Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 3 marca 2020 r.

Powód W. P. w pozwie wniesionym w dniu 9 grudnia 2019 r. przeciwko pozwanemu S. L. domagał się pozbawienia w części tj. co do kwoty 13 000,00 zł wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Rejonowy w Nowym Sączu, I Wydział Cywilny, w dniu 23 września 2014 r., sygn. akt: I C 758/13 zaopatrzonego klauzulą wykonalności w dniu 14 października 2014 r. Domagał się także zasądzenia na ich rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych (k. 1- 6).

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż Sąd Rejonowy w Nowym Sączu, I Wydział Cywilny, wyrokiem zaocznym z dnia 23 września 2014 r., sygn. akt: I C 758/13 zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 52 784 zł wraz z odsetkami ustawowymi z tytułu wykonanych usług budowlanych. Powód w dniu 23 stycznia 2012 r. tytułem zaliczki wręczył pozwanemu kwotę 13 000,00 zł. Z uwagi na problemy finansowe powód odstąpił do wykonania umowy. Aneksem z dnia 2 czerwca 2012 r. strony dokonały rozliczenia określając wartość wykonanych dotychczas prac na kwotę 53 784 zł brutto. Pozwany wystawił fakturę VAT opiewającą na powyższa kwotę. Powód był przekonany, iż powyższa kwota uwzględnia wpłaconą zaliczkę. Powód dokonał wpłaty kwoty 1 000,00 zł w dniu 23 października 2012 r. Powód w toku prowadzonego postepowania sądowego zakończonego wydaniem przedmiotowego wyroku zaocznego przebywał w Stanach Zjednoczonych. Mimo wezwań pozwany nie ograniczył postępowania egzekucyjnego o kwotę 13 000,00 zł.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasadzenie na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych (k. 32-36).

Zdaniem pozwanego oparcie powództwa na podstawie art. 840 § 1 pkt. 1 k.p.c. jest możliwe wyłącznie w braku powagi rzeczy osądzonej. Wyrok zaoczny wydany przez Sąd Rejonowy w Nowym Sączu, I Wydział Cywilny, w dniu 23 września 2014 r., sygn. akt: I C 758/13 korzysta z powagi rzeczy osądzonej. Pozwany zakwestionował także wykładnię art. 840 § 1 pkt. 2 k.p.c. wskazaną w uzasadnieniu pozwu. Bowiem zdaniem pozwanego zarzut potrącenia w ramach powództwa opozycyjnego może zostać zgłoszony jedynie w przypadku. Gdy zgłoszenie tego zarzutu nie było możliwe przed sądem. Pozwany wskazał, iż powód miał wiedze na temat toczącego się postępowania, o czym świadczy potwierdzenie odbioru z dnia 28 września 2013 r. Pozwany wskazał na niezasadność potrącenia kwoty 13 000,00 zł z uwagi zwrot „pozostała kwota do zapłaty” zawarty w aneksie z dnia 2 czerwca 2012 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony zawarły umowę o wykonanie usług budowlanych w dniu 20 września 2011 r. Powód w dniu 23 stycznia 2012 r. tytułem zaliczki wręczył pozwanemu kwotę 13 000,00 zł. Powód z uwagi na problemy finansowe odstąpił od wykonywania umowy. Aneksem z dnia 2 czerwca 2012 r. strony ustaliły kwotę pozostałą do zapłaty w wysokości 49 800,00 zł netto, która uwzględniała kwotę wpłaconej zaliczki. Aneks został podpisany przez powoda po zapoznaniu się z jego treścią. Pozwany wystawił w dniu 9 lipca 2012 r. fakturę VAT nr (...) opiewającą na powyższa kwotę. Powód w dniu 23 października 2012 r. dokonał wpłaty 1 000,00 zł. Żona powoda w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty przed skierowaniem sprawy na drogę postepowania sądowego wskazała, iż powód przebywa za granicą w USA i deklarowała comiesięczne wpłaty.

( dowód : akta sprawy I C 758/13 - umowa (k. 13), aneks do umowy (k. 14), faktura VAT (k. 15, odpowiedź zony powoda na wezwanie do zapłaty – k. 21); potwierdzenie odbioru zaliczki – k. 8, zeznania pozwanego – k. 46/2, zeznania powoda – k. 45/2 – 46)

Wyrokiem zaocznym wydanym przez Sąd Rejonowy w Nowym Sączu, I Wydział Cywilny, w dniu 23 września 2014 r., sygn. akt: I C 758/13 zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 52 784 zł wraz z odsetkami ustawowymi z tytułu wykonanych usług budowlanych wraz z kosztami postepowania sądowego w kwocie 3 617 zł. W toku postepowania sądowego w dniu 28 września 2013 r. powód został poinformowany o toczącym się postepowaniu przez Konsulat Generalny Rzeczpospolitej Polskiej w C.. Mimo wezwania powód nie stawił się w dniu 11 czerwca 2014 r. w celu przesłuchania w charakterze pozwanego. W dniu 14 października 2014 r. przedmiotowemu wyrokowi została nadana klauzula wykonalności.

( dowód : akta sprawy I C 758/13 - wyrok zaoczny (k. 62), potwierdzenie odbioru (k. 46), korespondencja e-mail z Konsulatem Generalnym Rzeczpospolitej Polskiej w C. (k. 49-50), wyrok zaoczny z klauzulą (k.76)

Powód skierował do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Nowym Sączu, A. C. o ograniczenie postepowania egzekucyjnego o kwotę 13 000,00 zł. Powód wezwał także pozwanego do ograniczenia postępowania egzekucyjnego. Pozwany nie odpowiedział na powyższe wezwania.

( dowód : wniosek powoda skierowany do komornika – k. 10 -11, pismo skierowanego do pozwanego – k. 14-15)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony postępowania, zeznań pozwanego i częściowo zeznań powoda oraz akt postępowania I C 758/13.

Dowody z dokumentów Sąd uznał za wiarygodne, gdyż nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania. Pomiędzy stronami bezsporny był fakt zawarcia umowy o usługi budowlane, wpłaty zaliczki przez powoda, przerwanie wykonywania umowy przez powoda, a także podpisania aneksu regulującego kwestie ostatecznego rozliczenia. Spór dotyczył kwoty 13 000 złotych, o której powód twierdził, iż pozwany nie odliczył jej od kwoty pozostałej do zapłaty wskazanej z aneksie z dnia 2 czerwca 2012 r. Zdaniem sądu powód tej okoliczności nie wykazał, a pozwany przeczył, aby istniała podstawa do powyższego odliczenia. Pozwany wskazał, iż kwota wskazana w aneksie uwzględniała kwotę wpłaconej wcześniej zaliczki. Dodatkowo powód nie negował kwoty wskazanej w aneksie ani na fakturze, nie wzywał pozwanego do wystawienia korekty faktury. Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda w zakresie z jakim twierdził, iż nie wiedział o toczącym się postępowaniu. Wpłata kwot na poczet wierzytelności pozwanego miała być dokonywana z dochodów uzyskiwanych przez powoda z pracy za granicy. Powód otrzymał wezwanie do stawienia się jako pozwany w Konsulacie Generalnym Rzeczpospolitej Polskiej w C.. Mimo wezwania nie stawił się i nie usprawiedliwił swojego niestawiennictwa. Powód posiadał więc, zdaniem Sadu wiedzę, w zakresie możliwości wytoczenia powództwa przez pozwanego, a także toczącego się postepowania sądowego. Spór dotyczył oceny prawnej tak zaistniałego stanu faktycznego.

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt. 1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Natomiast zgodnie z pkt. 2 cytowanego przepisu po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia.

W drodze powództwa określonego w art. 840 k.p.c., dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego w całości lub w części albo jego ograniczenia. Niezależnie od podstawy powołanej przez dłużnika, jako mającej uzasadniać pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, powództwo to nie jest kontynuacją postępowania, w którym zapadło prawomocne lub natychmiast wykonalne orzeczenie sądowe opatrzone klauzulą wykonalności. Dłużnik nie może w drodze tego powództwa opozycyjnego oparte na art. 840 § 1 pkt. 1 k.p.c. zmierzać do wzruszenia prawomocnego rozstrzygnięcia sądu stanowiącego tytuł egzekucyjny (por. m.in. wyrok SN z dnia 12 grudnia 1972 r., II PR 372/72, OSP 1973, z. 11, poz. 222). Powództwo oparte na zaprzeczeniu zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, jest dopuszczalne, jeżeli nie występuje powaga rzeczy osądzonej – dłużnik nie może więc kwestionować orzeczenia, które ma moc wiążącą zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. (Ereciński Tadeusz (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne, wyd. V).

W stanie prawnym przed 21 sierpnia 2019 r. do zdarzeń, wskutek których zobowiązanie wygasło zaliczano także potrącenie. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1993 r., sygn. akt: III CZP 141/93 (OSNC 1994/5/102) podstawą powództwa z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. może być potrącenie.

Celem postępowania wszczętego przez wniesienie powództwa opozycyjnego skierowanego przeciwko tytułowi wykonawczemu pochodzącemu od sądu nie może być ponowne merytoryczne rozpoznania sprawy rozstrzygniętej przez sąd w prawomocnie zakończonym postępowaniu, czy nawet nieprawomocnie – w orzeczeniu sądowym korzystającym (ex lege lub na mocy postanowienia sądu) z natychmiastowej wykonalności (Zembrzuski Tadeusz (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I i II, rok 2020). Godziłoby to w powagę rzeczy osądzonej. Utrwalone i jednomyślne jest stanowisko nauki i orzecznictwa co do niedopuszczalności powoływania w powództwie przeciwegzekucyjnym zarzutów stojących na przeszkodzie prawu wierzyciela. Wynika to głównie z rozgraniczenia postępowania egzekucyjnego i rozpoznawczego (zob. m.in. glosę E. Wengerka do orzeczenia SN z dnia 12 kwietnia 1962 r., 2 CR 549/61, NP 1964, nr 3, s. 305 i n.). Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 1972 r., II PR 372/72 (OSP 1973, z. 11, poz. 222), wskazując, że powództwo opozycyjne przewidziane w art. 840 k.p.c. nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. W związku z tym nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia na podstawie przepisu art. 840 k.p.c.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r., sygn. III CZP 16/12, oparcie powództwa przeciwegzekucyjnego na zarzucie spełnienia świadczenia (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.) jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy zarzut ten - ze względu na ustanowiony ustawą zakaz - nie mógł być rozpoznany w sprawie, w której wydano tytuł egzekucyjny. W niniejszej sprawie powód posiadał wiedzę na temat toczącego się postepowania. Powód nie kwestionował wysokości kwoty wskazanej w aneksie, wystawionej na jego podstawie fakturze VAT, również nie podjął środków ochrony prawnej w celu podważenia zasadności i wysokości dochodzonej przez pozwanego kwoty w sprawie I C 758/13 m.in. poprzez zgłoszenia zarzutu potrącenia. Wyrok zaoczny wydany w przedmiotowej sprawie korzysta więc z powagi rzeczy osądzonej.

Należy zaznaczyć, że z chwilą uprawomocnienia się wyroku dochodzi do prekluzji materiału faktycznego sprawy, w której został on wydany. Oznacza to, że jeżeli określone okoliczności i oparte na nich zarzuty lub wypływające z nich wnioski istniały i dały się sformułować w chwili zamknięcia rozprawy, lecz strona skutecznie ich nie podniosła lub nie przytoczyła, w związku z czym nie zostały spożytkowane przez sąd przy wydawaniu wyroku, podlegają prekluzji, czyli wykluczającemu działaniu prawomocności. Prekluzyjny skutek prawomocności oraz powagi rzeczy osądzonej jest niezależny od tego, czy strona ponosi winę w zaniechaniu przytoczenia określonych okoliczności lub podniesienia właściwych zarzutów.

Podsumowując, w postępowaniu przeciwegzekucyjnym Sąd może badać tylko kwestie, które powstały po zakończeniu postępowania w sprawie, w której wydano tytuł egzekucyjny, ewentualnie na spełnienie świadczenia przed postępowaniem w sytuacji gdy istniał ustawowy zakaz rozpoznania zarzutu spełnienia świadczenia.

Mając na uwadze powyższe powództwo choćby z tego względu nie zasługiwało na uwzględnienie.

Niezależnie od powyższego należało rozważyć czy prowadzenie egzekucji z przedmiotowego wyroku zaocznego nie narusza zasad współżycia społecznego, na co powoływał się powód. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1999 r., sygn. akt: II CKN 151/98 art. 5 k.c. nie może stanowić skutecznej podstawy trwałego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności.

Ponadto pozwany zgodnie z umową wykonał część usług budowlanych, odstąpienie od realizacji dalszej części zaplanowanych prac nastąpiło z inicjatywy powoda, strony wspólnie ustaliły kwotę pozostałą do zapłaty, powód nie zgłaszał zastrzeżeń co do kwoty wskazanej w aneksie, a następnie na fakturze, również zona powoda w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty poprzedzające wniesienie pozwu w sprawie I C 758/13 nie wskazywała na konieczność obniżenia wysokości należnej kwoty o kwotę zaliczki. Dodatkowo zarzut nadmierność egzekucji w stosunku do wartości nieruchomości nie może być uznany za skuteczny. Powód nie wykazał wartości nieruchomości, a ponadto na etapie postepowania egzekucyjnego powodowi przysługują wskazane w ustawach środki ochrony prawnej.

W związku z powyższym należało uznać, iż domaganie się przez pozwanego zapłaty od powoda na podstawie przedmiotowego wyroku zaocznego nie narusza zasad współżycia społecznego, a wręcz jest tych zasad wypełnieniem.

W konsekwencji poczynionych ustaleń, zdaniem Sądu, brak jest przesłanek do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego - wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Rejonowy w Nowym Sączu, I Wydział Cywilny, w dniu 23 września 2014 r., sygn. akt: I C 758/13, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 14 października 2014 r., w związku z powyższym orzeczono jak w punkcie I wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c. Łączne koszty w niniejszym postępowaniu wyniosły po stronie pozwanej 3 617 zł, a złożyły się na nie: wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3 600 zł (zgodnie ze stawką z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie), opłata skarbowa od pełnomocnictwa - 17 zł.

Sędzia Agnieszka Poręba

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować uzasadnienie,

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powodów, po ustaniu stanu epidemii

3.  kal. 14 dni.

N., dnia 24 marca 2020 r.

Sędzia Agnieszka Poręba