Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód W. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – (...) w S. kwoty 24.781,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 6 marca 2019 r. do dnia zapłaty. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu oraz kosztów postępowania o zawezwanie do próby ugodowej w sprawie (...), w wysokości 300 zł.

W uzasadnieniu wskazał, że był zatrudniony u pozwanego w charakterze radcy prawnego w okresie od 29 kwietnia 1995 r. do 3 sierpnia 2017 r. Nadto strony łączyła umowa o dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego. Na jej podstawie powodowi przysługiwało 79,96% kwot zasądzonych tytułem kosztów w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym. Powód wyraził pogląd, iż gdy pracodawca występując jako wierzyciel, rezygnuje ze swojej wierzytelności, nie ma to wpływu na roszczenie radcy prawnego, chyba że ten wyrazi zgodę na to. Zdaniem powoda, pozwany rozporządził swoją wierzytelnością i przez to uniemożliwił mu spełnienie warunków wymagalności dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego. Winien zatem zapłacić odszkodowanie w wysokości odpowiadającej temu wynagrodzeniu. Powód powołał się na orzeczenia zapadłe przed Sądem Okręgowym w (...) w sprawie(...)i przed Sądem Okręgowym w (...) w sprawie(...) w których występował jako pełnomocnik procesowy pozwanego. Wskazał przy tym, że pozwany poprzez swoje zachowanie nie wyegzekwował zasądzonych w nich kosztów procesu, a przez to uniemożliwił mu uzyskanie dodatkowego wynagrodzenia. Jako datę wymagalności zgłoszonych roszczeń powód wskazał datę przeprowadzenia posiedzenia w przedmiocie jego wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu. Argumentował to tym, iż roszczenia powoda powstały w czasie, gdy świadczył pracę w ramach stosunku pracy w Izbie Celnej w S.. Są też z nim związane, a przez to nie mogą być kierowane przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez statio fisci.

Ewentualny wniosek o oddalenie powództwa tłumaczył tym, iż jego działania były zgodne z prawem. Powód nabyłby prawo do dodatkowego wynagrodzenia, gdyby zasądzone koszty zostały wyegzekwowane. Nie można przy tym uznać, że rezygnacja przez pracodawcę-wierzyciela z całości lub części wierzytelności jest irrelewantna dla długu wobec radcy prawnego. Nie ma bowiem przesłanek, by stwierdzić, że tego rodzaju odpowiedzialność spoczywa na pracodawcy. Podobnie nie można przyjąć, że tego rodzaju odpowiedzialność odszkodowawcza „wyprzedza” wymagalność świadczenia. Pracodawca-wierzyciel ma prawo podejmować decyzje związane z przysługującymi mu wierzytelnościami, a wynagrodzenie radcy prawnego ma w stosunku do tych uprawnień charakter następczy. Należy mieć również na uwadze zgodność decyzji podejmowanych przez pracodawcę-państwową jednostkę budżetową z ustawą o finansach publicznych, która nakłada na kierownika takiej jednostki obowiązek prowadzenia prawidłowej gospodarki finansowej.

Dalej pozwany wskazał, że należności zasądzone w wyrokach wydanych w sprawie (...) i (...) nie zostały wyegzekwowane. W drugiej ze spraw, poza wszczęciem postępowania egzekucyjnego, wszczęto kolejne postępowanie przeciwko wspólnikowi dłużnika. Jednak zakończyło się ono niekorzystnie dla pozwanego.

Postanowieniem z dnia 19 października 2020 r. Sąd odrzucił pozew przychylając się do argumentacji pozwanego. Jednakże zostało ono uchylone na skutek zaskarżenia przez powoda. W uzasadnieniu swojego orzeczenia sąd drugoinstancyjny wskazał, że stwierdzenie braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanego winno prowadzić do oddalenia powództwa, a nie do odrzucenia pozwu. Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że decyzja o odrzuceniu pozwu powinna być poprzedzona ustaleniem na jakiej podstawie prawnej powód opiera swoje roszczenia odszkodowawcze, i z jakich okresów one pochodzą, czy z okresu kiedy był on funkcjonariuszem celnym, czy z okresu jego zatrudnienia na umowę o pracę.

Na rozprawie w dniu 1 lutego 2022 r. powód cofnął pozew co do kwoty 300 zł stanowiącej równowartość opłaty od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w sprawie(...). Pozwany wyraził zgodę na to częściowe cofnięcie pozwu, stąd Sąd umorzył postępowanie w tym zakresie.

Na tej samej rozprawie strony wskazały, że nie mają wiedzy, kiedy uprawomocnił się wyrok w sprawie (...). Natomiast wyrok w sprawie (...) uprawomocnił się 14 grudnia 2006 r. Przyznały, że należności wynikające z w/w tytułów nie zostały zapłacone pomimo przeprowadzenia postępowań egzekucyjnych.

P.. pozwanego wskazał, że w zakresie wyroku w sprawie (...)nadal toczy się postępowanie egzekucyjne. Toczyło się też postępowanie egzekucyjne w przedmiocie wyegzekwowania wyroku w sprawie (...). Od dłużnika nie było można uzyskać zaspokojenia. Posiadał on wierzytelności, ale były zajęte. Dłużnik posiadał zadłużenie idące w miliony złotych. Na początku uznano, że nie ma sensu przyłączać się do postępowania egzekucyjnego, bo i tak nie uzyska się zaspokojenia. Zdecydowano się na powództwo przeciwko wspólnikowi dłużnika. Zostało ono oddalone, gdyż sąd stwierdził niewykazanie bezskuteczności egzekucji. Potem wszczęto egzekucję, poszukiwano majątku, by móc ponownie pozwać osobę trzecią. I w tym przypadku powództwo zostało oddalone.

Powód wskazał, że jego zdaniem pozwany w sprawie(...) nie wyczerpał drogi sądowej i zaniechał apelacji od wyroku oddalającego powództwo przeciwko wspólnikowi dłużnika.

P.. pozwanego oświadczył, że wierzytelności stwierdzone w obu wyrokach przeszły na Skarb Państwa-Dyrektora I. Administracji Skarbowej w S.. Powód tej okoliczności nie zaprzeczył.

Powód oświadczył, że swoje roszczenia opiera o ustawę o radcach prawnych. W zakresie zapłaty kwoty 19.238,38 zł wskazał, że nastąpiło rozporządzenie jego wierzytelnością przez pozwanego. Resort finansów nie zgodził się na spłacenie w ratach należności głównej i kosztów. On z kolei nie zgodził się na zrzeczenie się wierzytelności z tytułu wynagrodzenia. W sprawie IX GC 50/06 odpowiedzialności pozwanego upatrywał w tym, że zaniechał on dochodzenia należności. Przyznał, że wszczęto postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi Konsorcjum (...) i okazało się bezskuteczne.

W stanowisku końcowym powód wskazał, że pozwany w sposób oczywisty rozporządził wierzytelnością w sprawie (...) To rozporządzenie skutkowało odpowiedzialnością odszkodowawczą pozwanego. Wystarczyło zgodzić się na propozycję ugodową dłużnika. Postępowania ciągnęły się i powstały duże odsetki za opóźnienie. W drugiej sprawie pozwany powinien dołożyć więcej starań i „jeździć na te rozprawy. Nikt nie jeździł.” Powództwa zostały oddalone, choć istniały przesłanki do uwzględnienia powództwa przeciwko wspólnikowi dłużnika.

P.. pozwanego wskazał, że rozporządzenie wierzytelnością wymaga, ażeby ona powstała. Nie doszło do jej wyegzekwowania. Nie ściągnięto należności od dłużników. Skoro powód nie zgodził się na umorzenie kosztów w pierwszej sprawie, to należało prowadzić egzekucję całości, i trwa ona do tej pory. W drugiej sprawie, w stosunku do konsorcjum egzekucja była bezskuteczna. Nie sposób zarzucać pozwanemu, że nie dołożył należytej staranności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Od 29 kwietnia 1995 r. powód zatrudniony został w Urzędzie Celnym w S. na stanowisku radcy prawnego na podstawie umowy o pracę na czas określny do 31 grudnia 1995 r. Z dniem 1 stycznia 1996 r. jego stosunek pracy został oparty na umowie o pracę na czas nieokreślony. Pismem z 26 maja 2000 r. Dyrektor Urzędu Celnego w S., działając na podstawie art. 91 ust. 2 ustawy z 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej, mając na uwadze kwalifikacje powoda, przebieg jego dotychczasowej pracy i jej ocenę, przedstawił powodowi propozycję mianowania do służby stałej na stanowisku radcy prawnego w stopniu starszego rewidenta celnego. Powoda pouczono przy tym, iż jest zobowiązany do złożenia pisemnego oświadczenia o przyjęciu lub odmowie przyjęcia propozycji. Odmowa miała skutkować ustaniem stosunku pracy. Powód wyraził zgodę na tę propozycję w dniu 13 czerwca 2000 r. i z dniem 15 czerwca 2000 r. został mianowany do służby stałej w Urzędzie Celnym w S. na stanowisku radcy prawnego w stopniu starszego rewidenta celnego.

W związku z przekształceniem urzędów celnych w izby celne, powód od 1 maja 2002 r. pełnił służbę w Izbie Celnej w S.. Swoje obowiązki wykonywał jako radca prawny w Wydziale P.-Organizacyjnym – Referacie Prawnym.

W dniu 1 października 2004 r. powód uzyskał stopień młodszego dyspozytora celnego. Dwa lata później - stopień dyspozytora celnego, a z dniem 30 listopada 2009 r. stopień aspiranta celnego.

Dnia 20 listopada 2012 r. Dyrektor Izby Celnej w S. - L. M., powołując się na przepis art. 98 ust. 1, 3 i 4 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej, przedstawiła powodowi propozycję przeniesienia do pracy w służbie cywilnej w pełnym wymiarze na stanowisku radcy prawnego w Referacie Prawnym z wynagrodzeniem zasadniczym wynoszącym 5.724,60 zł. Jednocześnie powód został poinformowany, że zgodnie z art. 98 ust. 5 i ust. 6 w/w ustawy, złożenie oświadczenia o odmowie przyjęcia propozycji nie wpłynie na zmianę dotychczasowego stosunku służby powoda. W przypadku wyrażenia zgody, z dniem 1 stycznia 2013 r. stosunek ten przekształcić się miał w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony.

Powód w dniu 26 listopada 2012 r. odpowiedział na tę propozycję oświadczając, że ją przyjmuje pod warunkiem podwyższenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego do 5.924,60 zł. L. M. uwzględniając warunki powoda przedstawiła mu propozycję przeniesienia do pracy w służbie cywilnej w pełnym wymiarze na stanowisku radcy prawnego w Referacie Prawnym. Tego samego dnia powód pisemnie oświadczył, że przyjmuje złożoną mu propozycję. Na skutek tego z dniem 1 stycznia 2013 r. powód utracił status funkcjonariusza celnego i stał się pracownikiem Izby Celnej w S. zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Po utworzeniu Krajowej Administracji Skarbowej w 2017 r., od 1 marca 2017 r. zakładem pracy powoda stała się Izba Administracji Skarbowej w S., gdzie wykonywał on obowiązki na dotychczasowym stanowisku.

Powód nie otrzymał pisemnej propozycji określającej nowe warunki zatrudnienia określonej w art. 165 ust. 7 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej. Jednakże jego stosunek pracy nie wygasł z dniem 31 sierpnia 2017 r., albowiem Izba przystała na propozycję powoda, by jego stosunek pracy rozwiązać za porozumieniem stron z dniem 3 sierpnia 2017 r.

Dowód:

- umowy o pracę k. (...) akt osobowych

- pismo z 24.05.00 r. k. (...) akt osobowych

- pismo z 26.05.00 r. k. (...)akt osobowych

- akt mianowania k. B42 akt osobowych

- pismo z 08. (...). k.(...)akt osobowych

- pismo z 21.09.04 r. k.(...) akt osobowych

- pismo z 19.09.06 r. k. (...)akt osobowych

- pismo z 23.11.09 r. k. (...) akt osobowych

- akt mianowania k. (...) akt osobowych

- pismo z 27.11.12 r. k.(...) akt osobowych

- pismo z 26.11.12 r. k. (...) akt osobowych

- pismo z 20.11.12 r. k. (...) akt osobowych

- świadectwo pracy k. (...) akt osobowych

- pismo z 07.08.17 r. k.(...) akt osobowych

- pismo z 03.07.17 r. k. (...)akt osobowych

W trakcie zatrudnienia oraz służby u pozwanego i jego poprzedników prawnych, w tym Izby Celnej w S., powód reprezentował ich w postępowaniach sądowych jako ich pełnomocnik procesowy. Z tego tytułu był uprawniony do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia w wysokości 79,96% z tytułu zasądzonych na rzecz kosztów zastępstwa procesowego (prawnego lub kosztów procesu) lub przyznanych w ugodzie, w postepowaniu polubownym, w arbitrażu zagranicznym oraz w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały ściągnięte od strony. Uprawnienie to wynikało z umów o dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego.

Bezsporne, a nadto dowód:

- karty zakresu obowiązków i uprawnień k. 35, 46, 63, 64, 88, 111, 118, 125, 144, 158 w części B akt osobowych

- umowa k. 82-83

W szczególności powód reprezentował Skarb Państwa-Izbę Celną w S. w postępowaniu przeciwko A. B. zawisłym przed Sądem Okręgowym w(...) i prowadzonym pod sygn. akt(...) Postępowanie to zakończyło się wydaniem w wyroku zaocznego, w którym zasądzono na rzecz Skarby Państwa-Izby Celnej w S. kwoty 568.453,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami od poniższych kwot i dat do dnia zapłaty:

- 509.688,60 zł od dnia 8 lutego 1997 r.,

- 33.579,40 zł od dnia 31 maja 1997 r.,

- 6.854,90 zł od dnia 5 czerwca 1997 r.,

- 6.537,30 zł od dnia 14 czerwca 2997 r.,

- 11.793,50 zł od dnia 24 lipca 1997 r.

Tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zasądzona została kwota 24.000 zł.

Sąd Krajowy w H. postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2007 r. w sprawie 327 O 345/06 stwierdził wykonalność w/w wyroku zaocznego na terenie Niemiec. Po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego wszczęto postępowanie egzekucyjne. Nie doprowadziło ono do wyegzekwowania zasądzonych kwot.

W dniu 4 lipca 2008 r. A. B. zwrócił się o częściowe umorzenie należności zasądzonych w wyroku zaocznym wydanym w sprawie (...)– z uwagi na swoją trudną sytuację finansową. Jednocześnie zaproponował spłatę tych należności w kwocie 30.000 euro.

Wniosek ów przekazano Ministrowi Finansów. Ten ostatecznie 19 lipca 2011 r. odmówił jego uwzględnienia. W uzasadnieniu wskazał, że przed upływem terminu przedawnienia sytuacja dłużnika może ulec zmianie i zaistnieją warunki do uzyskania pełnej kwoty wraz z odsetkami. Na dzień 11 lipca 2011 r. łączna wartość zobowiązania dłużnika przekraczała 2.000.000 zł. Toteż zgoda na spłatę 119.000 zł (równowartość 30.000 euro) i umorzenie pozostałej części należności naruszałoby w znacznym stopniu interes Skarbu Państwa. Dodatkowo stanowiłoby to przejaw nierównego traktowania jednych dłużników względem pozostałych, którzy regulują swoje zobowiązania również znajdując się w trudnej sytuacji.

Do chwili obecnej pozwany nie wyegzekwował od A. B. należności odpowiadającej kosztom procesu zasądzonym wyrokiem w sprawie I C 512/00.

Bezsporne, a nadto dowód:

- wyrok k. 13

- zaświadczenie k. 14

- wniosek k. 15

- pismo z 13.07.11 r. k. 43-43v

- pismo z 10.07.20 r. k. 45

Powód był również pełnomocnikiem procesowym Skarbu Państwa-Dyrektora Izby Skarbowej w S. w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w (...) prowadzonym pod sygn. akt (...) Skarb Państwa występował w tym postępowaniu jako strona pozwana. Zostało ono zakończone wyrokiem wydanym w dniu 11 sierpnia 2006 r., w którym oddalono powództwo przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Izby Skarbowej w S. i zasądzono na jego rzecz od Konsorcjum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L. kwotę 7.063,40 zł tytułem kosztów procesu. Postanowieniu w przedmiocie kosztów nadano klauzulę wykonalności w dniu 5 lutego 2007 r. Koszty procesu pozwanego w tym zakresie wyniosły 60 zł.

Skarb Państwa-Dyrektor Izby Skarbowej w S. zdecydował się na wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce Konsorcjum (...). W jego trakcie ustalono, że nie prowadzi ona faktycznie działalności gospodarczej. Dlatego też zainicjował postępowanie sądowe przeciwko likwidatorowi tej spółki (...) – członkowi jej zarządu. Jego przedmiotem była zapłata należności zasądzonych w sprawie o sygn. IX GC 50/06. Powództwo jednak zostało oddalone wyrokiem z 16 lutego 2020 r. wydanym przez Sąd Rejonowy w Zamościu w sprawie o sygn. V GC 983/17. Wyrok ten nie został zaskarżony przez pozwanego

Bezsporne, a nadto dowód:

- pozew k. 18-22

- wyroki k. 42, 44-44v

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie był zasadniczo niesporny i ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów przedłożonych przez strony. Zasługiwały one na uznanie za wiarygodne, gdyż przedstawiały fakty w sposób spójny i zgodny z twierdzeniami stron.

W szczególności poza sporem było to, że powód reprezentował poprzednika jednostki organizacyjnej pozwanego – Izbę Celną w S. w postępowaniach o sygn. (...)i (...)Wprawdzie w orzeczeniu zapadłym w sprawie (...) jako jednostkę organizacyjną pozwanego wskazano Dyrektora Izby Celnej, nie mniej jednak nie miało to wpływu na rozstrzygnięcie niniejszego sporu. W orzecznictwie sądów powszechnych istniały wówczas rozbieżności co do sposobu oznaczenia jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa w rozumieniu art. 67 § 2 k. Z perspektywy niniejszej sprawy istotnym było to, iż orzeczenia w obu sprawach zapadły wobec Skarbu Państwa.

Również poza sporem było to, iż w postępowaniach tych zasądzono na rzecz mandanta powoda koszty postępowania obejmujące wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika, a nadto, koszty te nie zostały wyegzekwowane w ramach prowadzonych postępowań egzekucyjnych.

Strony były zgodne także w kwestii tego, iż na podstawie umów o wynagrodzenie radcy prawnego, powód był uprawniony do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia w wysokości 79,96% z tytułu zasądzonych na rzecz kosztów zastępstwa procesowego (prawnego lub kosztów procesu) lub przyznanych w ugodzie, w postepowaniu polubownym, w arbitrażu zagranicznym oraz w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały ściągnięte od strony.

Sąd pierwotnie odrzucił pozew z uwagi na brak biernej legitymacji procesowej pozwanego. W tym miejscu należy w pełni zgodzić się z sądem II instancji rozpoznającym zażalenie powoda na postanowienie o odrzuceniu pozwu. Brak wspomnianej legitymacji winien prowadzić do oddalenia powództwa, a nie do jego odrzucenia.

Po ponownej analizie stanu faktycznego i prawnego sprawy Sąd uznał, że powództwo należało oddalić.

Powód uzasadniając swoje roszczenia powoływał się na okoliczności faktyczne uzasadniające odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego, jak i przepisy ustawy o radcach prawnych.

Zgodnie z art. 22 ⁴ ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radach prawnych (Dz.U. z 2020 r., poz. 75) radca prawny jest uprawniony do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż 65% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego zastępowanej lub jej przyznanych w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym lub w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały ściągnięte od strony przeciwnej. W państwowych jednostkach sfery budżetowej wysokość i termin wypłaty wynagrodzenia określa umowa cywilnoprawna.

Umowy powoda zawarte w przedmiocie dodatkowego wynagrodzenia przewidywały, iż uzyska on wynagrodzenie w wysokości 79,96% z tytułu zasądzonych na rzecz kosztów zastępstwa procesowego (prawnego lub kosztów procesu) lub przyznanych w ugodzie, w postepowaniu polubownym, w arbitrażu zagranicznym oraz w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały ściągnięte od strony.

Tak z regulacja ustawowa, jak umowy cywilnoprawne zawarte przez powoda, ustanawiały przesłankę otrzymania dodatkowego wynagrodzenia w postaci uprzedniego uzyskania przez wierzyciela przyznanych kosztów.

Powód w niniejszym postępowaniu nie twierdził, że pozwany uzyskał należności zasądzone tytułem kosztów procesu w sprawach o sygn. (...) i (...) Wręcz przeciwnie, przyznał, iż nie zostały one zaspokojone przez dłużników.

Dlatego też zapisy umów o dodatkowe wynagrodzenie, jak i 22 ⁴ ust. 2 ustawy o radach prawnych nie mogły stanowić podstawy do udzielenia ochrony prawnej roszczeniom powoda. Obowiązek wypłaty tegoż wynagrodzenia zaktualizowałby się tylko wówczas, gdyby ściągnięto od zobowiązanych koszty zasądzone w w/w postępowaniach i to bez względu, czy nastąpiłoby to przez dobrowolną zapłatę, czy też w wyniku przeprowadzonej egzekucji. Tak się jednak nie stało, w związku z czym po stronie powoda nie powstało roszczenie o zapłatę dochodzonych kwot.

Wskazanie przez powoda, iż w wyniku działania pozwanego odniósł on szkodę wymagało rozważenia, czy nie zachodzą przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego zawarte w art. 415, 417 i 471 k.c.

Wedle treści art. 415 i 417 ust. 1 k.c. kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Natomiast za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Warunkiem odpowiedzialności zdefiniowanej w tych przepisach jest wyrządzenie szkody poprzez działanie (zaniechanie) sprzeczne z prawem.

Powód nie pokusił się o wskazanie norm, które zostały naruszone przez pozwanego.

Zgodnie zasadą wyrażoną w art. 42 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jednostki sektora finansów publicznych są obowiązane do ustalania przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny, oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązań. Odpowiedzialność za całość gospodarki finansowej jednostki jest jej kierownik (art. 53 ust. 1 w/w ustawy). Należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym, mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty (art. 55 w/w ustawy). Umarzanie, odraczanie terminów lub rozkładanie na raty spłat należności Skarbu Państwa leży w gestii ministra właściwego do spraw aktywów państwowych (art. 58 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy).

Jak już wspomniano, w sprawie bezspornym było, iż pozwany przystąpił do przymusowego wyegzekwowania należności zasądzonych wyrokami w sprawach (...) i (...) Nie można mu zatem zarzucić bezczynności stanowiącej naruszenie art. 42 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Wobec faktu, iż należności te miały charakter cywilny, nie mógł dochodzić ich zaspokojenia w inny sposób, aniżeli w drodze postępowania egzekucyjnego.

Nie można doszukać się znamion bezprawności także w decyzji Ministra Finansów podjętej w przedmiocie wniosku A. B. o częściowe umorzenie należności zasądzonej wyrokiem w sprawie(...)

Z materiału dowodowego wynika, iż wbrew twierdzeniom powoda, zadeklarował on spłatę tylko niewielkiej części swojego zadłużenia, t.j. 30.000 euro. Na dzień złożenia wniosku odpowiadało to kwocie 99.819 zł (tabela nr (...) z dnia 4 lipca 2008 r.), a wartość samych tylko odsetek za zwłokę przekraczała już 1.000.000 zł. Minister Finansów miał zatem przesłanki do odmowy uwzględnienia jego propozycji. Z jego argumentacją nie sposób się nie zgodzić. Nade wszystko odmowa nie stanowiła czynu bezprawnego.

Oczywiście z punktu widzenia powoda odmowa mogła być nieuzasadniona, gdyż ten skupił się wyłącznie na kosztach procesu. Jednak należy pamiętać, ż stanowiły one tylko niewielki ułamek całej zaległości.

Przy tej okazji należy odnieść się do zarzutu powoda, jakoby pozwany rozporządził wierzytelnością. Rozporządzenie wierzytelnością to inaczej jej przeniesienie na skutek zdarzenia prawnego (np. umowy), wskutek czego w prawa wierzyciela wstępuje nowy podmiot.

Ma się to nijak do sytuacji wierzytelności Skarbu Państwa wynikającej z wyroku wydanego w sprawie (...), gdyż nadal mu ona przysługuje. Wyłącznie nie skorzystał on z możliwości z jej częściowego zaspokojenia. Nie ma to jednak nic wspólnego z cesją.

Tak przepisy ustawy o radcach prawnych (art. 22 ⁴ ), jak i umowa o dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego zawarta przez powoda nie obligowały pozwanego do podejmowania szczególnych działań zmierzających do wyegzekwowania zasądzonych należności od innych podmiotów aniżeli dłużnicy, w tym wszczynania wobec nich postępowań sądowych.

Dlatego Sąd nie zgodził się z argumentem powoda, iż ewentualnej odpowiedzialności pozwanego za zapłatę wynagrodzenia zasądzonego w sprawie (...) można doszukiwać się w okoliczności, iż nie zaskarżył on wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy w Zamościu w sprawie o sygn. (...) Pozwany nie miał obowiązku wszczynania postępowania sądowego przeciwko członkowi zarządu dłużnika.

Pozwanemu nie można przypisać także nienależytej staranności, która aktualizowałaby ewentualną kontraktową odpowiedzialność odszkodowawczą (art. 471 k.c.). Zasadą jest, iż dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Umowa o dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego nie jest umową cywilną, lecz umową właściwą dla prawa pracy. Tym samym owe wynagrodzenie należy traktować jak wynagrodzenie za pracę (por. wyrok SN z 15 listopada 2013 r., sygn. (...), wyrok SN z 6 lipca 2011 r., sygn.(...)). W konsekwencji niewypłacenie wynagrodzenia wynikającego z tej umowy nie może być oceniane przez pryzmat odpowiedzialności kontraktowej.

W tym miejscu należy wskazać, że z uwagi na pracowniczy charakter umowy o dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego, roszczenia z niej wynikające należy kierować wyłącznie do podmiotu, któremu przysługuje status pracodawcy.

W odniesieniu do powoda status ten przysługiwał finalnie Izbie Administracji Skarbowej w S., gdzie świadczył pracę do dnia 3 sierpnia 2017 r. Skarbowi Państwa-Dyrektorowi I. Administracji Skarbowej/Izbie Administracji Skarbowej w S. przysługiwałaby legitymacja bierna tylko wówczas, gdyby powód u kresu swojego zatrudnienia był funkcjonariuszem celno-skarbowym.

Faktem jest, iż tym funkcjonariuszem (funkcjonariuszem celnym) powód był między 15 czerwca 2000 r. i 1 stycznia 2013 r. Nie mniej jednak z dniem przeniesienia do korpusu służby cywilnej, pracodawcą powoda i stroną umowy o dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego stała się Izba Celna w S., której następcą jest właśnie Izba Administracji Skarbowej w S.. Przepis art. 165 ust. 3 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. przepisy wprowadzające ustawę o krajowej administracji skarbowej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1949) stanowił bowiem, iż pracownicy zatrudnieni w izbach celnych oraz urzędach kontroli skarbowej oraz funkcjonariusze celni pełniący służbę w izbach celnych albo w komórkach urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych stają się z dniem wejścia w życie ustawy, o której mowa w art. 1, z zastrzeżeniem art. 170, odpowiednio pracownikami zatrudnionymi w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej, zwanych dalej „jednostkami KAS”, albo funkcjonariuszami (...)Skarbowej, zwanymi dalej „funkcjonariuszami”, pełniącymi służbę w jednostkach KAS i zachowują ciągłość pracy i służby. W sprawach wynikających ze stosunku pracy i stosunku służbowego stosuje się przepisy dotychczasowe.

W tej sytuacji to nie statio fisci Skarbu Państwa, ale Izba Administracji Skarbowej w S., winna zostać pozwana o zapłatę. Jednakże z uwagi na treść uzasadnienia postanowienia o odrzuceniu pozwu w niniejszej sprawie, analizie poddano również ewentualną odpowiedzialność Skarbu Państwa.

Ostatecznie zatem powództwo podlegałoby oddaleniu bez względu na to, czy powód skierowałby je przeciwko Izbie Administracji Skarbowej w S., czy Skarbowi Państwa-Dyrektorowi I. Administracji Skarbowej w S.. Rozważania zawarte we wcześniejszej części uzasadnienia a odnoszące się do ewentualnej podstawy odpowiedzialności Skarbu Państwa, winny zachować aktualność również w stosunku do I. Administracji Skarbowej w S..

W pkt II wyroku zawarte zostało orzeczenie o kosztach procesu. Zapadło ono w oparciu o przepis art. 98 §1 k.p.c. Powód przegrał proces, więc powinien zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty. Składało się na nie wynagrodzenie pełnomocnika (3.600 zł) ustalone zgodnie z regulacją zawartą w § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

ZARZĄDZENIE

1.(...)

2.(...)

3. (...)

4. (...)