”.

Wobec częściowego zakwestionowania przez ZUS przedstawionego przez odwołującego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, Sąd w celu ustalenia rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornych okresach, dopuścił dowód z zeznań świadków i odwołującego, przeprowadził też dowód z dokumentów z akt osobowych.

Z zeznań świadków J. W. (k. 39 a. s.), M. C. (k. 39-40 a. s.) oraz odwołującego Z. J. (k. 52-53 a. s.) wynika, że odwołujący również w okresach zakwestionowanych przez ZUS zajmował się wyłącznie polerowaniem.

Świadek J. W. zeznał, że pracował z odwołującym od 18-ego roku życia do 1994r. Świadek podjął pracę w (...) w 1975r. w kwietniu, kiedy Z. J. już tam pracował. Razem pracowali przy polerowaniu odlewów żywicznych. Polerowanie polegało na szlifowaniu papierem ściernym wiertarką - powierzchnie płaskie na pręcie, a wypukłe i wklęsłe na krążku. Chodziło o wypolerowanie, zlikwidowanie nalotu z żywic i silikonu. Świadek podkreślił, że robili dokładnie to samo tj. w pełnym wymiarze czasu pracy zajmowali się wyłącznie polerowaniem. J. W. podał, że miał angaże ślusarza regeneracji form i ślusarza narzędziowego. Świadek wyjaśnił, że zmiana angaży wynikała „z nieświadomości pisarki angaży”. Stanowczo potwierdził, że pomimo zmiany angaży, tak jak odwołujący, zajmował się tylko polerowaniem. Świadek podał, że on w 1993r. przeszedł na inny wydział. Odnośnie pracy odwołującego jako brygadzisty świadek podał, że był on brygadzistą pracującym, tj. pracował na równi z innymi polerowaczami. Obowiązki brygadzisty polegały tylko na tym, by rozdzielić wszystkim pracę. Świadek dodał, że on uzyskał prawo do wcześniejszej emerytury. Uwzględniono mu okres pracy, kiedy był zatrudniony przy polerowaniu.

Świadek M. C. zeznał, że również on pracował z odwołującym w P. w Zakładach (...). Świadek podjął pracę od 01.04.1975r. Z. J. już w tym czasie pracował w charakterze polerowacza. Świadek dodał, że robili z odwołującym dokładnie to samo. Polerowanie polegało na szlifowaniu form papierem ściernym za pomocą wiertarki elektrycznej. Wyjaśnił, że pręt wkładało się w uchwyt wiertarki, nawijało się papier ścierny i przy obrotach się polerowało. Pracowali w pełnym wymiarze czasu pracy. Oprócz polerowania nie zajmowali się niczym innym. M. C. zeznał, że on uzyskał prawo do wcześniejszej emerytury i ten okres pracy został mu uwzględniony do szczególnych warunków. Świadek dodał, że angaże nie pokrywały się z tym, co się faktycznie robiło. W tamtym okresie angaże zmieniały się co miesiąc, a charakter pracy był zawsze ten sam. Charakter pracy nigdy się nie zmieniał. Świadek dodał, że był taki okres czasu, kiedy Z. J. był brygadzistą pracującym, wykonywał te same prace co wszyscy. Ta dodatkowa funkcja polegała na przydzieleniu im pracy, ale pracował na równi z nimi.

Odwołujący Z. J. przesłuchany w charakterze strony potwierdził zeznania świadków przesłuchanych w sprawie. Podał, że w (...) cały czas robił to samo. Polerował formy aluminiowe za pomocą papieru ściernego. Kolejne angaże nie zmieniały rzeczywistego charakteru jego zatrudnienia. Angaże były zmieniane dla podwyższenia stawek, natomiast charakter zatrudnienia nie zmieniał się. Dodał, że był tzw. brygadzistą pracującym, robił to samo co pozostali polerowacze, bycie brygadzistą wiązało się jedynie z dodatkowym rozdysponowaniem pracy. Przy polerowaniu pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd dał wiarę zeznaniom wskazanych świadków i odwołującego. Świadkowie J. W. i M. C. to osoby, które pracowały z odwołującym w spornych okresach, znali więc doskonale specyfikę jego pracy. Ich zeznania były rzeczowe, konsekwentne, wzajemnie się uzupełniały, tworząc logiczną całość.

Dowody osobowe korespondują zasadniczo z dowodami z dokumentów z akt osobowych. Wynika z nich, że Z. J. został przyjęty do (...) w P. z dniem 11.11.1974r. i powierzono mu obowiązki ślusarza narzędziowego, a od 01.03.1982r. ślusarza konserwatora. Następnie od 01.07.1984r. ślusarza narzędziowego – brygadzisty, a od 01.04.1990r. ponownie ślusarza (vide angaże z akt osobowych).

Dokonując analizy charakteru zatrudnienia odwołującego w spornych okresach Sąd wziął pod uwagę, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy), w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. Powyższy pogląd jest aktualnie ugruntowany w orzecznictwie sądowym i Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie podziela go w pełni i aprobuje. Przypomnieć w tym miejscu należy, że zarówno odwołujący, jak i przesłuchani w sprawie świadkowie podkreślali, że w spornych okresach Z. J. zajmował się wyłącznie polerowaniem.

Sąd w toku trwającego postępowania pozyskał również akta emerytalne świadków J. W. i M. C.. Ich analiza wskazuje, że świadkowie uzyskali prawo do wcześniejszej emerytury z uwzględnieniem pracy w (...). Ze świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 05.03.2013r. znajdującego się w aktach J. W. wynika, że podobnie jak odwołujący, był on zatrudniony na stanowiskach ślusarza, ślusarza narzędziowego, ślusarza konserwatora i na tych stanowiskach wykonywał pracę polerowacza. W przypadku J. W. świadectwo to nie było przez ZUS kwestionowane. Podobnie z akt emerytalnych M. C. wynika, że również on uzyskał prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, a świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach ze wskazanym stanowiskiem pracy - ślusarz narzędziowy, nie było przez ZUS kwestionowane.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd uznał, że całościowy materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy przemawia za przyjęciem, że charakter pracy wykonywanej przez Z. J. również w okresach od 1.03.1982r. do 30.06.1984r. (2 lata i 4 miesiące) i od 1.07.1984r. do 17.05.1987r. (2 lata, 10 miesięcy i 17 dni) oraz od 1.05.1988r. do 31.03.1990r. (1 rok i 11 miesięcy) pozwala na zakwalifikowanie jej jako pracy, o której mowa w wykazie A dziale III poz. 78 tj. szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Łącznie jest to okres 6 lat, 3 miesiące, 17 dni, co łącznie z okresem uznanym przez ZUS w wymiarze 11 lat 2 miesięcy i 13 dni, powoduje, że Z. J. spełnił przesłankę wymaganego 15 letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Z. J. spełnił też pozostałe warunki wymagane do nabycia prawa do spornego świadczenia. Ukończył 60 lat, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy tj. 26 lat, 3 miesiące i 10 dni, nie jest członkiem OFE.

Z tych względów Sąd uznał, że Z. J.spełnił wszystkie przesłanki do uzyskania prawa do emerytury w oparciu o art.184 powoływanej na wstępie ustawy i na mocy art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, w ten sposób, że przyznał mu prawo do emerytury począwszy od dnia (...) tj. od ukończenia 60 roku życia, stosownie do treści art. 129 ust.1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

Stosownie do treści art. 118 ust.1 a w/w ustawy – Sąd, orzekając o prawie do emerytury, ma obowiązek stwierdzenia, czy organ rentowy ponosi czy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i przyznanie tego prawa na etapie postępowania administracyjnego. Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie brak podstaw do obciążenia ZUS odpowiedzialnością za nieprzyznanie odwołującemu prawa do spornego świadczenia już na etapie postępowania przed ZUS. Przedłożone przez odwołującego świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, głównie w zakresie nazewnictwa stanowisk pracy zajmowanych przez odwołującego, mogło budzić wątpliwości ZUS. Ocena, czy odwołującemu należy zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach sporne okresy zatrudnienia, wymagała przeprowadzenia szerszego postępowania dowodowego, co możliwe było dopiero przed Sądem.

Wobec powyższego Sąd orzekł na mocy art.118 ust.1a ww. ustawy jak w pkt. 2 wyroku.

O kosztach zastępstwa prawnego Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. § 12 ust.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.