Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Elżbieta Fijałkowska

Sędziowie: Małgorzata Gulczyńska, Mikołaj Tomaszewski

po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 2020 r.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Z. K.

przeciwko Zakładowi Opieki Zdrowotnej i (...) sp. z o.o. w K.

o zapłatę i ustalenie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie

z dnia 24 września 2018 r. sygn. akt I C 805/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 4050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Gulczyńska Elżbieta Fijałkowska Mikołaj Tomaszewski

Sygn. akt I A Ca 115/19

UZASADNIENIE

Powód Z. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego Zakładu Opieki Zdrowotnej i (...) sp. z o.o. w K. kwoty 204 950 zł z ustawowymi odsetkami od daty wytoczenia powództwa do dnia zapłaty; zasądzenie od pozwanego renty w kwocie po 2000 zł miesięcznie, płatnej począwszy od kwietnia 2014 r., w terminie do dnia 15 każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat; ustalenie odpowiedzialności pozwanego na przyszłość za doznany przez powoda uszczerbek na zdrowiu oraz zasądzenie od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany Zakład Opieki Zdrowotnej i (...) sp. z o.o. w K. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 24 września 2018 r. Sąd Okręgowy w Koninie

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania kwotę 101 155,70 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23.09.2015 roku

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem skapitalizowanej renty kwotę 7 171,20 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23.09.2015 roku ;

3.  Ustalił, że pozwany ponosić będzie odpowiedzialność za skutki na zdrowiu powoda związane z zabiegiem w dniu 31.03.2014 r., które do dziś nie ujawniły się, a które ujawnić się mogą w przyszłości.

4.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

5.  poniesione przez strony koszty procesu wzajemnie zniósł

6.  nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Koninie z zasądzonego roszczenia kwotę 7 781,57 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Koninie kwotę 6 900,63 zł.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski

Pozwany Zakład Opieki Zdrowotnej i (...) sp. z o.o. w K. w ramach swojej działalności prowadzi m.in. Szpitalny Oddział (...) (...)w K. gdzie wykonywane są zabiegi przez lekarzy specjalistów (bezsporne).

W dniu 28.02.2014 r. została przeprowadzona kontrola przez pracowników (...) Inspektora (...) w K. w Szpitalnym Oddziale (...) (...)w K. pozwanego mająca na celu ocenę przebiegu procesów higienicznych i bieżącego stanu sanitarnego. W trakcie tej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości, natomiast w ocenie bloku operacyjnego stwierdzono, że pomieszczenia są utrzymane w dobrym stanie sanitarno-technicznym. Również w dniu 28.02.2014 r. została przeprowadzona kontrola przez pracowników (...) Inspektora (...) w K. w Przychodni (...) pozwanego mająca na celu ocenę przebiegu procesów higienicznych i bieżącego stanu sanitarnego. Również w trakcie tej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Wówczas jednakże nie zostały pobrane żadne wymazy do badań epidemiologicznych.

Powód Z. K. leczył się u okulisty P. D., który stwierdził u niego w obu oczach zaćmę, z tym że bardziej zawansowaną w oku prawym i skierował go na zabieg. W dniu 31.03.2014 r. powód miał przeprowadzony w Szpitalnym Oddziale (...) (...) w K. pozwanego, zabieg usunięcia zaćmy oka prawego oraz wszczepienia sztucznej soczewki do oka prawego. Tego dnia i inni pacjenci także mieli wykonywane zabiegi usunięcia zaćmy. Następnego dnia po zabiegu powód został zbadany przez lekarza okulistę i wypisany do domu z zakazem wysiłku fizycznego i zaleceniem stosowania leków. Nie odczuwał wówczas bólu operowanego oka i poprawiła się widoczność w tym oku. Powód przebywał w Szpitalnym Oddziale (...) (...) w K. przy ul. (...) do dnia 1.04.2014 r. Następnie po drugiej dobie od wyjścia z Oddziału powód udał się na wizytę do lekarza P. D., ponieważ oko go bolało i pojawił się też stan zapalny w obrębie wnętrza gałki ocznej. Nastąpiło też pogorszenie widzenia okiem operowanym. Doktor D. w tej sytuacji stwierdził, że powód powinien mieć wykonany jak najszybciej zabieg W. i skontaktował się z szpitalem we W.. Jeszcze tego samego dnia powód został zawieziony do Klinicznego (...) Szpitala (...) we W., celem wykonania kolejnego zabiegu operacyjnego, mającego na celu zminimalizowanie skutków stanu zapalnego w operowanym wcześniej oku. Od dnia 03.04.2014 r. powód rozpoczął leczenie w (...) Szpitalu (...) we W. z rozpoznaniem zasadniczym: zapalenie ropne wnętrza gałki ocznej. W trakcie leczenia we W.: - wykonano u powoda zabieg W., laseroterapię, podano olej 1000, pobrano wymaz, wykonano też płukanie komory przedniej, usunięto olej z komory przedniej. Powód na leczeniu przebywał do 11.04.2014 r. Wykonany w klinice we W. zabieg operacyjny doprowadził do poprawy widzenia okiem prawym i powód wrócił do domu. Po kilku dniach doszło do ponownego pogorszenia widzenia operowanym okiem i w związku z tym powód ponownie udał się do tego samego oddziału okulistycznego we W., gdzie przebywał od (...)r. do(...) r. Zastosowano wówczas u niego reoperację oka prawego: płukanie komory przedniej, roztworem V., W., usunięto olej i sztuczną soczewkę. Po tym zabiegu ostrość wzroku powoda pozostawała na niskim poziomie. Po upływie miesiąca wykryto u powoda odwarstwienie siatkówki oka prawego, co skutkowało koniecznością wykonania kolejnego zabiegu operacyjnego tego oka- w tym samym ośrodku we W.. Powód po raz kolejny trafił na Kliniczny (...), tym razem z rozpoznaniem trakcyjnego odwarstwienia siatkówki oka prawego. Przebywał w szpitalu od 01.06.2014 r. do 06.06.2014 r. Miał wykonany po raz kolejny zabieg W. oka prawego z podaniem oleju do tego oka. Po tym zabiegu ostrość wzroku oka prawego nie uległa już poprawie. Po upływie około roku od tego zabiegu oko prawe powoda było już niewidzące. Ze względu na postępujące pogorszenie widzenia okiem lewym, związane z zaćmą tego oka powód oczekuje na zabieg operacyjny oka lewego.

W dniach (...) r. i (...) r. została przeprowadzona kontrola doraźna przez pracowników (...) Inspektora (...)w K. w Szpitalnym Oddziale (...) w K. pozwanego, w związku ze zgłoszeniem ogniska zakażenia szpitalnego. W trakcie tej kontroli stwierdzono, że z pobranego w dniu 5.04.2014 r. wymazu czystościowego z powierzchni i sprzętu – na okularze asysty, ujściu w zlewie do chirurgicznego mycia rąk, wnętrzu drenu aparatu (...) wyhodowano P. aeruginosa. Natomiast z pobranego w dniu 7.04.2014 r. wymazu czystościowego – na strzykawce typu (...), odpływie umywalki w sali nr (...)odpływie zlewu w pomieszczeniu dezynfekcji wyhodowano P. (...). W trakcie tej kontroli stwierdzono nieprawidłowości w postaci: stosowania sprzętu jednorazowego użytku wielokrotnie (strzykawka typu (...)), nieskuteczne prowadzenie dekontaminacji sprzętu stosowanego do zabiegów operacyjnych, używanie fotelu do zabiegów(...) który posiada trudne do utrzymania w czystości powierzchnie, niepełny skład Zespołu (...) i nie spełnianie przez jego członków wymaganych kwalifikacji

U wszystkich pacjentów, którzy w dniu 31.03.2014 r. mieli przeprowadzone w Szpitalnym Oddziale (...) (...) w K., zabiegi doszło do zakażenia,

U powoda Z. K. doszło do zakażenia wnętrza gałki ocznej prawej, co było przyczyną utraty wzroku w operowanym oku. Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że przyczyną tego zakażenia była pałeczka ropy błękitnej wyhodowana z próbki materiału pobranego od powoda oraz w pozwanym podmiocie leczniczym. Do zakażenia oka powoda doszło w trakcie udzielania świadczeń medycznych w pozwanej placówce, na co wskazuje analiza czasu po jakim pojawiły się pierwsze objawy oraz fakt, że w tym samym dniu było operowanych 7 innych osób u których również wystąpiły powikłania po zabiegach operacyjnych, przy czym u powoda i 2 innych osób wyhodowano bakterię tego samego gatunku. W pozwanej placówce medycznej w tym okresie nie przestrzegano rygorystycznie zasad sanitarno-higienicznych, np. na bloku operacyjnym strzykawka jednorazowego użytku (...) służąca do przepłukiwania aparatu (...) była wielokrotnie tego dnia używana i z tych sprzętów ujawniono występowanie P. aeruginosa. Natomiast błędy popełnione w trakcie dochodzenia epidemiologicznego spowodowały, że nie wykryto źródła tego zakażenia, przy czym bezpośrednią przyczyną rozprzestrzeniania się zakażenia w tym dniu mogły być zaniedbania ze strony personelu lub za krótki okres między zabiegami (...) bądź też u powoda oraz innych zakażonych tego dnia osób, zastosowano lek lub środek na którym (w którym) była skontaminowana bakteria pałeczki ropy błękitnej.

Zachodził związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy dokonanym w dniu 31.03.2014 r. w pozwanej placówce medycznej zabiegiem operacyjnym usunięcia zaćmy oka prawego powoda, a całkowitą utratą wzroku w operowanym oku. W trakcie operacji usunięcia zaćmy dochodzi do otwarcia gałki ocznej na czas operacji i kontaktu struktur wnętrza gałki ocznej z narzędziami mikrochirurgicznymi oraz z płynami i materiałem wiskoelastycznym, podawanymi do wnętrza gałki ocznej. W końcowej fazie operacji, w miejsce usuniętej z oka zmętniałej soczewki własnej wszczepiana jest sztuczna soczewka, która pozostaje w oku na stałe. Na każdym etapie operacji może dojść do przemieszczenia się mikroorganizmów ze środowiska zewnętrznego do wnętrza gałki ocznej, które mogą wywołać stan zapalny struktur wewnętrznych gałki ocznej, prowadząc do całkowitej, nieodwracalnej utraty widzenia w takim oku. Powód, jak i inni operowaniu w tym dniu pacjenci, zostali zakażeni bakterią P. aeruginosa, którą także wykryto podczas kontroli epidemiologicznej u pozwanego i jest mało prawdopodobne wystąpienie zapalenia wnętrza gałki ocznej równocześnie u tak dużej liczby pacjentów na skutek niezależnie od siebie występujących infekcji poza szpitalnych.

Powód na skutek powikłań, które wystąpiły po wykonaniu w dniu 31.03.2014 r. zabiegu operacyjnego usunięcia zaćmy oka prawego, całkowicie nie widzi okiem prawym. Nie ma żadnych możliwości przywrócenia widzenia tym okiem w przyszłości, stąd powód jest osobą trwale jednooczną. Ze względu na zanik gałki ocznej prawej, w przypadku występowania dolegliwości bólowych lub stanów zapalnych należy brać pod uwagę konieczność jej operacyjnego usunięcia. Ze wskazań kosmetycznych może być konieczne wykonanie epiprotezy gałki ocznej.

W wyniku wystąpienia powikłań pooperacyjnych po zabiegu w dniu(...) r. powód doznał uszczerbku na zdrowiu z przyczyn (...) w wysokości 30%.

W czasie zabiegu w dniu 31.03.2014 r. do wnętrza prawej gałki ocznej powoda wprowadzone zostały bakterie, które są odpowiedzialne za późniejsze zakażenie i uszkodzenie wzroku, jednakże ta bakteria zostaje zwalczona po kilku dniach lub tygodniach i zakażenie tą bakterią nie ma ogólnoustrojowych skutków w przypadku powoda. Nie ma żadnych przeciwskazań do tego aby u powoda wykonać zabieg usunięcia zaćmy w oku lewym

Powód spełniał kryteria dopuszczające do prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii (...), a nie spełniał kryteriów dopuszczających prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii C. W chwili obecnej ze względu na stopień zaawansowania zaćmy w oku lewym nie spełnia kryteriów dopuszczających prowadzenie pojazdów mechanicznych jakiejkolwiek kategorii. Stan ten ulegnie prawdopodobnie zmianie po wykonaniu operacji zaćmy oka lewego. Powód będąc osobą jednooczną nie traci całkowitej zdolności do pracy, ale nie może wykonywać zawodu kierowcy.

Powód Z. K. na skutek zdarzenia z dnia 31.03.2014 r. był narażony na dolegliwości bólowe, konieczność poddania się leczeniu i konsultacjom lekarskim, zmaganiu się z niepełnosprawnością oraz poczucie braku samodzielności. Doznane przez powoda uszkodzenie wzroku było dla niego silnie stresogenne, urazowe i kryzysogenne. Miało istotny wpływ na jego stan zdrowia psychicznego wywołując zaburzenia o charakterze adaptacyjnym. W jego wyniku doszło do wyraźnego załamania linii życiowej powoda, gdyż uderzyło w istotne wartości i cele życiowe powoda zakłócając podstawową aktywność życiową i uniemożliwiając samodzielną egzystencję. W wyniki nabytej niepełnosprawności o charakterze biologicznym doszło do niepełnosprawności w aspekcie zarówno psychologicznym jak i społecznym. Powód utracił poczucie sensu życia, co rzutuje na całokształt jego samopoczucia i funkcjonowania. Obecnie u powoda nadal nie doszło do osiągnięcia etapu przystosowania do swojej niepełnosprawności wynikającej z jednooczności. Z uwagi na niepewne rokowania co do drugiego oka końcowe studium przystosowania może jeszcze długo nie nastąpić. W stosunku do powoda wskazana jest pomoc psychologiczna w celu przystosowania się do niepełnosprawności. Na samopoczucie powoda wpływ ma również to, że w oku, które nie było operowane powód ma stwierdzoną zaćmę wymagającą również wykonani zabiegu.

Powód w chwili zabiegu miał(...). Po przebytym w (...)r. zawale mięśnia sercowego przeszedł na rentę chorobową, a następnie po uzyskaniu uprawnień emerytalnych na emeryturę. Po około roku przebywania na emeryturze zaczął dorabiać jako kierowca

Przed planowanym zabiegiem operacyjnym oka prawego przeszedł prawidłowo badania kwalifikacyjne, dające uprawnienia do dalszej pracy w zawodzie kierowcy.

Powód do czasu zabiegu usunięcia zaćmy w oku prawym żył aktywnie, był samodzielny, wykonywał wszystkie czynności samoobsługowe oraz obowiązki domowe i przydomowe.

Natomiast po zabiegu w dniu 31.03.2014 r. powód, który nie widzi na prawe oko, nie jest osobą samodzielną. Po zabiegu jego żona oraz znajomi zauważyli, że stał się osobą bardziej nerwową, z człowieka wesołego zamienił się w osobę zamkniętą w sobie. Powód w lewym oku ma zaawansowaną zaćmę, wymagającą leczenia operacyjnego. Dopiero po operacji zaćmy oka lewego będzie ostatecznie wiadomo, jak duży wpływ na codzienne funkcjonowanie powoda ma brak widzenia okiem prawym. Nie ma możliwości przewidzenia czy na pewno, a jeśli tak to w jakim czasie u powoda wystąpi zaawansowany zanik gałki ocznej prawej. U powoda może wystąpić konieczność zastosowania epiprotezy, czyli kosmetycznej nakładki na gałkę oczną poprawiającą wygląd pacjenta

Powód w związku z leczeniem po zabiegu wykupił zalecone leki. Obecnie w związku z powikłaniami po zabiegu zaćmy powód nie musi przyjmować na stałe żadnych leków, natomiast powinien przyjmować doraźnie leki, w sytuacji wystąpienia dolegliwości bólowych,

W związku z powikłaniami po zabiegu usunięcia zaćmy powód zmuszony był odbyć szereg przejazdów z jego miejsca zamieszkania tj. z miejscowości L. do W. celem odbycia leczenia. W trakcie pobytu powoda w szpitalu we W. powoda odwiedzała jego żona, która była u męża łącznie przynajmniej 3 razy. Za każdym razem powód oraz jego żona podróż do i z W. odbywali z sąsiadem.

Roszczenie powoda co do zasady zasługiwało na uwzględnienie, nie w pełnej kwocie żądanej przez powoda i nie co do wszystkich roszczeń.

Powód roszczenie swoje wywodził z art. 430 k.c., zgodnie z którym kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności. W sprawach dotyczących tzw. zakażeń szpitalnych ustalenie w sposób pewny związku przyczynowego pomiędzy postępowaniem lekarza lub personelu szpitala a powstałą szkodą jest często niemożliwe, gdyż w świetle wiedzy medycznej w większości wypadków można mówić tylko o prawdopodobieństwie wysokiego stopnia, a rzadko o pewności, czy wyłączności przyczyny. Okoliczność natomiast, że postępowanie dowodowe nie daje podstaw do stwierdzenia zaniedbania konkretnej osoby nie zwalnia placówki szpitalnej od odpowiedzialności. Dla odpowiedzialności prawnej szpitala wystarczy w tego rodzaju sytuacji wina niezidentyfikowanego pracownika wtedy gdy zostanie dowiedzione, że popełniono zaniedbanie, na skutek którego pacjent doznał szkody, chociaż nie można ustalić, który z lekarzy leczących pacjenta lub kto z personelu medycznego dopuścił się winy. Jeżeli bowiem zachodzi prawdopodobieństwo wysokiego stopnia, że przyczyna szkody leży po stronie szpitala, należy uznać związek przyczynowy za ustalony, przy czym żądanie absolutnej pewności związku przyczynowego nie byłoby ani realne ani uzasadnione. Nadto w sprawach dotyczących tzw. zakażeń szpitalnych możliwe i uzasadnione jest przyjęcie niedbalstwa placówki służby zdrowia w drodze domniemania faktycznego, jeżeli brak jest dowodów przeciwnych wskazujących, że do zakażenia doszło z innych przyczyn (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2013 r. sygn. akt V CSK 163/12; nie publ.).

Z art. 444 § 1 k.c. wynika, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Nadto z art. 444 § 2 kc wynika, że jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Ponadto zgodnie z art. 445 § 1 kc w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym, a więc w art. 444 kc, tj. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego – a w szczególności z opinii biegłego sądowego z zakresu epidemiologii dr n. med. A. M. wynikało, że do zakażenia oka powoda doszło w trakcie udzielania świadczeń medycznych w pozwanej placówce, na co wskazuje analiza czasu po jakim pojawiły się pierwsze objawy oraz fakt, iż w tym samym dniu było operowanych 7 innych osób u których również wystąpiły powikłania po zabiegach operacyjnych, przy czym u powoda i 2 innych osób wyhodowano bakterię tego samego gatunku. Nadto z zebranego materiału dowodowego wynika, że w pozwanej placówce medycznej w tym okresie nie przestrzegano rygorystycznie zasad sanitarno-higienicznych.

Również biegły sądowy okulista B. H. w swojej opinii wskazał, że zachodzi związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy dokonanym w dniu 31.03.2014r. w pozwanej placówce medycznej zabiegiem operacyjnym usunięcia zaćmy oka prawego powoda, a całkowitą utratą wzroku w operowanym oku. Powód bowiem, jak i inni operowaniu w tym dniu pacjenci, zostali zakażeni bakterią P. aeruginosa, którą także wykryto podczas kontroli epidemiologicznej u pozwanego i jest mało prawdopodobne wystąpienie zapalenia wnętrza gałki ocznej równocześnie u tak dużej liczby pacjentów na skutek niezależnie od siebie występujących infekcji poza szpitalnych.

Zgodnie więc z art. 430 k.c. oraz art. 444 § 1 k.c. i art. 445 § 1 k.c. pozwany jest – co do zasady - zobowiązany do wypłaty powodowi stosownego zadośćuczynienia oraz odszkodowania.

Powód na skutek powikłań, które wystąpiły po wykonaniu w dniu 31.03.2014 r. zabiegu operacyjnym usunięcia zaćmy oka prawego, całkowicie nie widzi okiem prawym i występuje brak poczucia światła w tym oku. Nie ma żadnych możliwości przywrócenia widzenia tym okiem w przyszłości, stąd powód jest osobą trwale jednooczną. Obecnie nie ma żadnych możliwości ustalenia jaka byłaby ostateczna ostrość wzroku u powoda w dłuższym okresie po zabiegu ani ustalenia stopnia prawdopodobieństwa uzyskania takiej poprawy. Powód Z. K. zatem, w przypadku gdyby w trakcie operacji nie został zakażony, to odzyskałaby sprawność w oku prawym do 60%. W konsekwencji zatem, w wyniku wystąpienia powikłań pooperacyjnych po zabiegu w dniu 31.03.2014 r. powód doznał uszczerbku na zdrowiu z przyczyn (...) w wysokości 30%.

Powód był narażony na dolegliwości bólowe, konieczność poddania się leczeniu i konsultacjom lekarskim, zmaganiu się z niepełnosprawnością oraz poczucie braku samodzielności. W momencie otrzymania diagnozy i niekorzystnych rokowań pojawiły się u powoda myśli samobójcze, poczucie bycia niepotrzebnym, bezwartościowym.

Bakterie, które w czasie zabiegu w dniu 31.03.2014 r. wprowadzone zostały do wnętrza prawej gałki ocznej powoda i które są odpowiedzialne za późniejsze zakażenie i uszkodzenie wzroku, zostały zwalczone i zakażenie tą bakterią nie ma ogólnoustrojowych skutków w przypadku powoda. Nie ma możliwości przewidzenia czy na pewno i jeśli tak to w jakim czasie u powoda wystąpi zaawansowany zanik gałki ocznej. Gdyby to nastąpiło, nie będzie to niosło żadnych nowych skutków zdrowotnych dla powoda, poza ewentualnym złym efektem kosmetycznym. Może powstać konieczność wykonania epiprotezy – kosmetycznej -nakładki na zanikową gałkę oczną. W medycynie przyjmuje się, że po roku od wystąpienia jednooczności powinien nastąpić okres zaadaptowania do nowej sytuacji.

Powód w chwili zabiegu miał (...) lat i chorował na nadciśnienie tętnicze, leczył się kardiologicznie. Powód do czasu zabiegu był osobą samodzielną, nie wymagał pomocy, pracował zawodowo, poruszał jako kierowca samochodem, jeździł rowerem. Natomiast po zabiegu w dniu 31.03.2014 r. powód, który nie widzi na prawe oko wymaga pomocy rodziny w przygotowywaniu posiłków, robieniu zakupów, zawożeniu samochodem. Powód od czasu do czasu odczuwa dolegliwości bólowe oka, jak również ma zachwiania równowagi i ma trudności przy poruszaniu się. Powód do tej pory nie pogodził się ze stanem swojego zdrowia, a okoliczność, że musi się poddać zabiegowi usunięcia zaćmy w oku lewym powoduje w nim niepokój potęgowany tym, że operacja w prawym oku zakończyła się powikłaniami skutkującymi utratą wzroku.

Biorąc zatem pod uwagę te okoliczności, w tym rozmiar doznanych przez powoda cierpień fizycznych oraz trwałość następstw, Sąd przyznał powodowi zadośćuczynienie w wysokości 100 000 zł. , w pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo jako bezzasadne

W świetle okoliczności sprawy oraz treści art. 455 k.c. i art. 481 § 1 i 2 k.c. Sąd uznał, że roszczenie powoda jest uzasadnione co do zasądzenia zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 23.09.2015 r., mając na uwadze chwilę doręczenia odpisu pozwu pozwanemu w dniu 15.09.2015 r. wraz z upływem 7 dni na zajęcie przez pozwanego stanowiska w sprawie. Sąd nie podzielił żądania powoda, aby odsetki ustawowe należne były już od chwili wytoczenia niniejszego powództwa chociażby z tego powodu, że powód nie wzywał pozwanego do zapłaty kwoty dochodzonej niniejszym pozwem zanim zdecydował się na wystąpienie na drogę postępowania sądowego. Natomiast z art. 455 k.c. wynika, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Dlatego sąd uznał, że w realiach niniejszej sprawy pozwany pozostawał w zwłoce z zapłatą zadośćuczynienia dopiero z chwilą doręczenia mu odpisu pozwu wraz z upływem tygodniowego czasu na zajęcie przez niego stanowiska w sprawie.

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 4950 zł tytułem odszkodowania (art. 444 § 1 k.c.) przy czym wskazał, że kwota ta obejmuje koszty dojazdów na leczenie oraz zwrot kosztów podróży odwiedzin w szpitalu a także zwrot kosztów zakupu leków w wys. przeciętnie 90 zł miesięcznie za okres od kwietnia 2014 r. do końca sierpnia 2015 r. Za uzasadnione Sąd uznał żądanie co do kwoty 1108 zł.

Powód wnosił również o zasądzenie kwoty 1530 zł tytułem zwrotu kosztów zakupu leków za okres od kwietnia 2014 r. do sierpnia 2015 r. Pomimo ciążącego na powodzie obowiązku dowodzenia, powód nie wykazał wysokości szkody, którą określił na kwotę 1530 zł i nie sprostał obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.

Wobec powyższego, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1155,70 zł tytułem odszkodowania. Natomiast w pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo jako bezzasadne. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 455 k.c. i art. 481 § 1 i 2 k.c. uznając, że roszczenie powoda jest uzasadnione co do zasądzenia odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 23.09.2015 r. do dnia zapłaty.

Powód domagał się 2000 zł tytułem renty, płatnej począwszy od kwietnia 2014 r., w terminie do dnia 15 każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat. Tytułem skapitalizowanej renty za okres 6 miesięcy zasądził na rzecz powoda kwotę w łącznej wysokości 7171,20 zł (6 miesięcy x 1195,20 zł) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23.09.2015 r., mając na uwadze, że żądanie zasądzenia renty zostało sformułowane dopiero w pozwie.

Niezasadnie okazało się żądanie zasądzenia renty z tytułu zwiększenia się potrzeb powoda w zakresie opieki ze strony innych osób jak i zwiększenia się jego wydatków związanych z koniecznością zakupu dodatkowych leków.

Uzasadnione było ustalenie, że pozwany ponosić będzie odpowiedzialność za skutki na zdrowiu powoda związane z zakażeniem powoda podczas zabiegu w dniu 31.03.2014 r., które do dziś nie ujawniły się, a które ujawnić się mogą w przyszłości. Z opinii biegłego sądowego okulisty B. H. wynikało bowiem, że u powoda może zajść konieczność wykonania epiprotezy – kosmetycznej nakładki na zanikową gałkę oczną. Gdyby w oku prawym pojawił się trudny do opanowania stan zapalny z bardzo silnymi dolegliwościami bólowymi, to wtedy może powstać konieczność usunięcia niewidzącego oka.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd zniósł poniesione przez strony koszty zastępstwa procesowego z uwagi na uwzględnienie żądań powoda w 47%, a zatem porównywalne koszty poniesione przez strony z tytułu zastępstwa procesowego.

Natomiast o nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 uksc i art. 100 k.p.c.

Apelację od wyroku w części uwzgledniającej powództwo wniósł pozwany i zrzucił:

1.  Naruszenie prawa materialnego, a mianowicie;

a)  art. 430 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. w zw. z art. 445 § 1 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że wskutek zawinionych działań pozwanej, powód doznał rozstroju zdrowia uzasadniającego przyznanie zadośćuczynienia i odszkodowania oraz, że między działaniem pozwanej a zaistniałą szkodą istnieje związek przyczynowo- skutkowy,

b)  art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 440 k.c. - poprzez nieuwzględnienie wszystkich istotnych okoliczności wpływających na wysokość zadośćuczynienia i odszkodowania, tj. w szczególności wieku pokrzywdzonego, zachowania pozwanej, i wadliwą wykładnię, poprzez ustalenie, że zasądzona kwota tytułem zadośćuczynienia za doznany uszczerbek na zdrowiu jest odpowiednia, w sytuacji gdy rokowania na przyszłość co do stanu zdrowia powoda są zadowalające, zaś - zgodnie z ustaleniami przyjętymi przez Sąd - w medycynie przyjmuje się, że po upływie roku od momentu wystąpienia jednooczności powód jest osoba zaadaptowaną do takiego stanu rzeczy, jak również przyjmuje się, że jednooczność nie stanowi podstawy do uznania niezdolności do pracy, - poprzez zaniechanie ustosunkowania się Sądu I instancji do zasadności przyjętej w niniejszej sprawie wysokości zadośćuczynienia i niewskazania jakie okoliczności zostały przez Sąd w szczególności uwzględnione, jaka była podstawa do przyjęcia, że wysokość zasądzonej przez Sąd kwoty tytułem zadośćuczynienia jest adekwatna do rozmiaru cierpienia i krzywdy powoda, jak również zaniechanie odniesienia się do innych tego typu analogicznych przypadków,

c)  art. 481 § 1 i 2 k.c. poprzez niezasadne przyjęcie, że w warunkach powyższej sprawy należało zasądzić odsetki ustawowe od przyznanego powodowi zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, poczynając od dnia 23. 09. 2015r. do dnia 31. 12. 2015r., a następnie od dnia 01. 01. 2016 r., w sytuacji gdy w istocie brak było podstaw faktycznych i prawnych do zastosowania opisanego rozwiązania, albowiem w przypadku ustalenia należnego powodowi zadośćuczynienia w wyroku, tj. według stanu sprawy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, odsetki za ewentualne opóźnienie zobowiązanego w płatnościach powinny zostać zasadzone od dnia następnego po wydaniu wyroku, nie zaś niejako z mocą wsteczną, czyli od daty wskazanej w treści zaskarżonego orzeczenia,

2.  Naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, mianowicie:

a)  art. 227 K.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych, mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego: polegające na nieuwzględnieniu bądź niedostatecznym rozważeniu wszystkich okoliczności niniejszej sprawy, mających istotny wpływ na wymiar i wysokość zadośćuczynienia, co doprowadziło do nieadekwatnego dokonania ustalenia w kontekście wysokości zadośćuczynienia, poprzez błędne przyjęcie, że powód w związku z utratą wzroku w prawym oku, ma zachwiania równowagi i problem z poruszaniem się po stopniach, choć narząd wzroku nie może z medycznego punktu widzenia wpływać na utrzymanie równowagi, poprzez brak ustalenia, jaka byłaby skuteczna ostateczna ostrość wzroku u powoda w dłuższym okresie po zabiegu ani ustalenie stopnia prawdopodobieństwa uzyskania takiej poprawy, co skutkowało błędnym wyliczeniem procentowego uszczerbku na zdrowiu u powoda poprzez uznanie za częściowo wiarygodne zeznań powoda i świadków B. Z. i J. K., chociaż osoby te zeznawały w wielu kwestiach odmiennie i niezgodnie - według samego Sądu - z prawdą, co powinno skutkować podejściem do tychże zeznań z bardzo dużą ostrożnością także w odniesieniu do innych kwestii, związanych np. z trybem żyda powoda,

Wskazując na tak sformułowane zarzuty wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez, oddalenie powództwa w całości;

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie

Sąd Okręgowy na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz trafnie określił ich prawne konsekwencje. Ustalenia Sądu I instancji oraz ich ocenę prawną Sąd Apelacyjny podziela oraz przyjmuje za własne. W ramach przeprowadzonej kontroli instancyjnej Sąd II instancji nie dostrzegł uchybień, które winny być uwzględnione z urzędu. W konsekwencji, dalsza argumentacja Sądu Apelacyjnego koncentrować się będzie na zagadnieniach, które wyeksponowane zostały w apelacji.

Jeśli idzie o ocenę materiału dowodowego to nie nasuwała ona żadnych zastrzeżeń w świetle art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny w całości ją aprobuje, podkreślając, że była to ocena logiczna, wnikliwa, uwzględniająca treść całego materiału dowodowego. Zostały także wyjaśnione wszystkie okoliczności faktyczne, które miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Odpowiedzialność pozwanego za uszczerbek na zdrowiu powoda nie budziła żadnych wątpliwości. Istnienia związku przyczynowego między zabiegiem medycznym - operacją usunięcia zaćmy a szkodą w postaci utraty wzroku w operowanym oku pozwany nie zdołał podważyć. Przyczyną utraty wzroku nie był nieprawidłowo wykonany zabieg lecz stan zapalny wnętrza gałki ocznej, który powstał na skutek zakażenia powoda i innych pacjentów P. aeruginosa. Podkreślanie zatem przez apelującego, że zabieg był wykonany zgodnie ze sztuką lekarską było bezcelowe wobec faktu, że to zaniedbania sanitarno – higieniczne spowodowały zakażenie powoda bakterią w czasie wykonywanego zabiegu. Dodać należy, że do zakażenia doszło wskutek braku staranności ze strony pozwanej. Jak wynikało z opinii biegłego epidemiologa postępowanie po stwierdzeniu zakażenia również było wadliwe i nie doprowadziło do wykrycia źródła zakażenia, wszczęte zostało zbyt późno i wbrew obowiązującym w tym zakresie procedurom.

Okoliczność, że kontrola (...) Inspektora (...) w K. przeprowadzona na szpitalnym oddziale przed zabiegiem tj., 28 lutego 2014 r. przebiegła pomyślnie nie podważała wniosku o zakażeniu powoda w pozwanej placówce medycznej, co miało miejsce ponad miesiąc później.

Fakt, że nie można było opisać jak doszło do zakażenia nie dawał podstaw do konkluzji sformułowanej przez pozwanego, że wykluczone jest ustalenie winy pozwanej. Nie jest bowiem istotne jak doszło do zakażenia powoda, skoro zebrany materiał dowodowy pozwalał z całą pewnością na przyjęcie, że zachodziło prawdopodobieństwo wysokiego stopnia, że do zakażenia doszło właśnie w szpitalu.

Wypisanie powoda ze szpitala, co miało miejsce następnego dnia po zabiegu, nie oznaczało, nie doszło do zakażenia. Powód wprawdzie wówczas nie odczuwał bólu i poprawiła się widoczność w operowanym oku, jednakże już kolejnego dnia pojawił się stan zapalny w obrębie wnętrza gałki ocznej. Analiza czasowa zabiegu i pierwszych objawów zakażenia, stwierdzenie w wyniku kontroli przeprowadzonej w dniach 9 i `1 kwietnia 2014 r. istnienia P. aeruginosa na sprzętach i urządzeniach stosowanych do zabiegów operacyjnych oraz wyhodowanie tej samej bakterii u trzech osób, poddanych zabiegowi tego samego dnia, nie dawało podstaw do przyjęcia prawdopodobieństwa zakażenia powoda w innym miejscu i innych okolicznościach

Informowanie pacjenta o możliwych zakażeniach i powikłaniach, które mogą wystąpić w przebiegu i wyniku operacji oraz wyrażenie zgody na zabieg operacyjny jest prawem informacyjnym pacjenta wynikającym z art. 9 ust. 1 i 2, art. 16 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U.2020.849 t.j. z dnia 2020.05.13). Poinformowanie pacjenta o możliwym niepowodzeniu zabiegu nie oznacza uchylenia odpowiedzialności za szkodę pozostającą w związku przyczynowym z wykonanym zabiegiem operacyjnym.

Przyznane zadośćuczynienie w kwocie 100.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 23 września 2019 r. było w ocenie Sądu Apelacyjnego odpowiednią sumą pieniężną w rozumieniu art. 445 § 1 k.c.

Odpowiedniość kwoty oznacza, że sąd szacu­jący jej wysokość powinien uwzględniać wszyst­kie okoliczności sprawy. Przy wyrokowaniu w tym przedmiocie Sąd może posiłkować się bogatym orzecznictwem, które częściowo opisuje najważniejsze kryteria. Zatem przy ocenie, jaka suma jest odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę należy mieć na uwadze rodzaj naruszonego dobra, charakter, stopień nasilenia i czas trwania ujemnych przeżyć psychicznych i fizycznych spowodowanych naruszeniem. Nie jest także bez znaczenia stopień winy osoby naruszającej dobra poszkodowanego, cel który zamierzała osiągnąć i korzyść majątkową jaką w związku z tym działaniem uzyskała lub spodziewała się uzyskać. Wysokość zadośćuczynienia ma być odpowiednia, zatem należy również uwzględnić potrzebę udzielenia pokrzywdzonemu ekwiwalentu pieniężnego adekwatnego do jego statusu majątkowego i możliwości podmiotu zobowiązanego do zapłaty, nie może ona być jednak symboliczna i winna dla poszkodowanego przedstawiać wartość niejako satysfakcjonującą i ekonomicznie odczuwalną, celem przyznania ochrony w formie majątkowej jest bowiem zrekompensowanie i złagodzenie doznanej krzywdy (por. wyr. SN z dn. 11.04.2006 r., I CSK 159/05, dot. niepubl., wyr. SN z dn. 18.11.2004 r., I CK 219/04, dot. niepubl., wyr. SN z dn. 29.09.2004 r. II CK 531/03,

Kwestionując wysokość zadośćuczynienia pozwany podkreślał, że stan powoda jest utrwalony, rokowania są pomyślne, zaś powód przyzwyczaił się do jednooczności. Wbrew twierdzeniom pozwanego powód nadal nie doszedł do etapu przystosowania się do swojej niepełnosprawności wynikającej z jednooczności. Z uwagi na niepewne rokowania co do drugiego oka końcowe studium przystosowania może jeszcze długo nie nastąpić

Powód jest nieodwracalnie okaleczony. Utrata wzroku w jednym oku stwarza ograniczenia na wielu sferach życia, także w pracy, którą powód mimo wieku emerytalnego mógłby wykonywać, gdyby zachowana została obuoczność. Ewentualne osłabienie widzenia w drugim oku wiąże się z dalszym pogorszeniem jakości życia. Powód jest osobą w starszym wieku, jednakże dla człowieka na każdym etapie życia utrata wzroku jest dotkliwa, gdyż wzrok jest szczególnym zmysłem człowieka, poprzez który odbiera on większość bodźców z otoczenia. Nie jest zatem tak, że ewentualne zaadaptowanie do braku widzenia obuocznego oraz podeszły wiek powoda mogłyby uzasadniać obniżenie zadośćuczynienia w jakiejkolwiek części. Pamiętać też należy, że uszczerbek na zdrowiu powoda określony został na 30%. Wywody pozwanego odnoszące się do stanu oka przez wykonanym zabiegiem były bez znaczenia. Zabiegi operacyjne zaćmy zwykle przywracają pełne widzenie i taki jest cel tych zabiegów wykonywanych przede wszystkim u starszych osób. Istotne jest także to, że gdyby zabieg przeprowadzony był w odpowiednich warunkach, to powód mógłby się cieszyć dobrym widzeniem, korzystać w pełni z życia i niewykluczone, że również pracować, choćby w niepełnym wymiarze czasu pracy. W okolicznościach faktycznych sprawy zadośćuczynienie w przyznanej wielkości jest ekonomicznie odczuwalne i bez wątpienia kompensujące krzywdę powoda.

Kwestia terminu wymagalności roszczenia o zadośćuczynienie bywa rozbieżnie przedstawiana w orzecznictwie sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego. W wyroku z 8 sierpnia 2012 r. sygn. I CSK 2/12 Sąd Najwyższy stwierdził, że należy łączyć przyznanie odsetek ustawowych z wymagalnością roszczenia o zadośćuczynienie, do której dochodzi niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do zapłaty, stosownie do art. 455 k.c. Według odmiennego zapatrywania, zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę wymagalne staje się dopiero z dniem wyrokowania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 20 marca 1998 r., II CKN 650/97; z 4 września 1998 r., II CKN 875/97; z 9 września 1999 r., II CKN 477/98).

Sąd Apelacyjny podziela natomiast pogląd, że wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie zależna jest od okoliczności konkretnej sprawy. W uzasadnieniu wyroku z 8 marca 2013 r. sygn. III CSK 192/12 Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że odsetki należą się za sam fakt opóźnienia się dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 k.c.). Konstrukcja prawa do żądania odsetek przez wierzyciela od dłużnika za czas opóźnienia jest dostosowana do świadczeń typowo pieniężnych i zakłada, że dłużnik wiedział nie tylko o obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela, ale także znał wysokość świadczenia, które ma spełnić. Specyfika świadczenia zadośćuczynienia pieniężnego jest jednak tego rodzaju, że jego wysokość nie jest ściśle określona przez przepisy prawa, lecz ma charakter ocenny. W konsekwencji, dłużnik, który zna wyłącznie wysokość żądania uprawnionego, nie ma pewności, czy żądana kwota zadośćuczynienia jest słuszna nie tylko co do zasady, ale również co do wysokości. Specyfika tego świadczenia powinna mieć również wpływ na określenie daty, od której powstał stan opóźnienia w spełnieniu tego świadczenia. Z tej perspektywy istotne jest nie tylko to, czy dłużnik znał wysokość żądania uprawnionego, ale także to, czy znał lub powinien znać okoliczności decydujące o rozmiarze należnego od niego zadośćuczynienia. Uwzględniając powyższe o terminie, od którego należy naliczać odsetki decyduje także kryterium oczywistości żądania zadośćuczynienia. Jeżeli bowiem w danym przypadku występowanie krzywdy oraz jej rozmiar są ewidentne i nie budzą większych wątpliwości, trzeba przyjąć, że odsetki powinny być naliczane od dnia wezwania do zapłaty od kwoty, która była wówczas usprawiedliwiona. W innych przypadkach należne są wierzycielowi od daty późniejszej (w tym również od dnia wyrokowania). Przedstawiony powyżej pogląd uznać należy za w pełni uzasadniony.

Słusznie Sąd Okręgowy uznał, że w rozpoznawanej sprawie zaistniały podstawy do zasądzenia odsetek ustawowych od należności głównej stanowiącej zadośćuczynienie po upływie 7 dni od doręczenia odpisu pozwu. Powód wystąpił z pozwem po ponad roku od zdarzenia. Wówczas możliwe było już określenie całości negatywnych jego następstw, natomiast okres 7 dni był wystarczającym okresem do zweryfikowania roszczenia powoda. Poza tym zasądzenie odsetek ustawowych od przyznanego zadośćuczynienia od daty wcześniejszej niż dzień wyrokowania nie spowoduje zatracenia funkcji kompensacyjnej samego zadośćuczynienia.

Wobec tego apelacja na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie §§ O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie § 2 pkt. 6, §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U,. z 20-15 r. poz. 1800).

Małgorzata Gulczyńska Elżbieta Fijałkowska Mikołaj Tomaszewski