Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2021 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 września 2021 r. w P.

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

o r z e k a

I.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki J. S. kwotę 1 492,37 zł (jeden tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt dwa złote 37/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8.03.2021r. do dnia zapłaty.

II.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki J. S. kwotę 387 zł (trzysta osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za czas po upływie tygodnia od doręczenia wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 156/21 upr

UZASADNIENIE

J. S. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą P..com wytoczyła powództwo przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą we W. o zapłatę kwoty 1 492,37 złotych wraz z odsetkami skapitalizowanymi na dzień 8 marca 2021 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 3 stycznia 2020 roku doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego uszkodzony został samochód marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) stanowiący własność O. Z.. Odpowiedzialność cywilną sprawcy zdarzenia ponosi pozwana, która wystawiła dla pojazdu sprawcy polisę ubezpieczeniową.

Pozwana zaproponowała wynajem samochodu zastępczego, jednak na niekorzystnych warunkach, zatem poszkodowany wybrał ofertę powódki.

W związku z zaistniałą szkodą przez poszkodowanego został najęty samochód zastępczy marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Samochód został najęty w dniu 6 stycznia 2020 roku. Stawka dobowa najmu wynosiła 200 złotych oraz podatek VAT. Samochód zastępczy został oddany w dniu 18 stycznia 2020 roku, a więc po 8 dniach najmu.

Poszkodowany nie miał innego pojazdu, z którego mógłby korzystać w okresie naprawy uszkodzonego pojazdu, więc przyznanie odszkodowania za czas wynajmu jest uzasadnione.

W dniu 13 stycznia 2020 roku poszkodowany upoważnił powódkę do rozliczenia szkody komunikacyjnej. Powódka wystawiła fakturę VAT nr (...) za najem samochodu zastępczego, podstawienie i odbiór samochodu zastępczego na kwotę 2 410,80 złotych i w dniu 31 stycznia 2020 roku wystosowała do strony pozwanej prośbę o wypłatę odszkodowania w związku z fakturą.

Strona pozwana decyzją z dnia 2 marca 2020 roku uznała wszystkie dni najmu samochodu ze zweryfikowaną stawką dobową w wysokości 80 złotych brutto za dobę, oraz zweryfikowała stawkę zryczałtowanego kosztu podstawienia i odbioru pojazdu na łączną kwotę 160 złotych brutto. Tym samym pozwana dokonała przelewu na kwotę 1 000 złotych brutto.

Na podstawie umów cesji z 13 stycznia 2020 roku powódka nabyła od poszkodowanego wierzytelność przysługującą jej wobec strony pozwanej z tytułu zwrotu kosztów najmu samochodu zastępczego w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 3 stycznia 2020 roku.

Wskazała, że koszt usługi podstawienia czy też odbioru samochodu zastępczego z miejsca wskazanego przez poszkodowaną, to nie tylko koszt rzeczywiście poniesionych kosztów paliwa. Ustalając stawkę za podstawienie czy odbiór samochodu zastępczego należy mieć na uwadze, że związane jest to z zaangażowaniem dwóch kierowców oraz dwóch samochodów.

Powódka wskazała, że jej oferta jest konkurencyjna i zapewnia najlepsze możliwe warunki najmu dla poszkodowanego. Natomiast inne wypożyczalnie stosowały stawki podobne do tych stosowanych przez powódkę. Powódka pozwem dochodzi roszczenia z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego w kwocie 200 złotych netto za każdą dobę.

Powódka wskazała, że od kwoty 1 410,80 złotych brutto zostały naliczone odsetki, które od dnia 7 marca 2020 roku do 8 marca 2021 roku wynoszą 81,57 złotych brutto. Zatem kwota żądana przez powódkę z tytułu wynajmu, podstawienia i odbioru samochodu zastępczego wynosi 1 492,37 złotych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 19 marca 2021 roku Sąd Rejonowy w Piszu zasądził od pozwanej na rzecz powódki całość dochodzonego roszczenia. Pozwana w ustawowym terminie wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości i wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, pozwana wskazała, że nie kwestionowała swojej odpowiedzialności gwarancyjnej za przedmiotowe zdarzenie. Na mocy decyzji z dnia 5 marca 2020 roku przyznała i wypłaciła powódce odszkodowanie weryfikując dzienną stawkę najmu z kwoty 200 złotych na kwotę 80 złotych, a także koszty podstawienia pojazdu z kwoty 442,80 złotych na kwotę 160 złotych brutto. Wskazała, że przyznane odszkodowanie powinno wynosić 800 złotych, jednakże wskutek błędu matematycznego wypłacono kwotę 1 000 złotych. Pozwana w całości zaakceptowała okres najmu pojazdu zastępczego, który w niniejszym postępowaniu wynosi 8 dni, a zatem kwestia między stronami jest bezsporna.

W ocenie pozwanej powództwo jest bezzasadne.

Pozwana wskazała, że poszkodowany O. Z., zgłaszając szkodę internetowo, został pouczony o możliwości weryfikacji stawki najmu w przypadku stawki droższej niż w obowiązującej wypożyczalni współpracującej z pozwanym. Wskazała, że powódka nie wykazała, aby jej oferta była znacznie korzystniejsza od oferty pozwanego, co by uzasadniało zastosowanie ponad dwukrotnie wyższej stawki najmu. Nie wskazała również, na jakich szczególnych warunkach najmu poszkodowanemu zależało.

W ocenie pozwanej wydatkowanie przez poszkodowanego kwot wyższych aniżeli możliwe do uzyskania w przypadku skorzystania z oferty pozwanego musi być poczytywane jako działanie zmierzające do powiększenia rozmiarów szkody.

Pozwana zakwestionowała również koszty podstawienia i odbioru pojazdu powyżej kwoty uznanej przez pozwanego, tj. 160 złotych brutto. Zdaniem pozwanego, wynajęcie pojazdu zastępczego przez poszkodowanego w dniu świątecznym w sytuacji gdy sama szkoda miała miejsce trzy dni wcześniej, tj. 3 stycznia 2020 roku oraz zwrot pojazdu zastępczego poza godzinami pracy wypożyczalni stanowi bezpodstawne zwiększenie rozmiarów szkody, za które pozwanie nie powinien ponosić odpowiedzialności.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 3 stycznia 2020 roku doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego uszkodzony został samochód marki V. (...) o nr rej. (...) stanowiący własność O. Z..

Sprawca zdarzenia objęty był ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej w Towarzystwie (...) Spółki Akcyjnej.

W dniu 6 stycznia 2020 roku O. Z. wynajął samochód od P..com marki P. (...) nr rej (...) za cenę najmu 200 złotych + VAT. Łączny koszt wynajmu samochodu wraz z podstawieniem auta do klienta i odbiorem od klienta wyniósł 2 410,80 złotych. Najem trwał 6 stycznia 2020 roku do 13 stycznia 2020 roku.

Dnia 13 stycznia 2020 roku O. Z. upoważnił PolandCars.com do rozliczenia szkody komunikacyjnej w Towarzystwie (...) Spółce Akcyjnej.

P..com w związku z szkodą komunikacyjną nr (...)-01 z dnia 3 stycznia 2020 roku zwróciła się z prośbą o wypłatę odszkodowania za FV (...) za wynajem auta zastępczego od 6 stycznia 2020 roku do 13 stycznia 2020 roku.

Ubezpieczyciel wszczął postępowanie likwidacyjne szkody, uznał swoją odpowiedzialność i decyzją z dnia 5 marca 2020 roku przyznał odszkodowanie w kwocie 1 000 złotych, przyjmując stawkę 80 złotych za dobę najmu dla pojazdów za okres 8 dni najmu. Kwota ta została zaksięgowana na koncie P..com 6 marca 2020 roku.

W dniu 13 stycznia 2020 roku O. Z. przelał swoją wierzytelność – prawo zwrotu z tytułu najmu auta zastępczego przysługującą mu w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 3 stycznia 2020 roku na rzecz J. S. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...).C..

(okoliczności bezsporne; dowód: umowa najmu k. 17; faktura k. 18;upoważnienie k. 19; wniosek o wypłatę odszkodowania k. 20; decyzja z 5.03.2020r. k. 21; potwierdzenie transakcji k. 22 umowa cesji wierzytelności k. 23)

Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna poinformowała poszkodowanego O. Z. o możliwości wynajęcia samochodu za ich pośrednictwem dnia 7 stycznia 2020 roku, już po wynajęciu samochodu od P..com.

(dowód: akta szkody – pismo zatytułowane 2020-01-07_Informacja_o_wypozyczalniach W._klasy_A_B_C_D_ (...)_ (...).pdf oraz rozmowa telefoniczna 2021-04-07_rozmowa_2020_01_07_17_57 k. 50)

Sąd zważył, co następuje:

Okoliczności kolizji drogowej zaistniałej 3 stycznia 2020 roku oraz istnienie legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanej Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej, pozostawały poza sporem.

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Stosownie do treści art. 34 ust. 1 i art. 35 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152), z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W przedmiotowej sprawie zastosowanie ma zasada pełnego odszkodowania wyrażona w art. 361 § 2 k.c.

W doktrynie spornym zagadnieniem jest, czy szkodą majątkową, o której mowa w art. 361 k.c., jest niemożność korzystania przez posiadacza pojazdu mechanicznego z tego pojazdu, spowodowana jego uszkodzeniem bądź zniszczeniem. Sąd podziela w tej kwestii stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11 - które także wcześniej było przyjmowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego - według którego poniesione przez posiadacza uszkodzonego pojazdu mechanicznego celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego stanowią szkodę majątkową, o której mowa w art. 361 § 2 k.c. Niemożność korzystania z pojazdu mechanicznego, jako składnika majątkowego niewątpliwie stanowi źródło szkody o charakterze niemajątkowym, polegającej na dyskomforcie spowodowanym niedogodnościami posiadacza pojazdu wynikającymi z niemożliwości korzystania z tego składnika majątkowego. Ponadto niemożność korzystania z pojazdu może być źródłem szkody o charakterze majątkowym wówczas, gdy spowoduje wydatki posiadacza uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu na najem pojazdu zastępczego. Stratę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. stanowią bowiem wydatki, które służą ograniczeniu negatywnych następstw doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia bądź zniszczenia rzeczy.

Niezależnie od sposobu naprawienia szkody przewidzianego w art. 363 § 1 k.c., powinno ono prowadzić do tego, aby poszkodowany był w takiej samej sytuacji majątkowej, w jakiej znajdowałby się, gdyby nie doszło do zdarzenia szkodzącego (vide m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 1 września 1970 r. w sprawie III CR 371/00, z dnia 3 lutego 1971 r. w sprawie III CRN 450/70, z dnia 20 lutego 2002 r. w sprawie V CKN 903/00 i z dnia 15 października 2010 r. w sprawie V CSK 78/10).

Reasumując, poniesione przez poszkodowanego i scedowane na powódkę koszty najmu samochodu zastępczego wchodzą w zakres szkody 3 stycznia 2020 roku, a pozwany jest zobowiązany do ich sfinansowania.

Spór koncentrował się na ustaleniu wysokości dobowej stawki czynszu najmu samochodu zastępczego oraz kosztów podstawienia i odebrania samochodu.

Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zaistnienie zdarzenia, z którym przepis prawny łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą. W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek naprawienie szkody, przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Na gruncie sprawy niniejszej powódka powinna zatem wykazać istnienie następujących przesłanek: wystąpienie zdarzenia szkodowego, istnienie związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem i szkodą, fakt doznania szkody w określonej wysokości. Pierwsza ze wskazanych wyżej okoliczności była między stronami bezsporna. Wskazać należy, że poszkodowany mógł dokonać swobodnego wyboru podmiotu, od którego wynajmie pojazd zastępczy. W szczególności nie musiał poszukiwać firmy najtańszej. Podkreślić należy, że odpowiedzialność ubezpieczyciela ogranicza się do zwykłych następstw zdarzenia szkodowego. Normalnym następstwem wystąpienia szkody jest podjęcie przez poszkodowanego decyzji o wynajęciu pojazdu zastępczego ze zobowiązaniem się do zapłaty czynszu w zwykłej wysokości rynkowej. Ubezpieczyciel nie ma obowiązku zwrotu kosztów nadmiernych, rażąco wygórowanych.

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale w sprawie III CZP 20/17, w uzasadnieniu której Sąd Najwyższy wyjaśnił, że jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione".

Co prawda, pozwana podniosła w sprzeciwie od nakazu zapłaty, że poinformowała poszkodowanego o możliwości najmu pojazdu zastępczego, co poszkodowany przyznał, jednak w momencie przekazania informacji poszkodowany zawarł już umowę najmu samochodu. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że informacja przekazana przez pozwaną nie zawierała żadnych konkretnych warunków. Pozwana poinformowała poszkodowanego jedynie o tym, że może skorzystać z samochodu zastępczego zorganizowanego przez ubezpieczyciela. Jednocześnie pozwana wskazała, że w przypadku, gdyby poszkodowany skorzystał z ofert innej firmy, ta zweryfikuje okres najmu samochodu zastępczego oraz pokryje tylko uzasadnione koszty wynajmu samochodu – w kwocie 80 złotych brutto za dobę najmu. Wskazać należy, że podczas rozmowy poszkodowanego z przedstawicielem pozwanej poszkodowany wynajmował już samochód od powódki. Wszystkie te okoliczności, musiały, w ocenie Sądu, skutkować uznaniem, że ubezpieczyciel nie poinformował w sposób właściwy poszkodowanego podczas zgłoszenia szkody o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego.

Zaznaczyć należy, że pismo Towarzystwa (...) zawierające ogólnie sformułowaną deklarację Towarzystwa (...) w zakresie gotowości zorganizowania pojazdu zastępczego nie może być traktowane jako propozycja najmu. Przekazanie informacji co do akceptowanych stawek oraz sposobu skontaktowania się z Towarzystwem (...) w razie chęci skorzystania z najmu samochodu zastępczego za pośrednictwem Towarzystwa (...) nie pozwalają nadać tak przedstawionej deklaracji charakteru propozycji.

Wobec tego konieczne było, zdaniem Sądu, ustalenie rynkowych stawek najmu pojazdów zastępczych w tamtym okresie. Skoro pozwana chciała udowodnić, iż powódka zawyżyła koszty najmu pojazdu zastępczego i powództwo jest niezasadne, winna, zdaniem Sądu, wykazać się w tym celu inicjatywą dowodową, czego jednak nie uczyniła. Nie udowodniła w konsekwencji, że stawka najmu pojazdu zastępczego wynosząca 200 zł netto za dobę dla pojazdów odpowiadających klasie pojazdu uszkodzonego nie jest stawką rynkową. To samo odnieść należy do kosztów podstawienia i odebrania samochodu. Pozwana w żaden sposób nie wykazała, aby podstawienie i odebranie samochodu w czasie poza godzinami pracy powódki było nieuzasadnione i spowodowane chęcią zawyżenia kosztów. Poszkodowany – świadek O. Z. zeznał, że 6 stycznia 2020 roku samochód został mu podstawiony, natomiast odebrany 13 stycznia 2020 roku po zakończeniu pracy przez poszkodowanego. Sąd nie ma podstaw, aby twierdzić, że koszty związane z podstawieniem i odebraniem samochodu były celowo zawyżone.

Należy wskazać, że oceny czy poniesienie określonych kosztów, związanych z najmem pojazdu zastępczego, mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, należy dokonywać zawsze na podstawie konkretnych okoliczności sprawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 1273/00, LEX nr 55515, a także uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, OSNC 2012, nr 3, poz. 28).

W kwestii podważanej przez pozwaną stawki za najem ponad kwotę 80 zł za dobę należy zaaprobować pogląd, że poszkodowany co do zasady ma możliwość wyboru dowolnej oferty spośród takich, w których stawka czynszu najmu pozwanego nie przekracza rażąco cen rynkowych (oferowanych na rynku lokalnym) i braku obowiązku poszukiwania oferty najtańszej. W orzecznictwie za ugruntowany należy uznać pogląd, zgodnie z którym odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej pojazdu mechanicznego obejmuje ekonomicznie uzasadnione koszty likwidacji szkody, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku, przy czym kosztami „ekonomicznie uzasadnionymi” są koszty ustalone według cen, którymi posługuje się wybrany przez poszkodowanego warsztat. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że ceny te odbiegają (są wyższe) od cen przeciętnych dla określonej kategorii usług naprawczych na rynku (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51). Poszkodowany co do zasady nie ma bowiem obowiązku poszukiwania sprzedawcy oferującego najtańsze usługi, ubezpieczyciel powinien zatem pokryć koszty stosowane przez wybrany przez poszkodowanego podmiot, niezależnie od tego, że mogą być one wyższe od cen przeciętnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2002 r.. I CKN 1466/99, OSNC 2003, nr 5 poz. 64).

Wprawdzie cytowane wyżej orzeczenia dotyczą kosztów naprawy pojazdu, niemniej, w ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, należy je również odnieść do cen stosowanych na lokalnym rynku przez wypożyczalnie samochodów zastępczych. Niewątpliwie, zgodnie z dyspozycją art. 361 § 1 i 2 k.c., poszkodowany ma prawo do pełnej rekompensaty poniesionej szkody, z drugiej zaś strony ciąży na nim obowiązek współpracy z ubezpieczycielem poprzez przeciwdziałanie zwiększeniu szkody i minimalizowanie jej skutków (art. 354 § 2 k.c.). Obowiązek ten nie może jednak, w ocenie Sądu, być w związku z tym poczytywany za równoznaczny z obligacją do poszukiwania najtańszej oferty najmu samochodu zastępczego. Przypisanie poszkodowanemu naruszenia obowiązku współpracy z ubezpieczycielem jest bowiem możliwe jedynie wtedy, gdy świadomie lub przez niedbalstwo skorzystał on z usług droższych, np. w sytuacji, kiedy zostanie wykazane, że poszkodowany, znając podmiot wynajmujący pojazdy po cenach niższych, wynajął pojazd zastępczy tam, gdzie wynajmowano je drożej. Zarzut uchybienia obowiązkowi z art. 354 § 2 k.c. mógłby zatem wchodzić w grę tylko w razie wykazania świadomości i niedbalstwa poszkodowanego przy skorzystaniu z podmiotu stosującego stawki wygórowane (i to rażąco).

Istotne w okolicznościach rozpoznawanej sprawy było to, że co do zasady to na pozwanym ubezpieczycielu spoczywał ciężar udowodnienia, że poniesiony przez poszkodowanego wydatek rażąco przewyższał ceny rynkowe (oferowane na rynku lokalnym), skoro z tego faktu wywodził on korzystne dla siebie skutki prawne (art. 6 k.c.).

Inaczej należałoby oceniać zachowanie się strony powodowej w sytuacji, gdyby pozwany zakład ubezpieczeń zaoferował poszkodowanemu, w ramach likwidacji szkody, najem samochodu we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów. To bowiem właśnie w odpowiedzi na przyjmowaną w orzecznictwie dowolność wyboru oferty od firm wynajmujących samochody, zakłady ubezpieczeń od pewnego czasu również wprowadziły do swej oferty możliwość zorganizowania wynajęcia pojazdów zastępczych. Gdyby więc ubezpieczyciel zaproponował poszkodowanemu skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany zdecydował się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te – w zakresie nadwyżki – podlegałyby refundacji tylko wtedy, gdy to poszkodowany wykazał, stosownie do art. 6 k.c., szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione” (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, OSNC 2018, nr 6, poz. 56).

W niniejszej sprawie nie doszło jednak do przerzucenia w ten sposób ciężaru dowodu na powódkę (nabywcę wierzytelności przysługującej poszkodowanemu). Pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty podniosła wprawdzie, że poinformowała poszkodowanego o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego. Jak już wyżej wskazano, zrobiła to już po zawarciu przez poszkodowanego umowy najmu. Pozwana nie przedstawiła poszkodowanemu konkretnej oferty. Nie ma żadnych podstaw, aby oceniać atrakcyjność umowy najmu samochodu jedynie przez pryzmat ceny najmu. Pozwana wskazała na możliwość wynajęcia pojazdu u niej już po zawarciu przez poszkodowanego umowy najmu. Nie wskazała żadnych konkretnych warunków, a pozwany nie miał możliwości oceny, czy ewentualna umowa zawarta z ubezpieczycielem jest korzystniejsza, a także, czy warunki umowy odpowiadałyby oczekiwaniom poszkodowanego, jak na przykład zezwolenie na korzystanie z samochodu przez osoby trzecie. W ocenie Sądu nie można również uznać za propozycję udostępnienia samochodu zastępczego ogólnej informacji zawartej w formularzu zgłoszenia szkody, na co powołuje się pozwana (k. 38v). Informacja ta również nie zawiera żadnych konkretnych warunków umowy i właściwie ogranicza się do wskazania, że istnieje możliwość skorzystania z pojazdu zastępczego zorganizowanego przez pozwaną.

W tym świetle nie mogło odnieść zamierzonego skutku twierdzenie pozwanego, że roszczenie powódki nie jest udowodnione co do wysokości stawki dobowej. Pozwana nie podała przy tym żadnych argumentów dla zakwestionowania twierdzeń powódki odnośnie uzasadnionej (rynkowej) wysokości kosztów najmu pojazdu zastępczego, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 210 § 2 k.p.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2009 r., III CSK 341/08, LEX nr 584753). Skoro więc pozwana nie zakwestionowała skutecznie powyższych twierdzeń powódki, na tej podstawie należało zatem – w tym konkretnym przypadku – przyjąć domniemanie, że w takim też zakresie poniesienie tych kosztów było celowe i ekonomicznie uzasadnione (art. 231 k.p.c.).

Należy zwrócić uwagę, że reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Jeżeli bowiem powódka udowodniła fakty uzasadniające powództwo – w tym przypadku poniesienie w określonej kwocie kosztów najmu pojazdu zastępczego – to na stronie pozwanej spoczywał ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających, jej zdaniem, oddalenie powództwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, LEX nr 8416). Oznacza to, że to właśnie ubezpieczyciela obciąża obowiązek udowodnienia faktów uzasadniających redukcję wysokości świadczenia odszkodowawczego. Poszkodowanego nie można natomiast obciążać obowiązkiem poszukiwania za ubezpieczyciela dowodów w zakresie okoliczności wyłączających lub ograniczających jego odpowiedzialność (zob. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 1994 r., III CZP 107/94, OSNC 1995, nr 1, poz. 15). Należy w związku z tym zgodzić się z poglądem, że odmowa lub redukcja świadczenia odszkodowawczego – także z tytułu poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego – nie może być oparta wyłącznie na subiektywnym przekonaniu dłużnika (ubezpieczyciela) o niecelowości i nieekonomiczności tych wydatków.

Należy podkreślić w konsekwencji, że to nie na powódce, lecz na pozwanej spoczywał ciężar udowodnienia, że koszt wynajęcia pojazdu zastępczego był w przedmiotowym stanie faktycznym nadmierny i ekonomicznie nieuzasadniony (art. 6 k.c.). Ustalenie związanych z tym okoliczności wymagało niewątpliwie wiadomości specjalnych, a w konsekwencji zgłoszenia przez pozwaną wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego (art. 278 § 1 k.p.c.). Tymczasem pozwana, reprezentowana w toku procesu przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego, nie wykazała w tym zakresie stosownej inicjatywy dowodowej. Należy podkreślić, że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (por np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76 i z dnia 16 grudnia 1997 r., II UKN 406/97, OSNP 1998, nr 21, poz. 643). Trafnie podnosi się, że brak obowiązku działania sądu z urzędu (art. 232 zd. 2 k.p.c.) z reguły dotyczy także dowodu z opinii biegłego. Ma w takim wypadku zastosowanie art. 6 k.c.

Odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty należały się od daty wymagalności (art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych [tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 2214 ze zm.]). Pozwana, która zawiadomienie o szkodzie otrzymała 4 stycznia 2020 roku (k.50) na podstawie decyzji z 5 marca 2020 roku w dniu 6 marca 2020 roku wypłaciła powódce ustaloną przez siebie kwotę odszkodowania. Żądanie pozwu zasądzenia odsetek od dnia następnego po wydaniu dokonaniu przelewu, uznać zatem należy za zasadne. Wymienione odsetki zostały skapitalizowane na dzień 8 marca 2021 roku, stąd też Sąd zasądził odsetki od kwoty 1 492,37 złotych od 8 marca 2021 roku.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.) oraz art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W tym przypadku jest to kwota 270 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, kwota 17 złotych tytułem zwrotu opłaty od udzielonego pełnomocnictwa oraz kwota 100 złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu.