Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 grudnia 2020r.

Powód (...) Bank S.A. we W. w pozwie wniesionym w dniu 29 lipca 2019r. elektronicznym postępowaniu upominawczym domagał się od pozwanej W. W. kwoty 43.937,77 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty od kwoty 3.701,54 zł i odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 25 lipca 2019r. do dnia zapłaty od kwoty 40.198,63 zł.

Na uzasadnienie żądania powód podał, że strony zawarły w dniu 13 lipca 2017r. umowę pożyczki. W związku z rażącym naruszeniem przez pozwaną warunków umowy, Bank wypowiedział umowę. Po upływie okresu wypowiedzenia w dniu 21 maja 2019r. całe zadłużenie zostało postawione w stan natychmiastowej wymagalności. Pozwana nie spłaciła całości zobowiązania wynikającego z umowy. Na kwotę objętą pozwem składa się: 40.198,63 zł tytułem kapitału, 3701,54 zł tytułem odsetek umownych i karnych wyliczonych na dzień sporządzenia pozwu, 37,60 zł tytułem opłaty za pakiet usług bankowych w wysokości 4,70 zł miesięcznie za okres obowiązywania umowy.

Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie przekazał sprawę tut. Sądowi po wniesieniu przez pozwaną sprzeciwu od nakazu zapłaty.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał swoje stanowisko, podając, że roszczenie stało się w całości wymagalne po upływie terminu wypowiedzenia umowy. Powód przedłożył „oddruk” wypowiedzenia gdyż oryginał wysłał do pozwanej oraz wskazał, że kopia przedłożonej listy nadawczej potwierdza nadanie przesyłki, oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zostało wysłane bez zwrotnego potwierdzenia odbioru. Wypowiedzenie zostało złożone z dniem 21 maja 2019r., tym samym umowa została wypowiedziana zgodnie z zapisami zawartymi w pkt III umowy.

Pozwana, reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu, w piśmie z dnia 15 maja 2020r. wniosła o oddalenie powództwa i przyznanie pełnomocnikowi z urzędu kosztów pomocy prawnej, które nie zostały opłacone. Na wypadek nieuwzględnienia jej zarzutów wniosła o rozłożenie należności na raty w kwotach po 200 zł miesięcznie oraz nieobciążanie pozwanej kosztami procesu. Pozwana zarzuciła brak legitymacji czynnej powoda, brak wymagalności roszczenia z powodu nieskutecznego złożenia przez powoda oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Zarzuciła też, że klauzule umowne w zakresie prowizji, składek na ubezpieczenie i assistance są niedozwolone. Pismo dot. wypowiedzenia umowy nie zostało podpisane przez żadną osobę, nie ma tam też żadnych danych osób, które miałyby działać w imieniu banku, nie przedłożono pełnomocnictw do składania oświadczeń w imieniu banku. Zarzuciła też, że nie otrzymała ww. pisma. Ponadto pozwana zakwestionowała fakt spełnienia przez powoda zobowiązania wynikającego z umowy w postaci przekazania jakiejkolwiek kwoty kredytu zgodnie z dyspozycją kredytobiorcy opisaną w ust. I.2 umowy. W szczególności powód nie wykazał aby pozwana podała powodowi na jaki rachunek ubezpieczycieli ma zostać przekazana składka z tytułu ubezpieczenia na życie i assistance i o jaką w ogóle umowę chodzi oraz aby powód dokonał dyspozycji wypłaty zgodnie z jej wolą, w umowie o kredyt nie ma choćby nazwy towarzystwa ubezpieczeniowego, brak też potwierdzeń przekazania pozostałych kwot zgodnie z dyspozycją pozwanej. Pozwana zaprzeczyła by miała zawrzeć bliżej nieokreśloną umowę ubezpieczenia na życie, której koszt wynosiłby 14.749,16 zł oraz umowę ubezpieczenia assistance. Zarzuciła, że powód nie dołączył dokumentów potwierdzających zawarcie tych umów przez pozwaną, mimo tego pobrał ww. kwoty. Powyższe zastrzeżenia powodują zdaniem pozwanej również to, że umowa zawiera klauzule abuzywne w rozumieniu art. 385.1 k.c. Podobnie abuzywny charakter mają postanowienia dotyczące prowizji banku w wysokości 6.450,89 zł, w umowie nie zostało wskazane z jakimi czynnościami wiąże się prowizja oraz jak została wyliczona. Pozwana powołała się również na swoją trudną sytuację zdrowotną oraz życiową.

Powód w odpowiedzi zawartej w piśmie z 15 czerwca 2020r. podał, że niezasadne są zarzuty pozwanej dotyczące braku podpisów pod pismami banku, gdyż oświadczenie woli może zostać złożone także w postaci elektronicznej, ustawa ani umowa łącząca strony nie zastrzega dla wypowiedzenia umowy żadnej formy. Z uwagi na to, że umowa kredytu została zawarta na piśmie, jej wypowiedzenie również powinno być stwierdzone pismem. Fakt niepodpisania dokumentu nie czyni nieskutecznym oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Istotne jest, że zostało ono stwierdzone pismem. Odnosząc się do zarzutu niewykonania umowy powód stwierdził, że pozwana przystąpiła do realizacji umowy, co świadczy o istnieniu wierzytelności. Odnosząc się do kwestii ubezpieczenia powód wskazał, że kwestia ubezpieczenia wynika bezpośrednio z umowy. Wysokość składki została wyliczona z uwzględnieniem rodzaju ubezpieczenia, wysokości kapitału i okresu kredytowania. Stawka została ustalona na kwotę: 14.749,16 zł (...) S. (...) L. (...), nr polisy (...), 342 zł Pomoc na Zawołanie wariant II, nr polisy (...). Istniała też możliwość rezygnacji z ubezpieczenia, pozwana nie złożyła jednak takiego wniosku. Rozliczenie ubezpieczenia przekazywane jest na rzecz Towarzystwa (...) przelewem zbiorczym. Powód zakwestionował również zarzuty pozwanej co do abuzywnego charakteru postanowień dotyczących prowizji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 lipca 2017r. powód (...) Bank S.A. we W. i pozwana W. W. zawarli umowę o kredyt konsolidacyjny i o świadczenie usług bankowości elektronicznej nr (...). W umowie wskazano, że bank udziela pozwanej kredytu w wysokości 49.660,46 zł, na którą składa się: 3.900 zł na cele konsumpcyjne, 15.143,31 zł – środki przeznaczone na spłatę zobowiązań finansowych wobec banku, 9.067 zł – środki przeznaczone na spłatę zobowiązań finansowych kredytobiorcy wobec innych instytucji finansowych, 14.749,16 zł - środki przeznaczone na sfinansowanie składki z tytułu ubezpieczenia na życie, 6.450,89 zł - środki przeznaczone na sfinansowanie prowizji banku, środki przeznaczone na sfinansowanie składki z tytułu ubezpieczenia assistance – 342 zł, środki przeznaczone na sfinansowanie opłaty za wybrany przez kredytobiorcę sposób przekazania środków przeznaczonych na cele konsumpcyjne – 8,10 zł. Środki te miały być wypłacone:

- na cele konsumpcyjne w kasie Oddziału banku,

- na spłatę zobowiązań finansowych wobec banku z umowy nr (...) na jej rachunek,

- na spłatę zobowiązań finansowych wobec innych instytucji finansowych – umów nr (...) z (...) (...) Bank na wskazany rachunek w tym banku,

- na sfinansowanie składek na ubezpieczenie – na rachunki ubezpieczycieli,

- na sfinansowanie prowizji banku i opłaty – na wewnętrzne rozliczeniowe rachunki banku.

We wniosku o udzielenie kredytu konsolidacyjnego pozwana wniosła o udzielenie kredytu m.in. na spłatę zobowiązań wobec powodowego banku oraz (...) (...) Bank (wskazując numery umów, z których te zobowiązania wynikały) a ponadto na sfinansowanie składek na ubezpieczenie.

Oprocentowanie kredytu wynosiło 9,99 % w stosunku rocznym, lecz nie więcej niż odsetki maksymalne. Pozwana zobowiązała się do spłaty kredytu w 60 ratach począwszy od sierpnia 2017r. do 24 każdego miesiąca, pierwszych 59 rat po 1.062,79 zł, ostatnia rata w kwocie 1.062,56 zł, z możliwością korekty wynikającej z ewentualnej zmiany wysokości odsetek maksymalnych. Ostateczny termin spłaty ustalono na 24 lipca 2022r. Ustalono, że w przypadku nieuregulowania w terminach określonych w umowie dwóch pełnych rat kredytu bank może wypowiedzieć umowę po uprzednim wezwaniu kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie ustalonym przez bank, nie krótszym niż 14 dni roboczych od daty otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy, termin wypowiedzenia umowy wynosi 30 dni.

(dowód: umowa kredytu, k. 39-41, wniosek o udzielenie kredytu, k. 78, kwestionariusz personalny, k. 79, umowa ubezpieczenia assistance „Pomoc na zawołanie”, k. 80, umowa ubezpieczenia nr (...), k. 81)

Pozwana początkowo spłacała kredyt, zaprzestała spłat z powodu trudnej sytuacji związanej z chorobą męża, a następnie jego śmiercią i śmiercią syna. Pozwana ma również zobowiązania wobec innych instytucji kredytowych.

(dowód: zeznania pozwanej, k. 94, od 00:07:35 do 00:29:38)

Bank sporządzał skierowane do pozwanej informacje o braku wpłaty na rachunek umowy w dniu 31 lipca 2018r. i 31 października 2018r. Pismem z dnia 20 grudnia 2018r. wezwał pozwaną do zapłaty zaległości w kwocie 2.146,81 zł informując, że brak zapłaty może spowodować przekazanie przez bank zadłużenia współpracujących z nim firm windykacyjnych. W piśmie z 4.03.2019r. wezwano pozwaną do zapłaty w terminie 14 dni zadłużenia w kwocie 5.407,90 zł pod rygorem wypowiedzenia umowy.

(dowód: pisma, k.26, 27 i 29, 30)

Bank przedłożył do akt wydruk zaadresowanego do pozwanej pisma z daty 28 marca 2019r. zatytułowanego „oświadczenie o wypowiedzeniu umowy numer (...)”, na piśmie tym nie ma żadnych podpisów ani nawet danych osób, które to pismo miały podpisać (pismo, k. 22)

Pismo wysłano do pozwanej listem zwykłym (dowód: kopia książki nadawczej, k. 23-25)

Pismem z dnia 24 maja 2019r. powód zawiadomił pozwaną o skierowaniu sprawy do Zespołu Windykacji (...) w związku z brakiem spłaty zadłużenia. (dowód: pismo, k. 28)

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów przedłożonych przez powoda oraz zeznań pozwanej.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu (art. 75 ust. 1 ustawy).

Na stronie powodowej stosownie do art. 6 k.c. spoczywał ciężar wykazania okoliczności, z których wywodziła skutki prawne, a zatem Bank winien udowodnić swoje roszczenie zarówno co do zasady, jak i wysokości, w tym w szczególności okoliczność, że wypowiedzenie umowy kredytu było skuteczne.

W świetle dokumentów przedłożonych przez powoda oraz zeznań pozwanej, która podała, że początkowo spłacała kredyt, należy stwierdzić, że umowa została przez bank wykonana co najmniej w części.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje natomiast podstaw do przyjęcia, że wypowiedzenie umowy zostało dokonane skutecznie a co za tym idzie, że wierzytelność z tytułu zadłużenia w spłacie kredytu stała się wymagalna.

Oświadczenie w sprawie wypowiedzenia umowy nie zostało podpisane przez osoby, które w imieniu banku miały składać to oświadczenie, nie wskazano również żadnych danych tych osób. Autor pisma nie został też wskazany w treści wypowiedzenia, nie wiadomo zatem kto w imieniu banku składał to oświadczenie i czy był do tego umocowany. W toku postępowania bank mimo jednoznacznych zarzutów pozwanej, w ogóle tej kwestii nie wyjaśnił. Zaznaczenia wymaga, że takie dane (imiona i nazwiska pełnomocników banku) znajdują się na wszystkich pozostałych wydrukach pism skierowanych do pozwanej lecz nie na oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy.

Zgodnie z art. 77 § 2 k.c. do wypowiedzenia umowy zawartej w formie pisemnej wystarcza zachowanie formy dokumentowej. Forma dokumentowa, stosownie do art. art. 77 ² k.c. jest zachowana w przypadku złożenia oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Wypowiedzenie umowy w niniejszej sprawie nie spełnia tego wymogu, w jego treści nie wskazano imion i nazwisk pełnomocników banku składających to oświadczenie, ani też nie przedłożono żadnych pełnomocnictw.

Skoro nie wiadomo kto w imieniu banku złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy nie można uznać, że wypowiedzenie zostało w ogóle dokonane.

Sąd podziela przy tym pogląd, zgodnie z którym charakter prawny wypowiedzenia umowy kredytu, jego skutki oraz termin wypowiedzenia umowy sprzeciwiają się uznaniu pozwu za pismo, które może zastąpić wypowiedzenie umowy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 marca 2019 r., V ACa 609/18, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku 17 stycznia 2020 r., I ACa 205/19)

Nawet gdyby jednak uznać, że pozew może zastąpić wypowiedzenie umowy kredytu, to z uwagi na doniosłość skutków, oświadczenie takie winno jednoznacznie wynikać z treści pozwu. Tymczasem zarówno w pozwie jak i w toku całego postępowania powód konsekwentnie powołuje się na wypowiedzenie dokonane pismem z dnia 28 marca 2019r. Wnosząc pozew nie miał zatem woli wypowiedzenia umowy.

Skuteczność wypowiedzenia umowy kredytowej jest warunkiem zasadności zgłoszonego przez powoda żądania. Nieskuteczność wypowiedzenia powoduje natomiast brak wymagalności roszczenia powoda w jakimkolwiek zakresie. Zatem zbędne jest odnoszenie się do pozostałych zarzutów pozwanej, w szczególności dotyczących nieważności niektórych z postanowień umownych.

Z przytoczonych względów Sąd orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając od powoda na rzecz pozwanej wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu w wysokości 2.952 zł brutto na podstawie § 8 pkt 5 i § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

ZARZĄDZENIE

1.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda

2.  kal. 14 dni