Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2021 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa (...)spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w N.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w N. i

(...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w N.

o wydanie udziałów w nieruchomości

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 16 października 2020 r. sygn. akt IX GC 422/20

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSA Grzegorz Krężołek

Sygn. akt : I AGa 352/20

UZASADNIENIE

Syndyk Masy Upadłości Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w N. , w pozwie skierowanym przeciwko (...) - spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w N. i (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w N. domagał się :

- nakazania pierwszej aby wydała mu 1/4 część nieruchomości objętej księgą wieczystą KW nr (...) stanowiącej dz. ewidencyjną nr (...) o pow. 0,7991 ha położoną w N. w obrębie (...) wraz udziałem wynoszącym 1/4 części w częściach składowych nieruchomości stanowiących hale warsztatowo – produkcyjna wraz z pomieszczeniem biurowym, budynek w budowie stanowiący dobudowę skrzydła hali, garaże wózków akumulatorowych i spawalni, garaże samochodowe, wiaty przy warsztatach samochodowych, przy hali warsztatowo – produkcyjnej, wiatę magazynową, ogrodzenie bazy, natomiast drugiej z pozwanych spółek , wydania mu 3/4 części wyżej opisanej nieruchomości wraz z udziałem wynoszącym 3/4 części w tych częściach składowych.

Uzasadniając żądania podniósł , że w dniu 9 września 2014 r. upadła zawarła z (...) umowę w formie aktu notarialnego , przenoszącą własność zorganizowanej części przedsiębiorstwa, w tym nieruchomości objętej KW nr (...) wraz z opisanymi w treści żądania pozwu jej częściami składowymi. Umowa została sprostowana aneksem z 29 września 2014 r. W zamian za przeniesienie własności zorganizowanej części przedsiębiorstwa, upadła objęła 4.312 nowoutworzonych udziałów
w kapitale zakładowym (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością o wartości nominalnej po 100 zł każdy. Umowa została zawarta na trzy tygodnie przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) „

W dniu 16 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy wN., ogłosił jej upadłość .

W dniu 17 grudnia 2018 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością , zawarła z pozwaną (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w N. , w formie aktu notarialnego, umowę sprzedaży 3/4 części w prawie własności nieruchomości, którą nabyła od upadłego w dniu 9 września 2014 r. Wspólnicy upadłego – K. W. i P. K. są jednocześnie wspólnikami oraz członkami zarządu spółki nabywcy.

Syndyk argumentował , że zgodnie z treścią art. 128 prawa upadłościowego i naprawczego, w brzmieniu obowiązującym w dacie wpływu wniosku o ogłoszenie upadłości , czynności prawne odpłatne upadłego będącego spółką, w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ze spółką powiązaną bądź pomiędzy spółką dominującą a spółką zależną, są bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.

Zatem z dniem ogłoszenia upadłości spółki (...) „ , umowa przenosząca własność zorganizowanej części przedsiębiorstwa z mocy prawa stała się bezskuteczna. Syndyk nie ma przy tym interesu prawnego w ustaleniu tej bezskuteczności, albowiem jest uprawniony do żądania , które formułuje w pozwie. Czynność z dnia 9 września 2014r należy traktować jako mającą charakter odpłatny albowiem w zamian (...) objęła udziały w spółce (...).

Roszczenie skierowane przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w N. jest uzasadnione gdyż na podstawie umowy z 17 grudnia 2018r nabyła ona korzyść , która wynikała z czynności prawnej , która wobec masy upadłości jest bezskuteczna. Podstawą dla takiej oceny jest norma art. 531 §2 kc.

Pozwane domagały się oddalenia powództwa i przyznania na swoją od oponenta procesowego kosztów postępowania.

W swoich zbieżnych stanowiskach twierdziły , że nieruchomość o która toczy się spór , była uprzednio przedmiotem dzierżawy pomiędzy pozwaną (...) sp. z o.o. a spółką (...) „ jako wydzierżawiającą. Również już po zakupie udziałów w niej , na podstawie umowy z 17 grudnia 2018r., pozwane zawarły umowę najmu części nieruchomości stanowiącej własność pozwanej (...) sp. z o.o. o powierzchni 605 mkw.

W chwili nabycia udziału w 3/4 części nieruchomości przez (...) stanowiła ona własność pozwanej (...). W księdze wieczystej prowadzonej dla tej realności, w chwili zawarcia transakcji nie było żadnych wpisów roszczeń lub ostrzeżeń. Kupująca udziały działała zatem w dobrej wierze, w oparciu o rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych . Na jej rzecz został dokonany wpis jako współwłaściciela.

Pozwane wskazywały też , że norma art. 128 prawa upadłościowego i naprawczego dotyczy bezskuteczności a nie nieważności czynności prawnej, wobec czego tytuły stron poznawanych do nieruchomości nadal funkcjonują w obrocie prawnym, a co więcej skutek bezskuteczności może dotyczyć wyłącznie czynności pomiędzy upadłym a pozwaną (...) sp. z o.o. i nie będzie miał zastosowania do dalszych czynności , w tym do skutków rzeczowych umowy z 17 grudnia 2018r.

Wyrokiem z dnia 16 października 2020 Sąd Okręgowy w Krakowie :

- oddalił powództwo [ pkt I ] oraz

- kosztami procesu obciążył stronę powodową , pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.[ pkt II sentencji orzeczenia ].

Okoliczności faktyczne Sąd I instancji ocenił jako niesporne pomiędzy stronami.

Wynika z nich , że :

w dniu 9 września 2014 r. pomiędzy spółką Przedsiębiorstwo(...)sp. z o.o. w N. a spółką (...) sp. z o.o. w N., została zawarta umowa notarialnego przeniesienia własności (rep. (...) , na postawie której (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością , w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uchwały nr (...) Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w N. przeniosła na rzecz tej spółki prawo własności nieruchomości objętej księgą wieczystą KW nr (...) wraz z prawami oraz zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa szczegółowo opisaną w treści aktu. Przedmiotowy akt notarialny został następnie aneksowany aktem z dnia 29 września 2014 r. (rep.(...)

W dniu 16 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w N.ogłosił upadłość spółki (...) z możliwością zawarcia układu, a następnie postanowieniem z dnia 6 września 2019 r. zmienił sposób prowadzenia postępowania na postanowienie obejmujące likwidację majątku upadłej.

W dniu 17 grudnia 2018 r., na podstawie aktu notarialnego (rep. (...) , pozwana (...) sp. z o.o. w N. sprzedała pozwanej (...) sp. z o.o. w N. udział wynoszący ¾ w prawie własności nieruchomości , objętej księgą wieczystą KW nr (...) wraz ze zorganizowanymi częściami przedsiębiorstwa, szczegółowo opisanymi w treści aktu notarialnego.

Ocenę prawną roszczeń zgłoszonych przez syndyka , która doprowadziła do oddalenia powództwa w całości , Sąd Okręgowy oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ żądania zawarte w pozwie dotyczą wydania udziałów we własności nieruchomości. Treścią tych żądań Sąd jest związany na podstawie art. 321 § 1 K.p.c., co oznacza, że nie było możliwe orzekanie co do innego przedmiotu, aniżeli ten , który został nimi opisany,

b/ aby zaistniała możliwość nakazania pozwanemu określonego zachowania się musi istnieć norma prawa materialnego zawierającą odpowiednie zobowiązanie. Żądanie może zostać uwzględnione tylko wówczas, gdy system prawa procesowego przewiduje zasady i środki pozwalające na przymusową realizację stanu rzeczy w nim wskazanego. W przeciwnym wypadku orzeczenie nie będzie mogło być zrealizowane w postępowaniu egzekucyjnym,

c/ żaden przepis prawa materialnego , w tym powołane przykładowo przez Sąd Okręgowy normy art. 222 §1 i 206 kc, nie przewidują możliwości żądania wydania udziałów. Udział chociaż jest możliwy do matematycznego opisania, gdyż wyraża zakres partycypacji określonego podmiotu w prawie własności, to jednak jest prawem o charakterze abstrakcyjnym , a nie bytem materialnym. Stąd wydaniu podlegać nie może. Roszczenie w realizacji którego takie żądanie można byłoby w sposób uzasadniony sformułować , nie istnieje,

d/ udział w nieruchomości może podlegać przeniesieniu ale nie odbywa się to przez jego wydanie ale poprzez zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli w trybie art. 64 K.c., ze skutkami uregulowanymi w art. 1047 K.p.c.

Odmiennych zasad w tym zakresie nie przewidują nawet powoływane przez powoda przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe, szczególnie art. 134. Przepis ten zakłada przekazanie do masy upadłości wszelkich przedmiotów majątkowych, które w określonych w nim warunkach ubyły z masy upadłości, ale owo przekazanie do masy odbywa się przy zastosowaniu środków prawnych ochrony praw majątkowych przyjętych w polskim systemie prawa prywatnego,

e/ orzeczenie uwzględniające żądania syndyka, nie nadawałoby się do przymusowego wykonania. Nie ma przepisów określających realizację wydania udziału za pośrednictwem środków egzekucyjnych , przy wykorzystaniu przymusu państwowego. Wydanie może zostać wykonane tylko w odniesieniu do konkretnej rzeczy.

Zdaniem Sądu I instancji , wydanie udziału to jego przeniesienie ale w takim przypadku syndyk musiałby formować i dochodzić zobowiązania pozwanych do złożenia oświadczeń woli określonej treści. Takiego żądania w postępowaniu nie zgłosił ,

f/ o ile by przyjąć , że stronie powodowej chodziło o wydanie części fizycznych nieruchomości, to również jej żądania nie mogły zostać uwzględnione dla braku precyzji ich opisu , w odniesieniu do każdej z pozwanych z osobna.

Podstawą rozstrzygnięcia i kosztach procesu była norma art. 98 §1 kpc i zasada odpowiedzialności za wynik sprawy.

Apelacją od tego orzeczenia strona powodowa objęła całość orzeczenia z dnia 16 października 2020r i we wniosku środka odwoławczego w pierwszej kolejności domagała się wydania przez Sąd II instancji rozstrzygnięcia reformatoryjnego i uwzględnienia obu żądań w całości oraz obciążenia pozwanych kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Jako wniosek ewentualny sformułowała postulat uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania .

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści kontrolowanego instancyjnie wyroku istotne znaczenie , a to :

a/ art. 321 §1 kpc , w następstwie niepoprawnego przyjęcia , iż Sąd nie mógł orzekać , w ramach tej samej podstawy faktycznej , co do innego przedmiotu niż określony żądaniami syndyka wobec obu pozwanych spółek mimo , że jest on uprawniony do stosownej jego modyfikacji w wydanym rozstrzygnięciu o ile jest to niezbędne dla prawidłowego sformułowania treści wyroku. Taka sytuacja , zdaniem skarżącego syndyka, miała w rozstrzyganej sprawie miejsce ,

b/ art. 327 ¹§1 pkt 1 i 2 kpc , jako następstwa nie wskazania w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku podstawy faktycznej i prawnej orzeczenia,

- naruszenia prawa materialnego , wobec niezastosowania dla oceny żądań strony powodowej art. :

1/ 134 ust. 1 w zw z art. 128 ust. 1 i 2 prawa upadłościowego i naprawczego w brzmieniu doniosłym dla rozstrzygnięcia oraz art. 531 §2 kc w zw z art. 131 u.p.n. i nietrafne przyjęcie , iż nie ma normy materialnej na podstawie której syndyk upadłego dłużnika może żądać wydania do masy upadłości składników majątkowych , które nie weszły do niej na skutek czynności upadłego oraz tych , dla których są one podstawą [ umowa z dnia 17 grudnia 2018r] . Brak oceny podstaw zastosowania wskazanych norm skutkuje , zdaniem skarżącego , nierozpoznaniem istoty sprawy ,

2/ wadliwe zastosowanie przez Sąd I instancji dla oceny roszczeń syndyka art. 222 , 206 oraz 64 kc mimo , iż pokrzepiony te nie powinny być zastosowane do okoliczności faktycznych ustalonych w postępowaniu , relewantnych z punktu widzenia przedmiotu sporu opisanego przez treść żądania pozwu.

Apelujący wskazał , że w ich miejsce zastosowanie miał wskazany wyżej art. 134 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze , przy czym podkreślił , że możliwość ubiegania się o przekazanie do masy składników majątkowych , które nie weszły do niej na skutek nieskutecznych z mocy prawa czynności upadłego dłużnika , nie wymaga składania oświadczenia woli o takim [ zwrotnym ] przeniesieniu skoro czynności majce za przedmiot te składniki pozostają ważne, a nabywca pozostaje ich właścicielem. Skutkiem wynikającym z tej normy [ czego Sąd I instancji nie ocenił , dopuszczając się nierozpoznania istoty sprawy ] jest tylko to , że z tych składników majątkowych mogą być zaspokojeni , w drodze likwidacji masy upadłości , wszyscy wierzyciele upadłego.

Odpowiadając na apelację obydwie spółki domagały się jej oddalenia jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw oraz obciążenia syndyka na ich rzecz kosztami postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony powodowej jest uzasadniony , prowadząc do wydania przez Sąd II instancji rozstrzygnięcia kasatoryjnego , w warunkach uznania , że istota sprawy w rozumieniu art. 386 par. 4 kpc nie została przez Sąd Okręgowy rozpoznana.

Nierozpoznanie istoty sprawy polega na wydaniu przez Sąd niższej instancji orzeczenia, które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem roszczenia powoda w zaznaczeniu procesowym albo też na zaniechaniu zbadania materialnej podstawy żądania lub materialnych i formalnych zarzutów strony przeciwnej.

Oceny realizacji tej podstawy do ewentualnego wydania przez Sąd II instancji orzeczenia kasatoryjnego należy dokonywać na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Bez znaczenia dla niej pozostają możliwe wady postępowania czy też takie zarzuty pozwanego , które dla przedmiotu rozstrzygnięcia były irrelewantne.

/ por . także wyrażające podobne stanowisko , powołane jedynie dla przykładu , judykaty Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1999r , sygn. II UKN 589/98 oraz z dnia 27 czerwca 2014 , sygn. V CZ 45/14 , powołane za zbiorem Legalis /.

Dlatego też Sąd Apelacyjny odnosił się będzie w dalszym ciągu tylko do tych zarzutów apelacyjnych , które miały charakter materialny.

Przenosząc te generalne uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy uznać ,że wskazana podstawa uchylenia wyroku Sądu niższej instancji została spełniona.

Sąd Okręgowy nie wniknął w istotę sporu stron , zaniechał oceny roszczenia syndyka z punktu widzenia mającego dla jego weryfikacji zastosowanie art. 134 ust. 1 w zw z art. 128 ust.2 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 lutego 2003r [ DzU z 2003 Nr 60 poz.535 ze zm ] w zw z art. 531par.2 kc.

Co więcej , błędne stanowisko prawne , które zdecydowało o ocenie , iż obydwa żądania syndyka nie są zasadne z przyczyn podanych następnie w uzasadnieniu wyroku spowodowało , że Sąd I instancji poza dowodami z dokumentów przedstawionych przez strony nie przeprowadził innych , oddalając wnioski dowodowe pozwanych , oceniając je jako prowadzące do ustaleń niedoniosłych dla rozstrzygnięcia. /por. zapis dźwiękowy rozprawy z dnia 16 października 2020 minuty 27-37 k. 212 v akt/. Decyzje procesowe Sądu spotkały się zastrzeżeniami procesowymi stron pozwanych.

Dalszym następstwem tego błędu było to , że wszystkie ustalenia faktyczne , uznane – niepoprawnie za istotne - Sąd uznał za pomiędzy stronami bezsporne.

Tymczasem takie , co do których tego rodzaju zgodności nie było , a powinny były rzeczywiście powinny decydować o ocenie żądań syndyka w ogóle ustalone nie zostały.

Analiza treści zaskarżonego orzeczenia , w odniesieniu do oceny prawnej , prowadzi do wniosku , że ma ona wyłącznie charakter teoretyczny , nie odnoszący się do istoty sporu stron , a o ile wywód ten nawiązuje do niego , to czyni to jedynie pośrednio. Sąd okręgowy przy tym posługuje się w treści motywów wybranymi przez siebie przykładami odwołującymi się do norm materialnego prawa cywilnego , które dla tej oceny nie żadnego znaczenia , co nota bene trafnie wytyka strona skarżąca w materialnych zarzutach apelacyjnych.

Równocześnie nie została przeprowadzona w jakimkolwiek zakresie ocena zgłoszonych roszczeń przez pryzmat relewantnych norm prawa upadłościowego i naprawczego z 2003r , a to zaniechanie samo w sobie wystarcza dla potwierdzenia wniosku o nierozpoznaniu istoty sprawy.

Sąd II instancji, zważywszy na treść art. 386 par. in fine 4 kpc , który jedynie uprawnia a nie obliguje do tego aby zostało wydane rozstrzygnięcie kasatoryjne , rozważał czy w okolicznościach tej konkretnej sprawy , uzasadnionym byłoby uzupełnianie postępowania dowodowego w ramach odwoławczego etapu sporu i wydanie wyroku rozstrzygającego o przedmiocie sporu stron.

Uznał jednak , że zakres dowodów , które są niezbędne do przeprowadzenia zważywszy na potwierdzenie lub wykluczenie przesłanek zastosowania wskazanych przepisów [ o część tych dowodów wnioskowały nieskutecznie wobec Sądu I instancji pozwane spółki ] jest tak znaczny, że Sąd Apelacyjny w istocie , idące we właściwym kierunku , musiałby przeprowadzić to postępowanie w całości.

Przypomnieć ponownie należy , że Sąd Okręgowy w sposób nieusprawiedliwiony uznał fakty doniosłe dla rozstrzygnięcia za pomiędzy stronami wzajemnie nie kwestionowane . Była to kolejna konsekwencja nietrafnego stanowiska prawnego, a to , że relewantne z punktu widzenia rozstrzygnięcia fakty są pomiędzy syndykiem i obiema spółkami sporne, wynika wprost z prezentowanych przed Sądem niższej instancji stanowisk procesowych , wzajemnie przeciwnych , a także z okoliczności wskazywanych dla ich uzasadnienia.

Nawet uwzględniając to , że w obecnie obowiązującym modelu apelacji pełnej , Sąd II instancji , w granicach zaskarżenia i w granicach jego podstaw , rozpoznaje w dalszym ciągu tę samą sprawę , nie oznacza to , że może on zastąpić Sąd niższej instancji w tym zakresie w zupełności.

Prowadziłoby to bowiem do sytuacji, w której także po raz pierwszy przeprowadzałby ocenę tych dowodów , w tym wydawał orzeczenia wpadkowe w ramach postępowania dowodowego. Przede wszystkim wykluczona byłaby weryfikacja przez strony sporu tych decyzji , skoro byłyby one niezaskarżalne żadnym środkiem zaskarżenia czy odwoławczym.

Po raz pierwszy i końcowy Sąd II instancji oceniałby , w oparciu o ten materiał przedmiot sporu, a wydany wyrok nie podlegałby możliwości weryfikacji jego poprawności za pośrednictwem zwykłego środka odwoławczego. Takich następstw wskazanego zastąpienia kompetencyjnego Sądu niższej instancji nie dałoby się pogodzić z wynikającą z gwarancji rangi konstytucyjnej zasadą dwuinstancyjności rozpoznawania spraw przed Sądem. / argument z art. 176 ust. 1 Ustawy Zasadniczej/.

Wskazanego wyżej skutku prowadzenia postępowania rozpoznawczego , w tym dowodowego w tak szerokich granicach, co byłoby w rozstrzyganej sprawie dla jej poprawnego wyjaśnienia konieczne , tylko przez Sąd Odwoławczy nie niweluje potencjalna możliwość skorzystania przez stronę sporu z prawa do wniesienia skargi kasacyjnej .

Nie jest ona , zgodnie z zamysłem ustawodawcy procesowego , zwykłym instancyjnym środkiem odwoławczym , a nadto z uwagi na konstrukcję skargi , niektóre spośród możliwych do postawienia zarzutów, które można sformułować w apelacji np. dotyczące sposobu ustalenia okoliczności faktycznych - są w jej przypadku wykluczone - stanowiąc dla strony dodatkowe ograniczenie.

W ten sposób , jak zgromadził go Sąd Okręgowy , materiał procesowy nie jest wystarczający dla oceny roszczeń syndyka z punktu widzenia realizacji przesłanek zastosowania wskazanych wyżej norm materialnych.

Ma racje strona skarżąca podnosząc zarzut ich naruszenia , że zupełnie nie zwrócił uwagi na odmienności charakterystyczne dla postępowania upadłościowego , w tym tylko na dla niego właściwe regulacje materialne, służące możliwości zaspokajania wierzytelności wszystkich wierzycieli upadłego ze składników majątkowych , które z jego majątku wyszły albo też do niego nie weszły na skutek czynności upadłego , które z mocy prawa ustawodawca nakazuje traktować jako wobec masy upadłości nieskuteczne.

Zważywszy na to , że żądania syndyka masy upadłości spółki (...) „ odnoszą się zarówno do wydania przedmiotu czynności dokonanej bezpośrednio pomiędzy upadłą spółką ze spółką (...) w dniu 9 września 2014r / a zatem podjętej pomiędzy upadłą a - w ujęciu konstrukcyjnym - osobą trzecią ale także do przedmiotu , którego dotyczyła umowa z dnia 17 grudnia 2018r pomiędzy (...) , a podmiotem czwartym - spółką (...) , która nabyła tylko część korzyści , której beneficjentką była zbywająca (...) , a to udział ¾ części w prawie własności nabytej od upadłego nieruchomości i jej w częściach składowych.

Dlatego dla jasności dalszej części wywodu , na wstępie wskazać należy , że skutek wynikający z art. 134 ust. 1 , mającej w rozstrzyganej sprawie zastosowanie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze , powinien być odrębnie odniesiony do obu tych czynności ; pierwszej po rozważaniu czy rzeczywiście - w świetle koniecznych do poczynienia ustaleń faktycznych- jest ona nieskuteczna wobec masy upadłości „(...) „ z mocy prawa / art. 128 ust. 1 i 2 ustawy /.

Taka ocena poprzedzona dokonaniem relewantnych ustaleń faktyczntych musi dotyczyć także umowy z 17 grudnia 2018r z tym , że jej kierunek musi być inny. Niezbędnym jest stwierdzenie czy może być uznana za bezskuteczną wobec masy upadłości (...) na podstawie wyroku Sądu , mającego charakter konstytutywny. Trzeba przy tym pamiętać , iż przepisy dawanego prawa upadłościowego i naprawczego nie zawierają regulacji dotyczącej takiego skutku dla czynności pomiędzy osoba trzecią i osobą czwartą, , która obejmuje korzyść osiągniętą przez zbywcę od upadłego na skutek czynności uznanej ex lege za bezskuteczna wobec masy dla oceny [ , której Sąd I instancji w zupełności zaniechał] , odpowiednie zastosowanie będzie miała norma art. 531 par. 2 kc. Przesłanki jej zastosowania Sąd niższej instancji także jest zobowiązany zweryfikować przy ponownym rozpoznawaniu sprawy.

Przepis art. 134 ust. 1 ustawy mającej w sprawie zastosowanie, odnosi się nie tylko do pierwszej z wymienionych czynności [ w zakresie tego udziału w nieruchomości , którego właścicielem jest spółka (...) ] ale także do drugiej – w odniesieniu do korzyści nabytej przez spółkę (...) - udziału ¾ w prawie do tej realności.

/ por. w tej materii także stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w judykacie z dnia 8 lipca 2010, sygn. II CSK 645/09 - powołanym za zbiorem Lex /.

Podstawowy błąd Sądu I instancji , który zaważył na treści wyroku poddanego kontroli instancyjnej polegał na przyjęciu , iż syndyk nie może domagać się od pozwanych wydania udziałów w nieruchomości oraz w jej częściach składowych.

Jak już powiedziano wyżej , nie wziął pod rozwagę po pierwsze specyfiki uregulowań prawa upadłościowego ale także nie uwzględnił tego , iż uznanie czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości , czy to z mocy prawa czy to na skutek orzeczenia Sądu nie powoduje , że są one nieważne , powodując upadek ich skutku rzeczowego .

Ich następstwem jest natomiast to , że aktywa majątkowe , będące ich przedmiotami, są traktowane jako źródła zaspokojenia wierzycieli czyli nadal jako składniki masy z których może dojść do generalnej egzekucji pod postacią jej likwidacji masy , jej spieniężenia dla osiągniecia skutku zaspokojenia , w sposób jak najbardziej pełny , wszystkich uprawnionych wierzycieli upadłego.

W konsekwencji potwierdzenie tej bezskuteczności wobec masy powoduje , iż wskazany w art. 134 ust. 1 u.p.n. , skutek powrotu do niej składnika tak zakwalifikowanej czynności prawnej nie oznacza istnienia po stronie syndyka roszczenia o zobowiązanie nabywcy [ beneficjenta korzyści ] o złożenie oświadczenia woli o zwrotnym przeniesieniu składnika majątkowego , który z masy ubył lub do niej nie wszedł.

/ por. w tej kwestii także , zbieżne z prezentowanym, stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 6 września 2013r. sygn. V CSK 454/12 , powołanym za zbiorem Lex/.

Natomiast , w razie sporu , a taki ma miejsce w rozstrzyganej sprawie pomiędzy powodem a obydwiema pozwanymi spółkami , syndyk ma roszczenie procesowe o wydanie tych elementów majątku upadłego , które gdyby nie kwestionowane czynności o charakterze fraudacyjnym , przynależałyby do masy.

Orzeczenie uwzględniające takie powództwo jest podstawą nie tyle do tego aby pozwany miał obowiązek wydania do masy przedmiotu czynności uznanej za bezskuteczna / którego nadal jest właścicielem / ale zezwala syndykowi na spieniężenie tego przedmiotu / przedmiotów w celu zaspokojenia wszystkich wierzycieli upadłego , których pretensje finansowe zostały skutecznie umieszczone na zatwierdzonej liście wierzytelności.

Podnoszone kwestie pozostały zupełnie nie rozważanymi przez Sąd I instancji , co więcej i przede wszystkim, nie prowadził on postepowania , nie czynił ustaleń faktycznych ani nie ocenił roszczeń zgłoszonych w pozwie z punktu widzenia mających w sprawie zastosowanie norm materialnych.

To powoduje , że przy przyjęciu , iż z podanych powodów , istota sporawy , w rozumieniu tego pojęcia , którym posługuje się art. 386 par. 4 kpc , nie została rozpoznana , Sąd Apelacyjny orzekł o uchyleniu orzeczenia z dnia 16 października 2020r i przekazaniu sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego , na podstawie wskazanej normy prawa procesowego i pozostającymi z nią w związku , podanymi wcześniej normami materialnymi.

SSA Grzegorz Krężołek