Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka E. O. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej (...) Kasy (...) w G. kwoty 6.865,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 10 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty. Nadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2010 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie I C-upr 1053/10 umorzył postępowanie, toczące się po jej sprzeciwie od wydanego wcześniej na rzecz pozwanej nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Twierdziła, że przyczyną umorzenia było cofnięcie pozwu przez pozwaną, która uzasadniła to zapłatą zobowiązania. Podniosła, że zamiast zapłaty nastąpiło wyegzekwowanie świadczenia bez tytułu wykonawczego. Wskazała, że wobec tego pozwana otrzymała świadczenie bez podstawy prawnej. Powódka podała, że dwukrotnie wzywała pozwaną do dobrowolnej spłaty zadłużenia, jednak pozwana odmówiła uwzględnienia jej żądania.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Wskazała, że strony łączyła umowa pożyczki na kwotę 19.000,00 zł zawarta w dniu 11 marca 2005 r. Stwierdziła, że zgodnie z umową pożyczki oraz deklaracją członkowską, pożyczkobiorcę wiązały postanowienia regulaminu (...), będącego integralną częścią umowy, statutu oraz uchwał władz statutowych (...). Wskazała, że w świetle umowy pożyczki oraz regulaminu (...) pożyczka miała być spłacana w ratach, których terminy i wysokość zostały ustalone w planie spłaty. W przypadku nieterminowej wpłaty miała prawo do naliczania odsetek karnych od przeterminowanej kwoty w wysokości 40 % w stosunku rocznym; odsetki karne naliczane miały być od dnia następującego po dniu planowanej spłaty raty, w razie jej nie wpłacenia. Stwierdziła również, że za dzień spłaty pożyczki przyjmowano dzień wpływu na rachunek kasy środków pieniężnych przeznaczonych na jej spłatę lub dzień ich wpłacenia w oddziale kasy i że powódka zobowiązana była do spłaty rat pożyczki w terminie do 11-go dnia każdego miesiąca, czego nie czyniła. Dlatego każde opóźnienie w spłacie rat powodowało powiększanie się kwoty zadłużenia powódki o odsetki karne, a w przypadku powstania zadłużenia przeterminowanego dokonywane przez pożyczkobiorców wpłaty były zaliczane w pierwszej kolejności na pokrycie odsetek, a dopiero w dalszej kolejności na kapitał pożyczki (bazę). Podniosła, że pożyczka nie została spłacona do dnia 11 marca 2008 r. określonego w umowie jako termin jej całkowitej spłaty, co spowodowało wymagalność całości zadłużenia wraz z odsetkami. Dodała, że po dniu wymagalności odsetki karne naliczane są od kwoty całego niespłaconego kapitału pożyczki. Pozwana wskazała, że w dniu 2 listopada 2010 r. powódka wezwała ją do zwrotu kwoty 7.488,18 zł wyegzekwowanej w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego pod sygn. akt KM 66/09. W odpowiedzi na wezwanie zwróciła powódce kwotę 622,56 zł, natomiast pozostałą kwotę tj. 6.715,03 zł potrąciła z roszczeniem przysługującym jej z tytułu umowy pożyczki z dnia 11 marca 2005 r. albowiem nie cofnęła w sprawie o sygn. akt XII Ne 3956/08 powództwa ze zrzeczeniem się roszczenia, ale dlatego, że w toku egzekucji doszło do spłaty całości zobowiązania. Dodała, że cofnięcie powództwa bez zrzeczenia się roszczenia nie spowodowało wygaśnięcia roszczenia wynikającego z ww. umowy i że ma tym samym prawo do potrącenia tych wierzytelności, co oświadczyła powódce pismem z dnia 14 grudnia 2010 r. Pozwana wskazała, że na dzień 10 grudnia 2010 r. powódka miała do zapłacenia na jej rzecz kwotę 6.715,04 zł, zaś ona miała do zapłaty na rzecz powódki kwotę 7.337,58 zł. Pozwana dodała, że potrąciła od kwoty 7.337,58 zł należnej powódce kwotę 6.726,65 zł i że roszczenia w tym zakresie uległy umorzeniu. Wskazała, że różnicę w wysokości 622,56 zł zwróciła powódce w dniu 10 grudnia 2010 r.

Powódka w piśmie procesowym z dnia 2 listopada 2012 r. podtrzymała swoje stanowisko w sprawie. Zakwestionowała dokonanie przez pozwaną potrącenia wskazanej przez pozwanej kwoty na poczet nieistniejącej w jej ocenie zaległości od nieterminowych wpłat rat pożyczki. Podniosła, że pozwana w żaden sposób nie udowodniła twierdzeń dotyczących kwot potrącenia i jej podstawy. Dodała, że przedstawiona do potrącenia wierzytelność musi być skonkretyzowana, zarówno co do wysokości, jak i źródła powstania. Wskazała, że pozwana w żaden sposób nie wykazała wysokości i podstawy przedstawionych kwot, ani nie udowodniła, że dokonała takiego potrącenia.

Pozwana w piśmie procesowym z dnia 17 grudnia 2012 r. podniosła, że pismo kierowane do powódki dnia 10 grudnia 2010 r. nie wywarło skutku prawnego, ponieważ zostało skierowane do pełnomocnika powódki, a nie do powódki, w związku z czym w dniu 14 listopada 2012 r. skierowała do powódki prawidłowe oświadczenie o potrąceniu. Podniosła, że na dzień 14 listopada 2012 r., powódka miała wobec niej roszczenie w wysokości 9.026,61 zł (kwota 6.726,65 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 30 marca 2010 r. do dnia 14 listopada 2012 r.), pozwana miała zaś roszczenie względem powódki w wysokości 9.099,00 zł tytułem umowy pożyczki z dnia 11 marca 2005 r. Dodała, że na kwotę 9.099,00 zł składa się kwota 3.085,63 zł tytułem kapitału umowy pożyczki, 47,98 zł tytułem odsetek umownych oraz 5.965,39 zł tytułem odsetek karnych. Podniosła, że wobec braku skutecznego potrącenia dokonanego w dniu 10 grudnia 2010 r. rozliczenie wierzytelności przedstawia się inaczej i wpłata z dnia 10 grudnia 2010 r. zwrócona przez nią na konto powódki w wysokości 622,56 zł winna zostać jej oddana albowiem na dzień 13 grudnia 2012 r. zadłużenie powódki wynosiło 859,95 zł.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 3 stycznia 2013 r. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 6.865,62 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1.561,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny: strony w dniu 11 marca 2005 r. zawarły umowę pożyczki na kwotę 19.000,00 zł. Powódka złożyła na poczet spłaty pożyczki u pozwanej stałe polecenie zapłaty na przelew stałej kwoty. Raty pożyczki miały być spłacane 11-tego dnia miesiąca. Jeśli w danym dniu nie doszło do automatycznego przelewu pozwana tylko raz w ciągu miesiąca zwracała się do banku o dokonanie przelewu wpłat dokonanych przez powódkę. Nie monitowała ona ponownie o spłatę rat, lecz naliczała odsetki, nie informując o tym powódki ani nie wysyłając jej jakiegokolwiek rozliczenia. Powódka po zorientowaniu się o sposobie dokonania przelewów przez pozwaną, cofnęła polecenie zapłaty i zaczęła dokonywać ją osobiście. Zwróciła się do pozwanej o przedstawienie rozliczenia powstałej zaległości. Pozwana nie przedstawiła jednakże jej tego wyliczenia. Z powodu niewywiązywania się z obowiązku zapłaty pozwana wniosła wobec powódki pozew o zapłatę w sprawie VIII C 366/07 do Sądu Rejonowego w Gdyni twierdząc, że skutecznie wypowiedziała powódce umowę pożyczki. Sąd uznał, że do skutecznego wypowiedzenia umowy nie doszło i powództwo oddalił. W dniu 2 maja 2008 r. pozwana wniosła kolejny pozew o zapłatę przeciw powódce wywodząc, że powódka nie spłaciła należności wynikających z umowy pożyczki do dnia zakończenia umowy. Nakazem zapłaty z dnia 7 maja 2008 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XII Nc 3956/08 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy nakazał powódce, aby zapłaciła (...) Kasie (...)w G. kwotę 3.485,69 zł z umownymi odsetkami w wysokości 40 % w stosunku rocznym od kwoty 3.085,63 zł od dnia 29 kwietnia 2008 r. do dnia zapłaty i z ustawowymi odsetkami od kwoty 400,06 zł od dnia 29 kwietnia 2008 r. do dnia zapłaty. Sąd nadto nakazał E. O. zapłacić na rzecz(...)w G. kwotę 642,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na podstawie tego nakazu zapłaty, uznanego za prawomocny od dnia 8 września 2009 r., pozwana wniosła o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko powódce E. O.. W wyniku postępowania wyegzekwowana prowadzonego pod sygn. akt KM 66/09 została wyegzekwowana od powódki łącznie kwota 7.488,18 zł. Na skutek sprzeciwu powódki E. O. od powyższego nakazu zapłaty, nakaz utracił moc. W toku postępowania po wniesieniu sprzeciwu powódki od powyższego nakazu zapłaty, (...)w G. w piśmie z dnia 16 sierpnia 2010 r. oświadczył, że cofa pozew w związku z wyegzekwowaniem od powódki dochodzonej w stosunku do niej kwoty. Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2010 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy umorzył postępowanie w sprawie I C-upr 1053/10 z uwagi na cofnięcie pozwu przez (...)w G.. W piśmie z dnia 2 listopada 2010 r. powódka wezwała pozwaną do zwrotu kwoty 7.488,18 zł wyegzekwowanej w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego pod sygn. akt KM 66/09. W odpowiedzi na wezwanie pozwana zwróciła powódce kwotę 622,56 zł i oświadczyła, że pozostała kwota nie podlega zwrotowi z uwagi na okoliczność, że dokonała w stosunku do niej potrącenia istniejących, w jej ocenie, należności wobec powódki z tytułu zawartej z nią umowy pożyczki z dnia 11 marca 2005 r. Powyższy stan Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów wskazanych przez strony, w tym zgromadzony w aktach spraw o zapłatę oraz sprawy egzekucyjnej. Sąd I instancji dał także wiarę zeznaniom świadka M. O. jako szczerym, logicznym oraz opartym na jej spostrzeżeniach. Zdaniem Sądu z tych dowodów wynikało, że strony zawarły umowę pożyczki oraz że pozwana dwukrotnie wytaczała powództwa o zapłatę. Pierwsze z nich zakończyło się oddaleniem powództwa, gdyż roszczenie o zwrot pożyczki nie było wymagalne, a drugie postępowanie zostało umorzone, gdyż pozwana (powódka w tamtej sprawie) cofnęła pozew. Sąd Rejonowy wskazał, że cofnięcie powództwa nie było wynikiem zapłaty kwoty dochodzonej w sprawie, lecz jej wyegzekwowania. Sad Rejonowy zacytował przepisy art. 405 k.c., 410 k.c., 720 k.c., 498 k.c. oraz 499 k.c. i uznał, że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie daję podstawę do uwzględnienia powództwa. Sąd zważył, że skoro pozew w sprawie I C upr 1053/10 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy został cofnięty, a postępowanie w tej sprawie umorzone, to wyegzekwowane na podstawie nieprawomocnego nakazu zapłaty świadczenie, jest świadczeniem nienależnym. Sąd ten uznał, że zarzut potrącenia podniesiony przez pozwaną jest nieuzasadniony, gdyż pozwana nie wykazała zasadności i wysokości wierzytelności przedstawionej do potrącenia. Sąd zaważył, że pozwy wniesione w sprawach VIII C 366/07 Sądu Rejonowego w Gdyni oraz I C upr 1053/10 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy są dokumentami prywatnymi sporządzonymi przez pozwaną i nie stanowią dowodu istnienia wierzytelności oraz jej wysokości. Także zestawienie naliczeń wpłat, w ocenie Sądu I instancji, nie wystarczało do uznania zasadności zarzutu potrącenia. Sąd wskazał, że zestawienia te nie obejmują końcowego okresu, do którego obowiązywała umowa oraz że pozwana nie przedłożył regulaminu pożyczki udzielonej pozwanej, z którego wywodziła swoją wierzytelność w zakresie odsetek. Dlatego Sąd I instancji na podstawie przepisów art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. zasądził różnicę pomiędzy wyegzekwowaną kwotą 7.488,18 zł a kwotą 622,56 zł, którą pozwana zwróciła powódce. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie przepisów art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Na podstawie przepisów art. 98 § 1, 3-4 i art. 99 k.p.c. w zw. z art. 13 ust. 1 i 21 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. Nr 90 z 2010 r., poz. 594 ze zm.) oraz § 2 ust. 1-2 i § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163 z 2002 r., poz. 1349 ze zm.) Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki zwrot kosztów procesu w wysokości 1.561,00 zł. Wskazał, że powódka poniosła koszty procesu w takiej kwocie, a stanowią je 344 zł opłaty stosunkowej od pozwu, 1.200,00 zł kosztów zastępstwa procesowego oraz 17,00 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwany, zaskarżając go w całości. Zrzuciła Sądowi I instancji:

•

naruszenie art. 499 k.c. poprzez uznanie, że nie doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności przysługującej powódce od pozwanej z wierzytelnością przysługującą pozwanej od powódki,

•

naruszenie art. 232 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie, że strona pozwana nie przedłożyła regulaminu do umowy, ani pełnego zestawienia wpłat, podczas gdy pozwana wraz odpowiedzią na pozew przedłożyła Regulamin (...)w G. oraz wskazała sposób rozliczenia wszystkich wpłat dokonanych do dnia rozwiązania umowy pożyczki, a także po dniu rozwiązania umowy pożyczki,

•

naruszenie art. 245 k.p.c. w zw. z art. 232 zd. 1 k.p.c. i w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie, iż przedłożony przez pozwaną dokument prywatny w postaci raportu spłaty nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i nie stanowi dowodu,

•

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego w szczególności poprzez uznanie, że pozwana nie udowodniła istnienia i wysokości zaległości powódki wobec pozwanej z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 11.03.2005r., podczas gdy zebrany materiał dowodowy potwierdza zarówno istnienie jak i wysokość tej zaległości.

Dlatego domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenia od powódki kosztów procesu za obie instancje.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna. Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny, a oceny dowodów dokonał nie przekraczając granic swobodnej oceny dowodów określonej w przepisie art. 233 § 1 k.p.c. Należy, w ślad za Sądem Najwyższym, zauważyć, że zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wyprowadzanych wnioskach z zebranych dowodów lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok Sądu Najwyższego z 27 września 2002 roku II CKN 817/00 LEX nr 56906). Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji jako własny.

Rozstrzygnięcie sprawy zależało od ustalenia, czy pozwana wykazała zasadność i wysokość zarzutu potrącenia. Z dowodów przestawionych przez pozwaną wynika, że strony łączyła umowa pożyczki. Zatem powódka powinna wykazać, że spłaciła pożyczkę zgodnie z postanowieniami umowy. Z zeznań świadka M. O. wynika, że powódka nie spłacała pożyczki w terminach określonych w umowie. Zatem pozwana, wskazując daty wpływu poszczególnych kwot na jej konto, powinna wykazać, zasadność żądania odsetek w wysokości umownej oraz zasadność zarachowania wpłat. Pozwana w tym zakresie powoływała się na postanowienia regulaminu udzielania pożyczek, lecz dowodu z takiego dokumentu nie przeprowadziła. W szczególności nie dołączyła tego dokumentu do odpowiedzi na pozew. W tym piśmie pozwana wniosła o przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach spraw VIII C 366/07 Sądu Rejonowego w Gdyni oraz I Cupr Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wskazując dokumenty znajdujące się w aktach tych spraw, lecz nie wskazała, aby Sąd Rejonowy przeprowadził dowód z regulaminu. Także wymieniając inne dokumenty, nie wnosiła o przeprowadzenie dowodu z regulaminu ( k. 21 22 akt). W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana powołała się na ten dokument, lecz nie wskazała, że wnosi o przeprowadzenie dowodu z tego dokumentu, który znajduje się w aktach innej sprawy, a do odpowiedzi na pozew, jak już wyżej podano, regulaminu nie dołączyła. Strona wnosząc o przeprowadzenie dowodu z określonego dokumentu powinna złożyć go do akt sprawy, bądź wnieść o przeprowadzenie dowodu z dokumentu znajdującego się w aktach innej sprawy. Pozwana sformułowanego w ten sposób wniosku dowodowego nie złożyła. Dlatego drugi z zarzutów podniesiony w apelacji okazał się bezzasadny.

Bezzasadność tego zarzutu prowadzi do przyjęcia bezzasadności zarzutów 3 i 4 podniesionych w apelacji. Racje ma pozwana twierdząc, że skoro wykazała, iż strony łączyła umowa pożyczki, to powódka powinna wykazać, iż ją spłaciła. Z kolei pozwana powinna wykazać, że posiada w stosunku do powódki wierzytelność, która przedstawiła do potrącenia. Wysokość tej wierzytelności może wykazać za pomocą zestawienia wpłat dokonanych przez powódkę oraz naliczeń odsetek. Takie zestawienie podlega jednakże weryfikacji z warunkami umowy łączącej strony. Weryfikacji w zakresie naliczonych odsetek nie można było dokonać z uwagi na brak postanowień w umowie o pożyczkę w tym zakresie, bądź brak regulaminu, którego miałyby wynikać. Skoro pozwana wskazała do potrącenia wierzytelność z tytułu odsetek umownych, to brak było podstaw do uwzględnienia odsetek ustawowych. Naliczane przez pozwaną odsetki zostały uwzględnione w rozliczeniu wpłat, pomniejszając kwoty zarachowane na poczet należności głównej. Skoro naliczenie odsetek nie było prawidłowe, to przedstawione rozliczenie także należało uznać za niewiarygodne. Dlatego stanowisko Sądu I instancji, iż pozwana nie wykazała wysokości wierzytelności przedstawionej do potrącenia było prawidłowe. Tym samym zarzut naruszenia przepisu art. 499 k.c. był bezzasadny.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał apelację za nieuzasadnioną i na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. ją oddalił. Kosztami postępowania apelacyjnego Sąd na podstawie przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. obciążył pozwaną, która przegrała apelację w całości. Dlatego zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ustaloną na podstawie przepisów § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163 z 2002 r., poz. 1349 ze zm.).