Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodnicząca – sędzia: Urszula Iwanowska (spr.)

Sędziowie: Beata Górska

Jolanta Hawryszko

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2021 r., w S. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o wypłatę świadczenia

na skutek apelacji ubezpieczonego od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 marca 2021 r., sygn. akt IV U 722/20

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od W. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Beata Górska Urszula Iwanowska Jolanta Hawryszko

III A Ua 162/21

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 26 czerwca 2020 r. odmówił W. K. prawa do wznowienia wypłaty emerytury wskazując, że ubezpieczony pobiera emeryturę z Wojskowego Biura Emerytalnego, natomiast w przypadku zbiegu prawa do tej emerytury z prawem do emerytury z tytułu zatrudnienia cywilnego wypłaca się jedno świadczenie – wyższe lub wybrane przez ubezpieczonego.

W odwołaniu od powyższej decyzji W. K. wniósł o jej uchylenie w zakresie zawieszenia prawa do emerytury pracowniczej i orzeczenie obowiązku wypłaty obu świadczeń powołując się na poglądy wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego w sprawie I UK 426/17 oraz w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 stycznia 2020 r., III AUa 333/19.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przewidzianych, wskazując dodatkowo, że odwołujący się nie wykazał braku możliwości doliczenia stażu cywilnego przy obliczeniu emerytury wojskowej.

Wyrokiem z dnia 5 marca 2021 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie (punkt I) oraz nie obciążył odwołującego kosztami procesu należnymi organowi rentowemu (punkt II).

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

S. K. (1) urodził się w dniu (...)

Od 25 września 1972 r. do 30 listopada 1994 r. pełnił służbę wojskową kolejno na stanowiskach: elewa, starszego mechanika, dowódcy drużyny, starszego pisarza służb technicznych, pełniącego obowiązku technika służb technicznych, podoficera służb technicznych, pełniącego obowiązki szefa uzbrojenia i chorążego eksploatacji.

Decyzją Wojskowego Biura Emerytalnego z dnia 12 października 1995 r. przyznano mu emeryturę wojskową. Podstawa wymiaru wyniosła 58,64%, po czym decyzją z dnia 28 sierpnia 2001 r. została skorygowana do 58,63%.

Po uzyskaniu prawa do emerytury wojskowej, od 7 października 1996 r. do 18 listopada 2016 r., odwołujący był zatrudniony na podstawie umów o pracę na Politechnice (...) na stanowiskach: konserwatora i technika, w związku z czym emerytura wojskowa okresowo nie podlegała realizacji. Następnie podjęto jej wypłatę.

W dniu 14 listopada 2016 r. odwołujący złożył w Wojskowym Biurze Emerytalnym w S. wniosek o doliczenie do wysługi emerytalnej okresów zatrudnienia cywilnego przed dniem 1 stycznia 1999 r. i po dniu 31 grudnia 1998 r. - opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej.

Na skutek wniosku, celem zwiększenia wojskowego świadczenia emerytalnego przyjęte zostały okresy zatrudnienia cywilnego: od 7 października 1996 r. do 24 października 1999 r., od 30 października 1999 r. do 8 lutego 2000 r., od 16 lutego 2000 r. do 8 października 2003 r., od 18 października 2003 r. do 28 września 2004 r. od 9 października 2004 r. do 2 stycznia 2005 r., od 12 stycznia 2005 r. do 30 września 2016 r., bez uwzględnienia następujących w międzyczasie okresów zwolnień lekarskich. Doliczenie wskazanych okresów do wysługi emerytalnej od dnia 1 listopada 2016 r. spowodowało zwiększenie podstawy wymiaru świadczenia do 84,41%. Na powyższy wymiar świadczenia składały się wartości:

- 58,63% z tytułu wysługi emerytalnej ustalonej z okresu służby wojskowej: przy uwzględnieniu 15 początkowych lat odbywania służby wojskowej jako 40% podstawy wymiaru oraz 7 lat i 2 miesięcy odbywania służby wojskowej ponad 15 lat, jako 18,63%

- 25,78% z tytułu okresów składkowych po zwolnieniu ze służby – 19 lat i 10 miesięcy.

Przy zachowaniu zasady nie przekraczania 75% podstawy wymiaru, świadczenie zostało limitowane do wskazanego poziomu.

Po ustaleniu powyższego stanu faktycznego oraz na podstawie przepisów prawa niżej powołanych Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie mogło zostać uwzględnione.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie było żądanie podjęcia wypłaty świadczenia emerytalnego z FUS, zawieszonego z uwagi na zbieg prawa do tego świadczenia z wypłacaną emeryturą wojskową.

Sąd Okręgowy podkreślił, że okoliczności faktyczne wynikały ze zgromadzonych dokumentów i nie były kwestionowane. Kluczowym zaś w niniejszej sprawie było ustalenie, czy w tak ustalonych okolicznościach organ rentowy dokonał prawidłowej interpretacji przepisów ustawy emerytalnej w zakresie wydania decyzji o zawieszeniu wypłaty przyznanej odwołującemu emerytury z ubezpieczenia społecznego, w związku z wystąpieniem zbiegu prawa do tego świadczenia z prawem do emerytury wojskowej.

Zatem istota sporu sprowadzała się do właściwej interpretacji treści art. 95 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (powoływana dalej jako: ustawa emerytalna), dotyczącej zbiegu świadczeń. W tym wypadku obejmował on zbieg emerytury wojskowej i powszechnej. Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że problem ten był już przedmiotem analizy w orzeczeniach będącego sądem odwoławczym wobec orzeczeń tut. Sądu - Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, które podlegały ewolucji w kierunku wykładni dokonanej ostatnio przez Sąd Najwyższy (por. wyrok z dnia 23 kwietnia 2020 r., III AUa 626/19). Sąd rozpoznający sprawę podzielił mianowicie zapatrywanie prawne wyrażone we wskazanym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., I UK 426/17 (OSNP 2019/9/114), którego szczegóły zostały przedstawione w uzasadnieniu wskazanego wyroku. Istotę wywodu stanowiła konstatacja zawarta następnie w tezie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 stycznia 2020 r., III AUa 333/19 (Legalis nr 2288233), że właściwy jest taki kierunek wykładni art. 95 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, z którego wynika, iż użyte w ust. 2 tego artykułu sformułowanie "emerytura (...) obliczona według zasad określonych w art. 15a albo art. 18e ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych" oznacza odwołanie się do zasad obliczenia emerytury wojskowej określonych w tych przepisach, a więc z uwzględnieniem wyłącznie służby wojskowej, co z kolei uzasadnia prawo do pobierania dwóch emerytur "wypracowanych" niezależnie od siebie. Zatem, o wyjątku od zasady pobierania jednego świadczenia nie decyduje data przyjęcia do służby, ale brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu "cywilnego" stażu emerytalnego. Przy czym, ten "brak możliwości" nie zachodzi wtedy, gdy emeryt wojskowy nie decyduje się na złożenie wniosku o doliczenie po zwolnieniu ze służby wojskowej okresów składkowych i nieskładkowych, choć mogą one zwiększyć podstawę wymiaru emerytury do 75%, lecz wówczas, gdy wynikające z przepisów prawa uwarunkowania nie pozwalają na wykorzystanie stażu "cywilnego" w emeryturze wojskowej. Wspólnym bowiem mianownikiem uzasadniającym prawo do dwóch świadczeń są uwarunkowania wynikające z przepisów prawa niepozwalające na wykorzystanie stażu "cywilnego" w emeryturze wojskowej, a nie wybór emeryta wojskowego (podobnie - wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 lipca 2019 r., III AUa 1045/18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 29 lipca 2020 r., III AUa 365/20; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 sierpnia 2020 r., III AUa 323/19 – publikowane na stronach internetowych).

Dalej sąd pierwszej instancji podniósł, że w niniejszej sprawie w przeciwieństwie do spraw objętych wyżej wskazanymi orzeczeniami, okresy tzw. cywilnego stażu emerytalnego (w tym przypadku po zwolnieniu ze służby wojskowej) zostały faktycznie wliczone do algorytmu obliczania emerytury wojskowej na wniosek złożony przez odwołującego w dniu 14 listopada 2016 r., co spowodowało istotne podwyższenie określonej procentowo podstawy wymiaru wojskowego świadczenia emerytalnego z dotychczasowych 58,63% do 84,41%. Wprawdzie wymiar emerytury podlegał następnie ustawowemu ograniczeniu do 75% podstawy wymiaru emerytury, tym niemniej i tak doliczenie stażu cywilnego zwiększyło go realnie o 16,37%.

Tym samym Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie nie zaistniały okoliczności, które pozwalałyby zastosować analogicznie rezultat wykładni dokonanej przez Sąd Najwyższy w powołanym w odwołaniu orzeczeniu. W. K. nie tylko miał in abstracto możliwość spowodowania uwzględnienia stażu cywilnego w ustalaniu wysokości wojskowego świadczenia emerytalnego, ale i faktycznie skorzystał z tego prawa, uzyskując podwyższenie tegoż świadczenia. To zaś wykluczało ustalenie prawa do jednoczesnego pobrania obu świadczeń emerytalnych – wojskowego i cywilnego.

Kierując się powyższymi ustaleniami i oceną prawną, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie oraz na podstawie art. 102 k.p.c. postanowił jednocześnie nie obciążać odwołującego kosztami procesu należnymi organowi rentowemu, zważywszy, że wypłacane mu wojskowe świadczenie emerytalne nie jest wysokie, natomiast odwołujący zapewne opatrznie zrozumiał powołane orzeczenie Sądu Najwyższego co skutkowało nieprzekazaniem pełnomocnikowi istotnych informacji odnośnie złożonego przed laty wniosku o uwzględnienie stażu cywilnego przy obliczeniu emerytury wojskowej.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie w całości nie zgodził W. K., który działając przez pełnomocnika, w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

- naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c., co mogło mieć istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, poprzez uwzględnienie przy rozstrzyganiu sprawy informacji Wojskowego Biura Emerytalnego, faktycznie dotyczącej S. K., a nie W. K., co w efekcie miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Mając na uwadze powyższe apelujący wniósł o:

- zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uchylenie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 9 lipca 2020 r.,

- zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie w pierwszej instancji według norm przepisanych,

- zasądzenie zwrotu kosztów postępowania wywołanych wniesieniem apelacji, w tym kosztów zastępstwa procesowego w tymże postępowaniu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżący podkreślił, że w orzeczeniu zaskarżonym niniejszą apelacją w części dotyczącej ustalenia stanu faktycznego, sąd pierwszej instancji wskazał na osobę S. K. urodzonego dnia (...) i jest to nieprzypadkowa osoba, albowiem jest to kolega z pracy ubezpieczonego o podobnym do ubezpieczonego przebiegu kariery zawodowej. Zatem w ocenie skarżącego jest prawdopodobnym, że informacja Wojskowego Biura Emerytalnego w istocie rzeczy nie odnosiła się do sytuacji W. K.. W takim przypadku należałoby wskazać, iż chybione stanowisko Wojskowego Biura musiało wpłynąć na stanowisko sądu pierwszej instancji w taki sposób jak wynika to z uzasadnienia wyroku.

Ubezpieczony wskazuje jednak, że w takiej sytuacji orzeczenie jest wadliwe, w stopniu w którym uniemożliwia jego funkcjonowanie w obrocie prawnym.

W odpowiedzi na apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wg norm prawem przepisanych podnosząc, że zarzut apelacji jest całkowicie nieuzasadniony, a w ocenie organu rentowego sąd pierwszej instancji zebrał w pełni i dokonał wszechstronnej oceny materiału dowodowego, prawidłowo ustalił wszystkie okoliczności faktyczne sprawy, wyciągnął na ich podstawie logiczne wnioski oraz prawidłowo zastosował zarówno przepisy prawa materialnego i procesowego, a zaskarżone rozstrzygnięcie ostatecznie odpowiada prawu.

Podsumowując organ rentowy podkreślił, że w pełni podziela stanowisko, iż emerytowi wojskowemu, który został przyjęty do służby przed 1 stycznia 1999 r., w razie zbiegu jego uprawnień do emerytury wojskowej i emerytury z FUS, przysługuje tylko jedno świadczenie, wyższe lub wybrane przez zainteresowanego emeryta, niezależnie czy do obliczenia przysługującej mu emerytury wojskowej został uwzględniony staż „cywilny” czy też nie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 23 kwietnia 2020 r., III AUa 626/19).

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

Wbrew zarzutowi apelacji Sąd Okręgowy zaskarżonym wyrokiem rozpoznał odwołanie W. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 9 lipca 2020 r., znak (...), czego wyrazem jest nie tylko komparycja zaskarżonego wyroku, ale także postanowienie Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 12 kwietnia 2021 r. o sprostowaniu oczywistej omyłki pisarskiej w pierwszym zdaniu ustaleń stanu faktycznego uzasadnienia wyroku tego Sądu z dnia 5 marca 2021 r. przez wpisanie w miejsce niewłaściwe wskazanych personaliów odwołującego (...) prawidłowych personaliów (...). Odwołujący się mimo doręczenia odpisu tego postanowienia nie uzupełnił zarzutów apelacji czy jej uzasadnienia w sposób podważający prawidłowość ustaleń dokonanych przez sąd pierwszej instancji.

Ponadto Sąd Apelacyjny miał na uwadze, że do akt sprawy zostały dołączone zarówno akta emerytalne prowadzone przez Wojskowe Biuro Emerytalne dla W. K., jak i przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. i wszystkie okoliczności sprawy ustalone przez Sąd Okręgowy w stanie faktycznym sprawy znajdują potwierdzenie w dokumentacji zgromadzonej w tych aktach.

Zatem zarzut apelacji naruszanie art. 233 § 1 k.p.c. wobec postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 12 kwietnia 2021 r. oraz treści dokumentów zgromadzonych w aktach emerytalnych prowadzonych dla ubezpieczonego przez Wojskowe Biuro Emerytalne i Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. okazał się oczywiście nieuzasadniony.

Uwzględniając powyższe Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własne ustalenia sądu pierwszej instancji, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania w tej części uzasadnienia (art. 387 § 2 ¹ pkt. 1 k.p.c.), a także rozważania prawne, które skłoniły sąd pierwszej instancji do oddalenia odwołania od zaskarżonej decyzji, uznając je za trafne i nie naruszające prawa materialnego (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c.).

Ponieważ zarzut apelacji okazał się nieuzasadniony, a Sąd Apelacyjny nie znalazł innych podstaw do kwestionowania prawidłowości zaskarżonego wyroku, dlatego apelacja W. K. podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. (punkt I sentencji wyroku).

O kosztach, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie, z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), przy czym Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Do celowych kosztów postępowania należy, między innymi, koszt ustanowienia zastępstwa procesowego, który w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego przed sądem drugiej instancji wynosi 240 zł, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265). Zatem, skoro oddalono apelację ubezpieczonego w całości, uznać należało, że przegrał on postępowanie odwoławcze w całości, a wobec tego, zasądzono od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym – 240 zł (punkt II sentencji wyroku).

Beata Górska Urszula Iwanowska Jolanta Hawryszko