Pełny tekst orzeczenia

Z kolei powód wyjaśnił, że świadectwo sprawności technicznej upoważnia pojazd do poruszania się po torach kolejowych i musi się znajdować w lokomotywie. Po sprzedaży lokomotywy takie świadectwo wystawia nowy właściciel, a UTK nie zatrzymał tego pojazdu podczas poruszania się i nie sprawdził czy nowe świadectwo zostało wydane. Interpretacja Prezesa UTK wskazuje, że są przypadki kiedy lokomotywa może się poruszać bez świadectwa, tj. gdy zostaje wydana zgoda przez zarządcę infrastruktury o możliwości przejazdu na danej trasie z przesyłką specjalną. Taką zgodę otrzymuje się czasowo na konkretne pojazdy. W tym przypadku takiej zgody nie było i pracownik został ukarany. To było jednorazowe zdarzenie, które miało miejsce w dniu 10 lutego 2017 roku.

Powód wskazał, że fizyczne przekazanie lokomotywy nastąpiło, czyli faktycznie komotywa została zbyta przez spółkę i decyzja o wyłączeniu z eksploatacji lokomotywy straciła swoją moc moc prawną.

Przedmiotowa lokomotywa jest przesyłką specjalną. Każda lokomotywa po wykonanej naprawie musi przejechać zgodnie z dokumentacją około 40 km w jedną i drugą stronę, aby sprawdzić jej układ biegowy. Wyjazd na tory w dniu 10 lutego 2017 r. był jednorazowym niedopatrzeniem ze strony powoda i trwał tylko trwające 3 godziny.

Pełnomocnik pozwanego wskazał, że kluczowy dla rozstrzygnięcia jest dokument świadectwa sprawności technicznej.

Powód oświadczył, że świadectwo sprawności technicznej lokomotywy (...) zostało unieważnione w jego dokumentacji, która jest w aktach, zostało wykreślone z rejestru pojazdów kolejowych Spółki.

Powód podkreślił, że sytuacja, która miała miejsce nie powinna zaistnieć i nigdy więcej nie doszło już do takiego naruszenia przepisów. Wskazał, że powodowe przedsiębiorstwo mieści się w grupie pięćdziesięciu przewoźników, którzy posiadają mniej niż 1% udziału w rynku. W ocenie powoda kara za jeden incydent z 10 lutego 2017 r. jest rażąco wysoka, biorąc pod uwagę zaciągnięte kredyty oraz brak płynności płatniczej od kontrahentów w 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny.

Decyzją z dnia 14 sierpnia 2014 r. Nr (...) (k. 117 akt adm.) dotyczącą Zakładu (...) M. D. sp.j. Prezes UTK wyłączył z eksploatacji pojazd kolejowy: lokomotywę (...)- (...) o nr fabrycznym (...)- (...), o nr (...). Decyzja podlegająca natychmiastowej wykonalności została doręczona powodowi 18 sierpnia 2014 r. (k. 124 akt adm.). Od tej decyzji nie został złożony wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Podczas kontroli Prezesa UTK, przeprowadzonej u powoda, w okresie od 30 marca 2017 r. do 7 kwietnia 2017 r. (protokół kontroli z 14 kwietnia 2017 r. – k. 11 – 17 akt adm.), w zakresie wykonania przez powoda decyzji Prezesa UTK sygn. akt (...) z 6 sierpnia 2014 r., sygn. (...) z 14 sierpnia 2014 r. oraz sygn. (...) z 14 sierpnia 2014 r. stwierdzono, że wyłączony decyzją pojazd kolejowy (lokomotywa (...)- (...) o nr fabrycznym (...), o nr (...)) był eksploatowany, pomimo nieusunięcia przyczyny jego wyłączenia.

Pismem z 16 sierpnia 2017 r. (k. 133 – 135 akt adm.) Prezes UTK wszczął z urzędu wobec powoda postępowanie administracyjne w sprawie nałożenia kary pieniężnej za zwłokę w wykonaniu decyzji, w przedmiocie wyłączenia z eksploatacji pojazdu kolejowego: lokomotywy (...)- (...) o nr fabrycznym (...)- (...), o nr (...) (...). Jednocześnie powyższym pismem Prezes UTK włączył do akt sprawy następujące dokumenty:

1.  protokół kontroli u powoda z 14 kwietnia 2017 r. sygn. (...) wraz z załącznikami (k 11-18 akt adm.),

2.  wystąpienie pokontrolne z 27 kwietnia 2017 r. sygn. (...) (k akt adm.) ( k 19)

3.  decyzję z 14 sierpnia 2014 r. sygn.(...) wraz z dowodem doręczenia (k 117 -124 akt adm.),

4.  informację odpowiadającą odpisowi aktualnemu z Krajowego Rejestruu Sądowego dotyczącego powoda (k 125 - 132 akt adm.).

Powód nie kwestionował ustalenia z prawomocnej decyzji Prezesa UTK z 14 sierpnia 2014 r , według którego był właścicielem, dysponentem i i podmiotem odpowiedzialnym za utrzymanie pojazdu kolejowego (...) co wynikało z wyciągu z krajowego rejestru pojazdów kolejowych z dnia 11 sierpnia 2014 r.

Z niekwestionowanego oświadczenia pozwanego złożonego do protokołu rozprawy (k 157 czas 00:52:05) lokomotywa (...) była pierwotnie własnością (...) i została przez tego przedsiębiorcę skasowana.

Liczne nieprawidłowości stwierdzone w protokole kontroli u powoda z 14 kwietnia 2014 r., a odnoszące się do stanu technicznego lokomotywy, legły u podstaw wydania skierowanej do powoda decyzji pozwanego z dnia 14 sierpnia 2014 r. wyłączającej z eksploatacji lokomotywę (...). która dodatkowo zaopatrzona została w rygor natychmiastowej wykonalności.

Powód stwierdził w odwołaniu, że w wykonaniu tej decyzji w dniu 24 kwietnia 2015 r. skreślił lokomotywę (...) z prowadzonego u siebie „Rejestru pojazdów kolejowych prowadzonego przez dysponenta”. Fotokopia dwóch stron Rejestru ( k 51- 52).

Jednocześnie Sąd ustalił, że w dniu 22 kwietnia 2014 r. powód wystawił dla lokomotywy (...) „Świadectwo sprawności technicznej pojazdu kolejowego nr (...) (...)” , w którym stwierdził, że ww. lokomotywa jest sprawna technicznie. Termin ważności świadectwa został w określony w jego treści na 24 kwietnia 2020 r. (k 87 akt). Brak jest w sprawie dowodu, że powyższe świadectwo zostało unieważnione.

Powód przedstawił przy odwołaniu (k 45 - 46) umowę sprzedaży lokomotywy (...) z dnia 2 stycznia 2017 r. przedsiębiorcy P. R. M..

Bezsporne jest w sprawie, że w dniu 10 lutego 2017 r. powód jako dysponent dokonał jazdy ww. lokomotywą na trasie od stacji D. (...) do stacji R. i od stacji R. do stacji D. (...).

Na te przejazdy nie uzyskał zgody zarządcy infrastruktury kolejowej na przejazd z przesyłką specjalną (tak powód do protokołu rozprawy k 157 czas 01:08:22).

Na podstawie Bilansu powoda sporządzonego na dzień 31 grudnia 2017 r. (k 130 – 132) Sąd ustalił, że aktywa trwałe powoda wyniosły 42 703 999 zł , w tym aktywa rzeczowe aktywa trwałe wyniosły 22 210 690 zł, w tym środki transportu 22 102 122 zł. Ponadto inwestycje długoterminowe w postaci długoterminowych aktywów finansowych w udziałach lub akcjach jednostek powiązanych wynosiły 20 491 917 zł. Z kolei aktywa obrotowe opiewały na kwotę 14 106 489 zł. Natomiast na podstawie Rachunku zysków i strat z okres 01.01.2017 – 31.12.2017 (k 133) zysk z działalności operacyjnej powoda na koniec 2017 r. zamknął się w kwocie 1 605 867 zł.

Na okoliczność sytuacji majątkowej powoda w na koniec 2017 r. zeznający w charakterze strony R. M. wskazał (k 156 czas 00:34:18), że płynność finansowa Spółki była w grudniu 2017 r zachwiana ze względu na opóźnienie płatności w kwocie 3 000 000 zł netto od kontrahenta. Na rachunku była w tym czasie kwota pochodząca z kredytu obrotowego ok. 3 000 000 zł. Wypłacane były pensje pracownikom, a rachunek bankowy nie był zajęty przez komornika.

Sąd Okręgowy w Warszawie zważył, co następuje.

Odwołanie jest nieuzasadnione, a zaskarżona nim decyzja jest prawidłowa.

Jak ustalono decyzją Prezesa UTK z dnia 14 sierpnia 2014 r. nr (...) pojazd kolejowy – lokomotywa (...)- (...) o numerze fabrycznym (...)- (...) (lokomotywa (...)) została wyłączona z eksploatacji od momentu doręczenia decyzji powodowi tj. od dnia 18 sierpnia 2014 r., z uwagi na jej zaopatrzenie w rygor natychmiastowej wykonalności. Adresatem decyzji był powód będący właścicielem pojazdu kolejowego i jego dysponentem.

Z uwagi na to, że lokomotywa (...) miała wydane w dniu 22 kwietnia 2014 r. świadectwo sprawności technicznej, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie świadectw sprawności technicznej pojazdów kolejowych z dnia 15 lutego 2005 r. (Dz.U. Nr 37, poz. 330) dokument ten utracił ważność na skutek wydania przez pozwanego Prezesa UTK decyzji z 14 sierpnia 2014 r. mimo, że miał ustalony okres obowiązywania do 21 kwietnia 2020 r.

O takim skutku przesądza treść § 4 pk 4 Ministra Infrastruktury z dnia 15 lutego 2005 r. w sprawie świadectw sprawności technicznej pojazdów kolejowych (Dz.U. Nr 37, poz. 330), w myśl którego świadectwo sprawności technicznej pojazdu kolejowego traci ważność w przypadku wyłączenia pojazdu kolejowego z eksploatacji w drodze decyzji Prezesa UTK. Rozumieć należy, że utrata ważności nastąpiła w trybie natychmiastowym z powodu nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności .

Dla uzewnętrznienia utraty ważności świadectwa na podstawie § 4 pkt 4 rozporządzenia, konieczne było jednak wpisanie na nim przez powoda, jako wydającego ten dokument, wyrazu (...) wraz z datą, podpisem i pieczęcią imienną osoby dokonującej unieważnienia. Taki tryb postępowania przewiduje bowiem unormowanie § 5 rozporządzenia.

Przedstawiony wymóg fizycznego „skasowania” świadectwa sprawności pojazdu kolejowego został skorelowany z obowiązkiem nałożonym na każdorazowego dysponenta pojazdu w § 3 rozporządzenia Ministra Transportu z dnia 2 listopada 2016 r. w sprawie dokumentów, które powinny znajdować się w pojeździe kolejowym (Dz.U. z 2007 r. Nr 9, poz. 63). Według tego przepisu świadectwo sprawności technicznej pojazdu kolejowego musi znajdować się w pojeździe kolejowym u pracownika bezpośrednio go obsługującego. W ocenie Sądu przedstawiony wymóg ma na celu upewnienie się przez osobę mającą prowadzić pojazd kolejowy co do tego, że pojazd ten może być legalnie wprowadzony do ruchu kolejowego, a także jest dowodem na tę okoliczność w przypadku kontroli zewnętrznej w czasie jazdy kolejowej. Jak bowiem wynika z art 24 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2117) warunkiem dopuszczenia pojazdu kolejowego do eksploatacji jest świadectwo sprawności technicznej. A contrario warunkiem wyłączenia pojazdu kolejowego z eksploatacji jest unieważnienie świadectwa sprawności technicznej takiego pojazdu noszącego w ocenie Sądu cechy dokumentu wystawionego na okaziciela.

W związku z tym Sąd stwierdził, że wykreślenie lokomotywy (...) z rejestru przedsiębiorstwa powoda, co wykazywał w sprawie powód, nie mogło odnieść skutku postaci skutecznego wyłączenia tego pojazdu z eksploatacji. Ponadto rejestr ten w przeciwieństwie do świadectwa sprawności technicznej jest dokumentem wewnętrznym powoda. Dlatego dysponent pojazdu, który częstokroć nie jest jednocześnie ani jego właścicielem ani podmiotem, który wystawił świadectwo, nie miał obowiązku wiedzieć o wykreśleniu przez powoda lokomotywy (...) z rejestru przedsiębiorstwa, Miarodajnym dokumentem na okoliczność wyłączenia pojazdu kolejowego z eksploatacji jest wyłącznie unieważnione świadectwo sprawności technicznej.

Już tylko na marginesie należało stwierdzić, że skoro pozwany zakwestionował fotokopie kart rejestru powoda z wykreśleniem z eksploatacji lokomotywy (...), to powód powinien był zaoferować w trakcie procesu dowód z oryginału lub poświadczonego notarialnie odpisu prowadzonego rejestru, a skoro tego nie uczynił nie może skutecznie powołać się na fakt wykreślenia lokomotywy z wewnętrznej ewidencji. Niezależnie od tego przedłożona fotokopia z części II Rejestru nie zawiera daty wpisu ani podpisu osoby czyniącej wpis.

Reasumując, nie dokonując aktu staranności polegającego na unieważnieniu świadectwa sprawności technicznej lokomotywy (...) będącego swojego rodzaju dokumentem na okaziciela, mimo otrzymania decyzji Prezesa UTK z 14 sierpnia 2014 e. wyłączającej ten pojazd z eksploatacji w trybie natychmiastowym, powód przyjął na siebie całość ryzyka związanego z pozostawieniem lokomotywy w, jak to określił pozwany, „gotowości do ruchu”. W zakresie tego ryzyka, poza odpowiedzialnością za wypadek z udziałem lokomotywy, mieści się również odpowiedzialność za zwłokę w wykonaniu przez powoda decyzji Prezesa UTK z 14 sierpnia 2014 r. w czasie od momentu jej otrzymania w dniu 19 sierpnia 2014 r. aż do wykonania dwóch przejazdów w dniu 10 lutego 2017 r. uznanych przez Prezesa UTK za dowód skorzystania z „gotowości do ruchu” do faktycznej eksploatacji pojazdu w przejazdach po sieci kolejowej. Nie ma przy tym znaczenia, że w czasie tych jazd lokomotywa (...) była już własnością innego podmiotu, ponieważ dysponował on, na skutek naruszenia przez powoda prawa, świadectwem sprawności technicznej tego pojazdu kolejowego. Naruszeniem tym było zaniechanie unieważnienia świadectwa mimo otrzymania decyzji pozwanego z 14 sierpnia 2014 r. z rygorem natychmiastowej wykonalności. Dodatkowo należy podkreślić, że ww. przejazdów dokonał nie nowy właściciel tylko powód jako dysponent lokomotywy. Bezsporne zaś jest, że powód obowiązany był unieważnić świadectwo sprawności technicznej pojazdu oraz zapobiec jego wyjazdowi na tory.

Ponadto powód przyznał (k. 157 protokół rozprawy – czas 01:08:22), że w dniu 10 lutego 2017 r. nie uzyskał zgody zarządcy infrastruktury kolejowej na przejazd lokomotywy (...) bez świadectwa sprawności technicznej, jako tzw. przesyłki specjalnej.

W tym stanie rzeczy Prezes UTK zasadnie uznał, że nie wyłączając skutecznie lokomotywy (...) z eksploatacji co było równoznaczne z pozostawieniem jej w gotowości do prowadzenia przewozów, powód w okresie podanym w zaskarżonej obecnie decyzji pozostawał w zwłoce w wykonaniu decyzji Prezesa UTK z dnia 14 sierpnia 2014 r. wydanej na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 utk, za co z mocy art. 66 ust, 2aa pkt 1 utk został słusznie ukarany karą pieniężną stanowiącą przedmiot postępowania przed Sądem OKiK. Z unormowania ww. przepisu wynika, że Prezes UTK, uwzględniając zakres naruszenia, dotychczasową działalność podmiotu oraz jego możliwości finansowe może nałożyć, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do 5000 euro za każdy dzień zwłoki w wykonaniu decyzji, o których mowa w art. 13b ust. 1, art. 14 ust 1 – 3 oraz art. 25 m ust. 1 i 2 utk.

Należy zgodzić się z Prezesem UTK, iż postępowanie powoda stanowiło naruszenie o dużym zakresie ze względu na długi czas (906 dni) pozostawania w zwłoce w wykonaniu decyzji z dnia 14 sierpnia 2014 r., zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu kolejowego stałą gotowością do przejazdów lokomotywy wyłączonej tą decyzją z eksploatacji oraz z powodu znacznego stopnia zawinienia powoda przy popełnieniu deliktu. Przemawia to za wymierzeniem surowej kary pieniężnej. Z kolei za obniżeniem wymiaru kary przemawiały takie okoliczności jak: mała liczba podmiotów objętych naruszeniem, dokonanie jazd pociągowych tylko w jednym dniu oraz fakt uprzedniego nie karania powoda za podobne zdarzenie.

Kara w kwocie 279 902 zł stanowiąca (...) maksymalnego jej wymiaru jaki mógłby być zastosowany w przedmiotowej sprawie, pozostaje we właściwej proporcji do przedstawionych przesłanek ustalenia jej wysokości oraz nie przekracza możliwości finansowych powoda na dzień wydania zaskarżonej decyzji. Jak wynika z przedłożonego bilansu powodowej spółki na 2017 r. jej aktywa wyniosły na koniec tego roku (...) zł, same tylko aktywa obrotowe wyniosły (...) zł, a aktywa rzeczowe trwałe (głównie środki transportu wchodzące w skład inwestycji długoterminowych) stanowiły wartość (...) zł. Przychody netto przedstawione w rachunku zysków i strat zamknęły się na koniec 2017 r. w kwocie (...) zł, a zysk z działalności operacyjnej osiągnął wartość (...)zł.

Przedstawione dane liczbowe dotyczące aktywów powoda zostały potwierdzone w przesłuchaniu w charakterze strony powodowej R. M. vide protokół (czas 00:34:18 – 00:51:43).

Z tego względu Sąd nie dał wiary tej części zeznania, w której przesłuchiwany stwierdził, że w grudniu 2017 r. zachwiana była płynność finansowa przedsiębiorstwa. Z zeznania wynika również, że mimo zadłużenia w kredytach obrotowych i leasingowych raty kredytów były spłacane, ponieważ nie doszło do zajęcia rachunku Spółki przez komornika. Wypłacane były również pensje pracownikom.

W tej sytuacji kara pieniężna będąca równowartością ok. 20% zysku wypracowanego w 2017 r. nie mogła być uznana za nadmiernie wygórowaną w stosunku do możliwości finansowych powoda. Niższa sankcja finansowa nie byłaby w ocenie Sądu wystarczająco dotkliwa dla spełnienia przypisanych jej funkcji represyjnej, prewencyjnej i edukacyjnej.

W tym stanie rzeczy odwołanie podlegało oddaleniu jako bezzasadne na podstawie art. 479 ⁷⁵ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu, które ograniczyły się do minimalnego wynagrodzenia z tytułu zastępowania powoda przed Sądem przez zawodowego pełnomocnika orzeczono stosownie do wyniku sporu przegranego przez powoda – na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804), w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia odwołania tj. 11 stycznia 2018 r.

Sędzia SO Andrzej Turliński