Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 listopada 2018 roku strona powodowa (...) spółka z o.o. we W. domagała się od pozwanych R. O. i K. M., prowadzących działalność gospodarczą pod nazwą (...) s.c., zasądzenia solidarnie kwoty 41453,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie i kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, że nabyła w drodze cesji wierzytelności wobec pozwanych, wynikające z łączącej cedenta (P. G.) i pozwanych umów. Należności dochodzone pozwem nie zostały zapłacone, mimo wezwania do zapłaty.

W dniu 28 marca 2019 roku został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym zasądzono kwotę dochodzoną pozwem oraz 2936 zł kosztów procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Zarzucili przede wszystkim, że część należności dochodzonych pozwem (w łącznej kwocie 6740,89 zł) została przez nich zapłacona. Zarzucili także nieistnienie wierzytelności na kwotę 7710,26 zł z uwagi na brak dostarczenia ostatecznie wadliwego towaru (folii). W pozostałym zakresie pozwani zgłosili zarzut potrącenia wierzytelności przysługujących im od cedenta P. G. z tytułu kosztów złożonej reklamacji oraz kosztów sprzedaży folii użytej do produkcji. Pozwani zarzucili wreszcie, że cedent nie zwrócił im oprzyrządowania (form) za kwotę 16359 zł.

W odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty strona powodowa cofnęła pozew w zakresie zapłaconej przez pozwanych kwoty 6740,89 zł. W pozostałej części podtrzymała żądanie pozwu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na przełomie listopada i grudnia 2017 roku oraz w okresie od stycznia do maja 2018 roku R. O. i K. M., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) s.c. (zamawiający), współpracowali z P. G., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) (wykonawcą), w zakresie produkcji różnego rodzaju materiałów z tworzyw sztucznych (w szczególności wyprasek i wkładów).

(dowód: bezsporne;

zeznania świadka J. F. z dnia 5.02.2021 roku [0:02-0:37];

zeznania świadka P. G. z dnia 5.02.2021 roku [0:37-1:00];

przesłuchanie pozwanego R. O. z 5.02.2021 r. [1:04-1:40])

W dniu 21 grudnia 2017 roku zamawiający drogą elektroniczną zamówili u wykonawcy wytworzenie wypraski o wymiarach 179x119x60 mm, surowiec czarny (grubość 0,85 mm, matowy – miał być ładny jak w przesłanym wzorze) w ilości 50000 sztuk za cenę 0,34 zł za sztukę. Termin realizacji został ustalony nie później niż na trzeci tydzień stycznia 2018 roku.

W dniu 2 stycznia 2018 roku (po sporządzeniu próbek i przedstawieniu ich finalnemu klientowi) zamawiający zlecili wykonawcy produkcję wypraski (po dokonaniu poprawek polegających między innymi na tym, że folia użyta do produkcji miała być ładna, czarna, dobrej jakości, bez kropek, gładka).

W dniu 24 stycznia 2018 roku zamawiający zwrócili się do wykonawcy z prośbą o ponowną kalkulację oferty w oparciu o nowy, lepszy surowiec. Poprosili także o podanie kosztów wytworzenia dotychczasowej folii, która została wyprodukowana pod tę produkcję i która byłaby do zapłaty w przypadku kontynuacji projektu.

W dniu 7 marca 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiającego kwotą 9622,91 zł brutto (7823,50 zł netto), w tym 7710,26 zł brutto (6268,50 zł netto) za 1194 kilogramów czarnej folii PS0, 85x500 (według stawki 5,25 zł netto za kilogram) oraz 1912,65 zł brutto (1555 zł netto) za 311 kilogramów czarnej folii PS0, 85x500 (według stawki 5 zł netto za kilogram). Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 6 kwietnia 2018 roku (30 dni).

Do zapłaty z powyższej faktury VAT pozostała kwota 7710,26 zł (dotycząca folii, która ostatecznie nie została wykorzystana do produkcji i nie została zamawiającym dostarczona). Należność za folię wykorzystaną do próbek (w kwocie 1912,65 zł) została zapłacona.

(dowód: bezsporne;

korespondencja elektroniczna – k. 66-68 i 141-145;

korespondencja z tłumaczeniem – k. 93 i 111;

faktura VAT nr (...) – k. 15;

przesłuchanie pozwanego R. O. z 5.02.2021 r. [1:04-1:40])

W dniu 7 marca 2018 roku wykonawca wystawił także fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 6881,11 zł brutto (5594,40 zł netto) za 39960 sztuk wkładek (ciasteczko PET 0,4) według stawki 0,14 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 6 kwietnia 2018 roku (30 dni).

Faktura powyższa została w całości zapłacona (w tym kwota 4280,89 zł w dniu 11 lutego 2019 roku).

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 16;

potwierdzenie przelewu – k. 92)

W dniu 19 marca 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 6473,74 zł brutto (5263,20 zł netto), w tym 3025,80 zł brutto (2460 zł netto) za 30000 sztuk wyprasek (plastelina 12 kwadrat) według stawki 0,082 zł netto za sztukę; 968,26 zł brutto (787,20 zł netto) za 9600 sztuk wyprasek (plastelina 12 okrągła) według stawki 0,082 zł netto za sztukę oraz 2479,68 zł brutto (2016 zł netto) za 5600 sztuk wkładów do kuwety dużej 25 cm według stawki 0,36 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 18 kwietnia 2018 roku (30 dni).

Do zapłaty z powyższej faktury VAT pozostała kwota 1473,74 zł.

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 17)

W dniu 23 marca 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 2479,68 zł brutto (2016 zł netto) za 5600 sztuk wkładów do kuwety malarskiej dużej 25 cm według stawki 0,36 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 22 kwietnia 2018 roku (30 dni).

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 23)

W dniu 17 kwietnia 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 3151,88 zł brutto (2562,50 zł netto), w tym 2460 zł brutto (2000 zł netto) za 10000 sztuk wkładów do kuwety malarskiej małej według stawki 0,20 zł netto za sztukę oraz 691,88 zł brutto (562,50 zł netto) za 2250 sztuk wkładów do kuwety malarskiej 18 cm według stawki 0,25 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 17 maja 2018 roku (30 dni).

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 18)

W dniu 24 kwietnia 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 1845 zł brutto (1500 zł netto) za 6000 sztuk wkładów do kuwety malarskiej 18 cm według stawki 0,25 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 24 maja 2018 roku (30 dni).

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 20)

W dniu 25 kwietnia 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 6095,63 zł brutto (4955,80 zł netto), w tym 132,84 zł brutto (108 zł netto) za 300 sztuk wkładów do kuwety 25 cm według stawki 0,36 zł netto za sztukę; 2057,54 zł brutto (1672,80 zł netto) za 20400 sztuk wyprasek (plastelina 12 okrągła PET 0,2) według stawki 0,082 zł netto za sztukę; 1785,96 zł brutto (1452 zł netto) za 26400 sztuk wyprasek (plastelina 6 okrągła PET 0,2) według stawki 0,055 zł netto za sztukę; 1071,33 zł brutto (871 zł netto) za 13400 sztuk wyprasek (plastelina 8 okrągła PET 0,2) według stawki 0,065 zł netto za sztukę oraz 1047,96 zł brutto (852 zł netto) za 12000 sztuk wyprasek (plastelina 10 okrągła PET 0,2) według stawki 0,071 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 25 maja 2018 roku (30 dni).

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 19)

W dniu 9 maja 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 2964,99 zł brutto (2410,56 zł netto) za 15066 sztuk wypraski brązowej 9 według stawki 0,16 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 8 czerwca 2018 roku (30 dni).

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 22)

W dniu 8 marca 2018 roku zamawiający drogą elektroniczną poprosili wykonawcę o przesłanie oferty na wypraski G. o wymiarach 280x70x211 mm, materiał PET R transparent 0,60 mm (dwa elementy w środku) w ilości 3000, 4000, 5000, 6000 i 7000 sztuk.

W odpowiedzi wykonawca wskazał, że forma potrzebna do wyprodukowania wypraski będzie kosztowała 1500 zł. Ilości od 3000 do 6000 zł miały kosztować 0,77 zł za sztukę, a ilość 7000 – 0,75 zł za sztukę.

W dniu 10 kwietnia 2018 roku zamawiający drogą elektroniczną zamówili u wykonawcy wytworzenie wskazanej wyżej wypraski w ilości 6000 sztuk. Poprosili także o podanie terminu realizacji.

W odpowiedzi wykonawca poinformował, że folia będzie dostępna dopiero w drugim tygodniu maja.

W dniu 16 kwietnia 2018 roku zamawiający poinformowali, że dostarczą folię, aby zakończyć produkcję w kwietniu.

W dniu 24 kwietnia 2018 roku zamawiający poinformowali, że dysponują już folią potrzebną do produkcji. Przesłali także rozrys kartonika oraz poprosili o zrobienie luźniejszych gniazd, niż w przesłanym wzorze (wcześniejszym gotowym modelu wypraski).

Wypraski zostały wykonane niezgodnie z przesłanym wzorem (wyprodukowano lustrzane odbicie tego wzoru).

W dniu 15 maja 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 8300,04 zł brutto (6748 zł netto), w tym 6455,04 zł brutto (5248 zł netto) za 6560 sztuk wyprasek G. według stawki 0,80 zł netto za sztukę oraz 1845 zł brutto (1500 zł netto) za formę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 14 czerwca 2018 roku (30 dni).

(dowód: korespondencja elektroniczna – k. 69-90 i 146-148;

faktura VAT nr (...) – k. 25;

zeznania świadka M. M. z dnia 6.11.2020 roku [0:07-0:25];

przesłuchanie pozwanego R. O. z 5.02.2021 r. [1:04-1:40])

W dniu 16 maja 2018 roku klient finalny złożył zamawiającym reklamację dotyczącą wypraski G., ponieważ wypraska nie pasowała do wzorca z uwagi na nieprawidłowe umiejscowienie produktów (kilkumilimetrowe przesunięcia w lewo i w górę). Wynikało to z odbicia lustrzanego w pomiarach. Rozwiązaniem powyższej sytuacji było wykonanie nowych (prawidłowych) wyprasek lub wykonanie nowych maskownic (dostosowanych do zmienionych wymiarów).

W tym samym dniu (16 maja 2018 roku) zamawiający złożyli drogą elektroniczną wykonawcy reklamację podobnej treści.

Wykonawca nie uznał powyższej reklamacji wskazując na brak konkretnych wytycznych dotyczących wykonania wypraski.

(dowód: korespondencja elektroniczna – k. 55-65 i 138;

przesłuchanie pozwanego R. O. z 5.02.2021 r. [1:04-1:40])

W dniu 16 maja 2018 roku zamawiający wystawili fakturę VAT nr (...), w której obciążyli wykonawcę kwotą 4740,99 zł brutto (3854,46 zł netto) za 681 sztuk folii PET R0 60x420 mm użytej do produkcji projektu G. według stawki 5,66 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 15 czerwca 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 48)

W tym samym dniu (16 maja 2018 roku) zamawiający wystawili fakturę VAT nr (...), w której obciążyli wykonawcę kwotą 7872 zł brutto (6400 zł netto) z tytułu kosztów wykonania nowych maskownic do projektu G.. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 15 czerwca 2018 roku.

(dowód: faktura VAT nr (...) – k. 49)

W dniu 22 maja 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 691,88 zł brutto (562,50 zł netto) za 2250 sztuk wkładów do kuwety malarskiej 18 cm według stawki 0,25 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 21 czerwca 2018 roku (30 dni).

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 21)

W korespondencji elektronicznej z dnia 22 maja 2018 roku wykonawca wezwał zamawiających do zapłaty kwoty 79906,22 zł (zgodnie z dołączonym zestawieniem faktur VAT).

(dowód: bezsporne;

korespondencja elektroniczna – k. 155v)

W dniu 12 czerwca 2018 roku wykonawca wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył zamawiających kwotą 2460 zł brutto (2000 zł netto) za 10000 sztuk wkładów do kuwety malarskiej małej według stawki 0,20 zł netto za sztukę. Termin płatności faktury VAT oznaczono na dzień 12 lipca 2018 roku (30 dni).

Faktura powyższa została w całości zapłacona w dniu 26 listopada 2018 roku.

(dowód: bezsporne;

faktura VAT nr (...) – k. 24;

potwierdzenie przelewu – k. 91)

W piśmie z dnia 11 lipca 2018 roku wykonawca wezwał zamawiających do zapłaty kwoty 48506,86 zł (zgodnie z zestawieniem faktur VAT) – w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

(dowód: bezsporne;

wezwanie z dnia 11.07.2018 roku z zestawieniem – k. 153)

W piśmie z dnia 21 sierpnia 2018 roku wykonawca ponownie wezwał zamawiających do zapłaty kwoty 49495,17 zł (zgodnie z zestawieniem faktur VAT) – w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

W odpowiedzi zamawiający wskazali, że ich należności wynikające z niezwrócenia form przewyższają wierzytelności wykonawcy.

(dowód: bezsporne;

wezwanie z dnia 11.07.2018 roku z dowodem odbioru – k. 154;

pismo z dnia 13.09.2018 roku – k. 158-159;

faktury VAT – k. 50-54)

W piśmie z dnia 21 września 2018 roku pełnomocnik wykonawcy ( (...) spółka z o.o. we W.) wezwał zamawiających (R. O. i K. M.) do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem.

(dowód: bezsporne;

wezwanie z dnia 21.09.2018 roku z dowodem nadania – k. 26-28)

W dniu 18 października 2018 roku P. G., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) (cedent), przeniósł wierzytelności objęte powyższymi fakturami VAT (w łącznej wysokości 41453,99 zł brutto) na (...) spółkę z o.o. we W. (cesjonariusza) wraz z wszelkimi związanymi z tą wierzytelnością prawami.

(dowód: bezsporne;

umowa cesji z dnia 18.10.2018 roku – k. 14)

W piśmie z dnia 21 listopada 2018 roku wykonawca złożył oświadczenie o kompensacie wierzytelności w wysokości 4740,99 zł (z tytułu faktury VAT nr (...) z dnia 16 maja 2018 roku) z wierzytelnością w wysokości 9622,91 zł, wynikającą z faktury VAT nr (...) roku z dnia 7 marca 2018 roku.

(dowód: oświadczenie z dnia 21.11.2018 roku – k. 139-140)

W piśmie z dnia 19 kwietnia 2019 roku zamawiający złożyli cesjonariuszowi oświadczenie o potrąceniu wierzytelności w wysokości 7872 zł (z tytułu kosztów wykonania nowych maskownic do projektu G.) oraz w wysokości 4740,99 zł (z tytułu kosztów zakupu folii użytej do produkcji) z wierzytelnościami w łącznej wysokości 34713,10 zł, przysługującymi cesjonariuszowi z tytułu faktur VAT wystawionych przez wykonawcę.

(dowód: oświadczenie z dnia 19.04.2019 roku z dowodem nadania – k. 46-47;

faktury VAT – k. 48-49)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Bezsporny pomiędzy stronami był sam fakt zawarcia przez cedenta P. G. oraz pozwanych umów, których przedmiotem było wyprodukowanie materiałów z tworzyw sztucznych (w szczególności wyprasek i wkładów). Poza sporem było także to, że pozwani częściowo (w zakresie kwoty 6740,89 zł) spełnili świadczenie dochodzone pozwem. Bezsporne było wreszcie to, że cedent (wykonawca) co do zasady wykonał (wyprodukował) przedmioty zamówione przez pozwanych, a pozwani zakwestionowali wykonanie umów objętych fakturami VAT nr (...) (w zakresie niezapłaconej kwoty 7710,26 zł) oraz nr 6/5/2018 (w całości). Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się natomiast do tego, czy cedentowi (a co za tym idzie stronie powodowej) przysługiwało roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za wykonane prace. Sporna była także skuteczność podniesionego przez pozwanych zarzutu potrącenia.

Trzeba w tym miejscu przypomnieć, że postępowanie cywilne ma charakter kontradyktoryjny, czego wyrazem jest przede wszystkim dyspozycja art. 232 k.p.c., określająca obowiązek stron do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, co z kolei jest potwierdzeniem reguły zawartej w art. 6 k.c., wyznaczającej sposób rozłożenia ciężaru dowodu. Podkreślić należy, że zasady art. 6 k.c. i 232 k.p.c. nie określają jedynie zakresu obowiązku zgłaszania dowodów przez strony, ale rozumiane muszą być przede wszystkim i w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał. Zaznaczyć także należy, że nie jest rzeczą Sądu poszukiwanie za stronę dowodów przez nią nie wskazanych, mających na celu udowodnienie jej twierdzeń (tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76). Dopuszczenie dowodów z urzędu jest bowiem prawem, a nie obowiązkiem Sądu, z którego to prawa powinien szczególnie ostrożnie korzystać, tak by swym działaniem nie wspierać żadnej ze stron procesu. Faktycznie działanie Sądu z urzędu powinno ograniczać się tylko do sytuacji, gdy strona działa bez fachowego pełnomocnika i dodatkowo jest nieporadna. Z zasady nie dotyczy to więc przedsiębiorcy, którego profesjonalizm powinien obejmować także sferę funkcjonowania w obrocie prawnym.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że zgodnie z ogólną regułą, wyrażoną w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Wskazana zasada oznacza, że powód składając pozew powinien udowodnić fakty, które w jego ocenie świadczą o zasadności powództwa. Udowodnienie faktów może nastąpić przy pomocy wszelkich środków dowodowych przewidzianych przez kodeks postępowania cywilnego. Nie ulega także wątpliwości, że co do zasady to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia twierdzeń zawartych w pozwie, bowiem to on domaga się zapłaty i powinien udowodnić zasadność swojego roszczenia. Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być jednak pojmowana w ten sposób, że ciąży on zawsze na powodzie. W zależności od rozstrzyganych w procesie kwestii faktycznych i prawnych ciężar dowodu co do pewnych faktów będzie spoczywał na powodzie, co do innych z kolei – na pozwanym.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że co do zasady to na stronie powodowej spoczywał ciężar udowodnienia istnienia dochodzonego roszczenia. Pozwani powinni natomiast wykazać ewentualne nieistnienie zobowiązania (że nigdy nie istniało lub wygasło, na przykład wskutek zapłaty czy skutecznego potrącenia, lub też, że istnieje w kwocie niższej niż dochodzona).

Trzeba w tym miejscu jeszcze wskazać, że pozwani w żaden sposób nie zakwestionowali należności objętych fakturami VAT nr (...) (na kwotę 6473,74 zł, z której do zapłaty pozostała kwota 1473,74 zł), 23/3/2018 (na kwotę 2479,68 zł), 11/4/2018 (na kwotę 3151,88 zł), 16/4/2018 (na kwotę 1845 zł), 19/4/2018 (na kwotę 6095,63 zł), 4/5/2018 (na kwotę 2964,99 zł) oraz 13/5/2018 (na kwotę 691,88 zł).

Pozwani zakwestionowali natomiast należności wynikające z faktur VAT nr (...) na kwotę 8300,04 zł (w całości) z uwagi na wykonanie przedmiotu umowy niezgodnie z dostarczonym projektem, oraz nr 9/3/2018 na kwotę 9622,91 zł (w zakresie niezapłaconej kwoty 7710,26 zł) z uwagi na niewykorzystanie produktu, który ostatecznie nie spełniał norm jakościowych.

Pozwani w toku niniejszego postępowania podnieśli zarzut potrącenia (w istocie wygaśnięcia zobowiązania na skutek dokonanego wcześniej potrącenia) swoich wierzytelności w wysokości 4740,99 zł (z tytułu kosztów zakupu folii użytej do produkcji projektu G.) oraz w wysokości 7872 zł (z tytułu kosztów wykonania nowych maskownic do projektu G.). Nie ulega przy tym wątpliwości, że w zakresie roszczenia przedstawionego do potrącenia ciężar dowodu spoczywał na pozwanych.

Zgodnie z art. 498 §1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Istotą potrącenia jest ograniczenie obrotu środkami pieniężnymi (lub też rzeczami oznaczonymi co do gatunku), co następuje w drodze umorzenia wzajemnych wierzytelności przez zaliczenie, w wyniku czego osoby mające wobec siebie wierzytelności z tych samych lub różnych stosunków zobowiązaniowych nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, lecz na skutek potrącenia każda z nich zostaje zwolniona ze swego zobowiązania albo całkowicie, albo też do wysokości należności niższej. Przesłanką skutecznego skorzystania z instytucji potrącenia jest istnienie wzajemnych wierzytelności pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem. Wierzytelności muszą też być jednorodzajowe, to znaczy, że dłużnik i wierzyciel muszą być wzajemnie zobowiązani do świadczenia na swoją rzecz pieniędzy lub rzeczy tej samej jakości oznaczonych co do gatunku. Kolejnym warunkiem skuteczności potrącenia jest możliwość dochodzenia wierzytelności przed sądem lub innym organem państwowym. Dokonanie potrącenia jest jednostronną czynnością materialnoprawną, do której dojść może w ramach postępowania sądowego, bądź też poza nim. Oświadczenie woli o potrąceniu wywołuje skutek prawny od chwili złożenia go w taki sposób, ażeby druga strona mogła się z nim zapoznać (art. 61 k.c.). Z momentem dojścia do adresata oświadczenia tego nie można bez jego zgody odwołać. Działa ono ex tunc, a więc ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (art. 499 k.c.).

W ocenie Sądu pozwani wykazali istnienie wzajemnej wierzytelności wobec powoda tylko częściowo, to jest w zakresie kosztów zakupu folii użytej do produkcji projektu G. w wysokości 4740,99 zł.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że przepisy kodeksu cywilnego o potrąceniu nie zawierają wymagania, aby wierzytelności przedstawione do potrącenia były niewątpliwe co do swego istnienia i łatwe do udowodnienia (tak na przykład Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 sierpnia 1970 roku, I PR 297/69, LEX nr 6785). Także spór między stronami co do istnienia wierzytelności przedstawionej do potrącenia lub jej rozmiarów nie wyłącza dopuszczalności potrącenia (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 września 1987 roku, I CR 184/87, LEX nr 8839). Dla uznania, że potrącenie wywołało skutek prawny w postaci umorzenia wzajemnych wierzytelności, nie wystarczy jednak samo powołanie się przez składającego oświadczenie o potrąceniu na fakt przysługiwania mu wierzytelności przeznaczonej do potrącenia. W procesie istnienie tej wierzytelności strona musi jeszcze udowodnić (tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 października 2006 roku, V CSK 198/06, LEX 327893).

Trzeba w tym miejscu jednak podkreślić, że ostatecznie strona powodowa (a przede wszystkim cedent P. G.) nie zakwestionowała istnienia wierzytelności w kwocie 4740,99 zł (w istocie jej istnienie zostało przyznane i było bezsporne). Strona powodowa (cedent) przedłożyła wprawdzie oświadczenie o kompensacie tej należności z wierzytelnością wynikającą z faktury VAT nr (...) na kwotę 9622,91 zł (także dochodzoną niniejszym pozwem w niezapłaconej części 7710,26 zł), jednak w ocenie Sądu kompensata ta (potrącenie) nie była skuteczna. Po pierwsze strona powodowa w żaden sposób nie wykazała, że oświadczenie o kompensacie zostało skutecznie doręczone pozwanym (pozwani zaprzeczyli tej okoliczności, a dołączony przez stronę powodową dowód wysłania oświadczenia drogą elektroniczną nie zawierał adresu poczty elektronicznej żadnego z pozwanych). Po wtóre oświadczenie o kompensacie dotyczyło faktury VAT, która została w niezapłaconej części (7710,26 zł) co do zasady zakwestionowana przez pozwanych.

Natomiast w pozostałej przedstawionej do potrącenia części, to jest w zakresie kosztów wykonania nowych maskownic do projektu G. (w wysokości 7872 zł) pozwani w ocenie Sądu nie wykazali istnienia swojej wierzytelności. Pozwani wprawdzie wykazali, że cedent wadliwie (niezgodnie z doręczonym wzorcem, a co za tym idzie ze złożonym zamówieniem) wykonał przedmiot umowy (wytwarzając ostatecznie wypraskę zawierającą lustrzane odbicie wzorca), ale w ocenie Sądu nie byli uprawnieni do obciążenia cedenta (strony powodowej) kosztami wykonania nowych (dodatkowych) maskownic.

Nie ulega bowiem wątpliwości, że pozwani w zakresie wadliwości wykonanego dzieła nie skorzystali (jak się wydaje) z ewentualnych uprawnień przysługujących im z tytułu rękojmi, to jest nie złożyli cedentowi (stronie powodowej) oświadczenia o obniżeniu wynagrodzenia albo o odstąpieniu od umowy, nie zażądali też, aby cedent wymienił rzeczy wadliwe na wolne od wad albo wady usunął.

Zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Do przesłanek odpowiedzialności kontraktowej dłużnika należy zatem w pierwszej kolejności powstanie szkody majątkowej po stronie wierzyciela. Po wtóre szkoda ta musi być spowodowana niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania przez dłużnika. Po trzecie wreszcie pomiędzy powstałą szkodą a jej niewykonaniem (lub nienależytym wykonaniem) musi zaistnieć adekwatny związek przyczynowy (art. 361 §1 k.c.). Trzeba w tym miejscu podkreślić, że w świetle art. 471 k.c. spełnienie się powyższych przesłanek nie przesądza jeszcze o powstaniu po stronie wierzyciela roszczenia o naprawienie szkody, bowiem niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania musi być następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.

Pod pojęciem szkody, stanowiącej podstawową przesłankę odpowiedzialności odszkodowawczej, należy rozumieć powstałą wbrew woli poszkodowanego różnicę między jego obecnym stanem majątkowym, a takim stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Wszelka szkoda, rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym, może mieć w świetle przepisów kodeksu cywilnego (art. 361 §2 k.c.) postać dwojaką. Może ona bowiem obejmować zarówno stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego, wskutek czego poszkodowany staje się uboższy ( damnum emergens czyli szkoda rzeczywista), jak również utratę korzyści, jakiej spodziewać mógł się poszkodowany, gdyby mu nie wyrządzono szkody, wskutek czego poszkodowany nie staje się bogatszy ( lucrum cessans). Podstawę obliczenia wysokości szkody stanowić powinno uchwycenie różnicy między stanem majątku osoby poszkodowanej, który rzeczywiście istnieje po nastąpieniu zdarzenia wywołującego szkodę, a stanem majątku hipotetycznym, pomyślanym jako stan, który urzeczywistniłby się, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Podstawą skutecznego dochodzenia roszczenia odszkodowawczego jest także wykazanie istnienia pomiędzy określonym zdarzeniem a szkodą normalnego związku przyczynowego (art. 361 §1 k.c.). Tak rozumiany związek przyczynowy zachodzi wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez szczególnego zbiegu okoliczności, szkoda jest typowym następstwem określonego rodzaju zdarzeń. Ocena, czy skutek jest normalny powinna być oparta na całokształcie okoliczności sprawy oraz wynikać z zasad doświadczenia życiowego i zasad wiedzy naukowej, specjalnej (tak na przykład Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 czerwca 1956 roku, III CR 515/56, OSNC 1957, nr 1, poz. 24).

W świetle powyższego nie ulega wątpliwości (jak już wyżej wskazano), że w niniejszej sprawie (w zakresie kosztów wykonania nowych maskownic do projektu G. w wysokości 7872 zł) obowiązek wykazania istnienia przesłanek warunkujących skuteczne wygaśnięcie wierzytelności dochodzonej przez stronę powodową (wskutek dokonanego przez pozwanych potrącenia), a więc przede wszystkim istnienie wierzytelności przedstawionej do potrącenia (oraz jej wysokość), spoczywał na pozwanych, którzy z faktu tego (potrącenia) wywodzili zwolnienie ich z obowiązku świadczenia na rzecz strony powodowej.

Na poparcie swojego zarzutu pozwani przedłożyli korespondencję elektroniczną (prowadzoną z ich klientem oraz z cedentem) oraz wystawioną przez siebie fakturę VAT na kwotę 7872 zł brutto (6400 zł netto).

W odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty strona powodowa wskazała, że oświadczenie o potrąceniu nie było wobec niej skuteczne (dodatkowo strona powodowa zakwestionowała roszczenie pozwanych w zakresie podniesionego przez nich zarzutu potrącenia).

Należy przy tym wskazać, że przedłożone przez pozwanych dokumenty, które miały udowodnić istnienie (oraz wysokość) ich wierzytelności, należały do kategorii dokumentów prywatnych. Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Podkreślić przy tym należy, że z takim dokumentem nie wiąże się domniemanie prawne, iż jego treść przedstawia rzeczywisty stan rzeczy (tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 października 2000 roku, I CKN 804/98, LEX nr 50890). Powszechnie przyjmuje się zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie, że dokument prywatny nie korzysta z domniemania prawdziwości zawartych w nim oświadczeń, a każda osoba mająca w tym interes prawny może twierdzić i dowodzić, że treść złożonych oświadczeń nie odpowiada stanowi rzeczywistemu (tak na przykład Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 kwietnia 1982 roku, III CRN 65/82, LEX nr 8414). Dokumenty prywatne mogłyby być uznane za wiążące jedynie w przypadku ich niekwestionowania przez stronę przeciwną. Sąd może bowiem wyrokować także w oparciu o treść takich dokumentów (prywatnych), ale jedynie w sytuacji, gdy ich treść nie została zaprzeczona w sporze przez stronę przeciwną lub gdy została potwierdzona innymi środkami dowodowymi (co w niniejszej sprawie ostatecznie nie nastąpiło). Nie ulega przy tym wątpliwości, że strona powodowa zakwestionowała powyższe dokumenty.

Na marginesie jedynie można w tym miejscu wskazać (abstrahując już od tego, że pozwani w zakresie wykonania dodatkowych maskownic w ogóle nie wykazali wysokości swojego roszczenia), że rozbieżności istnieją także pomiędzy wysokością ewentualnej szkody deklarowaną przez klienta końcowego (który ocenił ją na kwotę 5400 zł netto) a kwotą ostatecznie dochodzoną przez pozwanych (6400 zł netto).

Należy jeszcze dodać, że w ocenie Sądu brak było jakichkolwiek podstaw, aby obciążyć pozwanych kosztami wadliwie wykonanej formy w kwocie 1500 zł netto (1845 zł brutto), które zostały ujęte w wystawionej przez cedenta fakturze VAT nr (...), zwłaszcza że ostatecznie wykonana wadliwie forma nie została pozwanym wydana.

Biorąc zatem powyższe okoliczności pod uwagę w ocenie Sądu należało przyjąć, że przysługujące stronie powodowej należności wynikające z zawartych umów (w wysokości niekwestionowanej przez pozwanych) zostały umorzone w drodze potrącenia z wierzytelnością przysługującą pozwanym z tytułu poniesionych kosztów zakupu folii do projektu G. (w wysokości 4740,99 zł), zgodnie z oświadczeniem pozwanych. Umorzenie wzajemnych wierzytelności nastąpiło z chwilą, w której potrącenie stało się możliwe (art. 499 k.c.), to jest w momencie, w którym spełnione zostały wszystkie przesłanki warunkujące potrącenie, a więc wzajemność, jednorodzajowość, wymagalność i zaskarżalność wierzytelności, które były przedmiotem rozliczenia.

Należy zatem zauważyć, że uzasadnione wierzytelności strony powodowej dochodzone niniejszym pozwem obejmowały następujące kwoty:

-

1473,74 zł z faktury VAT nr (...),

-

2479,68 zł z faktury VAT nr (...),

-

3151,88 zł z faktury VAT nr (...),

-

1845 zł z faktury VAT nr (...),

-

6095,63 zł z faktury VAT nr (...),

-

2964,99 zł z faktury VAT nr (...),

-

6455,04 zł z faktury VAT nr (...) (kwota 8300,04 zł pomniejszona o kwotę 1845 zł za wadliwą formę),

-

691,88 zł z faktury VAT nr (...).

Łącznie zatem kwota udowodnionych (i uzasadnionych w świetle łączących strony umów) wierzytelności przysługujących stronie powodowej od pozwanych wyniosła 25157,84 zł.

Natomiast uzasadniona wierzytelność przysługująca pozwanym od strony powodowej (z tytułu kosztów zakupionej folii) obejmowała kwotę 4740,99 zł (z faktury VAT nr (...)).

Tym samym w ocenie Sądu po rozliczeniu wzajemnych należności na skutek dokonanego przez pozwanych potrącenia wierzytelności przysługujące stronie powodowej (z tytułu zawartych umów) wyniosły 20416,85 zł.

Pozwani zarzucili także, że przysługiwało im wobec cedenta P. G. roszczenie w kwocie 16359 zł, wynikające z braku wydania zakupionych form. Zarzut ten był jednak nieuzasadniony.

Należy bowiem przede wszystkim zauważyć, że mimo podniesienia powyższego zarzutu (jak się wydaje zaistnienia szkody na skutek pozbawienia ich własności towarów, które nie należały do cedenta), pozwani nie wywiedli z niego żadnych przewidzianych prawem skutków.

Niezależnie od powyższego trzeba w tym miejscu wskazać, że w świetle przytoczonych przez pozwanych okoliczności faktycznych będących podstawą tego roszczenia, pozwani nadal są właścicielami ruchomości będących w posiadaniu cedenta. Jednocześnie zgodnie z art. 222 §1 k.c. właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

W ocenie Sądu roszczenie windykacyjne ma zawsze pierwszeństwo przed roszczeniem odszkodowawczym. Nie można bowiem mówić o istnieniu szkody w sytuacji, gdy dany podmiot jest właścicielem rzeczy i przysługuje mu roszczenie o wydanie należących do niego ruchomości (roszczenie windykacyjne). Nie ulega bowiem wątpliwości, że w sytuacji, gdy podmiot taki traci faktyczne władztwo nad jakimś składnikiem majątku, pozostając w świetle prawa właścicielem tej rzeczy, winien on żądać przywrócenia tegoż faktycznego władztwa nad określonym składnikiem majątku. Dopiero zaś powrót danego składnika do majątku właściciela spowodować może powstanie ewentualnych roszczeń odszkodowawczych. Wtedy bowiem dany podmiot może dokładnie określić, czy jego majątek został w jakiś sposób uszczuplony, na przykład wskutek zużycia rzeczy, a więc czy powstała szkoda, czyli różnica między obecnym jego stanem majątkowym a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Nie ulega także wątpliwości, że roszczenie odszkodowawcze jest dopuszczalne również w razie utraty lub zniszczenia rzeczy, będących w posiadaniu innego podmiotu (oczywiście w przypadku wykazania takich okoliczności).

Na marginesie jedynie można wspomnieć, że zasądzenie na rzecz danego podmiotu odszkodowania za utratę rzeczy, których nadal jest właścicielem, nie pozbawiłoby go przecież przymiotu właściciela. Tym samym moglibyśmy mieć do czynienia z paradoksalną sytuacją, w której po naprawieniu szkody podmiot ten nadal mógłby domagać się wydania rzeczy, będących jego własnością.

Zgodnie z art. 509 §1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (art. 509 §2 k.c.). Treścią umowy przelewu jest więc przeniesienie przez wierzyciela swojej wierzytelności na osobę trzecią, a skutkiem tej umowy jest wyłączenie dotychczasowego wierzyciela ze stosunku zobowiązaniowego i zajęcie jego miejsca przez nabywcę wierzytelności. Sam stosunek zobowiązaniowy zmianie nie ulega, zmieniają się jedynie jego uczestnicy, ponieważ dotychczasowego wierzyciela, który wyzbył się swojej wierzytelności, zastępuje nabywca, który staje się wierzycielem w stosunku do tego samego dłużnika. Przelew wywołuje bezpośrednie skutki wobec dłużnika, po stronie którego powstaje obowiązek świadczenia w stosunku do nabywcy wierzytelności (tak na przykład Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 1999 roku, II CKN 342/98, LEX nr 523665).

Dodatkowo zgodnie z art. 513 §1 k.c. dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Zgodnie zaś §2 tego przepisu dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.

Zgodnie z art. 481 §1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Strona powodowa domagała się od pozwanych odsetek ustawowych za opóźnienie od dni następujących po terminach płatności wskazanych w fakturach VAT, a pozwani w żaden sposób nie wykazali, że początkowe daty naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie powinny być z jakichkolwiek przyczyn inne. Niezależnie od powyższego Sąd zasądził także od pozwanych na rzecz strony powodowej ustawowe odsetki za opóźnienie w wysokości 255,33 zł (liczone od zapłaconej po wniesieniu pozwu kwoty 4280,89 zł od dnia 7 kwietnia 2018 roku do dnia 11 lutego 2019 roku).

Ustalając stan faktyczny i wydając rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie Sąd oparł się przede wszystkim na przedstawionych przez strony dokumentach prywatnych, których treść co do zasady nie była kwestionowana, oraz wiarygodnych zeznaniach pozwanego R. O., a także wiarygodnych (w przeważającej części) zeznaniach świadków M. M., J. F. oraz P. G. (w zakresie, w jakim pokrywały się one z zeznaniami pozwanego R. O., a przede wszystkim z treścią przedłożonych przez strony dokumentów).

Sąd pominął dowód z przesłuchania pozwanego K. M. oraz z przesłuchania strony powodowej (zgodnie z wnioskami stron). Sąd na podstawie art. 227 k.p.c. oddalił także wniosek pozwanych o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego, jako nieistotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Jeśli chodzi o kwoty zapłacone przez pozwanych (w zakresie kwoty 2460 zł przed wytoczeniem powództwa, a co do kwoty 4280,89 zł po wniesieniu pozwu) strona powodowa ostatecznie cofnęła pozew w zakresie kwoty 6740,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 2460 zł od dnia 13 lipca 2018 roku do dnia zapłaty.

Zgodnie z art. 203 §1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku.

Skoro zatem cofnięcie pozwu nastąpiło przed rozpoczęciem rozprawy, zgoda pozwanych na dokonanie tej czynności nie była wymagana (art. 203 §1 k.p.c.).

Jednocześnie Sąd dokonał analizy cofnięcia pozwu w świetle art. 203 §4 k.p.c. i uznał, że nie zachodzą negatywne przesłanki określone w tym przepisie.

Dlatego też na podstawie art. 355 §1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie II wyroku.

Umowy będące przedmiotem niniejszego postępowania zostały przez pozwanych zawarte w ramach spółki cywilnej. Dlatego też ich odpowiedzialność była solidarna (art. 864 k.c.).

Biorąc zatem wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę powództwo zasługiwało na uwzględnienie w zakresie kwoty 20672,18 zł (20416,85 zł powiększonej o ustawowe odsetki za opóźnienie w wysokości 255,33 zł) wraz z dalszymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie (zgodnie z żądaniem). Dlatego też na podstawie art. 509 k.c., art. 513 k.c., art. 627 k.c., art. 471 k.c., art. 498 k.c. i art. 499 k.c., a także art. 481 k.c. oraz umów łączących cedenta z pozwanymi orzeczono jak w punkcie I wyroku.

W pozostałym zakresie (o czym była już mowa wyżej) powództwo było nieuzasadnione i nieudowodnione. Dlatego też na podstawie tych samych przepisów podlegało oddaleniu, jak w punkcie III wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą stosunkowo rozdzielone. Strona powodowa wygrała w 60% w stosunku do pierwotnego żądania (także w części, w której cofnęła powództwo na skutek częściowego spełnienia świadczenia po wytoczeniu powództwa). Należy bowiem pamiętać, że w przypadku, gdy pozwany dał powód do wytoczenia powództwa, a dopiero w toku postępowania zaspokoił roszczenie (co częściowo miało miejsce w niniejszej sprawie), należy go traktować jako przegrywającego spór, pomimo cofnięcia pozwu i umorzenia postępowania. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 21 lipca 1951 roku, C 593/51, OSN 1952, nr 2, poz. 49 oraz z dnia 6 listopada 1984 roku, IV CZ 196/84, LEX nr 8642.

Strona powodowa poniosła koszty opłaty sądowej od pozwu w kwocie 2703 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3600 zł, ustalone zgodnie z §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w niniejszej sprawie. Należał się jej zatem zwrot kosztów procesu w kwocie 3403,80 zł.

Pozwani wygrali natomiast w 40% (także w części, w której strona powodowa cofnęła powództwo na skutek częściowego spełnienia świadczenia przed wniesieniem pozwu), ponosząc koszty stawiennictwa świadka M. M. w wysokości 540 zł, a zatem należał się im zwrot kosztów procesu w wysokości 216 zł.

Zważywszy więc na wynik sprawy i poniesione przez strony koszty należało zasądzić solidarnie od pozwanych na rzecz strony powodowej kwotę 3187,80 zł.