Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2022 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2022 r. w Szczecinie na rozprawie

sprawy z powództwa D. R.

przeciwko Państwowemu Gospodarstwu (...) w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Państwowego Gospodarstwa (...) w W. na rzecz powoda D. R. kwotę 21.951,28 zł (dwadzieścia jeden tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt jeden złotych dwadzieścia osiem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 21 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego Państwowego Gospodarstwa (...) w W. na rzecz powoda D. R. kwotę 5.114,99 zł (pięć tysięcy sto czternaście złotych dziewięćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III C 724/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 grudnia 2017 r. powód D. R. reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika wystąpił przeciwko pozwanemu Województwu (...) Zarządowi Melioracji i (...) w S. o zapłatę kwoty 21.951,28 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych oraz kosztów dojazdu w kwocie 399,99 zł.

Względnie, powód wskazał, że jeśli Sąd uzna, że nie zachodzą przesłanki do zasądzenia od pozwanego ww. kwot tytułem nienależnie pobranych kar umownych, powód wniósł o dokonanie miarkowania kar umownych w trybie art. 484 § 2 k.c. i zasądzenie kwoty 21.951,28 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 14 listopada 2017 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu pobranych przez pozwanego kar umownych w rażąco wygórowanej kwocie, w związku z zawartą przez strony w dniu 12 sierpnia 2016 r. umową.

Poza tym, jeśli Sąd uzna, że nie zachodzą przesłanki do zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda ww. kwoty, powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 32.560,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 14 listopada 2017 r. do dnia zapłaty, tytułem nienależnie pobranych od powoda kar umownych, w związku z zawartą przez strony w dniu 12 sierpnia 2016 r. umową.

Ewentualnie, powód wniósł o dokonanie miarkowania pobranych przez pozwanego kar umownych w trybie art.484 § 2 k.c. i zasądzenia od pozwanego kwoty 32.560,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 14 listopada 2017 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu pobranych od pozwanego kar umownych w rażąco wygórowanej kwocie, w związku z zawartą umową.

Uzasadniając żądanie pozwu, powód podniósł, że w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, w wyniku wygranego przetargu nieograniczonego, w dniu 12 sierpnia 2016 r. zawarł z pozwanym umowę nr (...). (...)-„Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI.” Ł. wartość umowy, którą wykonał powód, a pozwany odebrał, wyniosła 94.774,23 zł netto, tj. 116.572,30 zł brutto.

Powód podał, że w trakcie realizacji ww. umowy, z przyczyn obiektywnych, niezależnych od niego, nie dochował ustalonych w umowie terminów realizacji poszczególnych etapów prac, wyszczególnionych w harmonogramie, a w konsekwencji nie dochował również ustalonego w umowie terminu jej zakończenia jako całości. Pozwany w trakcie odbioru poszczególnych etapów prac i przy końcowym odbiorze nie miał żadnych zarzutów wobec powoda w zakresie technicznego wykonania robót i w wyniku opóźnienia powoda w realizacji robót pozwany nie poniósł żadnej szkody. Dalej powód podał, że w związku z ww. opóźnieniami pozwany na podstawie ww. umowy naliczył powodowi kary umowne, dokonując wobec niego podwójnego naliczania kar umownych za to samo zdarzenie, tj. w pierwszej kolejności za opóźnienie w wykonaniu poszczególnego etapu – obiektu, wyszczególnionego w harmonogramie rzeczowo-finansowym stanowiącym załącznik do umowy na podstawie § 12 ust. 2 pkt 1 umowy w kwocie 32.560,17 zł, a następnie, z czym powód się nie zgadza, ponownie za opóźnienie w wykonaniu całości umowy na podstawie § 12 ust. 2 pkt 5 umowy w łącznej kwocie 60.617,60 zł. Tym samym, łączna kwota pobranych od pozwanego kar umownych wyniosła 93.177,77 zł, co stanowi ponad 98 % przysługującego powodowi od pozwanego wynagrodzenia netto. Powód podał, że pozwany pobrał od niego łącznie tytułem kar umownych kwotę 54.511,45 zł, w tym za opóźnienie w realizacji poszczególnych obiektów 32.560,17 zł oraz całej umowy 21.951,28 zł, co stanowiło 58 % wartości netto całego kontraktu, w efekcie czego powód nic nie zarobił na realizacji ww. umowy, a jeszcze musiał z własnych środków dołożyć do jej wykonania. Powód wskazał, że nie miał żadnej możliwości sprzeciwienia się podwójnemu naliczeniu kar, w tym dokonanemu przez pozwanego jednostronnego potrącenia kar umownych z przysługującej powodowi wierzytelności za wykonane prace. Powód podał, że pozwany naruszył art. 483 k.c. , który przewiduje możliwość naliczenia jedynie kary umownej, a nie kar umownych. Powód wskazał, że pobrane od niego kary umowne w kwocie 54.511,45 zł, tj.58 % przysługującego mu wynagrodzenia i żądanie łącznie zapłaty kwoty 93.177,77 zł, tj. ponad 98 % przysługującego mu wynagrodzenia z umowy są rażąco wygórowane, zwłaszcza, że powód wykonał zamówienie w całości, a pozwany w związku z realizacją zadania nie poniósł żadnej szkody. Powód podniósł też, że jako wykonawca nie miał realnego wpływu na treść umowy, która była wzorcem umownym narzuconym przez pozwanego.

Z dniem 1 stycznia 2018 roku z mocy prawa Państwowe Gospodarstwo (...) w W. wstąpiło w prawa i obowiązki (...) Zarządu Melioracji i (...) w S..

W dniu 14 stycznia 2019 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydziale Cywilnym wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, uwzględniając w całości żądanie pozwu ( ówczesna sygnatura III Nc 942/18).

W zakreślonym terminie, pozwany Państwowe Gospodarstwo (...) w W. reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika zaskarżył ww. nakaz zapłaty, sprzeciwem, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu.

W pierwszej kolejności pozwany podniósł braku swojej legitymacji biernej, wskazując, że Sąd wydając nakaz zapłaty niesłusznie uznał, że doszło do następstwa prawnego pozwanego w miejsce (...) Zarządu Melioracji i (...) w S..

Pozwany wskazał, że sprawa dotyczyła wykonywania usług na terenie działania dawnego TO w S.- (...) Zarządu Melioracji i (...) w S., stąd pozwany nie może być reprezentowany przez Dyrektora Zarządu Zlewni w S. czy też Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w S., jeśli stroną postępowania ma być Państwowe Gospodarstwo (...). W tej sytuacji winno być ono reprezentowane przez Dyrektora Zarządu Zlewni w P..

Dalej pozwany podniósł, że brak jest podstaw do miarkowania kar umownych, albowiem powód został obciążony obowiązkiem ich zapłaty zgodnie z postanowieniami zawartej umowy, w związku z nieterminowym wykonaniem jej przedmiotu, w tym zarówno poszczególnych jej etapów, jak i całości. Opóźnienia te zdaniem pozwanego wynikały ze zbyt dużej liczny zleceń, jakie w tym czasie realizowała firma powoda i braku dostosowania liczby zleceń do posiadanego sprzętu i pracowników, zatem z przyczyn zależnych od powoda. Ponadto powód, podpisując protokoły zdawczo- odbiorcze nie kwestionował naliczonych mu kar umownych, co wskazuje, że uznał w całości przedmiotowe roszczenie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód D. R. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą D. D. R. w zakresie m.in. usług związanych z zagospodarowaniem terenów zieleni.

Niesporne, a nadto:

-wydruk GUS k.15;

-wydruk z (...) k. 14;

W dniu 12 sierpnia 2016 roku w trybie przetargu nieograniczonego powód D. R. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą D. D. R. zawarł z Województwem (...) Zarządem Melioracji i (...) w S. umowę nr (...). (...) pod nazwą „Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI.”, której przedmiotem było wykonanie usług zwanych pracami utrzymaniowymi, związanymi z utrzymaniem w należytym stanie technicznym koryt, cieków naturalnych i kanałów oraz zlokalizowanych na nich budowli regulacyjnych i urządzeń wodnych stanowiących urządzenia melioracji wodnych podstawowych w celu zapewnienia: ochrony przed powodzią, spływu lodu oraz przeciwdziałania powstawaniu niekorzystnych zjawisk lodowych, warunków korzystania z wód w tym utrzymania zwierciadła wody na poziomie umożliwiającym funkcjonowanie urządzeń wodnych, działania urządzeń wodnych, w szczególności ich odpowiedniego stanu technicznego i funkcjonalnego.

Przewidywane zgodnie z umową prace utrzymaniowe miały obejmowały: wykaszanie roślin z dna oraz brzegów cieków i kanałów, usuwanie roślin pływających i korzeniących się w dnie, usuwanie drzew i krzewów porastających dno oraz brzegi, usuwanie przeszkód naturalnych oraz wynikających z działalności człowieka, zasypywanie wyrw w brzegach przez ich zabudowę biologiczną, udrażnianie koryt przez usuwanie zatorów utrudniających swobodny przepływ wód oraz usuwanie namułów i rumoszu, remont lub konserwację budowli regulacyjnych oraz ubezpieczeń w obrębie tych budowli i urządzeń wodnych, rozbiórkę lub modyfikację tam bobrowych oraz zasypywanie nor bobrów w brzegach śródlądowych wód powierzchniowych.

W skład wymienionego zadania częściowego nr 16.6 wchodziły obiekty wymienione w harmonogramie rzeczowo-finansowym, będącym załącznikiem nr 4 do umowy.

Odbiorom częściowym obiektu/obiektów podlegały prace wykonane na poszczególnych obiektach wymienionych w harmonogramie rzeczowo-finansowym, stanowiącym załącznik numer 4 do umowy (§ 5 ust. 2 umowy). Termin odbioru miał określić zamawiający (§ 5 ust. 8 umowy).

W § 7 umowy strony określiły termin rozpoczęcia prac do 7 dni od dnia podpisania umowy, z uwzględnieniem szczegółowych terminów realizacji prac na poszczególnych obiektach, i termin zakończenia do dnia 15 września 2016 roku, z zastrzeżeniem, że szczegółowe terminy realizacji prac na poszczególnych obiektach określają stanowiące załącznik do umowy harmonogramy rzeczowo- finansowe zadań częściowych.

Strony w § 8 ust. 2 umowy ustaliły wynagrodzenie wykonawcy za całość umowy w kwocie 94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto (podatek VAT w kwocie 21.798,07 zł), które miało być płatne na wskazany w umowie rachunek, w terminie 30 dni od daty doręczenia zamawiającemu prawidłowo wystawionej faktury VAT z załączonym protokołem odbioru częściowego oraz końcowego (§ 8 ust. 7 umowy).

Zgodnie z § 9 umowy, wykonawca na dzień podpisania umowy miał wnieść zabezpieczenie należytego wykonania umowy w wysokości 5% wynagrodzenia ryczałtowego brutto, to jest 116.572,30 zł , co stanowiło kwotę 5.828,62 zł w formie gwarancji ubezpieczeniowej, której zwrot w wysokości 70% zabezpieczenia miał nastąpić w ciągu 30 dni po odbiorze końcowym przedmiotu umowy i usunięciu ewentualnych wad, a 30% w ciągu 15 dni po upływie okresu rękojmi za wady.

W przypadku nienależytego wykonania przedmiotu zamówienia, zabezpieczenie wraz z naliczonymi odsetkami przechodziło na zamawiającego i miało być przeznaczone na pokrycie roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia.

W § 12 umowy strony postanowiły, że obowiązującą formą odszkodowania będą stanowić kary umowne, i tak, wykonawca zapłaci zamawiającemu kary umowne: 1) za opóźnienie w wykonaniu prac na poszczególnych obiektach wyszczególnionych w harmonogramie rzeczowo-finansowym - w wysokości 0,5 % ceny brutto określonej w harmonogramie rzeczowo- finansowym za każdy dzień opóźnienia,

2) za opóźnienie w usunięciu wad stwierdzonych w tracie odbioru częściowego prac - w wysokości 0,5 % ceny brutto określonej w harmonogramie rzeczowo- finansowym za wykonanie prac na obiekcie, którego dotyczy opóźnienie za każdy dzień opóźnienia, liczony od dnia wyznaczonego przez zamawiającego na usunięcie wad, 3) za opóźnienie w usunięciu wad stwierdzonych w trakcie odbioru końcowego prac w wysokości 0,5 % ceny określonej w § 8 ust. 2 umowy ( tj. 94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto) za każdy dzień opóźnienia, liczony od dnia wyznaczonego przez zamawiającego na usunięcie wad,

4) za opóźnienie w usunięciu wad w okresie rękojmi i gwarancji w wysokości 0,5 % ceny brutto określonej w § 8 ust. 2 umowy (94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto) za każdy dzień opóźnienia, liczony od dnia wyznaczonego przez zamawiającego na usunięcie wad,

5) za opóźnienia w wykonaniu całości przedmiotu umowy - w wysokości 0,5% ceny brutto określonej w § 8 ust. 2 umowy (94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto) za każdy dzień opóźnienia,

6) za odstąpienie zamawiającego od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy – w wysokości 10 % ceny brutto, określonej w § 8 ust. 2 umowy (94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto);

7) za odstąpienie wykonawcy od umowy z przyczyn nie leżących po stronie zamawiającego – w wysokości 10 % ceny brutto, określonej w § 8 ust. 2 umowy (94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto);

8) za nieprzedłożenie zamawiającemu do akceptacji projektu umowy o podwykonawstwo lub projektu jej zmiany w terminie określonym w § 6 ust. 4 umowy, w wysokości 5 % wartości brutto umowy podwykonawczej,

9) za nie przedłożenie zamawiającemu poświadczonej „za zgodność z oryginałem” kopii umowy o podwykonawstwo lub jej zmian, w wysokości 5 % wartości brutto umowy za każdą nieprzedłożoną kopię umowy lub jej zmiany.

Kara pieniężna powinna być zapłacona przez wykonawcę w terminie 10 dni od daty wystąpienia przez zamawiającego z żądaniem zapłaty. Zamawiający zastrzegał sobie ponadto prawo do odszkodowania uzupełniającego przekraczającego wysokość kar umownych w wysokości rzeczywiście poniesionej szkody. (§ 12 ust. 3 i 4 umowy). Zamawiający mógł potrącić kary umowne określone wyżej z wynagrodzenia wykonawcy lub zabezpieczenia należytego wykonania umowy (§ 12 ust. 6).

Zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym, stanowiącym załącznik do umowy, terminy wykonania poszczególnych obiektów określono następująco:

-obiekt nr 1- R. Ż. gmina S., B., B., pow. szczeciniecki, rozmiar rzeczowy 10,081 km, termin wykonania do 15 września 2016 r., cena netto 45.606,82 zł, cena brutto 56.096,39 zł,

-obiekt nr 2- R. P. gmina G. i S., pow. szczeciniecki, rozmiar rzeczowy 12,959 km, termin wykonania do dnia 15 września 2016 r., cena netto 37.180,35 zł, cena brutto 45.731,83 zł,

-obiekt nr 3- R. K. gmina G., pow. szczeciniecki, rozmiar rzeczowy 1,914 km, termin wykonania od 15 września 2016 r., cena netto 11.987,06 zł, cena brutto 14.744,08 zł,

Razem rozmiar rzeczowy 24.954 km, cena netto 94.774,23 zł, cena brutto 116.572,30 zł.

Dowód:

- umowa nr (...). (...) z dnia 12.08.2016 r. k.16-21;

-harmonogram rzeczowo-finansowy k. 22;

W dniu 11 października 2016 r. sporządzono protokół z odbioru częściowego prac utrzymaniowych na obiekcie nr 1 „Rzeka Ż. gmina S., B., B., pow. szczeciniecki” w którym stwierdzono, że przedmiot odbioru został wykonany w okresie od dnia 22 sierpnia 2016 roku do dnia 5 października 2016 roku, zaś wartość wynagrodzenia wykonawcy za zrealizowany przedmiot odbioru wynosiło brutto 56.096,39 zł brutto. Tytułem kary umownej na podstawie § 12 ust.2 pkt 1 umowy, z uwagi na wykonanie przedmiotu umowy- obiektu niezgodnie z terminem ( termin umowny wykonania prac- 15 września 2016 r. termin wykonania prac- 5 października 2016 r.), powodowi naliczono karę umowną za niedotrzymanie terminu- w kwocie 5.609,64 zł ( 56.096,39 zł x 0,5 % x 20 dni).

W dniu 4 listopada 2016 roku sporządzono protokół z odbioru częściowego prac utrzymaniowych na obiekcie nr 3 -„Rzeka K. gmina G., pow. szczeciniecki”, w którym stwierdzono, że przedmiot odbioru był wykonywany w okresie od dnia 8 października 2016 roku do dnia 28 października 2016 roku.

Wynagrodzenie wykonawcy za wykonanie przedmiotu odbioru wynosiło brutto 14.744,08 zł.

Tytułem kary umownej na podstawie § 12 ust.2 pkt 1 umowy, z uwagi na wykonanie przedmiotu umowy- obiektu niezgodnie z terminem ( termin umowny wykonania prac- 15 września 2016 r., termin wykonania prac- 28 października 2016 r.), powodowi naliczono karę umowną za niedotrzymanie terminu- w kwocie 3.169,98 zł (14.744,08 zł x 0,5 % x 43 dni).

W dniu 28 grudnia 2016 roku sporządzono protokół z odbioru częściowego prac utrzymaniowych na obiekcie nr 2 „Rzeka P. gmina G. i S., pow. szczeciniecki” w którym stwierdzono, że przedmiot odbioru był wykonywany w okresie od dnia 7 października 2016 roku do dnia 28 grudnia 2016 roku.

Wynagrodzenie wykonawcy za wykonanie przedmiotu odbioru wynosiło brutto 45.731,83 zł.

Tytułem kary umownej na podstawie § 12 ust.2 pkt 1 umowy, z uwagi na wykonanie przedmiotu umowy- obiektu niezgodnie z terminem ( termin umowny wykonania prac- 15 września 2016 r., termin wykonania prac- 28 grudnia 2016 r.), powodowi naliczono karę umowną za niedotrzymanie terminu- w kwocie 23.780,55 zł (45.731,83 zł x 0,5 % x 104 dni).

W dniu 28 grudnia 2016 roku sporządzono protokół z odbioru końcowego prac utrzymaniowych ( usług) wykonanych w ramach zamówienia pod nazwą: Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI.”

W treści ww. protokołu wskazano, że umowa zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym przewidywała realizację przedmiotu umowy w okresie 7 dni od daty podpisania umowy do dnia 15 września 2016 r. , a zamawiający oświadczył, że przedmiot umowy został wykonany w okresie od dnia 23 sierpnia 2016 r. do 28 grudnia 2016 r.

W związku z powyższym, tytułem kary umownej na podstawie § 12 ust.2 pkt 5 umowy, za opóźnienia w wykonaniu całości przedmiotu umowy ( termin umowny zakończenia – 15 września 2016 r. , data wykonania przedmiotu umowy- 28 grudnia 2016 r.), naliczono powodowi karę za niedotrzymanie terminu umowy w kwocie 60.617,60 zł (116.572,30 zł x 0,5 % x 104 dni).

Wynagrodzenie wykonawcy za zrealizowany przedmiot umowy opiewało na kwotę 116.572,30 zł brutto, zaś należność do zapłaty wykonawcy fakturą końcową- 45.731,83 zł brutto.

W dniu 21 października 2016 roku (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. wystawił powodowi notę księgową nr (...) na kwotę 5.609,64 zł (56.096,39 x 0,5 % x 20 dni= 5.609,64 zł) w związku z niedotrzymaniem warunków umowy nr (...). (...) - „Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI.”, w której wskazał, że zgodnie z § 12 ust.2 pkt 1 ww. umowy nalicza karę umowną za opóźnienie w wykonaniu ww. umowy w wysokości 0,5 % ceny ryczałtowej brutto za każdy dzień opóźnienie na obiekcie nr 1 (...). W ww. nocie wskazano, że zgodnie z warunkami zawartymi w § 12 ust.6 umowy, kara umowna została potrącona z faktury VAT (...) z dnia 12 października 2016 r.

W dniu 25 listopada 2016 roku (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. wystawił powodowi notę księgową nr (...) na kwotę 3.169,98 zł (14.744,08 zł x 0,5 % x 43 dni= 3.169,98 zł) w związku z niedotrzymaniem warunków umowy nr (...). (...) - „Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI.”, w której wskazał, że zgodnie z § 12 ust.2 pkt 1 ww. umowy nalicza karę umowną za opóźnienie w wykonaniu ww. umowy w wysokości 0,5 % ceny ryczałtowej brutto za każdy dzień opóźnienie na obiekcie nr 3 (...). W ww. nocie wskazano, że zgodnie z warunkami zawartymi w § 12 ust.6 umowy, kara umowna została potrącona z faktury VAT (...) z dnia 7 listopada 2016 r.

W dniu 29 grudnia 2016 roku (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. wystawił powodowi notę księgową nr (...) na kwotę 84.398,15 zł w związku z niedotrzymaniem warunków umowy nr (...). (...) - „Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI.”, w której wskazał, że zgodnie z § 12 ust.2 pkt 1 i 5 ww. umowy nalicza karę umowną za opóźnienie w wykonaniu ww. umowy w wysokości 0,5 % ceny ryczałtowej brutto za każdy dzień opóźnienie na obiekcie nr 2 R. P. (45.731,83 zł x 0,5 % x 104 dni= 23.780,55 zł).

Ponadto pozwany wskazał w ww. nocie księgowej, że obciąża powoda kwotą 60.617,60 zł za opóźnienie w wykonaniu całości umowy ( 116.572,30 zł x 0,5 % x 104 dni= 60.617,60 zł).

W ww. nocie wskazano, że całość kary umownej powód ma przekazać na wskazane konto bankowe w ciągu 10 dni od daty otrzymania noty, zaś zgodnie z § 12 ust. 6 niewpłacenie ww. kary w ww. terminie spowoduje potrącenie należności z faktury VAT nr (...) z dnia 28 grudnia 2016 r.

W dniu 12 października 2016 r. powód D. R. wystawił Województwu (...) Zarządowi Melioracji i (...) w S. fakturę VAT Nr (...) na kwotę 56.096,39 zł za wykonanie „Usługi kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI., zgodnie z umową nr (...). (...) z dnia 12.08.2016 r. za obiekt nr 1 „Rzeka Ż. gmina S., B., B., pow. szczeciniecki”

W dniu 7 listopada 2016 r. powód D. R. wystawił Województwu (...) Zarządowi Melioracji i (...) w S. fakturę VAT Nr (...) na kwotę 14.744,08 zł za wykonanie „Usługi kompleksowej – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI., zgodnie z umową nr (...). (...) z dnia 12.08.2016 r. za obiekt nr 3 -„Rzeka K. gmina G., pow. szczeciniecki”,

W dniu 28 grudnia 2016 r. powód D. R. wystawił Województwu (...) Zarządowi Melioracji i (...) w S. fakturę VAT Nr (...) na kwotę 45.731,83 zł za wykonanie „Usługi kompleksowej – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI., zgodnie z umową nr (...). (...) z dnia 12.08.2016 r. za obiekt nr 2 R. P. gmina G. i S., pow. szczeciniecki.

W dniu 9 listopada 2016 r. (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. przelał na rzecz powoda D. R. kwotę 50.486,75 zł tytułem realizacji umowy Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI.- za obiekt 1 R. Ż., tytułem faktury (...) minus nota księgowa (...).

W dniu 2 grudnia 2016 r. (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. przelał na rzecz powoda kwotę 11.574,10 zł tytułem realizacji umowy Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. I.- za obiekt 3- R. K. tytułem faktury (...) minus nota księgowa (...).

Łącznie zatem tytułem realizacji przedmiotowej umowy, powód otrzymał od pozwanego kwotę 62.060,85 zł, zaś faktury wystawił na kwotę 161.572,30 zł, tzn. całość wynagrodzenia za zrealizowany przedmiot umowy. A zatem pozwany potrącił powodowi z wynagrodzenia tytułem kar umownych łącznie kwotę 54.511,45 zł. Z tytułu kar umownych za opóźnienia w wykonaniu prac na poszczególnych obiektach pozwany potrącił powodowi 32.560,17 zł, dodatkowo zaś, za opóźnienie w wykonaniu całej umowy, jeszcze kwotę 21.951,28 zł

Pod względem jakościowym i technicznym nie było zastrzeżeń co do wykonanych przez powoda prac.

Dowód:

-protokół z częściowego odbioru prac z 11.10.2016 r. k. 23-24;

-protokół z częściowego odbioru prac z 04.11.2016 r., k. 25-26;

-protokół z częściowego odbioru prac z 28.12.2016 r. k. 27-28;

-protokół z końcowego odbioru prac z 28.12.2016 roku k.29-30;

-nota księgowa nr (...) z 21.10.2016 r. k. 31;

-nota księgowa nr (...) z 25.11.2016 r. k. 32;

-nota księgowa nr (...) z 29.12.2016 r. k. 33;

-faktura VAT nr (...) z 12.10.2016 r. k. 34;

-faktura VAT nr (...) z 07.11.2016 r. k. 35.

-faktura VAT nr (...) z 28.12.2016 r. k. 36.

-przelewy k. 37-38.

-zeznania świadka R. M. k.186;

-zeznania świadka K. Ż. k.186;

-przesłuchanie powoda D. R. k. 187.

Zawarta przez powoda D. R. z (...) Zarządem Melioracji i (...) w S. w dniu 12 sierpnia 2016 r. umowa „Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI nr NP/NE/333/24-16.6/2016 rzeczywiście częściowo została wykonana po terminie- z uwagi na częste opady deszczu w okresie wykonania poszczególnych etapów umowy, przez co powód nie mógł wjechać maszynami na tereny podmokłe i wykosić trawy.

Powód dysponował jednak zarówno sprzętem, jak i zasobami ludzkimi, by terminowo wykonać zawartą umowę.

W 2016 r. powód realizował również inne umowy, o tożsamym przedmiocie jak umowa zawarta z (...) Zarządem Melioracji i (...) w S. w dniu 12 sierpnia 2016 r., jednakże nie miało to wpływu na powstałe w związku z realizacją ww. umowy opóźnienia.

Pod względem jakościowym i technicznym nie było zastrzeżeń co do wykonanych przez powoda prac. Nie było także obaw, że umowa nie zostanie zrealizowana. Kary umowne naliczone przez pozwanego odpowiadały 58 % wartości całej inwestycji. D. R. nie został wykluczony z późniejszych przetargów z uwagi na opóźnienie w realizacji przedmiotowej umowy i nadał wygrywał przetargi organizowane przez pozwanego.

Pozwany nie wskazywał, jaką szkodę poniósł w związku z nieterminową realizacją umowy przez powoda, w szczególności, czy miało to wpływ na żeglugę, rybołówstwo, turystykę czy utratę dotacji.

Powód nie miał możliwości negocjowania zapisów umowy zawartej z (...) Zarządem Melioracji i (...) w S. w dniu 12 sierpnia 2016 r.

Dowód:

-spis robót wykonanych przez firmę (...) w 2016 r. k. 163-165;

-przesłuchanie powoda D. R. k. 132-134;

Pismem z dnia 2 listopada 2017 r. powód D. R. za pośrednictwem swojego pełnomocnika wezwał (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. do zwrotu kwoty 60.617,60 zł w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania tytułem niesłusznego naliczenia powodowi podwójnej kary umownej.

Pozwany nie zareagował w żaden sposób na wezwanie do zapłaty.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty z 02.11.2017 r. z potwierdzeniem nadania i odbioru oraz pełnomocnictwem k. 39-43

Z dniem 1 stycznia 2018 roku obowiązki w zakresie utrzymania wałów przeciwpowodziowych z mocy prawa w miejsce Województwa (...) Zarządu Melioracji i (...) w S. przejęło Państwowe Gospodarstwo (...) w W..

Niesporne

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione i zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W przedmiotowej sprawie powód D. R. domagał się zasądzenia od pozwanego Województwa (...) Zarządu Melioracji i (...) w S. kwoty 21.951,28 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia złożenia pozwu

Podstawą roszczeń powoda objętych pozwem w niniejszej sprawie była zawarta przez powoda D. R. z (...) Zarządem Melioracji i (...) w S. w dniu 12 sierpnia 2016 r. umowa „Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI. nr NP/NE/333/24-16.6/2016, której przedmiotem było wykonanie usług zwanych pracami utrzymaniowymi, związanymi z utrzymaniem w należytym stanie technicznym koryt, cieków naturalnych i kanałów oraz zlokalizowanych na nich budowli regulacyjnych i urządzeń wodnych stanowiących urządzenia melioracji wodnych podstawowych w celu zapewnienia: ochrony przed powodzią, spływu lodu oraz przeciwdziałania powstawaniu niekorzystnych zjawisk lodowych, warunków korzystania z wód w tym utrzymania zwierciadła wody na poziomie umożliwiającym funkcjonowanie urządzeń wodnych, działania urządzeń wodnych, w szczególności ich odpowiedniego stanu technicznego i funkcjonalnego.

Przewidywane zgodnie z umową prace utrzymaniowe miały obejmować wykaszanie roślin z dna oraz brzegów cieków i kanałów, usuwanie roślin pływających i korzeniących się w dnie, usuwanie drzew i krzewów porastających dno oraz brzegi, usuwanie przeszkód naturalnych oraz wynikających z działalności człowieka, zasypywanie wyrw w brzegach przez ich zabudowę biologiczną, udrażnianie koryt przez usuwanie zatorów utrudniających swobodny przepływ wód oraz usuwanie namułów i rumoszu, remont lub konserwację budowli regulacyjnych oraz ubezpieczeń w obrębie tych budowli i urządzeń wodnych, rozbiórkę lub modyfikację tam bobrowych oraz zasypywanie nor bobrów w brzegach śródlądowych wód powierzchniowych.

W skład wymienionego zadania częściowego wchodziły obiekty wymienione w harmonogramie rzeczowo-finansowym, będącym załącznikiem nr 4 do umowy.

Województwo (...) Zarząd Melioracji i (...) w S. był samorządową jednostką budżetową finansowaną przez samorząd województwa i nadzorowaną przez zarząd województwa. Do jego głównych zadań należało m.in. utrzymywanie w sprawności technicznej wód i budowli hydrotechnicznych zapewniających swobodny spływ wód powodziowych oraz lodów, urządzeń melioracji wodnych podstawowych (kanały, wały przeciwpowodziowe, przepompownie melioracyjne).

W dacie wniesienia pozwu w niniejszej sprawie, tj. w dniu 21 grudnia 2017 roku obowiązki w zakresie utrzymania wałów przeciwpowodziowych regulowała ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566), zgodnie z którą obowiązki te spoczywały na Województwie (...) Zarządzie (...) i Melioracji (...) w S..

Z dniem 1 stycznia 2018 roku obowiązki w zakresie utrzymania wałów przeciwpowodziowych reguluje ustawa z dnia 20 lipca 2017 roku Prawo wodne. Zgodnie z przepisem art. 525 ust. 1 tej ustawy, z dniem jej wejścia w życie, tj. 1 stycznia 2018 roku, znosi się Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz znosi się dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu tworzy się Państwowe Gospodarstwo (...), zwane dalej (...). Przepis art. 526 tej ustawy stanowi, że z dniem wejścia w życie ustawy Wody Polskie wykonują zadania dotychczasowego Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, dotychczasowych dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz marszałków województw związane z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, a także inwestycjami w gospodarce wodnej.

Zgodnie natomiast z treścią przepisu art. 527 ww. ustawy, z dniem wejścia w życie ustawy należności, zobowiązania, prawa i obowiązki Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będącego państwową jednostką budżetową oraz regionalnych zarządów gospodarki wodnej będących państwowymi jednostkami budżetowymi stają się odpowiednio należnościami, zobowiązaniami, prawami i obowiązkami Wód Polskich. Przepis art. 536 stanowi, że z dniem wejścia w życie ustawy Wody Polskie stają się stronami umów dotyczących przedsięwzięć inwestycyjnych na wodach publicznych będących własnością Skarbu Państwa, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy uchylanej w art. 573, oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych, o których mowa w art. 71 ustawy uchylanej w art. 573, w tym umów finansowanych lub współfinansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, 3 i 4 lit. d ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, realizowanych dotychczas przez regionalne zarządy gospodarki wodnej, województwa, marszałków województw lub właściwe wojewódzkie jednostki organizacyjne, i zakończą realizację przedsięwzięć na podstawie tych umów i tych decyzji. Przepis art. 534 ust. 5 stanowi, że z dniem wejścia w życie ustawy Wody Polskie przystępują do toczących się postępowań sądowych i administracyjnych, w których stronami są:

1) Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej,

2) dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,

3) marszałkowie województw,

4) kierownicy wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych

- dotyczących spraw wynikających z przepisów ustawy uchylanej w art. 573.

Na gruncie wykładni cytowanych przepisów, w uzasadnieniu uchwały z dnia 27 lutego 2020 roku (sygn. akt III CZP 57/19), Sąd Najwyższy wskazał, że z treści przepisu art. 534 ust. 5 pkt 3 ustawy Prawo wodne wynika, że przejęcie przez Wody Polskie zobowiązań jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa, jak i tych, które wynikają z realizacji zadań marszałka województwa, ma charakter generalnego następstwa procesowego inter vivos. Nadto następstwo procesowe przewidziane w tym przepisie może mieć miejsce tylko wtedy, gdy zachodzi następstwo materialnoprawne określone w art. 534 ust. 1 ustawy Prawo wodne, ewentualnie w art. 536 tej ustawy. Następstwo prawne wynikające z art. 534 ust. 5 ustawy prawo wodne obejmuje jedynie roszczenia kontraktowe: o wykonanie umowy lub naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.

Z treści cytowanych wyżej przepisów i odnoszącego się do nich orzecznictwa, jednoznacznie zatem wynika, że z dniem 1 stycznia 2018 roku Wody Polskie przystępują do toczącego się postępowania z mocy prawa - przepisu art. 534 ust. 5 Prawa wodnego – jako podmiot, który wykonuje zadania, dotychczasowych dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz związane z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, a także inwestycjami w gospodarce wodnej oraz który przejął zobowiązania, prawa i obowiązki Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będącego państwową jednostką budżetową oraz regionalnych zarządów gospodarki wodnej będących państwowymi jednostkami budżetowymi.

Wskazać przy tym należy, że przekształcenie w tym zakresie nastąpiło z mocy prawa i nie wymagało żadnej decyzji Sądu.

Stroną pozwaną z dniem 1 stycznia 2018 roku stało się więc Państwowe Gospodarstwo (...) w W.. Skoro zatem Państwowe Gospodarstwo (...) przejęło zobowiązania, prawa i obowiązki Województwa (...) Zarządu Melioracji (...) wynikające z umowy zawartej przez ten podmiot z powodem D. R. i z mocy prawa przystąpiło do toczącego się postępowania, to ma legitymację bierną w niniejszej sprawie.

Pozwany w sprzeciwie podniósł, że sprawa dotyczyła wykonywania usług na terenie działania dawnego TO w S.- (...) Zarządu Melioracji i (...) w S., stąd pozwany nie może być reprezentowany przez Dyrektora Zarządu Zlewni w S. czy też Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w S., jeśli stroną postępowania ma być Państwowe Gospodarstwo (...). W tej sytuacji winno być ono reprezentowane przez Dyrektora Zarządu Zlewni w P..

Zauważyć jednak należy, że zgodnie z art. 239 ust. 1 Ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku Prawo wodne (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 roku, poz. 1121). Wody Polskie są państwową osobą prawną w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305, 1236, 1535 i 1773). Zgodnie z art.38 k.c., osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.

Zgodnie z § 6 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 grudnia 2017 r. w sprawie nadania statutu Państwowemu Gospodarstwu (...), Prezes Wód Polskich kieruje działalnością Wód Polskich i reprezentuje Wody Polskie na zewnątrz. Z ww. Statutu nie wynika, że uprawnienie w zakresie reprezentacji Wód Polskich przysługuje dyrektorom jednostek organizacyjnych Wód Polskich, takim jak regionalne zarządy i zarządy zlewni. Z ustawy Prawo Wodne i ww. Statutu nie wynika, że Wody Polskie powinny być reprezentowane przez tą jednostkę organizacyjną, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie i dyrektor tej jednostki powinien otrzymać pełnomocnictwo od Prezesa Wód Polskich. W przypadku osób prawnych, również państwowych, nie dookreśla się strony poprzez wskazanie jednostki organizacyjnej tej osoby, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie.

W niniejszej sprawie powód żądał od pozwanego nienależnie potrąconego wynagrodzenia w kwocie 21.951,28 zł tytułem kary umownej za opóźnienie w całości wykonania przedmiotowej umowy z dnia 12 sierpnia 2016 r.

Zgodnie z art. 483 § 1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Wskazany przepis przewiduje więc możliwość zastrzeżenia w umowie kary umownej (a nie kar umownych) za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Dopuszczalność zastrzeżenia kilku kar umownych możliwa jest zatem wówczas, o ile każda z nich związana jest z innym przejawem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania i o ile kary te wzajemnie się nie wykluczają.

Powyższe potwierdza stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 16 stycznia 1984 roku (sygn. III CZP 70/83), zgodnie z którym kary umowne za to samo zachowanie nie podlegają kumulacji, a co za tym idzie w przypadku takiego zastrzeżenia, w zależności od okoliczności faktycznych, przysługuje jedynie jedna z zastrzeżonych kar.

Kara umowna należy się wierzycielowi, gdy zaistnieje zdarzenie uzasadniające jej naliczenie. O kumulacji kilku kar umownych można zatem mówić w razie jednoczesnego zaistnienia zdarzeń uzasadniających naliczenie każdej z nich. Możliwe jest bowiem wykonanie zobowiązania (spełnienie świadczenia) w sposób jednocześnie nienależyty pod kilkoma względami.

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, strony zawarły w dniu 12 sierpnia 2016 r. umowę „Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI. nr NP/NE/333/24-16.6/2016, która w § 12 zawierała regulację dotyczącą kar umownych, gdzie to wskazano, że obowiązującą formą odszkodowania będą stanowić kary umowne, i tak, wykonawca zapłaci zamawiającemu kary umowne:

1) za opóźnienie w wykonaniu prac na poszczególnych obiektach wyszczególnionych w harmonogramie rzeczowo-finansowym - w wysokości 0,5 % ceny brutto określonej w harmonogramie rzeczowo- finansowym za każdy dzień opóźnienia,

2) za opóźnienie w usunięciu wad stwierdzonych w tracie odbioru częściowego prac - w wysokości 0,5 % ceny brutto określonej w harmonogramie rzeczowo- finansowym za wykonanie prac na obiekcie, którego dotyczy opóźnienie za każdy dzień opóźnienia, liczony od dnia wyznaczonego przez zamawiającego na usunięcie wad, 3) za opóźnienie w usunięciu wad stwierdzonych w trakcie odbioru końcowego prac w wysokości 0,5 % ceny określonej w § 8 ust. 2 umowy ( tj. 94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto) za każdy dzień opóźnienia, liczony od dnia wyznaczonego przez zamawiającego na usunięcie wad,

4) za opóźnienie w usunięciu wad w okresie rękojmi i gwarancji w wysokości 0,5 % ceny brutto określonej w § 8 ust. 2 umowy (94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto) za każdy dzień opóźnienia, liczony od dnia wyznaczonego przez zamawiającego na usunięcie wad,

5) za opóźnienia w wykonaniu całości przedmiotu umowy - w wysokości 0,5% ceny brutto określonej w § 8 ust. 2 umowy (94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto) za każdy dzień opóźnienia,

6) za odstąpienie zamawiającego od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy – w wysokości 10 % ceny brutto, określonej w § 8 ust. 2 umowy (94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto);

7) za odstąpienie wykonawcy od umowy z przyczyn nie leżących po stronie zamawiającego – w wysokości 10 % ceny brutto, określonej w § 8 ust. 2 umowy (94.774,23 złotych netto, tj. 116.572,30 złotych brutto);

8) za nieprzedłożenie zamawiającemu do akceptacji projektu umowy o podwykonawstwo lub projektu jej zmiany w terminie określonym w § 6 ust. 4 umowy, w wysokości 5 % wartości brutto umowy podwykonawczej,

9) za nie przedłożenie zamawiającemu poświadczonej „za zgodność z oryginałem” kopii umowy o podwykonawstwo lub jej zmian, w wysokości 5 % wartości brutto umowy za każdą nieprzedłożoną kopię umowy lub jej zmiany.

Ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie wskazują, że powód ( czego w sprawie nie kwestionował) z następującymi opóźnieniami wykonał powyższą umowę z 12 sierpnia 2016 r.:

-prace na obiekcie nr 1 -„Rzeka Ż. gmina S., B. i B. pow. szczeciniecki”, miały być wykonane do dnia 15 września 2016 r., zaś zostały wykonane w okresie od dnia 22 sierpnia 2016 r. do 5 października 2016 roku, za co powodowi naliczono karę umowną w kwocie 5.609,64 zł (56.096,39 zł x 0,5 % x 20 dni).

-prace na obiekcie nr 2 „Rzeka P. gmina G. i S., pow. szczeciniecki” miały być wykonane do 15 września 2016 r., zaś zostały wykonane w okresie od dnia 7 października 2016 roku do dnia 28 grudnia 2016 roku, za co powodowi naliczono karę umowę w kwocie 23.780,55 zł (45.731,83 zł x 0,5 % x 104 dni)

-prace na obiekcie nr 3 -„Rzeka K. gmina G., pow. szczeciniecki”, miały być wykonane do dnia 15 września 2016 r., zaś zostały wykonane w okresie od dnia 8 października 2016 roku do dnia 28 października 2016 roku, za co powodowi naliczono karę umowną w kwocie 3.169,98 zł (14.744,08 zł x 0,5 % x 43 dni).

Jednocześnie, w dniu 28 grudnia 2016 roku sporządzono protokół z odbioru końcowego prac utrzymaniowych ( usług) wykonanych w ramach zamówienia pod nazwą: Usługa kompleksowa – utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie Województwa (...) – etap II w części zamówienia – zadanie nr 16.6 TO S. VI.”

W treści ww. protokołu wskazano, że umowa zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym przewidywała realizację przedmiotu umowy w okresie 7 dni od daty podpisania umowy do dnia 15 września 2016 r. , a zamawiający oświadczył, że przedmiot umowy został wykonany w okresie od dnia 22 sierpnia 2016 r. do 28 grudnia 2016 r.

W związku z powyższym, tytułem kary umownej na podstawie § 12 ust.2 pkt 5 umowy, za opóźnienia w wykonaniu całości przedmiotu umowy ( termin umowny zakończenia – 15 września 2016 r. , data wykonania przedmiotu umowy- 28 grudnia 2016 r.), naliczono powodowi karę za niedotrzymanie terminu umowy w kwocie 60.617,60 zł (116.572,30 zł x 0,5 % x 104 dni).

W rzeczywistości zatem powód D. R. został ukarany podwójnymi karami umownymi za opóźnienie w wykonaniu zleconych mu prac. Najpierw, w protokołach odbioru z dnia 11 października 2016 r. ( dotyczącego obiektu nr 1– R. Ż. gmina S., B. i B. pow. szczeciniecki”), 4 listopada 2016 r. (dotyczącego obiektu nr 3- R. K. gmina G., pow. szczeciniecki”,) i z 28 grudnia 2016 r. (dotyczącego obiektu nr 2 R. P. gmina G. i S., pow. szczeciniecki”) powód został obciążony karami umownymi za niewykonanie w terminie prac na poszczególnych obiektach wskazanych w ww. protokołach, a następnie, w końcowym protokole odbioru z dnia 28 grudnia 2016 r. powód został ponownie obciążony karą umowną w kwocie 60.617,60 zł za niedotrzymanie terminu umowy i przekroczenie go o 104 dni ( całość przedmiotu umowy miała być wykonana do 15 września 2016 r., zaś została wykonana 28 grudnia 2016 r.).

Ponownie zatem naliczono powodowi karę za niedotrzymanie terminu umowy w kwocie 60.617,60 zł ( 116.572,30 zł x 0,5 % x 104 dni).

Pozwany zatem najpierw obciążył powoda karami umownymi za opóźnienie w realizacji poszczególnych obiektów, a następnie jeszcze karą umowną za opóźnienie w wykonaniu całości umowy. Stwierdzić trzeba, że nie są to jednak różne postacie nienależytego wykonania zobowiązania, albowiem noty księgowe zostały wystawione za opóźnienie w realizacji umowy. Wykładnia umowy prowadzi do wniosku, że jej postanowienia, w zakresie, w jakim za to samo zachowanie nakładają dwie różne kary umowne (§ 12 ust. 2 pkt 1- za opóźnienie na poszczególnych obiektach i § 12 ust. 2 pkt 5- za wykonanie całości prac zgodnie z umową) naruszają przepis art. 483 k.c. i są z nim sprzeczne. Zastrzegają one bowiem kilka kar umownych za to samo nienależyte wykonanie umowy, którym jest opóźnienie w wykonaniu zleconych prac.

W konsekwencji prowadzi to do wyłączenia stosowania zapisu § 12 ust. 2 pkt 5 umowy z dnia 12 sierpnia 2016 r. na podstawie art. 58 § 3 k.c., jako sprzecznego z ustawą. Skutkuje to uznaniem, że pozwany nie był uprawniony do obciążenia powoda notą księgową za opóźnienie w realizacji całości prac objętych umową, a tylko za opóźnienie w wykonaniu prac na poszczególnym obiekcie.

Z tych też względów, Sąd uznał, że pozwany bezpodstawnie potrącił powodowi z należnego mu wynagrodzenia kary umowne wskazane w protokole z końcowego odbioru prac z 28 grudnia 2016 r. w kwocie 21.951,28 zł, tytułem opóźnienia w wykonaniu całości umowy.

W ocenie Sądu, pozwany był uprawniony do pobrania tytułem kar umownych jedynie kwot kar umownych za opóźnienie w realizacji poszczególnych etapów prac, tj. kwoty 5.609,64 zł ( nota księgowa (...) z 21 października 2016 r.), kwoty 3.169,98 zł ( nota księgowa (...) z 25 listopada 2016 r.) i 23.780,55 zł ( nota księgowa (...) z 29 grudnia 2016 r.), czyli łącznie kwoty 32.560,17 zł.

Pozwany nie był natomiast uprawniony do potrącania z wynagrodzenia należnego powodowi w kwocie 161.572,30 zł pozostałej części kar umownych. Pozwany bowiem potrącił powodowi z wynagrodzenia tytułem kar umownych łącznie kwotę 54.511,45 zł, w tym z tytułu kar umownych za opóźnienia w wykonaniu prac na poszczególnych obiektach należną kwotę 32.560,17 zł, dodatkowo zaś, za opóźnienie w wykonaniu całej umowy, jeszcze nienależną kwotę 21.951,28 zł.

Kwota ta podlegała zdaniem Sądu zwrotowi powodowi w niniejszym procesie.

W związku z tym, Sąd uwzględnił roszczenie główne pozwu w całości i zasądził od pozwanego Państwowego Gospodarstwa (...) w W. na rzecz powoda D. R. kwotę 21.951,28 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi zgodnie z żądaniem pozwu od dnia wniesienia pozwu, tj. 21 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty.

Z uwagi na uwzględnienie w całości roszczenia głównego pozwu, Sąd nie orzekał już o roszczeniach ewentualnych powoda.

O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c. i zgodnie z żądaniem powoda, zasądził je od daty wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Powód wzywał pozwanego do zapłaty wezwaniem z dnia 2 listopada 2017 roku, zakreślając pozwanemu 7- dniowy termin do zapłaty. Pozwany zatem co najmniej od 14 listopada 2017 r. pozostał w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia, stąd powód mógł się zasadnie domagać odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu, co nastąpiło 21 grudnia 2017 r.

Ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie oparte zostały o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w postaci umowy łączącej strony, protokołów częściowych i końcowych odbioru prac, not księgowych i faktur, wezwania do zapłaty co do prawdziwości i wiarygodności których Sąd nie powziął zastrzeżeń. Sąd oparł się także na zeznaniach świadków K. Ż. i R. M., które uznał za wiarygodne, aczkolwiek niewiele wnoszące do sprawy, gdyż świadkowie z uwagi na upływ czasu wielu okoliczności już nie pamiętali.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania powoda D. R.. Co prawda powód, co oczywiste, był zainteresowany korzystnym dla siebie rozstrzygnięciem procesu, jednak ta okoliczność nie może dyskwalifikować a priori wiarygodności jego zeznań, tym bardziej, że korespondowały one ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Przepis art. 98 § 1 k.p.c. stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Na koszty te, zgodnie z treścią art. 98 § 3 k.p.c., złożyły się w niniejszej sprawie opłata sądowa od pozwu w kwocie 1.098 złotych, obliczona na podstawie art. 13 ust. 1 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia pozwu), wynagrodzenie pełnomocnika powoda w kwocie 3.600 złotych, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych oraz koszty dojazdu pełnomocnika powoda na rozprawę w dniu 9 listopada 2021 r. w kwocie 399 złotych, wyliczonej na podstawie zużycia oleju i kosztów amortyzacji pojazdu jako iloczyn kilometrów 235,7 km pomnożonych przez dwie strony i razy stawka 0,8358 złotych). Zgodnie bowiem z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 r. III CZP 26/16, kosztami przejazdu do sądu pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym - jeżeli ich poniesienie było niezbędne i celowe w rozumieniu art. 98 § 1 k.p.c. - są koszty rzeczywiście poniesione. W realiach rozpoznawanej sprawy koszty dojazdu w kwocie 399,99 zł pełnomocnik powoda r.pr. J. P. niewątpliwie poniósł, dojeżdżając na rozprawę w dniu 9 listopada 2021 r. z C. do S., a poniesienie ich było celowe.

W związku z powyższym, Sąd w punkcie II wyroku zasądził od pozwanego Państwowego Gospodarstwa (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda D. R. kwotę 5.114,99 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.