Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan - Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 marca 2021 r. w Warszawie

sprawy M. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawnych

na skutek odwołania M. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 2 października 2019 r. nr (...) znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 2 października 2019 r. nr (...) znak: (...) w ten sposób, że zobowiązuje organ rentowy do wydania interpretacji indywidulanej w sprawie z wniosku M. G. – prowadzącej Kancelarię Radcy Prawnego.

Sygnatura akt VII U 836/20

UZASADNIENIE

M. G. w dniu 5 listopada 2019 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 2 października 2019 r., nr: (...) wnosząc o zobowiązanie organu rentowego do wydania interpretacji indywidualnej w zakresie zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne poprzez wskazanie, czy wobec brzmienia art. 18a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zaistniałego stanu faktycznego może skorzystać z postawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wskazanej w w/w przepisie. Jednocześnie wniosła o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko odwołująca wskazała, że wniosek o interpretację, który wymaga wskazania prawidłowej wykładni przepisu uprawniającego przyjęcie niższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne oraz wskazania zasady obliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, w tym na podstawę wymiaru, bez wątpienia wchodzi
w zakres art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców zwanej dalej ,,ustawą przedsiębiorców"
w związku z art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zwanej dalej ,,ustawą systemową". Ubezpieczona podniosła, że od dnia 1 lutego 2019 r. przebywa na urlopie wychowawczym. W tym samym dniu rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej, w ramach której nie świadczy usług na rzecz byłego ani obecnego pracodawcy. Stwierdziła również, że prowadziła działalność gospodarczą, która została zawieszona w 2012 r. a następnie wykreślona z rejestru w 2015 r. Tym samym uznała, że upłynęło 60 miesięcy pomiędzy rokiem zawieszenia poprzedniej działalności a dniem 1 lutego 2019 r., w którym rozpoczęła prowadzenie nowej firmy w myśl art. 18 ustawy przedsiębiorców oraz art. 18a ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej uprawniających do skorzystania z preferencyjnej podstawy wymiaru składki ZUS. Ubezpieczona zaakcentowała, że art. 18 ustawy przedsiębiorców wskazuje, iż w okres 60 miesięcy wlicza się zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej, zaś art. 18 ust. 2 ustawy systemowej posługuje się sformułowaniem ,,w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły tej działalności". W jej ocenie sformułowanie ,,nie prowadzić działalności" obejmuje również okres jej zawieszenia, za czym przemawia art. 18a ust. 3 ustawy systemowej, który stanowi, że art. 18a ust. 1 stosuje się również do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, którzy kontynuują działalność gospodarczą po upływie okresu w nim wskazanego. Powyższe oznacza zdaniem odwołującej zawarte sformułowania w/w przepisów ustaw mogą budzić rozbieżności interpretacyjne ( odwołanie
z dnia 5 listopada 2019 r., k. 2-3 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującej na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W jego ocenie ustalenie od jakiej daty należy obliczać termin 60 miesięcy nieprowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, a także w jaki sposób należy rozumieć pojęcie ,,prowadzić działalność gospodarczą" nie może zostać rozstrzygnięte w trybie wydawania interpretacji indywidualnej. Organ rentowy stanął na stanowisku, że interpretacja indywidualna nie ma charakteru decyzji rozstrzygającej konkretną sprawę administracyjną danego ubezpieczonego, w której analizie może zostać poddana sytuacja związana z ustaleniem poszczególnych okresów prowadzenia i nieprowadzenia działalności gospodarczej. Okoliczność czy odwołująca prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziła firmę musi stanowić każdorazowo wyłącznie element opisu stanu faktycznego, aby możliwe było stwierdzenie, czy przysługuje jej prawo do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. ZUS podniósł, że nie posiada kompetencji do wydania opinii prawnych i władczego rozstrzygania w kwestii wszystkich pojęć prawnych, definicji czy zagadnień. Interpretacja indywidualna jego zdaniem może dotyczyć wyłącznie zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez przedsiębiorcę. Powołując się na poglądy orzecznictwa organ rentowy wskazał, że nie może prowadzić żadnego postępowania dowodowego oraz nie jest obowiązany ani uprawniony do oceny dowodów ( odpowiedź na odwołanie z dnia 25 listopada 2019 r., k. 5-6 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. G. w dniu 3 października 2011 r. rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczą pod nazwą ,,Kancelaria radcy prawnego M. G.", która została zawieszona w 2012 r., a następnie wykreślona z rejestru działalności gospodarczej w dniu 19 marca 2015 r. Następnie odwołująca rozpoczęła pracę
u płatnika składek w (...) S.A. Z uwagi na urodzenie dziecka, ubezpieczona przebywała na urlopie wychowawczym od 1 lutego 2019 r. W tym samym dniu ponownie założyła działalność gospodarczą o tej samej nazwie. Odwołująca opłaca składki ZUS pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne korzystając z tzw. ,,ulgi na start" na podstawie art. 18 ustawy przedsiębiorców, ponieważ spełniała przesłankę podjęcia działalności gospodarczej po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia oraz nie podlegała wyłączeniu z uwagi na spełnienie przesłanek z art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia
1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( okoliczności bezsporne).

Odwołująca w dniu 16 września 2019 r. złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o wydanie indywidualnej interpretacji w zakresie daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Odwołująca wniosła
o interpretację w zakresie czy okres 60 miesięcy, o którym mowa w art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, należy liczyć od dnia zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej czy też od dnia wykreślenia jej z rejestru ( wniosek z dnia 16 września 2019 r., k. 6-7 akt ZUS).

Po rozpoznaniu wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzją w dniu 2 października 2019 r., nr: (...) na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. W decyzji odmówiono wydania interpretacji indywidualnej w sprawie z wniosku odwołującej w przedmiocie ustalenia jak należy obliczać termin 60 miesięcy kalendarzowych nieprowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej oraz od kiedy jest ona uprawniona do skorzystania z ulgi przewidzianej w tym przepisie. Organ rentowy w zaskarżonej decyzji zajął tożsame stanowisko, jak w odpowiedzi na odwołanie ( decyzja z dnia 2 października 2019 r., k. 12-15 akt ZUS).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych. Zebrane dokumenty w niniejszej sprawy były bezsporne i nie stanowiły podstawy zarzutu stron postępowania. W związku
z powyższym Sąd uznał dowody za wystarczające do wydania przedmiotowego rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 2 października 2019 r., nr: (...) było zasadne i podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 i 2 ustawy – Prawo przedsiębiorców ( Dz. U. z 2020 r., poz. 266 z późn. zm.) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne,
w jego indywidualnej sprawie. Wniosek o wydanie może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Z cytowanym wyżej przepisem koresponduje art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2020 r., poz. 266 z późn. zm.), zgodnie
z którym Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Interpretacje indywidualne wraz
z wnioskiem o wydanie interpretacji, po usunięciu danych identyfikujących wnioskodawcę oraz inne podmioty wskazane w treści interpretacji, Zakład niezwłocznie zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej.

Interpretacja przepisów prawa ubezpieczeń społecznych co do zasady polega na prawnej kwalifikacji określonych zdarzeń wywołujących skutek w prawie ubezpieczeń społecznych. Jeśli więc organ ma się wypowiedzieć co do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, obowiązany jest poddać ocenie prawnej wszystkie te stosunki
i zdarzenia prawne, które prowadzą do zastosowania określonego przepisu ustawy systemowej ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2015 r., sygn. akt II UK 79/14 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2011 r., sygn. akt III UK 117/10). Sąd wskazał, że celem wprowadzenia regulacji przyznającej prawo do zwrócenia się z wnioskiem o interpretację przepisów było zagwarantowanie pewności i przewidywalności sytuacji prawnej. Interpretacja nie jest ograniczona tylko do składek, bowiem odnosi się również do obowiązku świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne, w tym w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2018 r., sygn. akt II UK 226/17).

Interpretacja spełnia jednocześnie dwa cele. W pierwszym względzie stanowi środek informacyjny dla uczestników ubezpieczeń społecznych w zakresie sposobu wykładni przepisów w odniesieniu do okoliczności abstrakcyjnych, w których partycypują. Z drugiej zarazem strony, interpretacja winna stanowić środek ochrony uczestników ubezpieczeń społecznych przed możliwością zmiany stanowiska organu administracji publicznej ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24 września 2013 r., sygn.. akt III AUa 312/13).

Użyte w 34 ust. 2 ustawy przedsiębiorców określenie „zaistniałego stanu faktycznego” należy rozumieć w taki sposób, iż nie jest istotne, kiedy ów stan faktyczny powstał. Istotne znaczenie ma natomiast to, aby ów stan faktyczny zaistniał rzeczywiście, a skutki jego zaistnienia nadal, tj. również w dacie zgłoszenia wniosku interpretację, wymagały dokonania interpretacji przepisów, które w ramach subsumcji mają być stosowane w odniesieniu do tego stanu faktycznego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2014 r., sygn. akt III UK 72/14). Odwołująca we wniosku o wydanie interpretacji przedstawiła spójny stan faktyczny na podstawie art. 34 ust. 3 ustawy przedsiębiorców, który stał się podstawą dokonanych ustaleń przez Sąd Okręgowy w rozpatrywanej sprawie. Istotne jest, że organ rentowy nie kwestionował faktów przedstawionych przez ubezpieczoną na etapie postępowania administracyjnego ani sądowego. Przedkładając powyższe na grunt niniejszej sprawy, Sąd zważył, że celem odwołującej nie było uzyskanie w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia, czy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej może korzystać z preferencyjnej podstawy wymiaru składki ZUS. Jak to wynika z treści powołanych aktów prawnych, pisemna interpretacja jest wydawana w oparciu o przepisy, z których wynika obowiązek płacenia składek na ubezpieczenia społeczne.

Wykładnia art. 83d ustawy systemowej była wielokrotnie przedmiotem rozważań i ma obecnie utrwalony charakter. Zgodnie z tą wykładnią, podmiot będący przedsiębiorcą, który ma wątpliwości co do występowania po jego stronie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z konkretnego tytułu ma prawo zwrócenia się do organu rentowego o interpretację, wskazującą czy podlega, czy też nie podlega obowiązkowi opłacania składek z tego tytułu.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy przedsiębiorców, przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Natomiast ustawa systemowa samodzielnie reguluje podstawę podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek. W znajdującym się w tym akcie prawnym art. 18a ust. 2 pkt 1 wskazuje, że przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność. Zadaniem organu rentowego było więc ustalenie, czy opisaną we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji sprzeczność zachodząca w obydwu przepisach należy interpretować w sposób uprawniający przedsiębiorców do skorzystania z preferencyjnej podstawy wymiaru składki ZUS czy też nie.

Wniosek odwołującej w tym zakresie bez wątpienia dotyczył określonego stanu faktycznego, ponieważ jego zaistnienie wprost będzie skutkować bieżącymi obowiązkami świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne. W ocenie Sądu nie sposób stwierdzić, w jaki bardziej indywidualny sposób ubezpieczona mogłaby zaprezentować swoje położenie. Należy przy tym zauważyć, że organ podaje, iż w zgodzie z art. 83d można występować o wydanie pisemnej interpretacji w ściśle określonym zakresie. Nie ma wątpliwości, że taka właśnie sytuacja występuje w niniejszej sprawie i dlatego wnioskodawca skorzystał z przysługującego mu prawa do wystąpienia o interpretację przepisów, z których wynikają zasady świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne w jego indywidualnej sprawie.

Kwestia, dotycząca interpretacji podlegania i ewentualnie obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, powinna być przedmiotem oceny przez organ rentowy i wydania stosownej decyzji zgodnie z art. 83d ustawy systemowej, która to decyzja następnie podlegać będzie trybowi odwoławczemu zgodnie z obowiązującymi przepisami. ZUS powinien odpowiedzieć na zadane pytanie, czy okres 60 miesięcy, o którym mowa w art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, należy liczyć od dnia zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej czy też od dnia wykreślenia jej z rejestru. Tak więc zdaniem Sądu Okręgowego organ rentowy miał obowiązek wydać interpretację w niniejszej sprawie, czego nie uczynił.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., jak
w sentencji.

(...)