Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 lipca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Barbara Bojakowska

po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2021 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty we W.

z udziałem Gminy W.

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji uczestnika postępowania Gminy W.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 9 kwietnia 2021 roku, sygn. akt I Ns 63/20

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie w całości i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Łasku, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą.

Sygn. akt I Ca 294/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Łasku, stwierdził, że spadek
po W. U., synu Z. i K. zmarłym 8 sierpnia
2017 roku w Ł., ostatnio stale zamieszkałym w W., na podstawie ustawy
z dobrodziejstwem inwentarza nabyła Gmina W. w całości oraz ustalił, że wszyscy zainteresowani ponoszą koszty niniejszego postępowania w zakresie dotychczas wydatkowanym.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski,
których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Spadkodawca W. U. zmarł 8 sierpnia 2017 roku w Ł.. Testamentu nie sporządził. Był rozwiedziony. Miał jedną córkę S. M.. S. M. odrzuciła spadek po ojcu 9 października 2017 roku. S. M. ma jedną małoletnią córkę N. M.. 10 maja 2018 roku S. M. uzyskała zgodę Sądu Rodzinnego
na odrzucenie spadku w imieniu jej córki N. M. po W. U.. 9 lipca 2018 roku S. M. odrzuciła spadek w imieniu N. M. po W. U.. Rodzice spadkodawcy W. U. zmarli przed nim. W. U. pozostawił brata K. U., który odrzucił spadek 9 stycznia 2020 roku. O powołaniu do spadku dowiedział się 20 grudnia 2019 roku z zawiadomienia
z sądu. K. U. ma córkę M. B., która odrzuciła spadek
po W. U. 15 stycznia 2020 roku oraz syna M. U. (1),
który odrzucił spadek po W. U. 15 stycznia 2020 roku. M. B. ma dwóch małoletnich synów J. B. i D. B.. 23 stycznia 2020 roku M. B. uzyskała zgodę Sądu Rodzinnego na odrzucenie spadku w imieniu jej synów J. B.
i D. B. po W. U.. 7 kwietnia 2020 roku M. B. odrzuciła spadek w imieniu J. B. i D. B. po W. U.. M. U. (1) ma jedną małoletnią córkę M. U. (2). 29 lipca 2020 roku M. U. (1) uzyskała zgodę Sądu Rodzinnego na odrzucenie spadku w imieniu jego córki M. U. (2)
po W. U.. 3 września 2020 roku M. U. (1) odrzucił spadek
w imieniu M. U. (2) po W. U.. Pomimo ogłoszenia inni krewni spadkodawcy W. U. nie zgłosili się.

Przed śmiercią W. U. nie był nigdzie zameldowany na pobyt stał ani czasowy. Przebywał w W..

Wnioskodawca Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty we W. był wierzycielem W. U..

Stan faktyczny ustalono na podstawach wskazanych w nawiasach.

Sąd powołał się na przepisy 922 k.c., art. 926 § 1 i 2 k.c., art. 1020 k.p.c.,
art. 935 k.c., art. 1023 § 2 k.p.c. i stwierdził, że skoro spadkodawca nie sporządził testamentu, a wszyscy znani krewni spadkodawcy spadek po nim odrzucili, orzeczono, że spadek
z dobrodziejstwem inwentarza nabyła Gmina W., gdzie spadkodawca ostatnio zamieszkiwał, orzekając o kosztach postępowania na podstawie art.520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia złożyła uczestniczka postępowania Gmina W., zarzucając naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności oparcie orzeczenia jedynie
na oświadczeniach spadkobierców ustawowych zmarłego W. U. złożonych do aktów notarialnych przy odrzuceniu spadku;

- art. 935 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz przekazanie do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała zasadna i skutkowała uchyleniem zaskarżonego postanowienia
w całości i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Podzielić bowiem podniesiony w zgłoszonym środku odwoławczym zarzut naruszenia prawa procesowego oraz materialnego, co spowodowało, że sąd ferując orzeczenie nie rozpoznał istoty sprawy.

Zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c. sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok/ postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nie rozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postepowania dowodowego.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi wówczas, gdy sąd pierwszej instancji nie odniósł się do tego, co było przedmiotem sprawy, lub gdy zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony, niezasadnie uznając, że konieczność taka nie zachodzi
ze względu na występowanie materialnoprawnych lub procesowych przesłanek, które unicestwiają roszczenie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r.,
II CKN 897/97, OSNC 1999, Nr 1, poz. 22, z dnia 13 marca 2014 r., I CZ 10/14 i z dnia
6 sierpnia 2014 r., I CZ 48/14, nie publ.).

Trafny jest zarzut strony apelującej, że Sąd Rejonowy naruszył art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, gdyż błędnie przyjęto jedynie na podstawie oświadczeń spadkobierców ustawowych zmarłego złożonego w aktach notarialnych dotyczących odrzuceniu spadku
(k. 64-64v.), że ostatnim miejscem zamieszkania zmarłego była miejscowość W..

Ponadto wypada zauważyć, że członkowie rodziny zmarłego nie utrzymywali
z nim kontaktów przed śmiercią, co również poddaje pod wątpliwość autentyczność oświadczeń zawartych w aktach notarialnych na temat ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Nadto córka spadkodawcy S. M. składając zapewnienie spadkowe na rozprawie w dniu 9 września 2020 r. oświadczyła, że nie wie, gdzie ojciec zamieszkiwał przed śmiercią ( d. zapewnienie k 36).

Z akt sprawy wynika również, że W. U. zmarł w Ł., zaś przed śmiercią nie był nigdzie zameldowany czasowo czy stale, a jedynie „przebywał”
w W.. Zgodnie z art. 25 k.c. miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której przebywa z zamiarem stałego pobytu. Z tego względu pojęcie miejsca „przebywania” a miejsca „zamieszkania” nie jest tożsamym pojęciem i nie można traktować ich zamiennie.

Na uwagę zasługuje również kwestia zupełnego pominięcia przez Sąd Rejonowy informacji zawartej w piśmie procesowym uczestnika postepowania (k. 47), z którego wynika, że spadkodawca nigdy nie był zameldowany na terenie Gminy W.
ani na stałe ani w sposób tymczasowy, nigdy nie płacił na terenie tej podatków czy opłat.

Powyższe również powoduje, że wielce wątpliwym pozostaje uznanie za miejsce „zamieszkania” zmarłego na terenie Gminy W..

Jak wynika z treści art. 935 k.c. w braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli jednak ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy nie da się ustalić, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Sąd Rejonowy wydając zaskarżone postanowienie nie ustalił w dostateczny sposób,
by Gmina W. była w sposób oczywisty spadkobiercą po W. U..

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd pierwszej instancji dokona szczegółowych własnych ustaleń, jakie są niezbędne dla oceny ustalenia, że spadkobiercą ustawowym
po zmarłym jest Gmina W., w szczególności przeprowadzi dowód z zeznań spadkobiercom ustawowych, którzy odrzucili spadek, na jakiej podstawie składali oświadczenia przy odrzuceniu spadku , że ostatnim miejscem zamieszkania są W.. Przy czym Sąd może odebrać ich oświadczenia w drodze zeznań na piśmie.

6

Dopiero w oparciu o przeprowadzenie pogłębionego postepowania dowodowego poczyni ustalenia faktyczne i wyda w sprawie rozstrzygnięcie, kto jest spadkobiercą ustawowym po W. U., przy czym, w zależności od poczynionych ustaleń, być może będzie wymagało wezwania do udział w sprawie w charakterze uczestnika postępowania jeszcze Skarbu Państwa.

Z tych względów Sąd Okręgowy na zasadzie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone orzeczenie i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania w celu przeprowadzenia czynności zgodnie ze wskazywani zaleceniami.

Na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy przekazał Sądowi Rejonowemu ponownie orzekającemu w sprawie rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego.