Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 607/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25.11.2019 roku powód (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł w elektronicznym postępowaniu upominawczym o zasądzenie od pozwanego P. B. kwoty 95.585,10 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami postępowania. (pozew k. 5-6)

Postanowieniem z dnia 13.12.2019 r. stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym i przekazano sprawę do Sądu Okręgowego w Łodzi. (postanowienie –k.7)

Dnia 29 stycznia 2020 r. Sąd Okręgowy w Łodzi wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. (nakaz zapłaty –k.39)

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany zaskarżył nakaz w zakresie całej zasądzonej kwoty. Pozwany wskazał, że nie zgadza się całkowicie z nakazem zapłaty i uważa sumy w nim zasądzone za zbyt wygórowane. Podniósł, że odsetki zostały źle naliczone jako zbyt wysokie, że wypowiedzenie umowy zostało dokonane przedwcześnie oraz zawiera liczne wady i nie jest skuteczne. Podniósł, że nie zostały uwzględnione przez bank spłacane przez niego raty kredytu. Podniósł, że nie pamięta okoliczności zawierania umowy o kredyt, bo w tamtym okresie miał poważne problemy rodzinne i zdrowotne. (sprzeciw –k.43-45, pismo –k.56-57)

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał dotychczasowe żądanie w całości. (pismo –k.65-70)

W piśmie z dnia 15.04.2021 r. pełnomocnik pozwanego podniósł dodatkowo zarzut, iż prowizja za udzielenie kredytu w wysokości wskazane w umowie jest niezgodna z przepisami prawa i z zasadami współżycia społecznego, oraz że prowizja w takiej wysokości jest niedozwolonym postanowieniem umowy. Podniósł ponadto, że powód udzielił przedmiotowego kredytu pozwanemu wiedząc, że jest on już osobą niewypłacalną. Na wypadek uwzględnienia powództwa pozwany wniósł o rozłożenie zasądzonej kwoty na 90 miesięcznych rat i nie obciążanie pozwanego kosztami procesu. (pismo –k.127-129)

Powód nie uznał w/w zarzutów pozwanego i wniósł o oddalenie wniosku o rozłożenie świadczenia na raty. (pismo –k.132-136)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15.06.2018 r. pomiędzy (...) Bankiem SA w W. a P. B. została zawarta umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...). Na podstawie tej umowy bank udzielił pozwanemu kredytu w wysokości 99.919,83 zł przeznaczonego na: potrzeby konsumpcyjne kredytobiorcy w wysokości 47.200 zł, spłatę zobowiązań kredytowych kredytobiorcy wymienionych w par. 1 ust. 1 pkt. 2 umowy w wysokości 23.843 zł oraz zapłatę prowizji za udzielenie kredytu w wysokości 28.876,83 zł. Kredytobiorca zobowiązał się spłacić kwotę udzielonego kredytu wraz z należnymi odsetkami umownymi w 88 równych ratach, płatnych nie później niż do 30 dnia każdego miesiąca. Oprocentowanie kredytu było liczone według stopy zmiennej, stanowiącej sumę stawki referencyjnej WIBOR 3M i marży w wysokości 7,79 punktów procentowych, stałej w trakcie trwania umowy. Na dzień zawarcia umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 9,49% w stosunku rocznym. Zgodnie z par. 8 umowy Bank był uprawniony do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia w przypadkach wymienionych w par. 8 ust. 2 umowy. (umowa kredytu k. 19-22)

Kredyt został uruchomiony w dniu 15.06.2018 r. (dyspozycja uruchomienia kredytu –k.71, historia rachunku kredytowego –k.74)

Pozwany dokonywał wpłat rat kredytu w różnych wysokościach w okresie od 9.08.2018 r. Ostatnia wpłata raty na rachunek kredytowy przeznaczony do spłaty przedmiotowego kredytu miała miejsce w dniu 31.05.2019 r. w kwocie 1.585,98 zł. Od tego czasu pozwany nie dokonał żadnej wpłaty na rzecz zadłużenia wynikającego z umowy nr (...). (historia rachunku kredytowego –k.75-86,137-137 odwrót)

Dnia 23.08.2019 r. powód skierował do pozwanego ostateczne wezwanie do zapłaty zadłużenia przed wypowiedzeniem umowy. Wskazano, że kwota zaległości wynosi 3.196,42 zł i wezwano do jej spłaty w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania. Poinformowano o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od otrzymania wezwania wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Wskazano, że w przypadku braku zapłaty i niezłożenia wniosku o restrukturyzację umowa zostanie wypowiedziana, co oznacza obowiązek uregulowania zobowiązań wynikających z umowy do końca okresu wypowiedzenia. Wezwanie to zostało pozwanemu doręczone w dniu 3.09.2019 r. (wezwanie –k.25, wydruk ze strony Poczty Polskiej –k.26-26 odwrót)

Dnia 30.09.2019 r. bank dokonał wypowiedzenia umowy kredytu z powodu niedotrzymania warunków umowy i nieuregulowania zaległości pomimo wezwania do zapłaty, z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Bank poinformował pozwanego o kwocie zaległości, które na dzień 30.09.2019 r. wynosiły 4.817,38 zł. Bank poinformował pozwanego, że w przypadku dokonania całkowitej spłaty zadłużenia przeterminowanego w okresie wypowiedzenia, wypowiedzenie stanie się nieskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. W przypadku nieuregulowania zadłużenia przeterminowanego, bądź uregulowania go w niepełnej wysokości, umowa zostanie rozwiązana wraz z upływem okresu wypowiedzenia, a całość zobowiązań wynikających z umowy zostanie postawiona w stan wymagalności. Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w imieniu banku złożyła D. L. jako pełnomocnik banku. Wypowiedzenie zostało doręczone pozwanemu w dniu 8.10.2019 r. (wypowiedzenie –k.27-27 odwrót, potwierdzenie odbioru –k.28 -28 odwrót)

Dnia 8.11.2019 r. powód skierował do pozwanego przedsądowe wezwanie do zapłaty wymagalnego zadłużenia z tytułu w/w umowy, które na dzień 7.11.2019 r. wynosiło 94.991,12 zł. Pozwany odebrał wezwanie 19.11.2019 r. (wezwanie –k.23, wydruk ze strony Poczty Polskiej–k.24-24 odwrót)

Na dzień 25.11.2019 r. zadłużenie pozwanego P. B. z tytułu umowy kredytu nr (...) z dnia 15.06.2018 r. wynosiło 91.098,41 zł z tytułu niespłaconego kapitału, 3.744,08 zł z tytułu odsetek umownych i 742,61 zł z tytułu odsetek umownych za opóźnienie – razem 95.585,10 zł. (wyciąg z ksiąg banku - k. 16)

P. B. na dzień 10.09.2019 r. posiadał w Banku Spółdzielczym w G. zadłużenie z tytułu kredytów w wysokości 1.954.638 zł. Średniomiesięcznie przypada na spłatę kredytów około 20.000 zł. (zaświadczenie –k.49)

Pozwany na dzień 4.02.2020 r. miał zadłużenie w (...) Banku (...) SA w kwocie 115.308,79 zł. (informacja o zadłużeniu –k.50)

W czerwcu 2016 r. u pozwanego został zdiagnozowany nowotwór złośliwy tarczycy. (identyfikacja karty diagnostyki i leczenia onkologicznego –k.51)

Pozwany nie pamięta okoliczności zaciągnięcia kredytu u powoda. W tamtym okresie brał dużo pożyczek i nie potrafi sobie przypomnieć tego kredytu. Sytuacja majątkowa pozwanego jest fatalna. Ciągle nowe banki pozywają go o niezapłacone kredyty. Pozwany dostaje wezwania do zapłaty całych zadłużeń z tytułu kredytów. Pozwany prowadzi gospodarstwo rolne, którego sytuację pogorszyła dodatkowo pandemia. Przed pandemią sytuacja majątkowa pozwanego również była trudna, ale pozwany spłacał część długów w ratach. (pisemne zeznania pozwanego P. B. –k.121-122)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Strona powodowa dochodzi swojego roszczenia w oparciu o umowę o kredyt złotowy konsolidacyjny zawartą z pozwanym.

Podstawę prawną roszczenia stanowi zatem art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z tym przepisem, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego należy stwierdzić co następuje.

Jeżeli chodzi o wysokość roszczenia, trzeba wziąć pod uwagę, że pozwany nie zgłosił żadnych konkretnych zarzutów w tej kwestii. Pozwany nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność czy, w jakiej wysokości i kiedy dokonywał spłat kredytu, od jakiej daty według pozwanego pozostaje on w opóźnieniu ze spłatą i jaka powinna być prawidłowa wysokość odsetek. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 20 października 2015 r., sygn. akt I ACa 933/15, oświadczenie że strona przeciwna faktu nie udowodniła, w sytuacji, gdy stronie składającej takie oświadczenie rzeczywisty stan rzeczy jest niewątpliwie znany, nie jest tożsame z zaprzeczeniem temu faktowi, ale stanowi uchylenie się od oświadczenia, czy dany fakt miał miejsce, połączone z próbą odwołania się jedynie do prawdy formalnej.

Zgodnie z treścią art. 95 ust. 1 ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku (Dz. U. 1997 nr 140 poz. 939) księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, jak również sporządzone w ten sposób pokwitowania odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych.

Zgodnie jednakże z ust. 1a powołanego wyżej przepisu, który wszedł w życie dnia 20 lipca 2013 r. i był skutkiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 marca 2011 r., sygn. akt P 7/09 (Dz. U. z 2011 r., nr 72 poz. 388), moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym.

Wobec powyższego, wyciąg z ksiąg banku rzeczywiście obecnie nie ma mocy dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym, ale jest dokumentem prywatnym, do którego znajduje zastosowanie art. 245 KPC. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2013 r., sygn. akt III CSK 66/13, art. 245 KPC zawiera domniemanie, które powinien uwzględnić sąd, iż osoba, która złożyła podpis na dokumencie złożyła zawarte w nim oświadczenie. Do domniemania tego stosuje się art. 234 KPC, według którego domniemania ustanowione przez prawo wiążą sąd, dopóki nie zostaną obalone. W zakresie nie objętym domniemaniem z art. 245 KPC, moc dowodowa dokumentu prywatnego podlega ocenie przez sąd zgodnie z regułami zawartymi w art. 233 par. 1 KPC, tak jak każdego innego dowodu. Podobnie, jak w wypadku innych dowodów, sąd ocenia czy dowód ten ze względu na okoliczności sprawy zasługuje na wiarę, czy też nie. Oznacza to, że chociaż przedłożony przez powodowy bank dokument w postaci wyciągu z ksiąg banku z dnia 25.11.2019 r. stanowi jedynie dokument prywatny, nie mniej jednak, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, może stanowić dowód na okoliczność istnienia wymagalnego roszczenia i jego wysokości.

Oceniając ów dokument jako dokument prywatny w kontekście całokształtu materiału dowodowego jaki został w sprawie zgromadzony, a także stanowisk stron i zgłoszonych przez pozwanego zarzutów, Sąd doszedł do wniosku, że wyciąg ten jest wiarygodny w zakresie wysokości należności głównej i odsetek. Pozwany bowiem nie zgłosił żadnych konkretnych twierdzeń i zarzutów odnośnie wysokości jego zadłużenia wobec powoda. Wysokość dochodzonego roszczenia dodatkowo potwierdza historia rachunku bankowego prowadzonego celem rozliczania wpłat dokonywanych przez pozwanego w wykonaniu przedmiotowej umowy.

Odnośnie zarzutu braku skutecznego wypowiedzenia umowy. Zgodnie z art. 75 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe, w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu. Termin wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu wynosi 30 dni. W par. 8 ust. 1 umowy zawartej między stronami, postanowiono, że termin wypowiedzenia wynosi 30 dni.

Wskazać należy, że treść wypowiedzenia jest jasna i nie pozostawia wątpliwości co do dalszych losów umowy. Umowa mogła obowiązywać w dalszym ciągu tylko w przypadku spłaty całości zadłużenia lub złożenia wniosku o jego restrukturyzację. Pozwany nie dokonał żadnej z w/w czynności, a więc nie ma wątpliwości co do tego, że umowa została rozwiązana. Sposób wypowiedzenia umowy zastosowany przez powoda był korzystniejszy dla pozwanego niż wypowiedzenie nie dające szansy kontynuowania umowy w razie spłaty zadłużenia. Wskazać też należy, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8.09.2016 r. (II CSK 750/15) dopuścił możliwość niestanowczego wypowiedzenia umowy o kredyt, w szczególnych okolicznościach, dotyczących stworzenia kredytobiorcy możliwości doprowadzenia do kontynuacji stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach. Wobec powyższego sąd uznał wypowiedzenie umowy za skuteczne.

Odnośnie kwestii wysokości prowizji od udzielonego kredytu. Zgodnie z art. 385 1 par. 1 KC postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone klauzule umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W ocenie sądu nie zaistniały przesłanki z art. 385 1 par. 1 KC, które pozwalałyby uznać postanowienia umowy dotyczące prowizji od udzielenia kredytu za abuzywne. Po pierwsze, wysokość prowizji, określona kwotowo w umowie, została uzgodniona indywidualnie z pozwanym. Pozwany złożył na umowie swój podpis, potwierdzając że zapoznał się z warunkami umowy i znał koszty związane z jej zawarciem. Po drugie, prowizja stanowi wynagrodzenie banku za wykonaną czynność bankową w postaci udzielenia kredytu oraz pozwala pokryć stałe koszty banku związane z udzielaniem kredytów. Nie podlega zatem badaniu pod kątem abuzywności, jeżeli została sformułowana w sposób jednoznaczny, co miało miejsce w przedmiotowej umowie.

Chybiona jest też teza pozwanego o sprzeczności wysokości prowizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Przepisy ustawy o kredycie konsumenckim i prawa bankowego nie wprowadzają żadnego limitu kwotowego ani procentowego dotyczącego wysokości prowizji jaką może pobierać bank jako kredytodawca. Wysokość prowizji nie przekracza maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu obliczanych według wzoru wskazanego w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. Czynność bankowa, jaką jest udzielenie kredytu wymaga od banku wykonania szeregu czynności. Przedmiotowa umowa zakładała, że pozwany będzie spłacał zobowiązanie przez okres 88 miesięcy, co rozkłada kwotę prowizji na co najmniej 7 lat.

Należy wskazać, że ewentualny brak zdolności kredytowej pozwanego nie wywołuje żadnych konsekwencji w aspekcie cywilnoprawnym umowy, w szczególności nie ma wpływu na jej ważność (podobnie Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 15.03.2017 r., sygn. akt I ACa 1035/16).

O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 359 par. 1 i 2 k.c., art. 481 par. 1 i 2 k.c.

Niezasadny był wniosek pozwanego o rozłożenie świadczenia na raty. Zgodnie z art. 320 KPC decyzję taką sąd może podjąć w szczególnie uzasadnionych przypadkach. W ocenie sądu w niniejszej sprawie taki przypadek nie występuje. Sytuacja materialna pozwanego niewątpliwie jest trudna. Nie stanowi to jednak samoistnej przesłanki rozłożenia świadczenia na raty. Zastosowanie art. 320 KPC w niniejszym przypadku nie zmieniłoby sytuacji pozwanego w istotny sposób, uwzględniając wynikającą z akt sprawy łączną sumę zobowiązań pozwanego. Rozłożenie świadczenia na raty byłoby zasadne w razie wykazania przez pozwanego, że umożliwi to mu realne wywiązanie się z zobowiązania. Pozwany w żaden sposób nie udowodnił takiej okoliczności.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., stosownie do wyniku sprawy. Powód wygrał sprawę w całości w związku z czym przysługuje mu zwrot poniesionych kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W pkt. 3 przyznano pełnomocnikowi pozwanego koszty pomocy prawnej z urzędu w wysokości odpowiedniej do wartości przedmiotu sporu, powiększonej o podatek VAT.