Pełny tekst orzeczenia

☒ w całości

☒ w części

Apelacja obrońcy G. K..

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia poprzez :

a)  uznanie, że oskarżony miał obowiązek uiścić podatek od czynności prawnej sprzedaży udziałów,

b)  błędne przyjęcie, że sprzedawane udziały miały wartość określoną w umowach sprzedaży,

c)  błędne przyjęcie, że czynność przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie stanowiło udaremnienie wykonania wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach w sprawie II Ns 219/14,

2.  Naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowania art. 300§2 kk.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Apelacja obrońcy B. K. (2).

1.  Obraza szeregu przepisów prawa procesowego mająca wpływ na treść orzeczenia poprzez oparcie się na niekorzystnych dla oskarżonej fragmentach materiału dowodowego, brak dowodów winy, naruszenie zasady domniemania niewinności, dowolną ocenę materiału dowodowego.

2.  Naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowania art. 300§2 kk.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

Niezastosowanie środka probacyjnego z art. 72§1 pkt 8 kk w postaci zobowiązania do zapłaty należności wynikającej z nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Katowicach w sprawie II Ns 219/14.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy G. K..

Spośród zarzutów środka odwoławczego priorytetowe znaczenie ma ten sformułowany w punkcie 3. Jego zasadność przesądza o rozstrzygnięciu końcowym, wobec czego do pozostałych zarzutów Sąd odwoławczy nie musi się odnosić (art. 436 kpk).

Obrońca podnosi, iż czynność przewłaszczenia na zabezpieczenie, dokonana w dniu 7.04.2014r. (akt notarialny k. 113- 115), wobec wniesienia i uwzględnienia skargi pauliańskiej (k.70-71), nie mogła wywoływać skutków prawnych wobec wierzyciela i zamknąć mu drogi do egzekucji z nieruchomości. Stanowisko to jest ze wszech miar słuszne. Bezsporne jest w doktrynie prawa, że brzmienie art. 300§2 kk statuuje ten przepis w kategorii przestępstw materialnych. Oznacza to, że aby sprawca poniósł odpowiedzialność, musi zaistnieć skutek w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia swojego wierzyciela. Sąd Rejonowy bardzo pobieżnie, bez wniknięcia w okoliczności sprawy, potraktował zbycie nieruchomości w Ż. i uznał, że przeniesienie własności oznacza realizację znamion art. 300§2 kk. Tymczasem czynność czasownikowa wymieniona w tym przepisie jest jedną ze składowych znamion – konieczne jest spełnienie drugiego warunku tj. udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia swojego wierzyciela. Nie każda czynność rozporządzająca jest nieodwracalna. Istnieją w prawie cywilnym instytucje chroniące wierzyciela, a do jednej z nich należy powództwo oparte na art. 527 k.c. W przedmiotowej sprawie (...) S.A. w K. wystąpiła ze stosownym powództwem i mocą orzeczenia Sądu Okręgowego w Katowicach z 21.06.2017 r. uzyskała uznanie umowy przewłaszczenia za bezskuteczną w stosunku do siebie. Tym samym mogła prowadzić egzekucję z nieruchomości, co słusznie zauważa obrońca. Wprawdzie w tym samym roku, kolejnym aktem notarialnym, G. K. po zwrocie nieruchomości obciążył ją poprzez zaliczenie wierzytelności A. K. (drugiej żony) na poczet zaspokojenia potrzeb rodziny (k. 117 v), co nota bene wskazuje na usilne dążenie do uniknięcia odpowiedzialności cywilnej za długi pierwszej żony, to jednak możliwości prowadzenia postępowania egzekucyjnego w/w Spółki nie były ograniczone. Otóż wypis z księgi wieczystej prowadzonej dla wspomnianej nieruchomości ujawnia w Dziale IV ustanowienie hipoteki przymusowej wierzyciela na kwotę 171.977,19 zł opartej na nakazie zapłaty w sprawie II Nc 219/14 SO w Katowicach (k.325). Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgac h wieczystych i hipotece „W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka)”. Powyższe oznacza, że Spółka (...) S.A. w K. mogła prowadzić egzekucję z nieruchomości w Ż.., niezależnie od działań podejmowanych przez G. K..

Kolejną kwestią było rozważenie, czy wartość nieruchomości pozwalała na całkowite zaspokojenie roszczeń wierzyciela, czy tylko częściowe. Sąd Okręgowy zwraca jednakże uwagę, że czyn przypisany został z użyciem jednego z alternatywnych znamion - „udaremnienia” egzekucji. Przy wniesionych apelacjach na korzyść, a na niekorzyść tylko w zakresie braku orzeczenia probacyjnego, postępowanie odwoławcze nie mogło odbywać się na płaszczyźnie „uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela”.

W tym miejscu przywołać wypada aprobowane przez Sąd Okręgowy orzeczenia sądów wyższego rzędu. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 stycznia 2005 r. I KZP 31/04 (Opubl. OSNKW 2005/2/20, OSP 2006/10/115, LEX nr 144422) stwierdza, że „Zbycie rzeczy zajętej w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego, może wyczerpywać znamiona przestępstwa określonego w art. 300 § 2 k.k. - mimo przewidzianej w art. 848 k.p.c. możliwości kontynuowania postępowania egzekucyjnego przeciwko nabywcy rzeczy - o ile zaistnieje skutek w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela. Skoro dla kompletności znamion przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. niezbędne jest spowodowanie objętego umyślnością skutku w postaci "udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia swego wierzyciela" - to oczywistym jest, iż w sytuacji możliwości kontynuowania skutecznej egzekucji wierzytelności w stosunku do nabywcy "mienia zajętego" skutek może nie zaistnieć, powodując brak podstaw do przypisania przestępstwa sprawcy, który zrealizował swoim działaniem pozostałe jego znamiona.”. Sąd Apelacyjn y we Wrocławiu przy wyroku z dnia 11 grudnia 2017 r. w sprawie II AKa 351/17 (LEX nr 2446572) podkreśla, że „Nie każda czynność rozporządzająca majątkiem dłużnika w toku egzekucji lub w sytuacji zagrożenia egzekucją prowadzi do poniesienia odpowiedzialności karnej z art. 300 § 2 k.k. Uzasadniają ją takie tylko rozporządzenia składnikami majątku, które mają realny wpływ na udaremnienie lub ograniczenie zaspokojenia wierzyciela. Ustalenie, że udaremnianie lub uszczuplanie zaspokojenia wierzyciela nastąpiło in concreto w rezultacie rozporządzenia przez oskarżonego tym składnikiem majątku, który był zajęty lub zagrożony zajęciem, należy do istoty przestępstwa z art. 300 § 2 k.k., a stwierdzenie tej okoliczności w opisie czynu jest warunkiem uznania, że sprawca wypełnił swym zachowaniem odnośne znamię ustawowe”. Do istoty roszczenia pauliańskiego nawiązuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 kwietnia 2018 r. II KK 411/17 (opubl. OSNKW 2018/9/58, LEX nr 2488055): „Przedmiotem przestępstwa określonego w art. 300 § 2 k.k. może być nie tylko dłużnik osobisty, ale także osoba odpowiadająca wobec wierzyciela rzeczowo (dłużnik rzeczowy). Z treści art. 527 k.c. oraz z natury skargi pauliańskiej wynika, że w przypadku uznania przez sąd danej czynności za bezskuteczną względem wierzyciela, wierzyciel ten uzyskuje prawo do egzekucji z przedmiotów majątkowych osoby trzeciej, które na skutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika. W rezultacie więc, osoba trzecia, która stała się właścicielem mienia w wyniku dokonania tej czynności przez dłużnika, przy uwzględnieniu, że miała lub powinna mieć wiedzę co do pokrzywdzenia wierzyciela, staje się również dłużnikiem wierzyciela w rozumieniu art. 300 § 2 k.k.”

Z powyższego wynika, że oceniając podstawy odpowiedzialności karnej dłużnika z punktu widzenia art. 300 kk, należy mieć w polu widzenia nie tylko prawo karne, ale też unormowania cywilne, o ile wdrożone zostały przez wierzyciela. Sąd Rejonowy w Chełmie zupełnie nie poświęcił tym zagadnieniom uwagi stosując prosty mechanizm oceny, że każda czynność rozporządzająca jest wyczerpaniem znamion art. 300§2 kk. A przecież na gruncie przedmiotowej sprawy w szczególny sposób zazębiają się przepisy cywilne, co słusznie dostrzega obrońca G. K.. Istotne są 3 przesłanki prowadzące do uznania, że nie nastąpiło udaremnienie egzekucji, a zatem nie powstał skutek niezbędny dla bytu art. 300§2 kk.

1.  Uzyskanie przez wierzyciela (...) S.A. w K. korzystnego nakazu zapłaty w sprawie II Nc 219/14 otworzyło drogę do egzekucji z nieruchomości, skutecznej wobec aktualnego wówczas właściciela nieruchomości w Ż. (w obecnym stanie prawnym, wobec zwrotnego przeniesienia własności nieruchomości aktem notarialnym z 9.03. 2017 r, dłużnikami są G. K. i A. K. – dłużnik rzeczowy).

2.  Zabezpieczenie wierzytelności hipoteką daje w/w Spółce prawo do zaspokojenia się z nieruchomości w pierwszej kolejności, przed wierzycielami osobistymi (co może mieć znaczenie wobec zapisu w umowie z 9.03.2017 r. co do zabezpieczenia potrzeb rodziny pomiędzy małżonkami K.).

3.  Nie ma obiektywnej przeszkody do prowadzenia egzekucji z nieruchomości, której wartość przewyższa dług. Świadczą o tym wprost zeznania A. Ś. (k. 376-377). Określiła, że wierzyciel ustalił szacunkową wartość rynkową nieruchomości i co ważne, podała powód, dla którego nie realizuje tytułu wykonawczego. Otóż wobec faktu, że wobec B. K. (2) nie zostało zakończone prawomocnie inne postępowanie (k.524, 525), Spółka (...) S.A. w K. obawia się, że kiedy rozpocznie egzekucję pierwszej należności i nieruchomość zostanie zlicytowana, nadwyżka ponad dług zostanie zwrócona dłużnikowi, co uniemożliwi realizację tytułu wykonawczego uzyskanego ewentualnie z drugiego procesu.

Skoro zatem nieruchomość jest „dostępna” i zaspokoiłaby cały dług wymagalny na dzień orzekania w sprawie karnej zarówno przez Sąd Rejonowy w Chełmie, jak i Sąd Okręgowy w Lublinie, stwierdzić należy, że nie ma skutku w postaci udaremnienia egzekucji. Rozważania przedstawione wyżej odnoszą się tylko do zarzutu z punktu I odnośnie do G. K., ale jest oczywiste, że skoro wartość jednego składnika majątkowego przewyższa cały dług i w tym zakresie egzekucja ma największe szanse powodzenia, to sprzedaż udziałów w 2 firmach, za dużo niższe kwoty, nie ma żadnego znaczenia dla zmiany wniosku o braku podstawy odpowiedzialności karnej w całości. Wobec braku oszacowania wartości nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym (k. 522), Sąd Okręgowy oparł się na zeznaniach A. Ś., która przecież jako pracownik pokrzywdzonej Spółki nie miała żadnego powodu, by nieprawdziwie przedstawiać rzeczywista wartość tejże działki.

Apelacja obrońcy B. K. (2).

Generalnie środek odwoławczy został zbudowany na wysokim stopniu ogólności, zarzuty nie dotykają istoty sprawy. W sytuacji uwzględnienia apelacji obrońcy G. K., tożsame względy przemawiały za uniewinnieniem B. K. (2).

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

Wobec uniewinnienia oskarżonych zarzut apelacji stracił rację bytu.

Wnioski

Obrońców obojga oskarżonych o uniewinnienie.

Wniosek obrońcy B. K. (2) o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Wniosek pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego o zmianę wyroku i nałożenie obowiązku zapłaty należności wynikającej z nakazu zapłaty.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski obrońców obojga oskarżonych o uniewinnienie są zasadne, co wykazano wyżej.

Wniosek obrońcy B. K. (2) o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania pozbawiony podstaw prawnych.

Wniosek pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego nie mógł zostać uwzględniony z powodu uniewinnienia oskarżonych.

Brak

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Przedmiot i zakres zmiany

Uniewinnienie obojga oskarżonych od wszystkich zarzuconych im czynów.

Zwięźle o powodach zmiany

Przedstawiono wyżej.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

☒ w całości

☐ w części

☒ w całości

☐ w części

☐ w całości

☒ w części