Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Ryszard Marchwicki

Sędziowie: Małgorzata Kaźmierczak

Piotr Górecki

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Kaczmarek

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2020 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa S.w Ś.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 23 lipca 2018 r. sygn. akt XII C 2507/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze.

Piotr Górecki Ryszard Marchwicki Małgorzata Kaźmierczak

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 października 2014 r. S. w Ś. wniosła do IX Wydziału Gospodarczego Sądu Okręgowego w Poznaniu pozew o zasądzenie od pozwanej (...) Spółka z o.o. Oddział w P. kwoty 2.059.178,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami: od kwoty 1.044.090,00 zł od 23 września 2011r. do dnia zapłaty i od kwoty 1.015.088,00 zł od dnia 30 września 2014 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 14.400 zł.

W odpowiedzi na pozew z dnia 6 marca 2015 r. (...) spółka z o.o. w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 23 lipca 2018 r Sąd Okręgowy w Poznaniu:

I.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 168.100 zł (sto sześćdziesiąt osiem tysięcy sto złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

1.  od kwoty 20.500 zł od 23 września 2011 r.

2.  od kwoty 147.600 zł od 30 września 2014 r.

do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddalił;

III.  koszty procesu rozdziela stosunkowo, obciążając nimi powoda w 92% a pozwanego w 8%, szczegółowe rozliczenie pozostawiając referendarzowi sądowemu, przy ustaleniu wynagrodzenia dla pełnomocników stron w wysokości stawki minimalnej.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski Sądu I Instancji.

Powódka S. w Ś. wybudowała na terenie Ś. i K. szereg domów wielomieszkaniowych.

Teren, na którym są wybudowane budynki mieszkalne przez powódkę stanowi własność strony powodowej bądź pozostaje w jej użytkowaniu wieczystym.

Na nieruchomościach stanowiących własność powódki lub będących w jej użytkowaniu wieczystym znajdują się sieci gazowe, których właścicielem jest pozwana. Gazociągi przebiegające przez tereny powódki są gazociągami głównie niskiego ciśnienia, stalowymi i w niewielkim stopniu polietylenowymi. Pierwszy gazociąg był wybudowany w końcu lat 70-tych, którego modernizacja przebiegała w roku 2013. Kolejne gazociągi na terenach nieruchomości powódki, powstawały w latach 80 i 90-tych. Sieć gazowa znajdująca się na terenie powódki to sieć dystrybucyjna wykorzystywana na potrzeby budynków spółdzielni mieszkaniowej. Inwestorem pobudowania sieci gazowej byli zarówno (...) S.A. w W., Oddział: (...) Zakład (...) w P., oraz powódka, S. w Ś..

Na podstawie aktu notarialnego z dnia 31 grudnia 2002r. (...) spółka akcyjna w W. przeniosła na rzecz (...) spółki z o. o. w P. wkład niepieniężny w postaci składników majątkowych, stanowiących zorganizowane części przedsiębiorstwa (...) spółki akcyjnej w W. w rozumieniu art. 55(1) kc, na które składają się oddziały spółki pod nazwą: O. (...)w K., O. (...) w K., Oddział (...) w O. (...) w S.. Wydanie całego wkładu niepieniężnego w postaci składników majątkowych miało nastąpić 1 stycznia 2003r. na podstawie sporządzonego przez strony umowy protokołu zdawczo odbiorczego.

Pozwana w okresie od 1 października 2008 r. do 31 sierpnia 2014 r. korzystała z powyższych nieruchomości, na których znajdowały się sieci gazowe stanowiące wówczas jej własność. Strona pozwana nie posiadała w tym okresie tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości stanowiących własność powódki bądź będących w jej użytkowaniu wieczystym. Za powyższy okres pozwana nie uiściła na rzecz powódki żadnych opłat. Pozwana w powyższym okresie eksploatowała ww. urządzenia, a także pobierała od indywidualnych odbiorców opłaty za dostarczany za pomocą tych urządzeń gaz.

Łączna powierzchnia nieruchomości, zajmowanych przez sieci gazowe pozwanej w okresie od 1.10.2008r. do 31.08.2014r. wynosiła 8.288 m ², przy przyjęciu, że w przypadku gazociągów wybudowanych do 12 grudnia 2001 roku, szerokość strefy kontrolowanej wynosi 3m, a strefy eksploatacyjnej 1m, natomiast w przypadku wybudowania po tej dacie, należy dla obu stref przyjąć szerokość 1m. (...) kontrolowana stanowi obszar niezbędny do prowadzenia przez pozwaną prawidłowej eksploatacji i naprawy wszelkich możliwych awarii sieci. Na jej szerokość miał wpływ fakt, że sieci gazowe, których dotyczy niniejsza sprawa zostały pobudowane przed 2001r. Pozwana korzystała w okresie objętym żądaniem pozwu z nieruchomości powódki z pasa gruntu, przed który przebiega sieć gazowa o szerokości 3 metrów (strefa kontrolowana).

Wartość bezumownego korzystania z nieruchomości powódki za okres od 12.10.2008r. do 31.08.2014r., przy uwzględnieniu szerokości strefy kontrolowanej wynoszącej 3m położonych zarówno w Ś. jak i w K. łącznie 291.061 zł (zwaloryzowana 312.958 zł).

(...) spółka z o. o. w P. została przejęta przez (...) spółkę z o. o. w W. w trybie art. 492 par. 1 pkt 1 ksh.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał , że roszczenie zasługiwało co do zasady na uwzględnienie jednak nie w wysokości żądanej pozwem.

Sąd nie podzielił zarzutu pozwanej, że powództwo narusza zasady współżycia społecznego. Sąd nie dopatrzył się naruszenia jakichkolwiek zasad, bowiem powódka wytaczając niniejsze powództwo realizuje jedynie przysługujące jej uprawnienia wynikające z prawa własności (użytkowania wieczystego) w sposób najmniej dolegliwy dla pozwanej i mieszkańców osiedli i nie można stwierdzić, by czyniła ze swego prawa podmiotowego użytek w sposób sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Przytoczyć w tym miejscu należy także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 września 2005r. (sygn. I ACa 1045/04, R. (...)), zgodnie z którym „to nie właściciel nadużywa prawa domagając się usunięcia urządzeń energetycznych z działki, ale Z. (...) który od lat nie płaci za korzystanie z gruntu."

Dalej sąd uznał , że, pozwana jako podmiot korzystający z nieruchomości powódki w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu, nie posiadała żadnego tytułu prawnego do korzystania z tych nieruchomośc.

Sąd powołał art. 7 k.c. w którym ustawodawca ustanowił domniemanie dobrej wiary i stwierdził w związku z tym, że , to na stronie powodowej spoczywał ciężar obalenia tego domniemania. Sąd w niniejszej sprawie ustalił, że to ani pozwana, ani jej poprzednik prawny nie posadowili urządzeń do przesyłu na gruntach, do których obecnie przysługuje powódce prawo własności lub użytkowania wieczystego. Strona powodowa nie wykazała, by przy przekazywaniu sieci czyniono poprzednikowi prawnemu pozwanej jakiekolwiek zastrzeżenia co do uregulowania prawa do korzystania z gruntu w celu eksploatacji i konserwacji urządzeń.

Powódka po raz pierwszy zakwestionowała prawo pozwanej do nieodpłatnego korzystania z nieruchomości, dopiero w wezwaniu do zapłaty z dnia 7 marca 2011r., doręczonym pozwanej 14 marca 2011r. (k. 1820-1822 akt). Tym samym, dopiero od tego czasu ( 14.03.2011r.) pozwana stała się posiadaczem w zakresie służebności w złej wierze. Do tego momentu, pozwana pozostawała w dobrej wierze i powodowi nie należy się wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności.

Sąd zasądził zatem od pozwanej na rzecz powódki wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu, za okres od kwietnia 2011r. do sierpnia 2014r. (tj. 41 miesięcy), tj. łącznie kwotę 168.100 zł (punkt I wyroku).

Powyższa kwota została ustalona w oparciu o opinie obu biegłych sporządzających opinie w niniejszej sprawie. Sąd uznał za zasadne przyjęcie dla wyliczenia kwoty wynagrodzenia pasa gruntu o szerokości odpowiednio 3 bądź 1 metra odpowiadającego strefie kontrolowanej ( w zależności od daty wybudowania lub modernizacji sieci), uznając go za powierzchnię niezbędną w celu prowadzenia przez pozwaną prawidłowej eksploatacji i naprawy wszelkich możliwych awarii sieci gazowej pozwanej. Zgodnie bowiem z treścią rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać sieci, szerokość strefy kontrolowanej dla gazociągów niskiego i średniego ciśnienia, wybudowanych po 12 grudnia 2001r., jest stała i wynosi 1 metr, natomiast wybudowanych przed tą datą wynosiła 3 metry. Jest to również odległość minimalna od obiektów terenowych (od budynków mieszkalnych). Bezsporna była w niniejszej sprawie między stronami przyjęta do obliczeń długość sieci gazowych ustalona przez biegłego geodetę. Sąd zasądził na rzecz powódki wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez pozwaną z nieruchomości stanowiących własność powódki bądź będących w jej użytkowaniu wieczystym w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu w wysokości ustalonej przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego J. W.. Sąd uznał tę opinię za rzetelną, przekonywującą i przydatna do rozpoznania niniejszej sprawy. Zgodnie z wnioskiem powódki Sąd zasądził na jej rzecz kwotę wynagrodzenia zwaloryzowanego na koniec 2014 roku. Konsekwencją powyższego było zasądzenie ustawowych odsetek od kwoty 20.500 zł ( wynagrodzenie za okres od kwietnia do sierpnia 2011r.) od daty zawezwania pozwanej do próby ugodowej oraz od kwoty 147.600 zł ( wynagrodzenie za okres od września 2011r. do sierpnia 2014r.) od 30 września 2014r.( wezwanie do zapłaty z dnia 22 września 2014r. przewidywało termin 3 dni na zapłatę od daty otrzymania wezwania, które nastąpiło 26 września 2014r).

W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo uznając je za niezasadne, albowiem dotyczyło ono kwoty przewyższającej wartość należnego powódce wynagrodzenia, jak również okresu, w którym pozwana pozostawała w dobrej wierze. (punkt II wyroku).

O kosztach Sąd orzekł na zasadzie art. 98 kpc, rozdzielając je stosunkowo i obciążając nimi stronę powodową w 92%, a pozwaną w 8 %. Szczegółowe rozliczenie tych kosztów Sąd, działając na podstawie art. 108 § 1 k.p.c., pozostawił referendarzowi sądowemu, przy ustaleniu wynagrodzenia dla pełnomocników stron w wysokości stawki minimalnej (punkt III wyroku).

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana która zaskarżyła orzeczenie w części tj. co do punktu I wyroku, uwzględniającej powództwo w zakresie żądania ponad kwotę 34 853,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi:

1.  od kwoty 2 295,37 zł od 23.09.2011 r.

2.  od kwoty 34 853,11 zł od 30.09.2014 r.

Skarżąca zarzuciła:

I. Naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia tj.:

1)  art. 233 § 1 KPC poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego tj.:

- opinii biegłego z zakresu (...) T. J. (1) z dnia 07,08.2016r. poprzez jej nieuwzględnienie w zakresie ustalenia przez biegłego szerokości pasa eksploatacyjnego i z tych przyczyn pominięcie jej jako podstawy do poczynienia istotnych dla sprawy ustaleń faktycznych, co w efekcie doprowadziło do przyjęcia w postanowieniu z dnia 3.02.2017r., że biegły z dziedziny szacowania nieruchomości ma obliczyć odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. (Dz.U. 2013 poz, 640) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie tj. że dla gazociągów wybudowanych po 12.12.2001r. należy przyjąć szerokość pasa dla tych gazociągów wynoszącą Im, a dla wybudowanych przed tą datą 3m, podczas gdy zgodnie z opinią biegłego z zakresu gazownictwa, sporządzona zgodnie z najlepszą wiedza doświadczeniem oraz niezbędnymi danymi przedstawiono przesłanki określające wymogi uzasadniające wyznaczenie pasa o szerokości 1 metra służącego do prawidłowej eksploatacji wszystkich gazociągów niskiego i

średniego ciśnienia przechodzących przez nieruchomości powoda.

2)  art. 233 § 1 KPC w z w. z art. 278 § 1 KPC, poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego opinii tj. biegłego rzeczoznawcy majątkowego J.

W. i podjęcie przez Sąd merytorycznego rozstrzygnięcia w oparciu o ww. opinie, która zawierała błędne podstawy obliczenia szerokości pasa eksploatacyjnego korzystając z przepisów Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie, podczas gdy ww, biegły błędnie wyliczył wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości powoda

biorąc pod uwagę strefę kontrolowaną wynoszącej 3m dla gazociągów

wybudowanych przed, 12.12.2010 r., a nie na podstawie pasa eksploatacyjnego

wynoszącego 1m i przyjętego przez biegłego z zakresu gazownictwa T.

(...),

3)  art. 233 § 1 KPC w zw. z art. 278 § 1 KPC, poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego J. W. i podjęcie przez Sąd merytorycznego rozstrzygnięcia w oparciu o ww, opinie, która zawierała błędne wyliczeni współczynnika k na poziomie 0.2 podczas, gdy biegły z dziedziny gazownictwa ustalił, iż współczynnik ten powinien wynosić 0.1.

II. Obraza przepisów prawa materialnego tj.:

1)  § 1 ust. l w zw. z § 30 ust.2 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. (Dz.U. 2013 poz. 640) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie poprzez ich błędne zastosowanie i niezasadne uznanie, iż dla gazociągów wybudowanych przed 12.12.2001r. należy przyjąć strefę kontrolowaną 3m (na podstawie § 30 ust,2 rozporządzenia) podczas, gdy biegły T. J. (1) w swojej opinii wyraźnie rozgraniczył, iż strefa kontrolowana gazociągu nie jest tożsama i nie pokrywa się ze strefą eksploatacyjną, która to strefa na podstawie § 1 ust.l w/w rozporządzenia jest wystarczająca do korzystania przez pozwaną z urządzeń przesyłowych niezależnie od tego kiedy dany gazociąg został wybudowany i powinna wynosi 1 m.

Wskazując na powyższe pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz powoda od pozwanej (...) sp. z o.o. kwoty 34 853,11 z! tytułem bezumownego korzystania z nieruchomości, przyjmując, iż szerokość pasa eksploatacyjnego dla wszystkich gazociągów niskiego i średniego ciśnienia znajdujących się na nieruchomościach powoda wynosi 1 m po 0,5 m licząc od osi gazociągu w każdą stronę ;

ewentualnie o:

uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

ponadto skarżąca wniosła o zasadzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Powódka wniosła o:

1.  Oddalenie apelacji w całości ;

2.  Zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania odwoławczego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych .

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Skarżąca zarzuciła zarówno naruszenie przepisów prawa procesowego jak i materialnego.

W pierwszej kolejności oceny wymagały zarzuty dotyczące błędnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie oraz dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych.

Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena sędziowska nie może mieć jednak charakteru dowolnego. Przepis art. 233 § 1 k.p.c., którego naruszenie zarzuca Sądowi pozwana, przy uwzględnieniu treści art. 328 § 2 k.p.c., nakłada na sąd orzekający obowiązki: po pierwsze - wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, po drugie - uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, po trzecie - skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, po czwarte - wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej - wyższej instancji i skarżącemu - na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny bądź też jego zdyskwalifikowanie, po piąte - przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności. Ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Ustalenia faktyczne dokonane na podstawie tak ocenionych dowodów nie mogą wykazywać błędów tak faktycznych, tzn. nie mogą być sprzeczne z treścią dowodów, jak i logicznych - błędności rozumowania i wnioskowania.

Dokonując oceny ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji, Sąd Apelacyjny uznał, iż art. 233 § 1 k.p.c. nie został naruszony.

Istotnym dla sprawy ustaleniem jest to, że pas gruntu o szerokości 3 metrów odpowiadający strefie kontrolowanej, stanowi powierzchnię niezbędną w celu prowadzenia przez pozwaną prawidłowej eksploatacji i naprawy wszelkich możliwych awarii sieci gazowej. Jest to również odległość minimalna od obiektów terenowych (od budynków mieszkalnych).

Pozwana zarzuciła, że ustalenie to jest sprzeczne z opinią biegłego z zakresu gazownictwa T. J. (2).

Biegły wskazał, że eksploatacja gazociągu wymaga korzystania z terenu, na którym zabudowany jest rurociąg celem wykonania czynności określonej w procedurze eksploatacji sieci gazowej dystrybucyjnej.

Prawidłowa eksploatacja sieci gazowej zgodnie z „Procedurą zarządzania eksploatacji sieci gazowej dystrybucyjnej (...) Spółki (...), i instrukcją eksploatacji (...)” wymaga: kontroli okresowej polegającej na przejściu w pasie eksploatacyjnym nad gazociągiem i dokonaniu oględzin zagospodarowania strefy kontrolowanej; prac wykonywanych w sąsiedztwie gazociągu; sprawdzaniu uzgodnień wydanych przy zgodzie na realizowanie prac w sąsiedztwie gazociągu; kontroli terenu, armatury, osprzętu i oznakowania.

Jak także stwierdził biegły, gazociągi pozwanej z uwagi na swoje parametry zaliczane są do II kategorii zagrożenia gazowego, co wymusza kontrole raz na 6 m-cy i kontrole obecności gazu w gruncie nad gazociągiem raz na 2 lata.

Dla wykonania w/w czynności (...) korzysta z pasa eksploatacyjnego o szerokości 1 m – taką szerokość określił właściciel infrastruktury w „Procedurze systemu zarządzania – eksploatacja sieci gazowej dystrybucyjnej (załącznik nr. 5).

W ocenie biegłego, do wykonania czynności związanych z eksploatacją sieci 1 m jest wystarczający.

Sąd Apelacyjny uznając co do zasady, że w/w opinia stanowi pełnowartościowy materiał dowodowy nie podzielił konkluzji biegłego i w tym zakresie podziela stanowisko Sądu I Instancji.

Zauważyć choćby należy, że skorzystanie z pasa gruntu odpowiadającego strefie kontrolowanej jest konieczne dla dokonania oględzin jej zagospodarowania, zgodnie z powyżej wskazaną Procedurą zarządzenia (…).

Ponadto, opinia biegłego na co zwrócono uwagę na wstępie podlega ocenie w całokształcie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Zeznający w sprawie świadek – D. K. pracownik pozwanej – kierownik rejonu dystrybucji gazu K. – Ś. zeznał , że w roku 2013 były wykonywane na terenie gazociągu prace modernizacyjne . Polegały one na wymianie starego rurociągu i założenie nowego . Średnia szerokość zajmowana w czasie prowadzonych prac to 1 m Koparka ma szerokość 1.5 m , maksymalnie w czasie prac mogło być zajęte 2 m . Pracownicy wykonujący prace poruszają się poza obszarem 1-2 m. . Szerokość pasa z którego my korzystamy nie przekracza maksymalnie dwóch metrów , a średnio wynosi 1 m. ( k. 1324 )

Wobec powyższego, zasadnie Sąd I instancji przyjął, iż pas gruntu o szerokości 3 metrów odpowiadający strefie kontrolowanej, stanowi powierzchnię niezbędną w celu prowadzenia przez pozwaną prawidłowej eksploatacji i naprawy wszelkich możliwych awarii sieci gazowej.

Doda należy , że identyczny pogląd został wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu – na tle tożsamego stanu faktycznego – w sprawie o sygn. Akt I ACa 948/17.

Również nieuzasadniony był zarzut dotyczący przyjęcia przez Sąd współczynnika współkorzystania na poziomie 0,2 a nie 0,1.

W tym zakresie sąd okręgowy oparł się na opinii biegłego J. W. , a nie biegłego T. J. (1).

Biegły J. uzasadniając przyjęcie współczynnika na poziomie 0,1 wskazał , że rurociąg znajduje się pod ziemią i z związku z tym jego położenie w minimalnym stopniu ogranicza powoda w korzystaniu z nieruchomości. Natomiast biegły J. W. określając ten współczynnik na poziomie 0,2 wziął pod uwagę :

- rodzaj urządzeń infrastruktury technicznej – podziemne sieci gazowe niskiego i średniego ciśnienia ;

- funkcję jaką spełniają przedmiotowe sieci gazowe( głównie dystrybucja paliwa gazowego do budynków będących w zasobach powodowej spółdzielni mieszkaniowej )

- przebieg sieci gazowych ( głównie w pasach drogowych lub przez działki już zabudowane i nie przeznaczone do dalszej zabudowy)

- występuje swego rodzaju konieczność zajęcia części terenu przez sieci gazowe przyłączeniowe gdyż właściciel nieruchomości i tak musi zadbać o dostawę gazu dla celów użytkowych mieszkańców.

Przyjmuje się , że współczynnik „k” utożsamia stopień korzystania z nieruchomości w pasie służebności przesyłu przez przedsiębiorstwo przesyłowe , a jego zakres mieści się w przedziale od 0 – 1 .

Określenie wielkości współczynnika „k” następuje przy uwzględnieniu :

- rodzaju nieruchomości ;

- rodzaju urządzenia przesyłowego ;

- sposobu lokalizacji urządzenia na nieruchomości ;

- powierzchni pasa służebności ( korzystania ) ;

- sposobu i częstotliwości korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe w pasie służebności przesyłu ( korzystania ).

Sąd Apelacyjny przede wszystkim podziela stanowisko zawarte w odpowiedzi na apelację , że biegłym który posiada odpowiednie kwalifikacje do jego określenia jest tylko i wyłącznie rzeczoznawca majątkowy, który w ramach swojej opinii dokonując wyceny musi ustalić przedmiotowy współczynnik dla ustalenia prawidłowych wartości rynkowych wycenianej nieruchomości. Biegły T. J. (1) jest biegłym z dziedziny gazownictwa, a więc bezspornie nie posiada on wiedzy specjalistycznej w zakresie ustalenia współczynnika współkorzystania z nieruchomości.

Jak wyżej wskazano współczynnik ten mieści się w granicach od 0 – 1 , a więc przyjęcie współczynnika w tej sprawie na poziomie 0,2 , przy uwzględnieniu wszystkich wskazanych czynników było uzasadnione.

Niezasadny był również zarzut naruszenia prawa materialnego.

Skarżący zarzucił obrazę § 1 ust .l w zw. z § 30 ust.2 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. (Dz.U. 2013 poz. 640) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie poprzez ich błędne zastosowanie i niezasadne uznanie, iż dla gazociągów wybudowanych przed 12.12.2001r. należy przyjąć strefę kontrolowaną 3m (na podstawie § 30 ust,2 rozporządzenia).

Pojęcie „strefy kontrolowanej” znalazło się po raz pierwszy w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 30 lipca 2001 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe. § 89 rozporządzenia stanowił jednak, że jego przepisów nie stosuje się do gazociągów, stacji gazowych, punktów redukcyjnych, tłoczni i magazynów gazu wybudowanych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia i dla których przed tym dniem wydano pozwolenie na budowę.

Kolejne rozporządzenie Ministra Gospodarki z 26 kwietnia 2013 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz. U. z dnia 4 czerwca 2013 r.) w § 2 pkt 30 stanowi, że strefa kontrolowana to obszar wyznaczony po obu stronach osi gazociągu, którego linia środkowa pokrywa się z osią gazociągu, w którym przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się transportem gazu ziemnego podejmuje czynności w celu zapobieżenia działalności mogącej mieć negatywny wpływ na trwałość i prawidłowe użytkowanie gazociągu.

Ograniczenia, jakie wiążą się z ustanowieniem strefy kontrolowanej zostały określone w § 10 rozporządzenia z 26 kwietnia 2013 roku, z którego wynika, że w strefach kontrolowanych nie należy wznosić obiektów budowlanych, urządzać stałych składów i magazynów oraz podejmować działań mogących spowodować uszkodzenia gazociągu podczas jego użytkowania. Nie mogą w nich rosnąć drzewa w odległości mniejszej niż 2,0 m i 3,0 m od gazociągów, a wszelkie prace w strefach kontrolowanych mogą być prowadzone tylko po wcześniejszym uzgodnieniu sposobu ich wykonania z właściwym operatorem sieci gazowej (…).

Ustalenie strefy kontrolowanej wiąże się nie tylko z nałożeniem na właściciela nieruchomości, przez którą przebiega sieć gazowa określonych obowiązków, ale także z ich nałożeniem na przedsiębiorcę, który korzysta z sieci. Obowiązki nałożone na oba te podmioty służą nie tylko zapewnieniu utrzymania sieci gazowej we właściwym stanie technicznym, co ich właścicielowi pozwala na wykonywanie zadań gospodarczych, ale i zagwarantowaniu bezpiecznego korzystania z nieruchomości, przez którą sieć przebiega i z nieruchomości sąsiednich. Jej ustanowienie nie chroni zatem wyłącznie interesów przedsiębiorcy będącego właścicielem urządzeń przesyłowych, chociaż to na nim spoczywa obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa eksploatacji sieci gazowej. Istnienie strefy kontrolowanej musi być respektowane przez organy administracji przy wykonywaniu zadań z zakresu planowania przestrzennego, budownictwa, ochrony środowiska i innych, w tym także wtedy, gdy orzekają w sprawach indywidualnych z tego zakresu stosunków. Z istnienia strefy kontrolowanej wynikają także liczne ograniczenia dla właścicieli nieruchomości nią objętych, gdy chodzi o sposób korzystania z tych nieruchomości.

Zaznaczyć należy, że pomimo, iż pojęcie „strefy kontrolowanej” wprowadzone zostało rozporządzeniem z 2001 roku, to ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości w związku z budową na niej sieci gazowniczej przewidywały już akty prawne obowiązujące w okresie budowy sieci, której dotyczy powództwo oraz w okresie późniejszym.

Zgodnie z § 5 Rozporządzenia Ministra Przemysłu z 24 czerwca 1989 roku w sprawach warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. z dnia 26 lipca 1989 r.) minimalne odległości sieci gazowej od obiektów terenowych określa załącznik do rozporządzenia (ust. 1). Minimalne odległości sieci gazowej, o których mowa w ust. 1, mają odpowiednie zastosowanie przy ustalaniu odległości projektowanych obiektów terenowych w stosunku do istniejących gazociągów i stacji gazowych (ust. 2).

Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z 14 listopada 1995 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. z dnia 7 grudnia 1995 r.) w § 6 stanowiło z kolei, że odległości podstawowe gazociągów od obiektów terenowych, zwane dalej "odległościami podstawowymi", określają załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia (ust. 1). Odległości podstawowe określone w załączniku nr 1 pod lp. 1, 2, 5 i 6 mogą być zmniejszone do 25% przy zastosowaniu na gazociągu rury ochronnej. Odległość wylotu rury ochronnej od obiektu terenowego powinna być zgodna z podstawowymi odległościami określonymi w tym załączniku; odległość podstawowa i zmniejszona powinna być liczona od zewnętrznej ścianki gazociągu lub rury ochronnej (ust. 2). Wymagania dotyczące odległości podstawowych stosuje się do ustalania odległości projektowanych obiektów budowlanych w stosunku do istniejących gazociągów oraz do projektowanych gazociągów w stosunku do istniejących obiektów budowlanych (ust. 3).

Jest oczywiste, że wraz z postępem technicznym nowe urządzenia są bezpieczniejsze i pozwalają na zmniejszenie stref ochronnych, stąd można wnosić, iż szerokość określonej rozporządzeniem z 2001 roku strefy kontrolowanej to 1m. Sieci starsze, budowane na podstawie pozwoleń wydanych przed 12 grudnia 2001 roku, nadal jednak wymagały zachowania stref wskazanych w dotychczasowych przepisach. Sytuacja uległa zmianie dopiero z momentem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Gospodarki z 26 kwietnia 2013 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie, w którym ujednolicono strefy kontrolowane, rozróżniając sieci wybudowane przed 12 grudnia 2001 roku lub dla których przed tym dniem wydano pozwolenie na budowę, sieci wybudowane w okresie od 12 grudnia 2001 roku do dnia wejścia w życie rozporządzenia lub dla których w tym okresie wydano pozwolenie na budowę oraz sieci wybudowane na podstawie pozwoleń wydanych po wejściu w życie rozporządzenia z 26 kwietnia 2013 roku. Z treści tego rozporządzenia wynika założenie, że szerokość stref ochronnych nadal jest zależna od momentu uzyskania pozwolenia na budowę i czasu budowy (podobnie Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 28 stycznia 2015 roku w sprawie I ACa 921/14).

Reasumując, już istniejące reguluje sprzed 2001 roku przewidywały ograniczenia dla właścicieli nieruchomości w sposobie korzystania z niej w związku z budową gazociągu. Obowiązujące obecnie rozporządzenie z 2013 roku wprost ustanawia dla nieruchomości jak ta będąca przedmiotem sporu i gazociągu wybudowanego przed 2001 rokiem strefę kontrolowaną o szerokości 3 m.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że pozwana dla prawidłowej eksploatacji gazociągu znajdującego się na nieruchomościach powódki wykorzystuje przestrzeń wokół gazociągu na szerokości przekraczającej 1 m , a więc dla jej korzystania z tej sieci konieczne są 3 m , a nie 1 m.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny apelację jako nieuzasadnioną oddalił na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie Art. 98 k.p.c. art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 w zw. Z § 10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz U z 2018 r poz. 265 )

Piotr Górecki Ryszard Marchwicki Małgorzata Kaźmierczak