Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z 12 lutego 2013 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W.wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty, że:

1)  strona pozwana Skarb Państwa- Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad z siedzibą w W. ma zapłacić na jej rzecz kwotę 104 172,45 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

2)  o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3 617 zł,

3)  w przypadku zaś skierowania sprawy do rozpoznania w trybie zwykłym lub w przypadku wniesienia przez stronę pozwaną sprzeciwu - o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kwoty 104 172, 45 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych, w tym kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 3 617 zł.

Wskazała, że 04 października 2010 r. strona powodowa jako podwykonawca zawarła z (...)S.A. z siedzibą w T.jako generalnym wykonawcą umowę Nr (...). Zgodnie z treścią tej umowy strona powodowa jako podwykonawca zobowiązała się wykonać prace w zakresie urządzeń bezpieczeństwa ruchu (barier ochronnych stalowych, ogrodzeń autostrady oraz ekranów akustycznych) w ramach kontraktu głównego pod nazwą: Budowa Autostrady (...)na odcinku województwa (...)do węzła (...)od km (...)do km (...)- Zadanie (...). Odcinek (...)sekcja (...)od km (...)do km (...), węzeł (...)- węzeł (...) przez stronę pozwaną jako inwestora z generalnym wykonawcą. Natomiast generalny wykonawca zobowiązał się zapłacić stronie powodowej wynagrodzenie netto w wysokości 24 532 303,29 zł netto za wykonanie całości przedmiotu umowy.

Zgodnie z zapisami umowy, po zatwierdzeniu robót wykonanych przez stronę powodową przez inżyniera, generalny wykonawca zobowiązał się wystawić stronie powodowej przejściowe świadectwo płatności (PSP), które potwierdzało wartość wykonanych robót w okresie rozliczeniowym i stanowiło podstawę do wystawienia faktur VAT, w tym faktur przejściowych płatnych w ciągu 30 dni od dnia otrzymania faktury przez generalnego wykonawcę.

Za wykonane zgodnie z ww. umową roboty, strona powodowa wystawiła między innymi następujące faktury VAT:

1.  faktura nr (...) z dnia 24.11.2011 roku,

2.  faktura nr (...) z dnia 30.11.2011 roku,

3.  faktura nr (...) z dnia 28.12.2011 roku,

4.  faktura nr (...) z dnia 31.01.2012 roku,

5.  faktura nr (...) z dnia 29.02.2012 roku,

6.  faktura nr (...) z dnia 17.04.2012 roku.

Należności główne z ww. faktur zostały zapłacone w całości bądź to przez generalnego wykonawcę (faktura nr (...), faktura nr (...), faktura nr (...)bądź to przez stronę pozwaną jako inwestora solidarnie odpowiedzialnego za ich zapłatę (faktura nr (...), faktura nr (...), faktura nr (...)Zgodnie z faktem, iż generalny wykonawca oraz strona pozwana uregulowała w całości należności strony powodowej wynikające z ww. faktur, nie ulega wątpliwości fakt, iż ww. faktury zostały wystawione w sposób prawidłowy, zgodny z umową i że ani generalny wykonawca ani strona pozwana nie kwestionują zasadności należności, na które opiewają. Dodatkowo strona pozwana nie kwestionuje swojej odpowiedzialności solidarnej za te należności wynikającej z art. 647 ¹ § 5 k.c.

Zdaniem powódki, należności z ww. faktur były wpłacane na jej konto z dużymi opóźnieniami. Wobec powyższego, strona powodowa - zgodnie z przepisem art. 481 § l i 2 k.c. naliczyła odsetki ustawowe od opóźnionych płatności ww. faktur w łącznej kwocie 104 172,45 zł, której zapłaty dochodzi w niniejszym pozwie. W opinii powódki strona pozwana jako inwestor ponosi solidarną odpowiedzialność z generalnym wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia za prace wykonane przez podwykonawcę - stronę powodową na podstawie umowy Nr (...) października 2010 r. wraz z odsetkami za opóźnienie w płatności tego wynagrodzenia, o czym stanowi art. 647 ¹ § 5 k.c. W opinii powódki, strona pozwana związana jest terminem płatności wynagrodzenia stronie powodowej jako podwykonawcy i odpowiada za opóźnienie w jego zapłacie tak jak generalny wykonawca. Wobec tego, skierowane do strony pozwanej roszczenie o zapłatę odsetek za nieterminowe płatności tego wynagrodzenia, jest w pełni słuszne i uzasadnione. W przeciwnym bowiem razie, treść przepisu art. 647 ¹ § 5 k.c. brzmiałaby inaczej, a mianowicie wyłączałaby odpowiedzialność inwestora za zapłatę odsetek za opóźnienie w płatności wynagrodzenia podwykonawcy, nie stanowiłaby zaś (jak to ma miejsce teraz) reguły odpowiedzialności solidarnej za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Obowiązek tej zapłaty aktualizuje się, zdaniem powódki, w terminie określonym przez strony umowy podwykonawczej (pozew k. 3-8).

W dniu 14 maja 2013r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał pozwanemu Skarbowi Państwa – Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad w W., aby zapłacił (...) Akcyjnej z siedzibą we W.kwotę 104 172,45 zł (sto cztery tysiące sto siedemdziesiąt dwa złote czterdzieści pięć groszy) – wraz z ustawowymi odsetkami od 12 lutego 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 5 209 (pięć tysięcy dwieście dziewięć) złotych tytułem kosztów opłaty sądowej wraz z kwotą 3 600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego i kwotą 17 (siedemnaście) złotych tytułem kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa – które to kwoty pozwany winien uiścić w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wnieść w tymże terminie sprzeciw (nakaz zapłaty- k. 74).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wniesionym w dniu 07 czerwca 2013 r. Skarb Państwa reprezentowany przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa- Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wskazał, że brak jest podstaw do uznania za uzasadnione wywiedzionego przez powódkę roszczenia, bowiem w dotychczasowym dorobku judykatury na gruncie art. 647 ¹ § 5 i art. 371 k.c. zostało utrwalone stanowisko, zgodnie z którym zakres odpowiedzialności inwestora względem podwykonawcy ograniczony jest wyłącznie do zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcy od wykonawcy i nie obejmuje odsetek związanych z opóźnieniem w spełnieniu świadczenia (sprzeciw- k. 80-82).

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 04 października 2010 r. (...)z siedzibą w T.(generalny wykonawca) zawarł z (...)S.A. z siedzibą we W.(podwykonawca) umowę podwykonawczą nr (...).

Celem tej umowy było wykonanie przez podwykonawcę robót w zakresie wykonania projektu wykonawczego ekranów akustycznych, zatwierdzenie projektu u zamawiającego, wykonanie ekranów według założonego i zaakceptowanego projektu wykonawczego z założeniem, że siatki na pnącza będą stanowiły maksymalnie 15% powierzchni wypełnienia ekranów, wykonania barier ochronnych stalowych, wykonania ogrodzeń autostrady na realizowanej przez generalnego wykonawcę budowie o nazwie: Budowa Autostrady (...)na odcinku województwa (...)do węzła (...)od km(...)do km (...)Zadanie (...). Odcinek(...)sekcja (...)od km(...)do km (...), węzeł (...)- węzeł (...), której zamawiającym jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Ł..

Strony w § 6 pkt 6 umowy ustaliły, że w ciągu 21 od zakończenia okresu rozliczeniowego i po zatwierdzeniu robót podwykonawcy przez inżyniera kontraktu, generalny wykonawca wystawi podwykonawcy przejściowe świadectwo płatności, które stanowić będzie potwierdzenie wartości wykonanych robót w okresie rozliczeniowym i podstawę do wystawienia faktury VAT. Należne płatności przejściowe realizowane będą 30 dnia po otrzymaniu przez wykonawcę prawidłowo wystawionej faktury przez podwykonawcę i należna płatność końcowa 30 dnia po otrzymaniu przez wykonawcę prawidłowo wystawionej faktury przez podwykonawcę (umowa podwykonawcza z 4.10.2010r.- k. 20-25).

W dniu 24 listopada 2011r. powódka wystawiła (...). w T.fakturę VAT o nr (...)na kwotę 730 251,91 zł z terminem płatności do 31 grudnia 2011 r. (faktura z 24.11.2011r.- k. 26). Została ona zapłacona przez (...)w dniu 26 stycznia 2012 r.- kwota 628 000 zł, zaś w dniu 10 lutego 2012 r.- kwota 102 125,91 zł (wyciąg z rachunku powódki - k. 45). Kwota odsetek wyniosła więc 7 306,77 zł (okoliczność bezsporna).

W dniu 30 listopada 2011 r. powódka wystawiła (...)S.A. w T.fakturę VAT o nr (...)na kwotę 197 784 zł płatną w terminie 30 dni od jej otrzymania (faktura z 30.11.2011r.- k. 28). Została ona zapłacona przez (...)S.A.: w dniu 27 stycznia 2012 r. kwota 5 627,70 zł (zapłacona w terminie poprzez kompensatę - okoliczność bezsporna), w dniu 10 lutego 2012 r.- kwota 100 000 zł, zaś w dniu 08 marca 2013 r.- kwota 92 156,30 zł (wyciąg z rachunku powódki - k. 45 i 47). Kwota odsetek wyniosła więc 3 213,15 zł (okoliczność bezsporna).

W dniu 28 grudnia 2011r. powódka wystawiła (...)S.A. w T.fakturę VAT o nr (...)na kwotę 1 424 737,04 zł płatną w terminie 30 dni od jej otrzymania (faktura z 28.12.2011r.- k. 31). Została ona zapłacona przez (...) S.A. w dniu: 17 lutego 2012 r.- kwota 500 000 zł, w dniu 24 lutego 2012 r.- kwota 250 000 zł, w dniu 29 lutego 2012 r.- kwota 92 500 zł, zaś w dniu 08 marca 2013r.- kwota 332 237,04 zł (wyciąg z rachunku powódki- k. 45-47). Kwota odsetek wyniosła więc 12 127, 59 zł (okoliczność bezsporna).

W dniu 31 stycznia 2012r. powódka wystawiła (...)S.A. w T.fakturę VAT o nr (...)na kwotę 2 909 514,72 zł płatną w terminie 30 dni od jej otrzymania (faktura z 31.01.2012r.- k. 34). Została ona zapłacona przez (...)S.A. w dniu 08 marca 2012r.- kwota 2 125, 66 zł (w terminie) oraz przez pozwanego - w dniu 20 kwietnia 2012 r. - kwota 2 907 389,06 zł (wyciąg z rachunku powódki - k. 47 i 48). Kwota odsetek wyniosła więc 36 242,79 zł (okoliczność bezsporna).

W dniu 29 lutego 2012 r. powódka wystawiła (...)S.A. w T.fakturę VAT o nr (...) na kwotę 1 426 111 zł płatną w terminie 30 dni od jej otrzymania (faktura z 29.02.2012 r.- k. 39). Została ona zapłacona przez pozwanego - w dniu 08 czerwca 2012 r. (wyciąg z rachunku powódki - k. 49). Kwota odsetek wyniosła więc 27 936,15 zł (okoliczność bezsporna).

W dniu 17 kwietnia 2012r. powódka wystawiła (...)S.A. w T.fakturę VAT o nr(...) na kwotę 1 311 876,35 zł płatną w terminie 30 dni od jej otrzymania (faktura z 17.04.2012 r.- k. 42). Została ona zapłacona przez pozwanego: w dniu 13 czerwca 2012 r.- kwota 95 754, 47 zł oraz w dniu 25 czerwca - kwota 1 216 121,88 zł (wyciąg z rachunku powoda- k. 49-50). Kwota odsetek wyniosła więc 17 346 zł (okoliczność bezsporna).

Wszystkie faktury VAT wystawione przez powoda zostały uregulowane. Całkowita kwota odsetek wyniosła 104 172, 45 zł. (okoliczność bezsporna).

Powyższe Sąd ustalił na podstawie uprzednio powołanych dokumentów, znajdujących w aktach niniejszej sprawy. Prawdziwość powyższych dokumentów nie była co do zasady kwestionowana przez strony, również Sąd nie znalazł podstaw do nieprzyznania im wiary.

Sąd zważył co następuje.

Powództwo podlega oddaleniu.

Jest kwestią bezsporną, że powódkę (...). z siedzibą we W.łączyła z (...)S.A. w T.umowa o roboty budowlane. Strona pozwana, Skarb Państwa- Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad w W.nie kwestionował co do zasady swojej odpowiedzialności solidarnej wobec podwykonawcy z tytułu wykonanych prac (dobitnym potwierdzeniem tego jest uiszczenie przez pozwanego części należności głównej) wynikającej z umowy podwykonawczej z 04 października 2010 r.

Kwestią sporną pomiędzy stronami pozostała okoliczność, czy solidarna odpowiedzialność pozwanego dotyczy wyłącznie zapłaty na rzecz powódki samego wynagrodzenia, czy też rozciąga się również na zapłatę odsetek związanych z opóźnieniem w spełnieniu świadczenia.

Podstawą roszczenia powódki w niniejszej sprawie jest art. 647 ¹ § 5 k.c., przewidujący solidarną odpowiedzialność inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Istotę solidarności biernej stanowi zobowiązanie każdego z dłużników wobec wierzyciela do spełnienia całego świadczenia, tak jakby był jedynym dłużnikiem, przy czym wierzyciel może, według własnego wyboru, żądać spełnienia całości świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Odpowiedzialność ta powstaje z momentem zawarcia umowy między wykonawcą i podwykonawcą po spełnieniu warunków z art. 647 ¹ § 2-4 k.c., tj. zgody inwestora i pisemnej formy umowy podwykonawczej (tak: SN w wyroku z 09 marca 2007 r. V CSK 457/06 – LEX nr 277271).

Podkreślenia wymaga, że umowa o podwykonawstwo stanowi umowę odrębną od umowy zawartej pomiędzy inwestorem a wykonawcą, chociaż jest z nią związana. Odrębność umowy o podwykonawstwo przejawia się przede wszystkim w tym, że podlega właściwym dla siebie regułom odnoszącym się do formy, treści zobowiązania, skutków niewykonania lub nienależytego wykonania. Następstwem zgody inwestora na zawarcie umowy między wykonawcą a podwykonawcą jest powstanie po jego stronie ustawowej, solidarnej odpowiedzialności za cudzy czyli w tym przypadku – wykonawcy, dług. Odpowiedzialność ta ma charakter gwarancyjny, gdyż nie jest wynikiem wspólnej lub jednakowej sytuacji dłużników, ani udziału w odpowiedzialności za tę samą szkodę, tylko - powstając z mocy przepisu szczególnego ius cogens - prowadzi do dodatkowej gwarancji uzyskania świadczenia przez wierzyciela. Istotną cechą tej solidarności nie jest zobowiązanie inwestora do spełnienia świadczenia, tylko ponoszenie przez niego odpowiedzialności za spełnienie świadczenia ( verba legis: za zapłatę wynagrodzenia) przez wykonawcę. Innymi słowy, inwestor w istocie nie jest współdłużnikiem w wykonaniu zobowiązania. Wynikają stąd znaczące różnice sytuacji prawnej inwestora i wykonawcy. W szczególności ich obowiązki (powinne zachowania) nie muszą być identyczne, a stosunki wewnętrzne wynikające z umowy inwestor - wykonawca oraz postanowienia wykraczające poza świadczenie ciążące na wykonawcy z umowy wykonawca - podwykonawca pozbawione są znaczenia prawnego dla przedmiotu i zakresu odpowiedzialności inwestora.

Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 05 września 2012 r. (IV CSK 91/12, LEX nr 1275009), zgodnie z którym zakres przedmiotowy odpowiedzialności inwestora ograniczony jest w art. 647 ¹ § 5 k.c. do wynagrodzenia należnego podwykonawcy od wykonawcy. Inwestor nie odpowiada za terminowe dokonanie zapłaty, zatem nie powinien świadczyć również odsetki za opóźnienie powstałe po stronie wykonawcy (art. 476 k.c.).

Wykładnia gramatyczna art. 647 ¹ § 5 k.c. przemawia za ograniczeniem odpowiedzialności inwestora wyłącznie do wynagrodzenia (należności głównej). Znajduje ona wsparcie w innych przepisach ustawowych. W myśl art. 371 k.c. działania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych, polegające zarówno na czynnościach prawnych jak i działaniach faktycznych, nie mogą szkodzić współdłużnikom, zatem być źródłem szerszej ich odpowiedzialności. Powyższe unormowanie oraz wyjątkowy, gwarancyjny charakter obowiązku ciążącego na inwestorze i brak jego wpływu na spełnienie świadczenia w terminie przez wykonawcę przemawiają przeciwko takiemu rozszerzeniu odpowiedzialności ex lege, oraz przeciwko uznaniu że termin spełnienia świadczenia przez wykonawcę wynika z właściwości zobowiązania w rozumieniu art. 455 k.c., zatem za przyjęciem, że – co do zasady - zobowiązanie inwestora wobec podwykonawcy do zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę, ma charakter bezterminowy. Dodatkowymi argumentami uzasadniającymi przedstawione stanowisko są: po pierwsze możliwość przyjęcia w umowie wykonawca-podwykonawca innego, wcześniejszego niż jak w umowie inwestor-wykonawca, terminu zapłaty wynagrodzenia wyprzedzającego wymagalność roszczenia wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia z umowy o roboty budowlane, po drugie zagrożenie dublowaniem odsetek za opóźnienie powstałe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy i inwestora, prowadzącym do podwójnego przysporzenia na rzecz podwykonawcy. Z całą pewnością należy ponadto wykluczyć, na podstawie powołanych przepisów, dalej idącą odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawcy, w szczególności za zawinione działania (zaniechania) wykonawcy wyrządzające szkodę, za wydatki związane z dochodzeniem roszczenia bezpośrednio przeciwko wykonawcy.

Pozwany więc, jako podmiot, który nie posiadał wiedzy o wystawieniu powołanych w treści pozwu faktur VAT, nadejściu poszczególnych terminów płatności, a także nie był równocześnie z generalnym wykonawcą wzywany do zapłaty, nie może być zobowiązany do zapłaty odsetek mających wynikać z opóźnienia generalnego wykonawcy w spełnieniu świadczenia. Uwzględnienie bowiem przedmiotowego powództwa doprowadziłoby do nieuzasadnionego rozszerzenia granic odpowiedzialności gwarancyjnej inwestora oraz oznaczałoby konieczność spełnienia na rzecz podwykonawcy świadczenia o charakterze nienależnym.

Powód, jako strona przegrywająca, obowiązany jest zwrócić pozwanemu, na jego żądanie, poniesione przez niego koszty procesu.

Koszty te ograniczają się do wynagrodzenia jednego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, wyliczanego według przepisów o wynagrodzeniu adwokata (art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c.) i wynoszącego 3600 zł (§ 6 pkt 6 rozporządzenia MS z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Wskazane koszty zastępstwa procesowego przysługują Skarbowi Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (art. 11 ust. 3 ustawy z 08 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa - Dz. U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.).

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w sentencji.