Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2020 r., w sprawie Dz.Kw. 88387/19 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oddalił wniosek Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Ł. o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości, położonej w Ł., obejmującej działkę nr (...) o powierzchni 0,6143 ha oraz działkę nr (...) o powierzchni 3, (...) która nie ma urządzonej księgi wieczystej i wpisanie w dziale II założonej księgi wieczystej, jako właściciela Skarbu Państwa na podstawie art. 713 Kodeksu N..

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, że do wniosku został załączony wypis z rejestru gruntów dla działki (...) z dnia 18 września 2019r., wypis z rejestru gruntów dla działki (...) z dnia 18 września2019 i wyrys z mapy ewidencyjnej nr (...). (...). (...).2019.1 oraz analiza geodezyjno-prawną, dotyczącą nieruchomości objętej wnioskiem. Zgodnie z przepisem art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, Sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Jak stanowi przepis art. 626 ⁸ § 1 k.p.c. wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach. Zgodnie z treścią art. 713 Kodeksu N. dobra nie mające właściciela należały do państwa. Nadal może on stanowić podstawę do ujawnienia prawa własności Skarbu Państwa w księdze wieczystej jak uznał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 czerwca 2012 r., I CSK 220/12 oraz uchwale z dnia 27 czerwca 2013 r. III CZP 29/13. Znajdzie on zastosowanie w razie wskazania przez Skarb Państwa okoliczności faktycznych przedstawiających stan faktyczny i prawny nieruchomości w okresie obowiązywania art. 713 Kodeksu N. tj. w okresie od 22 lipca 1807 roku do 31 grudnia 1946 roku. Sąd wieczystoksięgowy jedynie w wyjątkowych sytuacjach może powołać przepis prawa, jako samoistną podstawę wpisu prawa własności, kiedy nie ma wątpliwości co do stanu prawnego nieruchomości. Analiza archiwalnych dokumentów uprawdopodabnia, iż w okresie obowiązywania tego przepisu nieruchomość miała właściciela, jednakże została następnie w niewyjaśnionych okolicznościach przejęta we władanie reprezentanta Skarbu Państwa, a dziś Skarb Państwa nie jest w stanie ustalić tych właścicieli oraz dotrzeć do dokumentów prawnorzeczowych. Po 1945 roku na ziemiach polskich szereg nieruchomości zostało przejętych we władanie Skarbu Państwa bez żadnego tytułu prawnego, zaś ich właściciele faktycznie nie mogli wyegzekwować prawa do posiadania nieruchomości, do których tytuł własności im przysługiwał. Nie można, zdaniem Sądu Rejonowego wykluczyć porzucania nieruchomości przez właścicieli w czasie działań wojennych i utrwalania się takich stanów. Nie oznacza to, jednak utraty tytułu własności nieruchomości w oparciu o dyspozycję art. 713 Kodeksu N.. Z załączonego do wniosku opracowania geodezyjnego wynika, że działka (...) jest zabudowana i że była zabudowania już w 1942 roku, a w budynku mieszkał S. G., nie posiadając tytułu własności. W tych okolicznościach, zdaniem Sądu Rejonowego brak jest przesłanek do przyjęcia, że nieruchomość zabudowana w 1942 roku, którą zamieszkuje podczas wojny ktoś bez tytułu własności, w dacie obowiązywania Kodeksu Napoleona (od 22 lipca 1807 roku do 31 grudnia 1946 roku) nie miała właściciela, a tym samym, że jest nieruchomością niczyją.

Apelację od tego postanowienia złożył wnioskodawca – Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta Ł.. Zarzucił Sądowi Rejonowemu błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że z analizy geodezyjno-prawnej sporządzonej przez uprawnionego geodetę nie wynika, że nie istnieje tytuł prawny do przedmiotowej nieruchomości. W konkluzji wniósł o założenie księgi wieczystej i dokonanie wpisu prawa własności – zgodnie z wnioskiem.

Sąd Okręgowy zważył,

co następuje :

Apelacja jest bezzasadna. W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c., sformułowanego jako zarzut błędu w ustaleniach faktycznych wskazać należy, że zgodnie z jego treścią Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zdaniem Sądu Okręgowego, ocena materiału obwodowego przeprowadzona przez Sąd I instancji nie narusza granic swobodnej oceny dowodów, wyznaczonej dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. ani nie jest sprzeczna z zasadami logicznego rozumowania, czy doświadczenia życiowego i mieści się w ramach swobody sądu (por. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 listopada 1998 r., sygn. III CKN 4/98). Ponadto, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego udałoby się wysnuć wnioski odmienne. Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może też polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2002 r., sygn. II CKN 572/99, oraz w wyroku z dnia 27 września 2002 r., sygn. II CKN 817/00).

Mając na uwadze powyższe Sąd w żadnej mierze nie mógł się zgodzić z zapatrywaniem strony skarżącej jakoby z treści złożonych dokumentów miał wynikać wniosek, iż nieruchomość we wzmiankowanym okresie nie miała właściciela. Z materiału tego wynika, iż nieruchomość znajdowała się (choć później) we władaniu D. S. oraz Spółdzielni Produkcji Handlu i Usług Rolniczych (...). Brak jest natomiast jakichkolwiek danych dotyczących okresów poprzednich. W kontekście poczynionych uwag należy skonstatować, że wbrew wywodom apelanta w realiach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c., a przeprowadzona przez ten Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego.

W stosunku do dalszych kwestii, to jak już trafnie zauważył Sąd Rejonowy zgodnie z art. 6268 § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, Sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Jak stanowi art. 626 ⁸ § 1 k.p.c. wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach. Według art. 626 ² § 3 k.p.c. do wniosku o dokonanie wpisu należy dołączyć dokumenty, stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej. Natomiast w stosunku do § 106 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz.U. z 2016 r. poz. 312), do wniosku dołącza się dokumenty stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości. W ust. 2 paragrafu jeżeli dokument stwierdzający nabycie własności zaginął lub uległ zniszczeniu, a wnioskodawca nie ma urzędowo poświadczonego odpisu tego dokumentu, powinien powołać inne dowody stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku. Stosownie do treści art. 713 Kodeksu N. (dalej k.c. N..) dobra nie mające pana należały do narodu. Przepis ten może stanowić podstawę do ujawnienia prawa własności Skarbu Państwa w księdze wieczystej w razie wskazania przez Skarb Państwa okoliczności faktycznych przedstawiających jej stan faktyczny i prawny w okresie obowiązywania art. 713 Kodeksu N. tj. w okresie od 22 lipca 1807 roku do 31 grudnia 1946 roku. (por. postanowienie SN z dnia 20 czerwca 2012 r., I CSK 220/12 oraz uchwała SN z dnia 27 czerwca 2013 r. III CZP 29/13). Sąd wieczystoksięgowy jedynie w wyjątkowych sytuacjach może powołać przepis prawa, jako samoistną podstawę wpisu prawa własności, kiedy nie ma wątpliwości co do stanu prawnego nieruchomości.

Konkludując założenie księgi wieczystej i dokonanie wpisu na rzecz wnioskodawcy jako właściciela tej nieruchomości w realiach przedmiotowej sprawy nie mogło mieć miejsca, bowiem dokonało by się ono nie na podstawie dyspozycji art. 713 k.c. N.., ale z jej naruszeniem, bowiem zaprezentowany materiał dowodowy jasno wskazuje, że nieruchomości te w okresie obowiązywania Kodeksu Napoleona miały właścicieli. Zatem założenie księgi wieczystej i dokonanie wpisu Skarbu Państwa jako właściciela przedmiotowych działek mogłoby naruszać prawa tychże osób, bądź ich spadkobierców, co byłoby nie do zaakceptowania.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013 r. III CZP 29/13), przepis art. 713 Kodeksu N. może stanowić samodzielną podstawę wpisu prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. A przez „dobra nie mające właściciela” należy przy tym rozumieć także nieruchomości, których właściciel jest nieznany. Skarżący nie wykazał też, aby w okresie obowiązywania Kodeksu Napoleona właściciele rzeczonych działek gruntu mogli być uznani za nieznanych. Jako, że na podstawie załączonego do wniosku opracowania geodety, stwierdzić można z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że przedmiotowe nieruchomość w okresie obowiązywania Kodeksu Napoleona (1808r.-1946r.) stanowiły własność osób fizycznych. Utrata lub brak dokumentu stwierdzającego nabycie własności nieruchomości nie powoduje sama przez się utraty tego prawa. W takim przypadku właściciel, nieposiadający tytułu własności może wykazać swoje prawo własności na podstawie innych dowodów w trybie § 106 ust. 2 powołanego wcześniej rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z 15 lutego 2016 r. Sam fakt, że w rozpatrywanej sprawie skarżący nie był w stanie wykazać swojego prawa, także na podstawie innych dowodów, sprawia, iż nie sprostał on wymogom określonym w art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. co przesądziło o oddaleniu apelacji.

W rezultacie wywiedziona przez wnioskodawcę apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, w związku z czym, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.