Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 29 listopada 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. określił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne dla R. K., K. J., M. A., R. N. (1), Ł. A. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. W uzasadnieniach decyzji organ rentowy wskazał, że wyżej wymienieni pracownicy spółki (...) zawierali ze spółką (...) umowy o dzieło. W ocenie organu rentowego, czynności wykonywane przez osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę
i umowy o dzieło były tożsame – prace były wykonywane najczęściej w tym samym miejscu, na tym samym stanowisku. W takim stanie rzeczy organ rentowy uznał, że zatrudnienie pracowników spółki (...) przez dziełodawcę należy traktować jako wykonywanie pracy na rzecz własnego pracodawcy zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Odwołania od powyższych decyzji wnieśli: Ł. A., R. N. (1), M. A., K. J., R. K. oraz (...) sp. z o.o.

Z treści odwołań wyżej wymienionych pracowników wynika, iż nie zgadzają się oni z decyzją organu rentowego i w ich ocenie wykonywali umowy o dzieło dla spółki (...), w związku z czym nie ma podstaw do oskładkowania tych umów. Spółka (...) wniosła o zmianę zaskarżonych decyzji i orzeczenie, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tytułu zatrudnienia wyżej wymienionych są kwoty zadeklarowane przez płatnika składek, bez uwzględnienia przychodów uzyskanych przez zainteresowanych z umów o dzieło zawartych z (...) sp. z o.o. W uzasadnieniu odwołań podkreślono, iż organ rentowy nie dokonał prawidłowego ustalenia na czyją rzecz były wykonywane prace objęte umowami o dzieło zawartymi przez zainteresowanych z (...) sp. z o.o. Odwołujący także wskazał, że w decyzji organu rentowego brak jest analizy przepływów finansowych między spółkami. Ponadto, opisano jakie powiązania istnieją między spółkami i na czym polega ich wzajemna współpraca.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie od odwołujących się na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonych decyzjach.

Sprawy zostały połączone do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt VI U 268/18.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 25 października 2017r. spółka (...) Sp. z o.o. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego Rejestru Przedsiębiorców w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy XIII Wydziale Gospodarczym Krajowego Rejestru Sądowego. Siedziba spółki znajduje się w B. przy ulicy (...). Wspólnikami spółki są K. M. (będąca zarazem Prezesem Zarządu) oraz M. K. (1). (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzi działalność gospodarczą, której głównym przedmiotem jest produkcja pozostałych wyrobów z tworzyw sztucznych.

Spółka (...) Sp. z o.o. powstała w 1993r. Siedziba spółki znajduje się
w B. przy ulicy (...). Wspólnikami spółki są A. M. (1) i E. S.. Członkami zarządu są zaś A. M. (1) (jako Prezes Zarządu) i P. I. (jako Wiceprezes Zarządu). Przedmiotem działalności spółki jest w szczególności produkcja tworzyw sztucznych, form wtryskowych oraz paneli fotowoltaicznych. W ramach działalności (...) Sp. z o.o. współpracuje z (...) i na jej rzecz wykonuje produkty z tworzyw sztucznych. W ramach podwykonawstwa spółka (...) zleca spółce (...) wykonywanie usług na rzecz (...).

Pomiędzy ww. spółkami została zawarta umowa na świadczenie usług z dnia
1 stycznia 2008 roku dotycząca pakowania wyrobów i detali, sprzątania obiektu, załadunku towarów, innych prac. Pomiędzy spółkami została także zawarta umowa najmu pomieszczeń – zgodnie z tą umową (...) sp. z o.o. jest wynajmującym, zaś (...) sp. z o.o. najemcą.

Spółki (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. są ze sobą powiązane osobowo. K. M., będąca wspólnikiem i Prezesem Zarządu spółki (...) Sp. z o.o., pozostaje zatrudniona na podstawie umowy o pracę w spółce (...) Sp. z o.o. na stanowisku kierownika zarzadzania zasobami ludzkimi (w dziale kadr). Podobnie M. K. (1), będący (...) Sp. z o.o. pozostaje zatrudniony na podstawie umowy o pracę w spółce (...) Sp. z o.o. Obsługą kadrową obu spółek zajmuje się ten sam dział kadrowo – płacowy, a obsługą prawną – ta sama Kancelaria Radcy Prawnego – J. J..

Dowód: akta sądowe – wydruk z KRS k. 25-26, umowa na świadczenie usług
z dn. 1.01.2008r. k. 27, umowy najmu k. 30-32, zeznania świadka A. M. (2) - protokół rozprawy z dnia 11 czerwca 2018r. w sprawie o sygn. akt VI U 298/18; zeznania odwołującej się K. M. - protokół rozprawy z dnia 5 czerwca 2018r. w sprawie o sygn. akt VI U 229/18; zeznania świadka T. K., protokół rozprawy z dnia 20 czerwca 2018r. w sprawie VI U 283/18t; protokół rozprawy z dnia 5 czerwca 2018r. w sprawie VI U 229/18; protokół rozprawy z dnia 11 czerwca 2018r. w sprawie VI U 298/18; zeznania odwołującego P. I., protokół rozprawy z dnia 10 października 2018r. w sprawie o sygn. VI U 283/18; protokół rozprawy z dnia 11 czerwca 2018r. w sprawie VI U 298/18; protokół rozprawy z dnia 17 lipca 2018 r. w sprawie VI U 229/18; zeznania odwołującej się K. M., protokół rozprawy z dnia 10 października 2018 r. w sprawie VI U 283/18; protokół rozprawy z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie VI U 229/18; protokół rozprawy z dnia 11 czerwca 2018 r. w sprawie VI U 298/18; zeznania świadka D. J. (1), protokół rozprawy z dnia 20 czerwca 2018 r. w sprawie VI U 283/18.

Ł. A. od 21 maja 2014r. jest zatrudniony w (...)
Sp. z o.o. (poprzednio jako (...) sp. z o.o.) na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku lakiernika. Wynagrodzenie jest określone stawką godzinową. Ł. A. pracuje w systemie dwuzmianowym. W dniu 1 marca 2015r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. a Ł. A. została zawarta umowa o dzieło, której na podstawie której Ł. A. miał wykonać dzieło określone jako „pomalowane detale” do dnia 30 czerwca 2015r. Następnie, w dniu 20 lipca 2015r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. a Ł. A. została zawarta kolejna umowa o dzieło, której na podstawie której Ł. A. miał wykonać dzieło określone jako „pomalowane detale” do dnia 31 grudnia 2015r. Zgodnie z zapisami umowy za wykonanie dzieła Ł. A. miał otrzymać odpowiednie należności obliczone poprzez pomnożenie liczby obrobionych detali przez cenę. W praktyce, przedmiotem zawartych umów o dzieło było lakierowanie detali z tworzyw sztucznych. Umowy o dzieło były wykonywane w weekendy, w tym samym miejscu i przy pomocy tych samych narzędzi, co umowa o pracę. Ł. A. w trakcie wykonywania pracy nie był w stanie rozróżnić na rzecz której ze spółek lakieruje poszczególne detale.

Dowód: akta organu rentowego – umowy o dzieło k. 2460, k. 2456, rachunki do umów o dzieło k. 2452, 2454, 2458; umowy o pracę k. 06125 , 06127; akta sądowe – zeznania Ł. A. zapis AV na płycie CD k. 77.

R. N. (1) od 8 października 2008r. jest zatrudniony w (...) Sp. z o.o. (poprzednio jako (...) sp. z o.o.) na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku nasypowego. Wynagrodzenie jest określone stawką godzinową.

W dniu 20 stycznia 2014 roku pomiędzy (...) Sp. z o.o. a R. N. (2) została zawarta umowa o dzieło, na podstawie której R. N. (1) miał wykonać dzieło określone jako „konserwacja suszarek” do dnia 30 czerwca 2014 roku. Wynagrodzenie miało być obliczone jako iloczyn liczby dokonanych konserwacji detali i ceny. Następne, takie same umowy o dzieło zostały zawarte między stronami: w dniu 20 lipca 2014 roku (z terminem wykonania do 31 grudnia 2014 roku), w dniu 20 stycznia 2015 roku (z terminem wykonania do 30 czerwca 2015 roku) oraz w dniu 20 lipca 2015 roku (z terminem wykonania do 31 grudnia 2015 roku).

Dowód: akta organu rentowego – umowy o pracę k. bez numeracji, umowy o dzieło k. bez numeracji.

M. A. od 10 marca 2015 roku jest zatrudniony w (...) Sp. z o.o. (poprzednio jako (...) sp. z o.o.) na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku młodszego technologa. Wynagrodzenie wynosi 2780,00 zł brutto. Do obowiązków M. A. należą: ustawianie procesów wtrysków, ustawianie maszyn wtryskowych oraz przygotowanie dokumentacji technologicznych. Praca odbywa się w systemie dwuzmianowym.

W dniu 10 marca 2015 roku pomiędzy (...) Sp. z o.o. a M. A. została zawarta umowa o dzieło, na podstawie której M. A. miał wykonać dzieło polegające na „opracowaniu procedury pakowania nowych detali” w terminie do dnia 30 czerwca 2015 roku. Za wykonanie dzieła spółka zobowiązana była zapłacić M. A. odpowiednie kwoty brutto – płatność wg rachunków. Następna, taka sama umowa o dzieło została zawarta między stronami w dniu 20 lipca 2015 roku z terminem wykonania dzieła do 31 grudnia 2015 roku. Prace na podstawie umów o dzieło M. A. wykonywał w weekendy lub po godzinach pracy świadczonej na podstawie zawartej umowy o pracę ze spółką (...).

Dowód: akta organu rentowego – umowy o pracę k. 06129, umowy o dzieło k. 2470, 2480; akta sądowe – zeznania M. A. zapis AV na płycie CD k. 182.

K. J. jest od 11 września 2013 roku zatrudniona w (...) Sp. z o.o. (poprzednio jako (...) sp. z o.o.) na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora maszyn wtryskowych. Wynagrodzenie jest określane stawką godzinową. Praca K. J. w praktyce polegała na odbiorze detalu z maszyny, ewentualnym gratowaniu, pakowaniu, przyklejaniu etykiet w zależności od rodzaju detalu.

W dniu 20 stycznia 2014 roku pomiędzy K. J. a (...) sp. z o.o. została zawarta umowa o dzieło, na podstawie której K. J. miała wykonać dzieło w postaci „wygładzenia krawędzi detali” w terminie do 30 czerwca 2014 roku. Wynagrodzenie miało być obliczone według pomnożenia liczby detali z wygładzoną krawędzią razy cenę. Następna, taka sama umowa o dzieło została zawarta między stronami w dniu 20 lipca 2014 roku z terminem wykonania do 31 grudnia 2014 roku. Kolejna umowa o dzieło między ww. stronami została zawarta w dniu 20 stycznia 2015 roku i dotyczyła wykonania dzieła w postaci „obróbki ręcznej detali” w terminie do 30 czerwca 2015 roku. Za zamówienie K. J. miała otrzymać odpowiednie należności stanowiące iloczyn obrobionych detali i ceny. Strony ponownie zawarły taką umowę o dzieło w dniu 20 lipca 2015 roku z terminem wykonania do 31 grudnia 2015 roku. W praktyce, wykonywane czynności polegały na oklejaniu detali, gratowaniu bądź pakowaniu.

Dowód: akta organu rentowego – umowa o pracę k. 06353, umowy o dzieło k. 4553, 4586, 4572, 4544; akta sądowe – zeznania K. J. zapis AV na płycie CD k. 231.

R. K. jest zatrudniony w (...) Sp. z o.o. (poprzednio jako (...) sp. z o.o.) od 1 kwietnia 2015 roku na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku paletowego. Wynagrodzenie jest określane stawką godzinową. Praca R. K. jako paletowego polegała na wożeniu odpowiednich materiałów pod stanowisko pracy operatora wtryskarki i odbiorze produktów.

W dniu 1 kwietnia 2015 roku pomiędzy (...) Sp. z o.o. a R. K. została zawarta umowa o dzieło, na podstawie której R. K. miał wykonać zamówienie polegające na „obróbce ręcznej detali” w terminie do 30 czerwca 2015 roku. Za wykonanie dzieła zostało ustalone wynagrodzenie, które miało zostać obliczone na podstawie liczby ręcznie obrobionych detali. Następną umowę o dzieło strony zawarły w dniu 20 lipca 2015 roku i ta umowa dotyczyła dzieła w postaci „kompletacji detali” w terminie do 31 grudnia 2015 roku. Na podstawie ww. umów o dzieło R. K. zajmował się kompletacją wyrobów gotowych bądź ich pakowaniem.

Dowód: akta organu rentowego – umowa o pracę k. 06427, umowy o dzieło k. 5466,5458; akta sądowe – zeznania R. K. zapis AV na płycie CD k. 287, k. 339 .

Koordynatorami, którzy nadzorowali prace wyżej wymienionych osób wykonujących zamówienia na podstawie umowy o dzieło byli między innymi M. K. (2), W. R., R. P., D. J. (2) zatrudnieni w spółce (...). Zadaniem koordynatora było wyznaczenie odpowiedniego miejsca pracy, przydzielenie zadania, sprawdzanie jakości. K. także sporządzali zestawienia, na podstawie których wypłacano osobom wykonującym czynności na podstawie umowy o dzieło odpowiednie wynagrodzenie.

Dowód: akta sądowe – zeznania świadków M. K. (2), W. R.
i R. P. zapis AV na płycie CD k. 301, zeznania świadka D. J. (2) zapis AV na płycie CD k. 400.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, w tym w aktach organu rentowego, których wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu, a które nie były też kwestionowane przez żadną ze stron pod względem ich autentyczności, jak i prawdziwości zawartych w nich informacji. Przy czym Sąd uznał, że dokumenty prywatne w postaci umów nazwanych „umowami o dzieło” potwierdzają jedynie fakt rzeczywistego podpisania kontraktów określonej treści przez w/w ubezpieczonych, co jednocześnie nie świadczy o rzeczywistym charakterze pracy wykonywanej na ich podstawie. Zdaniem Sądu umowy te zostały zawarte dla pozoru, dla ukrycia pracy w godzinach nadliczbowych w spółce (...), tj. umowy te stanowiły jedynie pisemną formę, w jaką ujęto wykonywane przez pracowników (...) prace w godzinach nadliczbowych (po normalnych godzinach pracy) na rzecz własnego pracodawcy.

Podstawę ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie stanowiły także zeznania: K. J., Ł. A., R. K., M. A., częściowo zeznania członków zarządu obu spółek (prezesa (...) K. M. i wiceprezesa (...) P. I.) oraz zeznania świadków T. K., P. N., D. J. (1) (kontrolerów ZUS), A. M. (2), jak i M. K. (2), W. R., R. P. i D. J. (2), których zeznania co do zasady były wewnętrznie spójne, konsekwentne, logiczne i wzajemnie ze sobą korespondowały. Przy czym Sąd, mając na względzie wymóg szybkości postępowania, dowód z zeznań K. M., P. I., P. N., A. M. (2), T. K., D. J. (1) postanowił przeprowadzić z protokołów rozpraw toczących się przed tutejszym Sądem w innych sprawach z odwołań (...), tj. protokołu rozprawy z dnia 5 października 2018 r. i 16 listopada 2018r. w sprawie VI U 269/18, protokołu rozprawy z dnia 17 lipca 2018r. w sprawie VI U 229/18, protokołu rozprawy z dnia 11 czerwca 2018r. w sprawie VI U 298/18, protokołu rozprawy z dnia 6 czerwca 2018r. w sprawie VI U 342/18 oraz protokołu rozprawy z dnia 10 października 2018r. w sprawie VI U 283/18. Odstąpienie od bezpośredniego przeprowadzenia dowodów z zeznań ww. osób nastąpiło za zgodą obu stron.

Zeznania prezesa spółki (...) (K. M.) oraz wiceprezesa spółki (...) (P. I.) Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne jedynie częściowo. Ich twierdzeniom o rzekomym wykonywaniu przez pracowników (...) w ramach umów o dzieło zawartych ze spółką (...) prac na rzecz tegoż zamawiającego dzieło, jak też o incydentalnym, marginalnym charakterze przypadków, w których wykonujący dzieło wykonywali w istocie prace na rzecz swojego pracodawcy, a nie zamawiającego dzieło, przeczą zeznania świadków T. K., P. N., D. J. (3) i pośrednio A. M. (2). W równym stopniu potwierdzają one fakt krzyżowego zawierania umów o dzieło przez każdą ze spółek z pracownikami drugiej z nich.

Sąd pominął dowód z przesłuchania w charakterze strony postępowania odwołującego R. N. (1), albowiem mimo kilkukrotnego wezwania na kolejne terminy rozpraw, nie stawił się on na wezwanie Sądu, nie usprawiedliwiając swego niestawiennictwa, zaś dalsze oczekiwanie na ich stawiennictwo (o ile w ogóle do takiego by doszło) prowadziłoby do bezzasadnego przedłużania postępowania, czego jednak Sąd zamierzał uniknąć. Tym bardziej, że materiał dowodowy zgromadzony dotychczas w sprawie okazał się być wystarczający dla rozstrzygnięcia kwestii spornych, bez potrzeby przesłuchiwania w/w ubezpieczonego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie. Zgodnie z treścią art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Powyższy przepis rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy również sytuacji ma miejsce wykonywanie pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która umowę taką zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach faktycznie wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Należy wskazać, że art. 8 ust. 2a dotyczy z reguły takiej pracy wykonywanej na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodawcy, która mogłaby być świadczona przez jej wykonawcę w ramach stosunku pracy z tym pracodawcą, z tym, że musiałby on wówczas przestrzegać przepisów o godzinach nadliczbowych, powierzeniu pracownikowi do wykonywania pracy innej niż umówiona i innych ograniczeń bądź obciążeń wynikających z przepisów prawa pracy (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009r., II UZP 6/09, lex).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że pomiędzy stronami bezsporne pozostawało to, że K. J., Ł. A., R. K., M. A. i R. N. (1) byli pracownikami spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę w okresach wskazanych w decyzjach, jak również to, że w czasie trwania stosunku pracy zawierali oni ze spółką (...) Sp. z o.o. umowy nazwane przez strony „umowami o dzieło” i na ich podstawie rzeczywiście wykonywali pracę. Spór powstał natomiast w kwestii zasadności zaliczenia do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w spółce (...) Sp. z o.o. przychodów uzyskanych przez ww. ubezpieczonych z tytułu umów nazwanych „umowami o dzieło” zawartych ze spółką (...), jako prac wykonywanych na rzecz własnego pracodawcy – (...) Sp. z o.o.

Wobec zaistniałego w sprawie sporu to na organie rentowym spoczywał obowiązek wykazania, że w istocie stan faktyczny sprawy w odniesieniu do każdego z ubezpieczonych wypełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 2 a ustawy systemowej, to znaczy, że w ramach zawartych umów nazwanych „umowami o dzieło” ze spółką (...), ww. ubezpieczeni wykonywali pracę na rzecz swojego pracodawcy, czyli spółki (...) (z którą w tym samym czasie łączyły ich umowy o pracę). Stosownie bowiem do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

W myśl art. 232 k.p.c. strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, nie sąd są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik.

Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w szczególności treści zawartych pomiędzy ww. ubezpieczonymi, a spółką (...) umów nazwanych przez strony „umowami o dzieło” nasuwa poważne wątpliwości co do charakteru prawnego tychże umów, a mianowicie czy umowy te posiadają niezbędne cechy, pozwalające kwalifikować je jako umowy o dzieło w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Zdaniem Sądu przedmiot tych umów, jak również sposób ich wykonywania przemawiają przeciwko takiemu uznaniu. W każdej z tych umów przedmiot mający stanowić wykonanie dzieła nie został należycie skonkretyzowany, był określony ogólnikowo, bez wskazania parametrów liczbowych, jakościowych, jakich oczekiwał zamawiający dzieło, co w konsekwencji czyni niemożliwym poddanie wykonania tych czynności testowi na istnienie wad fizycznych wobec braku ściśle określonych kryteriów, którym dzieło ma odpowiadać. Sposób realizacji umów nie prowadził do osiągnięcia zindywidualizowanego rezultatu, a jedynie ograniczał się do starannego działania. Prace powierzone na podstawie ww. umów miały charakter powtarzalny (były to te same prace wykonywane raz na jakiś czas), w wielu przypadkach nie wymagały żadnych kwalifikacji, a jedynie doświadczenia. Istotne jest również to, że czynności wykonywane na podstawie ww. umów w spółce (...) nie różniły się niczym od czynności wykonywanych na podstawie umów o pracę w spółce (...), odbywały się zwykle w tym samym miejscu. W ocenie Sądu, jeżeli w ogóle na halach produkcyjnych znajdowały się oznaczenia przynależności poszczególnych maszyn do każdej ze spółek (co jest wątpliwe), to z pewnością nie było to podyktowane rzeczywistym podziałem prac i pracowników (czy generalnie produkcji). Czy stały za tym względy organizacyjne, właścicielskie, czy też chodziło jedynie o pozorowanie odrębności dla potrzeby ewentualnych kontroli, nie ma jakiegokolwiek znaczenia, albowiem z zeznań przesłuchanych w sprawie ubezpieczonych i świadków wynika, iż na tych samych halach i na tych samych maszynach pracowały osoby zatrudnione w obu spółkach. Również i kierownik zmianowy A. M. (2), sprawujący nadzór nad pracą danej brygady podał, że nie wie, kto z osób wchodzących w skład brygady pracuje w (...), a kto wykonuje prace w ramach umowy z (...), co w sposób oczywisty dowodzi tego, że prace te były tożsame. Co więcej, sprawował on bieżący nadzór i zlecał prace nie tylko pracownikom spółki (...), ale również osobom wykonującym pracę na rzecz spółki (...), mimo, że był on pracownikiem pierwszej ze spółek. W zasadzie jedyną widoczną różnicą było to, że czynności na podstawie umów zawieranych ze spółką (...) odbywały się poza obowiązującym ubezpieczonych wymiarem czasu pracy w spółce (...) (tj. w szczególności w weekendy).

Zdaniem Sądu szczegółowa analiza całokształtu okoliczności niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, że istotą zawierania przez każdą z ww. spółek z pracownikami drugiej z nich umów nazwanych „umowami o dzieło” było rozliczenie pracy tych osób w godzinach ponadnormatywnych, co pozwalało pracodawcy ( spółce (...)) nie tylko uniknąć zapłaty właściwych stawek godzinowych, czy też zapobiec przekroczeniu ustawowych limitów takich godzin, ale przede wszystkim uchylić się od obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń uzyskiwanych przez poszczególne osoby z tytułu tzw. „umów o dzieło”. Ubezpieczeni zbytnio nie byli zorientowani co do skutków prawnych zawarcia ww. umów nie potrafili określić co rozumieją przez pojęcie „umowy o dzieło”, lecz kierowali się głównie chęcią uzyskania dodatkowego wynagrodzenia. Istotne jest również to, że obie spółki zawierały umowy nazwane „umowami o dzieło” na zasadzie krzyżowej – jedna spółka zawierała umowę o dzieło z pracownikami drugiej ze spółek i odwrotnie, przy czym łączne kwoty wynagrodzeń wypłacane z ich tytułu w danym przedziale czasu oraz liczby pracowników, którzy zawierali takie umowy cywilnoprawne były bardzo zbliżone.

W tym kontekście istotną jest okoliczność, że oba podmioty od 2008 r. łączyła umowa o współpracy, na mocy której (...) Sp. z o.o. zlecał wykonywanie rodzajowo określonych czynności spółce (...) Sp. z o.o., w części tożsamych z tymi wykonywanymi przez poszczególne osoby w ramach łączących je ze spółką (...). o.o. umów o dzieło (np. obróbka detali). Czynności wykonywane przez ubezpieczonych w ramach umów zawartych ze spółką (...) stanowiły niejako wycinek prac wykonywanych przez ubezpieczonych w ramach umów o pracę zawartych z (...). Co więcej z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, iż odwołująca się spółka (...) Sp. z o.o. była podwykonawcą spółki (...), realizującą kontrakty zawarte między innymi z (...) (przyznali to prezes (...)
i wiceprezes (...)). Nie sposób więc odnaleźć w takich działaniach ekonomicznego sensu, a jedynym racjonalnym wyjaśnieniem jawi się zamiar uniknięcia przez obie spółki wypłaty zatrudnionym w nich pracownikom wynagrodzenia za nadgodziny, a jednocześnie uchylenie się przez nie od odprowadzenia należnych składek.

Skoro więc płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne w stosunku do pracowników, w tym również tych pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, są pracodawcy, to z uwagi na fakt, że ubezpieczeni w okresie wykonywania tzw. „umów o dzieło” na podstawie zawartych z odwołującą się spółką umów, byli pracownikami (...) Sp. z o.o. w B., to właśnie ten podmiot powinien obliczyć, rozliczyć i przekazać do ZUS składki za ubezpieczonych nie tylko od przychodów uzyskiwanych z umowy o pracę, ale także od przychodów uzyskiwanych z tytułu umów nazwanych „umowami o dzieło”. Decyzje ZUS w tym przedmiocie – w sytuacji niekwestionowania wysokości uzyskiwanych przychodów – należy uznać więc za prawidłowe.

Mając na względzie powyższe Sąd, uznał, że zaskarżone decyzje są prawidłowe i brak jest podstaw do ich weryfikacji w kształcie żądanym przez odwołujących. Dlatego też odwołania te – jako bezzasadne – podlegały oddaleniu, o czym Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd postanowił przy uwzględnieniu zasady odpowiedzialności za wynik sprawy. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Natomiast art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach. Uszczegółowienie tej normy stanowi zaś przepis § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018r., poz. 265), w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia odwołań, który stanowi, że opłaty stanowiące podstawę zasądzania kosztów zastępstwa prawnego ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach 2 – 4. Zgodnie z treścią § 9 ust. 2 rozporządzenia stawki minimalne wynoszą 180 zł w sprawach
o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego, jak i w sprawach o podleganie ubezpieczeniom społecznym. W judykaturze przyjmuje się jednak, iż składki na ubezpieczenie społeczne nie są świadczeniami pieniężnymi z ubezpieczenia społecznego, lecz świadczeniami na to ubezpieczenie, dlatego też uznać należy, że wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego za udział w postępowaniu przed sądem w sprawie o składki jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu (vide: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 września 2012r., III AUz 164/12, legalis).

Z uwagi na to, że odwołania (...) Sp. z o.o. od zaskarżonych decyzji ZUS zostały oddalone, spółka ta jest stroną przegrywającą spór i to na niej spoczywa ciężar zwrotu kosztów zastępstwa procesowego strony przeciwnej (w niniejszej sprawie organu rentowego reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika). Jako, że Sąd rozstrzygał co do połączonych spraw dotyczących w istocie ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym i ustalenia podstawy wymiaru składek zwrot kosztów procesu należy się organowi rentowemu od każdej z tych spraw (vide: postanowienie Sadu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012r., I CZ 164/11, lex). Dlatego też Sąd zasądził od odwołującego się (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. – jako od płatnika składek – na rzecz organu rentowego kwotę 9900 zł. Mając na względzie powyższe, na podstawie cytowanych przepisów, należało postanowić jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

SSO Ewa Krakowska