Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie: Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 29 listopada 2021 r., sygn. akt I C 748/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w P. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od doręczenia powodowi odpisu niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 49/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 29 listopada 2021 r., wydanym pod sygn. akt I C 748/20, Sąd Rejonowy w Łasku zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w P. 100,55 złotych z tytułu odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 25 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty

(pkt 1), oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2), zasądzając od powoda na rzecz pozwanego 765 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt 3) oraz nakazując pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku 464 złote z tytułu zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych od nieuwzględnionych części powództwa (pkt 4).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

24 maja 2019 r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uległ uszkodzeniu samochód O. o nr rej. (...) należący do G. F..

Sprawca kolizji był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego (...) S.A. w W..

Wierzytelność względem pozwanego z tytułu odszkodowania za powyższą kolizję została zbyta ostatecznie na rzecz powoda (...) sp. z o.o. sp. k. w P..

W wyniku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powodowi ostatecznie odszkodowanie w kwocie 1 353,47 złotych z tytułu samych uszkodzeń pojazdu.

Naprawa pojazdu nastąpiła we własnym zakresie, zrobił to syn G. F., który także zakupił potrzebne części.

Koszt naprawy z użyciem zamiennika zderzaka przedniego oraz zamiennika reflektora lewego przy stawkach za roboczogodzinę poza (...) wynosi 1 454,02 złotych brutto.

Jak zauważył Sąd Rejonowy, odpowiedzialność pozwanego wypływała z treści art. 34 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

W celu ustalenia wysokości ubytku w majątku powoda Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego ds. wyceny wartości pojazdów i kosztów naprawy, wychodząc z założenia, że do przywrócenia sprawności pojazdu właściwym jest zastosowanie zarówno zamiennika reflektora lewego jak i zamiennika zderzaka przedniego. W przypadku reflektora nie jest spornym, że taki zamiennik był w pojeździe przed szkodą. W zakresie zaś zderzaka biegły wskazał, że nie jest w stanie stwierdzić czy była to część oryginalna czy też zamiennik. Biorąc pod uwagę wiek pojazdu (2002 r.) oraz przebieg - 200 000 km, wystarczające i ekonomicznie uzasadnione jest użycie zamiennika, zwłaszcza, że cała naprawa i zakup części przebiegały we własnym zakresie, co implikuje (wskazuje na to doświadczenie życiowe) użycie części używanych, ewentualnie właśnie części symbolu P. Fakt naprawy poza warsztatem uzasadnia przyjęty koszt robocizny - 100 złotych netto.

Przy takich założeniach przywrócenie pojazdu do stanu sprzed szkody to koszt 1 454,02 złotych brutto. Uwzględniając wypłacone 1 353,47 złotych z tego tytułu zasądzono ostatecznie 100,55 złotych.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 359 § 1 k.c. i art. 481 k.c., a o kosztach procesu zgodnie z art. 100 k.p.c.

Powód wniósł apelację od powyższego wyroku, zaskarżając orzeczenie w części,

tj. w zakresie:

1.  oddalającym powództwo co do kwoty 1 554,64 złotych wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonym od dnia 25 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądzającym od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 765,00 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazującym ściągnąć od strony powodowej kwotę 464,00 złotych z tytułu niepokrytych wydatków sądowych.

Skarżący zarzucił:

1.  naruszenie przepisu prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną, wybiórczą, niewszechstronną oraz nieuwzględniającą zasad doświadczenia życiowego ocenę całości materiału dowodowego, w tym dokonanie nieprawidłowej oceny treści opinii biegłego K. B. oraz wyprowadzenie nielogicznych i sprzecznych z materiałem dowodowym wniosków prowadzących do błędu w ustaleniach faktycznych i polegających na wadliwym przyjęciu, że uzasadnione jest uwzględnienie przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy wariantu naprawy pojazdu zakładającego użycie części zamiennych, które to części rzekomo przywróciłyby ten pojazd w pełni do stanu sprzed szkody, podczas gdy taki wniosek jest sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, z wytycznymi Komisji Nadzoru Finansowego dot. likwidacji szkód z OC oraz podważające ugruntowane stanowisko prezentowane

w poglądach doktryny, orzeczeniach sądów powszechnych i Sądu Najwyższego;

2.  naruszenie przepisu prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną, wybiórczą, niewszechstronną oraz nieuwzględniającą zasad doświadczenia życiowego ocenę całości materiału dowodowego, polegające na wadliwym przyjęciu, że biorąc pod uwagę wiek pojazdu oraz jego przebieg za wystarczające i ekonomiczne uzasadnione jest użycie zamiennika, zwłaszcza, że cała naprawa i zakup części przebiegał we własnym zakresie, co implikuje użycie części używanych ewentualnie części jakości P, podczas gdy taki wniosek jest sprzeczny co jest niezgodne z zasadami doświadczenia życiowego, sprzeczne z wytycznymi Komisji Nadzoru Finansowego dot. likwidacji szkód z OC oraz podważające ugruntowane stanowisko prezentowane w poglądach doktryny, orzeczeniach sądów powszechnych i Sądu Najwyższego;

3.  mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., polegające na przyjęciu za udowodnione, że szkodzie poniesionej przez poszkodowanego najbardziej odpowiada przyjęcie wyceny wysokości odszkodowania

w oparciu o zastosowanie części tzw. zamienników podczas gdy w niniejszej sprawie nie zostało skutecznie wykazane przez stronę pozwaną, że w pojeździe poszkodowanego

w momencie szkody zamontowane były części inne niż oryginalne, w szczególności nie wynika to z dokumentacji zebranej w poczet materiału dowodowego, a zwłaszcza z treści opinii biegłego sądowego, w której wskazał on, że odnośnie zderzaka przedniego opiniujący nie może podać czy był to zamiennik czy była to części oryginalna;

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c., przez ich błędne zastosowanie, przekroczenie przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów, uchybienia zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego,

w szczególności poprzez przyjęcie, że uszkodzony pojazd może zostać przywrócony do stanu poprzedniego przy użyciu części alternatywnych jakości P, podczas gdy okoliczność ta wymaga posiadania wiadomości specjalnych z zakresu techniki samochodowej, którymi z pewnością nie dysponuje Sąd pierwszej instancji, zwłaszcza że biegły nie wskazał w opinii, jakoby wiek pojazdu i jego przebieg wskazywały na konieczność zastosowania do naprawy tego rodzaju części;

5.  naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 822 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i wadliwe uznanie, że koszty naprawy z uwzględnieniem części alternatywnych pozwolą na przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego pod każdym względem, w tym pod względem estetycznym i jakościowym, podczas gdy z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że:

a.  odszkodowanie powinno odpowiadać niezbędnym i uzasadnionym kosztom naprawy pozwalającym na przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego, itd.) (postanowienie SN, III CZP 85/11), natomiast użycie części nieoryginalnych z pewnością nie przywróci uszkodzonego pojazdu do stanu poprzedniego;

b.  odszkodowanie powinno obejmować koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu, natomiast dopiero gdy ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi (postanowienie SN, III CZP 85/11), natomiast pozwany tej okoliczności nie udowodnił;

c.  użycie części nieoryginalnych jest możliwe dopiero wtedy, gdy pozwany udowodni, że w uszkodzonym pojeździe przed szkodą zamontowane były części innej jakości niż oryginalne, podczas gdy biegły wprost wskazał, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na stwierdzenie tej okoliczności zwłaszcza, że w zakresie zderzaka biegły nie był w stanie stwierdzić, że wcześniej był zamontowany zamiennik zderzaka przedniego.

W oparciu o wskazane zarzuty apelujący wnosił o:

1.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszej kwoty 1 554,64,54 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 25 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu całych kosztów procesu

w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przede wszystkim należy zauważyć, że całkowicie chybiony jest zarzut w zakresie błędnych ustaleń faktycznych, bowiem te poczynione zostały w oparciu o zgromadzone dowody, a apelujący - wbrew literalnemu brzmieniu zarzutu - w z zasadzie nie kwestionuje tychże ustaleń, lecz prawidłowość ich subsumpcji pod normy prawa materialnego i wyciągane z ustalonych faktów wnioski, co do zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej i sposobu wyliczenia wysokości szkody.

To prawda, że na okoliczność uzasadnionych kosztów naprawy Sąd dopuścił dowód

z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej. Biegły natomiast sporządził wycenę wariantowo, przedstawiając koszt naprawy: w wariancie pierwszym z utyciem wyłącznie części oryginalnych, w warciance drugi z użyciem oryginalnego zderzaka przedniego i zamiennika reflektora oraz w wariancie trzecim z użyciem zamienników obu wymienionych części, nie przesadzając o zasadności wyboru jednego z nich.

Warto również zauważyć, że powód nie przedstawił żadnego dowodu na oryginalność uszkodzonego zderzaka przedniego, a w świetle pozostałych niekwestionowanych okoliczności sprawy, przy zastosowaniu reguł z art. 233 § 1 k.p.c., nie sposób podważać prawidłowości wniosków Sądu Rejonowego, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Warto w tym miejscu podkreślić, że skuteczne postawienie zarzutu dokonania błędnych ustaleń, będącego konsekwencją niewłaściwej oceny materiału dowodowego wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Wyrażenie przez stronę odmiennego poglądu, co do oceny poszczególnych dowodów jest jej prawem, jednakże możliwość przedstawienia innej wersji stanu faktycznego, nie świadczy jeszcze o nadużyciu swobodnej oceny dowodów. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Nie sposób podzielić także podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego.

Przepis art. 361 § 2 k.c. stanowi, iż w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Statuuje zatem zasadę pełnego odszkodowania, które powinno w pełni rekompensować powstały uszczerbek we wszelkich dobrach poszkodowanego chronionych przez prawo. Nie budzi wszakże wątkowości, że odszkodowanie nie może wynosić więcej niż uszczerbek rzeczywiście poniesiony, a zatem, że naprawienie szkody majątkowej przez osobę odpowiedzialną za szkodę nigdy nie może prowadzić do wzbogacenia się poszkodowanego, a jedynie do pełnego przywrócenia stanu jego majątku, jaki istniał przed zdarzeniem powodującym szkodę.

Oczywistym jest, że najczęściej w przypadku dobra majątkowego o charakterze użytkowym, jakim jest pojazd mechaniczny (samochód), szkoda będzie odpowiadała kosztom naprawy, jakie poszkodowany poniesie, aby przywrócić pojazd do stanu poprzedniego.

W judykaturze zgodnie przyjmuje się, że przywrócenie stanu poprzedniego ma miejsce, jeżeli stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego itd.) odpowiada stanowi pojazdu przed uszkodzeniem. Co istotne, koszty naprawy muszą być odnoszone do każdego indywidualnego przypadku. Nie budzi wątpliwości, że oryginalność części wykorzystywanych do naprawy pojazdu stanowi istotny czynnik decydujący o tym, czy naprawa jest wystarczająca do przywrócenia go do stanu poprzedniego. Jest oczywiste, że ich dobór może prowadzić do pogorszenia położenia poszkodowanego. Pogorszenie takie miałoby miejsce zarówno wtedy, gdyby użyta część była pod istotnymi względami częścią gorszą od tej, która uległa uszkodzeniu, jak i wtedy, gdyby równowartość restytucyjna części zastępczej była niepewna. W konsekwencji, w sprawie o odszkodowanie za szkodę w pojeździe mechanicznym, gdy

w następstwie kolizji uszkodzeniu uległy części oryginalne i zachodzi konieczność ich wymiany na nowe, poszkodowanemu co do zasady powinno przysługiwał prawo do odszkodowania ustalonego według cen części oryginalnych. Dzięki bowiem naprawie dokonanej z wykorzystaniem części oryginalnych stan samochodu jest - pod względem technicznym, użytkowym, trwałości i estetyki - najbardziej zbliżony do jego stanu sprzed kolizji (oczywiście jeśli pojazd ten uprzednio posiadał zamontowane części oryginalne bezpośrednio pochodzące od producenta pojazdu), co odpowiada zasadzie pełnego odszkodowania. Reguła ta nie jest jednak bezwzględna. Nie ulega wątpliwości, że celowym i ekonomicznie uzasadnionym naprawieniem szkody jest zamontowanie części oryginalnych, w przypadku pojazdu nowego, objętego jeszcze gwarancją producenta, który wymaga, by naprawy gwarancyjne były dokonywane wyłącznie przy użyciu części oryginalnych dostarczanych przez producenta. Również szczególny interes ekonomiczny poszkodowanego może uzasadniać naprawę wyłącznie przy użyciu części oryginalnych, zwłaszcza gdy uszkodzony pojazd był dotychczas serwisowany i naprawiany jedynie przy wykorzystaniu takich właśnie części, a kontynuacja tzw. historii serwisowej w oczywisty sposób wpłynie na jego wartość handlową. Jak jednak zasygnalizował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia w sprawie III CZP 85/11, w praktyce może wystąpić sytuacja, w której przedstawiona argumentacja nie znajdzie zastosowania. Dla pełnej kompensaty szkody nie będzie potrzeby wykorzystania części oryginalnych np. wówczas, gdy zniszczona część była już przedmiotem wielokrotnych napraw, lub w przypadku części o prostej konstrukcji, które bez uszczerbku dla jakości mogą być w pełnym zakresie zastąpione częściami nieoryginalnymi, lub gdy zniszczona część oryginalna była do tego stopnia wyeksploatowana technicznie, że nowa część z porównywalnej jakości, będzie miała większą wartość techniczną.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że choć przesłanki uprawniające do wypłacenia odszkodowania według cen części alternatywnych, należy traktować jako wyjątki od reguły, to taki zabieg nie jest wykluczony w okolicznościach konkretnej sprawy.

Słusznie w tym kontekście Sąd Rejonowy nadał znaczenie niespornym w sprawie okolicznościom, że uszkodzony pojazd był samochodem bardzo starym, bo siedemnastoletnim o wysokim przebiegu. Ponadto poszkodowany zakupił samochód dopiero w 2019 r. Nie był zatem pierwszym jego właścicielem. Pojazd nie był serwisowany i nie jest znana jego pełna historia. Poszkodowany naprawił go we własnym zakresie. Jednocześnie z opinii biegłego wynikało, że wobec niemożności dokonania oględzin przed kolizją i bezpośrednio po niej, biegły nie mógł jednoznacznie opisać stanu samochodu przed uszkodzeniem. Natomiast

z dokumentacji zdjęciowej wynikało, że uszkodzony reflektor nie był częścią oryginalną, lecz zamiennikiem z oznaczeniem PJ. Brak było także możliwości stwierdzenia oryginalności uszkodzonego zderzaka przedniego. W świetle wskazanych okoliczności, żadną miarą nie sposób uznać za sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego wniosek Sądu pierwszej instancji, że wystarczające i ekonomicznie uzasadnione było użycie do naprawy części symbolu P. Powód zaś nie wykazał, aby w sprawie występowały szczególne okoliczności, o których była mowa wyżej, w których w stosunku do starego wyeksploatowanego samochodu ekonomicznie uzasadniona była naprawa dokonana przy użyciu części oryginalnych.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy - na podstawie art. 385 k.p.c. - oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w pkt 2. wyroku, zgodnie z art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając od skarżącego na rzecz pozwanego zwrot kosztów zastępstwa procesowego przez radcę prawnego wg stawki określonej zgodnie z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.

w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265), tj. w wysokości 450 złotych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od doręczenia powodowi odpisu niniejszego wyroku do dnia zapłaty.