Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2021 r.

S ąd Okręgowy w G. VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

na posiedzeniu niejawnym w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2021 r. w Gliwicach

sprawy M. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość potrąceń

na skutek odwołania M. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 8 września 2021r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż z kwoty ekwiwalentu za deputat węglowy wynoszącej 815,64 zł (osiemset piętnaście złotych i sześćdziesiąt cztery grosze) nie potrąca się kwoty 203,98 zł (dwieście trzy złote i dziewięćdziesiąt osiem groszy) z powodu egzekucji komorniczej.

(-) sędzia Grzegorz Tyrka

Sygn. akt VIII U 1352/21

UZASADNIENIE

Nieformalną decyzją z 8 września 2021r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. faktycznie odmówił uwzględnienia roszczenia ubezpieczonego M. G. o zaprzestanie dokonywania potrąceń z ekwiwalentu deputatu węglowego kolejowego.

Ubezpieczony w odwołaniu wniósł o zaprzestanie dokonywanie potrąceń z ekwiwalentu kolejowego za węgiel i powołał się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 16 maja 2019r. sygn. III AUa 182/18.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy złożył także wniosek o zasądzenie od ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

ubezpieczony M. G. od 2005r. jest uprawniony do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Przysługuje mu również ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy, który to ubezpieczony otrzymuje każdorazowo za okres 6 miesięcy. W marcu 2021r. wyniósł
on 815,94 zł.

W stosunku do ubezpieczonego prowadzona jest egzekucja administracyjna.

W miesiącu marcu 2021r. organ rentowy ustalił, że ubezpieczonemu przysługuje renta
z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w wysokości 1 252,01 zł brutto plus ekwiwalent
za deputat węglowy za 6 miesięcy w łącznej kwocie 815,94 zł. 25% z renty plus ekwiwalent wynosi 516,98 zł .

Do dokonaniu potrąceń tytułem prowadzonej egzekucji komorniczej. zaliczki na podatek dochodowy, składki na ubezpieczenie zdrowotne pozostało do wypłaty 1 366,29 zł według wyliczenia:

1 252,01 zł ( świadczenie brutto ) + 815,94 zł ( ekwiwalent za deputat węglowy ) - 516,98 zł
( potrącenia z tytułu egzekucji administracyjnej) – 112,68 zł ( składka na ubezpieczenie zdrowotne ) – 72,00 zł ( zaliczka na podatek dochodowy ) = 1 366,29 zł.

/ dow ód z: akt ZUS – okoliczności bezsporne /

S ąd zważył co następuje:

odwołanie ubezpieczonego M. G. zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawę prawną przyznania odwołującemu ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy stanowi obecnie art. 74 ust. 1 ustawy z 8 września 2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz.U.2017.680 j.t.), zgodnie z którym byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z 12 czerwca 1975r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983 r. poz. 144, z późn. zm.) albo przepisów ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021r. poz. 291 ), a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 1, przyznaje i wypłaca w dwóch terminach wraz z wypłatą emerytury lub renty: w marcu - za okres od 1 stycznia do 30 czerwca i we wrześniu - za okres od 1 lipca do 31 grudnia każdego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dotacji celowej z budżetu państwa (ust. 5)

Z kolei zgodnie z art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej, ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie - po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych - podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art. 141, następujące należności:

1) świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej, a następnie kwoty świadczenia lub świadczeń podlegające rozliczeniu w trybie określonym w art. 98 ust. 3;

2) kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z tytułu:

a) zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego za okres przed dniem wejścia w życie ustawy,

b) ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie,

c) zaopatrzenia określonego w odrębnych przepisach;

3) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych;

4) należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;

5) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

6) kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów w razie braku możliwości potrącenia z wypłacanych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie, a także kwoty zasiłku pielęgnacyjnego wypłaconego za okres, za który przyznano dodatek pielęgnacyjny;

6a) kwoty nienależnie pobranego dodatku weterana poszkodowanego;

7) kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego;

8) zasiłki wypłacone z tytułu pomocy społecznej, jeżeli przy wypłacie zastrzeżono ich potrącanie, oraz zasiłek stały lub zasiłek okresowy wypłacone na podstawie przepisów
o pomocy społecznej za okres, za który przyznano emeryturę lub rentę;

9) zasiłki i świadczenia wypłacone na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za okres, za który przyznano prawo do emerytury lub renty;

10) z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych - na wniosek dyrektorów tych placówek.

Z kolei zgodnie z art. 3 ustawy emerytalnej, świadczenia określone w ustawie obejmują:

1) emeryturę;

2) rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową;

3) rentę rodzinną;

4) dodatek pielęgnacyjny;

5) dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej;

6) zasiłek pogrzebowy.

Natomiast w myśl art. 141 ustawy emerytalnej emerytury i renty są wolne od egzekucji i potrąceń, z zastrzeżeniem ust. 2, w części odpowiadającej:

1) 50% kwoty najniższej emerytury lub renty - zależnie od rodzaju pobieranego przez emeryta (rencistę) świadczenia - przy potrącaniu:

a) należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 3, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi,

b) należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 4;

1a) 75% kwoty najniższej emerytury lub renty - przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 5, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi;

2) 60% kwoty najniższej emerytury lub renty - przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 1 i 2 i 6-9;

3) 20% najniższej emerytury lub renty - przy potrącaniu należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 10.

W tym miejscu wskazać należy, że ekwiwalent za węgiel nie mieści się w wykazie świadczeń zawartych w art. 3 ustawy emerytalnej. Ich realizacja przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na rzecz określonej kategorii emerytów i rencistów, w tym także uprawnionych
do renty rodzinnej, następowała i następuje w oparciu o odrębną regulację ustawową i jest zadaniem powierzonym tej państwowej jednostce organizacyjnej w ujęciu art. 71 ust. 1 cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Świadczenie to nie posiada samodzielnego bytu i wypłacane jest przez organ rentowy wraz z pobieranymi przez osoby uprawnione świadczeniami emerytalno–rentowym ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 9 kwietnia 2013r., sygn. akt III AUa 1877/12).

Z powyższego wynika, że art. 139 ustawy emerytalnej przewiduje możliwość dokonywania potrąceń, tylko ze świadczeń wskazanych w ich zamkniętym katalogu wyrażonym w art. 3 tej ustawy. Skoro ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy nie został tam wskazany, tym samym potrącenia z tego świadczenia dokonywane przez organ rentowy dokonywane są bez podstawy prawnej. Takie stanowisko zajął także Sąd Apelacyjny w Katowicach w powołanym przez ubezpieczonego wyroku z 16 maja 2019r. sygn. III AUa 182/18.

Należy zauważyć również ustawa o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) nie reguluje kwestii związanych z potrąceniami z tego świadczenia.

W związku z tym, Sąd uznał, że z przyznanego ubezpieczonemu w marcu 2021r. ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy za 6 miesięcy, nie można potrącić kwoty 203,98 zł ( 25% z kwoty 815,64 zł ) tytułem egzekucji komorniczej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż z kwoty ekwiwalentu za deputat węglowy wynoszącej 815,64 zł nie potrąca się kwoty 203,98 zł z powodu egzekucji komorniczej.

(-) Sędzia Grzegorz Tyrka