Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 341/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 28.05.2021 r. sygn. akt XII K 152/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzut z pkt A

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia tj. art. 193§1 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wedle odwołującego w toku postępowania sądowego obowiązkiem sądu pierwszej instancji było powołanie dowodu z opinii biegłego z zakresu pożarnictwa i zaniechanie w tym zakresie miało mieć wpływ na treść orzeczenia. Ocena zasadności zarzutu sprowadza się do odpowiedzi na pytanie czy konieczna była wiedza specjalna biegłego, by ustalić istotne dla znamion czynu przypisanego oskarżonym okoliczności. Nie ulega wątpliwości, że spośród okoliczności, jakie wskazuje obrońca, które miałyby być przedmiotem takiej opinii, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, kluczową była ta związana z ustaleniem czy skrzynio palety mogły ulec całkowitemu spaleniu. W tej mierze natomiast zwrócić należało uwagę na bezsporny i niekwestionowany przez obrońcę fakt, że do produkcji jednej skrzynio palety potrzeba było od 150 do 230 gwoździ, 6 śrub oraz 4 narożne blachy czyli przy ilości 3 000 skrzynio palet, jakie miało ulec spaleniu, na terenie pogorzeliska powinno znajdować się najmniej 450 000 gwoździ, 18 000 śrub i 12 000 narożnych blach. Nie trzeba wiedzy specjalnej by uznać, że wskutek spalenia drewnianych skrzynio palet, na miejscu pożaru po ich spaleniu musiały pozostać ich metalowe elementy. Temperatura spalania drewna jest oczywiście niższa niż metalowych części, a nadto nawet zakładając, że temperatura, jaka powstała wskutek pożaru była tak wysoka by doszło do stopienia takich elementów, co jednak mało prawdopodobne, to przecież w następstwie tego rodzaju zjawiska te metalowe części nie spopieliłyby się jak drewno, nie wyparowałyby w powietrze, a jedynie po ostygnięciu mogłyby przyjąć postać bezkształtnych stopów metali, których przecież nikt w miejscu pogorzeliska nie ujawnił. Rozstrzygnięcie sprawy sprowadza się zatem do faktycznego ustalenia czy takie metalowe elementy w pogorzelisku zostały ujawnione. W związku z tym, że wiedza specjalna do tego nie była potrzebna to i biegły w tym zakresie nie musiał się wypowiedzieć. Pomimo treści tego zarzutu sam obrońca w toku postępowania przed sądem nie wnosił o powołanie dowodu z opinii takiego biegłego, więc również uważał, że do niczego nie byłaby ona przydatna.

Poza powyższymi uwagami wskazać też należy, że dopuszczenie takiego dowodu byłoby nieprzydatne dla ustalenia okoliczności, o jakich mowa była w zarzucie obrońcy, bo przecież biegły nie mógłby dokonać oględzin w miejscu pogorzeliska i w tym zakresie poczynić własnych obserwacji, które dla tych ustaleń byłyby podstawą. Przyczyna tego jednak leży nie po stronie organów procesowych, ale po stronie oskarżonych, bo przecież z ich strony nie było determinacji, by zawiadomić organy ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na wywołaniu pożaru. Jak wynikało z wyjaśniań P. A. (1) telefonicznie po kilku tygodniach za namową pracownika (...) S.A. zadzwonił na Policję zgłosić dane o pożarze, ale w związku z jego informacją, że nikt w zdarzeniu nie ucierpiał oraz brakiem jego podejrzeń o dokonaniu podpalenia Policja nie podejmowała żadnych czynności (634v-635/4). Z wyjaśnień oskarżonego nie wynika jednak skąd była jego pewność, że nie doszło do podpalenia, jeżeli nie było go w miejscu zdarzenia w czasie gdy doszło do wywołania pożaru. Nie był zatem zainteresowany tym, by te okoliczności wyjaśnić. To dopiero (...) S.A. po ponad pół roku od zdarzenia złożyło zawiadomienie o podejrzeniu usiłowania wyłudzenia odszkodowania przez oboje oskarżonych. Oskarżeni nie byli zaś zainteresowani tym, by angażować policję i prokuratora w wyjaśnienie okoliczności pożaru z 4.08.2017 r., a przecież gdyby tak uczynili zapewne z urzędu, a jeśli nie to z inicjatywy strony, powołany zostałyby dowód z opinii z zakresu pożarnictwa, bo wówczas rzeczywiście istniałyby możliwości, by taka rzetelna opinia została wykonana na zlecenie organu procesowego.

Niezasadne są wywody obrońcy na temat dopuszczalności wykorzystania zeznań T. L.. Rzeczywiście jest to osobą, która może dysponować wiedzą specjalną z zakresu pożarnictwa, ponieważ wykonuje ekspertyzy na rzecz zakładów ubezpieczeń dotyczących przyczyn pożarów i okoliczności z nimi związanych. Jeżeli jednak przeszkodą w powołaniu biegłego są okoliczności określone w art. 196§1 i 3 k.p.k. to jednak nie ma żadnych prawnych przeszkód, by świadkiem w danej sprawie była po pierwsze osoba, która dysponuje wiedzą specjalną w zakresie, jaki dotyczy przedmiotu procesu, a po drugie, by taka osoba była w większym lub mniejszym stopniu powiązana z pokrzywdzonym. Przecież świadkiem co naturalne może być sam pokrzywdzony, więc jeżeli świadkiem będzie osoba, która na rzecz pokrzywdzonej spółki wykonywała jakieś czynności nie będzie to unieważniało jej zeznań, które jak każdy inny dowód powinien zostać oceniony z perspektywy art. 7 k.p.k. Okoliczności dotyczące T. L. nie stanowiły natomiast w niniejszej sprawie takich, które wiarygodność tej osoby jako świadka mogłyby podważyć. Przecież nie miał on żadnego interesu w tym, by w toku postępowania prowadzonego przez ubezpieczyciela wydać fałszywą ekspertyzę dotyczącą przyczyn pożaru z 4.08.2017 r. Nie był on pracownikiem (...) S.A., a ekspertyzę wydawał jako niezależny ekspert, którego wynagrodzenie uzależnione było od rzetelności wykonanych przez niego czynności, a nie od tego czy wnioski jego ekspertyzy będą korzystne dla zakładu ubezpieczeń. Wiedza specjalna tej osoby mogła jedynie podwyższyć wartość zeznań jakie składał, bo z uwagi na wykonywany przez siebie zawód mógł zwrócić uwagę przy obserwacji miejsca pogorzeliska na takie okoliczności, które mogły być przydatne dla oceny tych, jakie istotne były dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Wbrew twierdzeniom obrońcy nie było prawidłowe ze strony sądu pierwszej instancji nieuwzględnienie w postępowaniu dowodowym informacji zawartych w dokumencie w postaci opinia pożarowo-technicznej wykonanej przez T. L.. Dokument ten nie mógł oczywiście wypełniać funkcji opinii jako dowodu dopuszczonego przez organ procesowy w trybie art. 193§1 k.p.k. Był to jednak dokument prywatny, który mógł zostać ujawniony w trybie art. 393§3 k.p.k. Zgodnie z tym przepisem mogą być odczytywane na rozprawie wszelkie dokumenty prywatne, powstałe poza postępowaniem karnym, w szczególności oświadczenia, publikacje, listy oraz notatki. Takimi dokumentami prywatnymi są wszystkie dokumenty, jakie wytworzone i pozyskane zostały w trakcie postępowania prowadzonego przez zakład ubezpieczeń, a dotyczącego wypłaty odszkodowania, a w tym wydane w tym zakresie opinie przez ekspertów. Jak wynika z treści ww. przepisu nie mogą za dowód posłużyć takie dokumenty prywatne, które powstały w toku postępowania karnego. Niewątpliwie z taką sytuacją mielibyśmy do czynienia gdyby już po wszczęciu postępowania karnego wydana została prywatne ekspertyza przez osobę, która dysponowałaby wiedzą specjalną. W związku z tym, że ekspertyza taka nie została dopuszczona przez organ procesowy nie mogłaby pełnić funkcji opinii i jej zastąpić. Z całkowicie odmienną sytuacją mieliśmy w niniejszej sprawie, bo dokument w postaci opinii pożarowo-technicznej został wykonany poza postępowaniem karnym, gdyż wówczas kiedy został sporządzony postępowania karne dotyczące pożaru i usiłowania wyłudzenia odszkodowania nie było jeszcze prowadzone. Dokument ten zawierał informacje o szeregu okolicznościach faktycznych dotyczących przebiegu pożaru i w tej części faktograficznej mógłby zostać wykorzystany do ustaleń faktycznych sądu i wspierać chociażby zeznania świadka. Oczywiście w sytuacji gdyby dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebna była wiedza specjalna, w tym zakresie, w jakim w dokumencie tym formułowane byłyby wnioski wymagające dla ich rzetelności wiedzy specjalnej, oparte na ustalonych w ramach tej ekspertyzy faktach, niezbędne byłoby powołania dowodu z opinii biegłego, a sąd mógłby treść opinii biegłego weryfikować o rozumowania przedstawione w tej ekspertyzie wydanej przed wszczęciem postępowania karnego.

Rozumowanie obrońcy kwestionujące wykorzystanie tego rodzaju dokumentu w toku postępowania karnego w opisanym zakresie sprzeczne zatem było z treścią art. 393§3 k.p.k. Nie miało ono jednak znaczenia, bo sąd pierwszej instancji również błędnie odczytując treść ww. przepisu deklaratywnie zrezygnował z wykorzystania tego dowodu. Fakt natomiast, że karty, na jakich ten dokument znalazł się w aktach sprawy, przywołane zostały w uzasadnieniu wyroku przy zeznaniach T. L., jako wsparcie dla ustaleń faktycznych sądu okręgowego, jedynie można było odczytywać jako potwierdzające zeznania tego świadka, który w opinii wykonanej na potrzeby postępowania odszkodowawczego zawarł informacje, jakie były przedmiotem jego zeznań w tym zakresie w jakim opisywał to co zobaczył na miejscu wykonywanych przez niego oględzin. W takiej części w jakiej ten dokument został przez sąd pierwszej instancji wykorzystany znajdowało to podstawy prawne w przepisach dotyczących postępowania dowodowego.

W zakresie postawionego zarzutu w jego uzasadnieniu obrońca podnosi również kwestię dokonania oględzin na miejscu zdarzenia. Ponownie stwierdzić należy, że brak wykonania takiej czynności na miejscu oględzin przez organy procesowe był wynikiem wyłącznie braku zainteresowania ze strony oskarżonych prowadzeniem postępowania karnego dotyczącego przyczyn pożaru, to przecież z przytoczonych wyjaśnień P. A. (1) wynikało, że zgłosił informacje o pożarze Policji telefonicznie tylko dlatego, że skłonił go do tego pracownik (...) S.A. Dokonane przez tą osobę wstępne oględziny oraz późniejsze przeprowadzone przez T. L. nie były oczywiście oględzinami w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania karnego, ale informacje z tych czynności czy to objęte zeznaniami świadków, czy też wykonanymi w związku z nimi dokumentami (m.in. zdjęcia) mogły być dowodem w sprawie, pomimo ich prywatnego charakteru na podstawie art. 393§3 k.p.k. W szczególności znaczenie miały w tym zakresie czynności wykonane z udziałem obojga oskarżonych i T. L., a więc osoby, która z uwagi na posiadaną wiedzę oczywiście zwracała uwagę na okoliczności istotne dla wypłaty odszkodowania. To przecież z zeznań tego świadka wynika, że przed dokonaniem wizji pogorzeliska najpierw zapoznał się z wyglądem skrzynio palety, a następnie przystąpił do oględzin. Zwrócił jego uwagę fakt, że na obszarze pogorzeliska nie było żadnych metalowych elementów, a oskarżony nie potrafił wytłumaczyć takiego stanu rzeczy (282/2). Wbrew twierdzeniom obrońcy między przyjazdem na miejsce zdarzenia I. P., a oględzinami dokonanymi przez T. L. nie były przeprowadzane żadne zmiany. Z ustaleń sądu pierwszej instancji, jakie nie były kwestionowane przez odwołującego nie wynika, by doszło do ingerencji w miejsce pogorzeliska. Z uznanych za wiarygodne zeznań I. P. wynikało przecież, że powiedział oskarżonemu, by zgłosił informację o pożarze Policji i by nie ruszał pogorzeliska (260-261/2).

Wbrew twierdzeniom obrońcy oczywiście za miarodajne w zakresie ustalenia czy na miejscu pogorzeliska pozostały elementy metalowe mogły zostać uznane zeznania strażaków biorących bezpośrednio udział w gaszeniu pożaru, ponieważ pomimo, że nie byli odpowiedzialni za przeczesywanie pogorzeliska to jednak mogli zaobserwować to co płonęło podczas gaszonego przez nich pożaru. Dla obrońcy wszelkie dowody, które wskazują na przeciwne dla jego twierdzeń ustalenia są niemiarodajne. Niemiarodajne były chociażby zeznania T. L., bo posiadał on wiadomości specjalne i zdaniem obrońcy nie powinien być świadkiem. Miarodajne miałyby się natomiast stać wedle odwołującego zeznania operatora koparki, zapewne wyłącznie dlatego, że nie został przesłuchany i stąd nie mógł on podać informacji niekorzystnych dla oskarżonego. Z braku dowodu nie można jednak wywodzić jego treści w razie gdyby został przeprowadzony. Sama czynność rozgarniania pogorzeliska przy wykorzystaniu koparki nie mogła jednak spowodować usunięcia metalowych części z pogorzeliska, bo nie taki był cel takich czynności.

Bez znaczenia dla oceny prawidłowości ustaleń sądu jest fakt, że w miejscu zdarzenia składowane były w okresie przed pożarem skrzynio palety. Ich usunięcie z miejsca, gdzie został wywołany pożar nie było przecież niemożliwe. Jeżeli zostały tam przywiezione to mogły zostać z tego miejsca również wywiezione. Opłacalność takiego przedsięwzięcia była natomiast oczywista gdy uwzględni się fakt, że oskarżeni liczyli na uzyskanie odszkodowania wskutek jego wyłudzenia od zakładu ubezpieczeń.

3.2.

Zarzut z pkt B

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia tj. art. 410§1 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz w zw. z art. 4 k.p.k. dotycząca dowolnej oceny dowodów z zeznań K. M., M. N., J. B., M. K. (1), M. W., M. T., S. L., D. L., K. P. (1), M. K. (2), H. G., K. B., M. L., K. P. (2), Ł. W., A. G. (1), A. G. (2), B. R., I. P., P. S..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W większości wskazane w zarzucie osoby były strażakami, którzy bezpośrednio brali udział w gaszeniu pożaru. Pomimo trudności w prowadzeniu akcji gaśniczej osoby te zrelacjonowały swoje spostrzeżenia z wykonywanych przez nich czynności również na rozprawie głównej, a te z osób, które znajdowały się blisko źródła ognia i mogły poczynić spostrzeżenia również z czynności dokonywanych po pożarze, bo widziały pogorzelisko zaprzeczały by w pogorzelisku ujawniono metalowe elementy (752, 754, 781v, 782, 783v, 784v, 866). Z samego faktu, że strażacy przyjechali na miejsce zdarzenia w czasie, kiedy pożar miał już zaawanasowany charakter, nie wynika, że nie mogli poczynić żadnych spostrzeżeń na temat tego co uległo spaleniu, bo na ten temat także się wypowiadali. Niektórzy z nich widzieli już samo pogorzelisko, po ugaszeniu pożaru, więc mogli poczynić spostrzeżenia na temat kwestii istotnych dla niniejszej sprawy. Co naturalne zeznania świadków różniły się między sobą, bo miały indywidulany charakter i z różnych miejsc dokonywali swoich obserwacji. Nawet jednak z tych zeznań jakie przytaczał obrońca nie wynikało, by w pożarze z uwagi na jego zajętą przez ogień przestrzeń, miało się spalić 3000 skrzynio palet (313, 325, 333). Zaznaczyć jednak należy, że zeznania strażaków, którym sąd pierwszej instancji dał wiarę nie były jedynymi, jakie stanowiły podstawę ustaleń. W zakresie bowiem braku ujawnienia metalowych elementów w przestrzeni pogorzeliska równie istotne były zeznania innych świadków powołanych w treści zarzutu tj. I. P. i P. S. pracowników (...) S.A., które w zestawieniu z zeznaniami T. L. dawały sądowi okręgowemu kategoryczną podstawę do ustalenia, że takich elementów nie znaleziono. Obrońca podnosząc powyższy zarzut nie wskazał na czym polegała dowolna ocena zeznań tych świadków, a przecież pozostawały one w korelacji z relacjami strażaków, którzy także takich elementów metalowych w pogorzelisku nie wykryli. Informacje te pochodziły z różnych źródeł, więc sąd pierwszej instancji dając zeznaniom świadków wymienionych w zarzucie wiarę zachował wymogi art. 7 k.p.k., ponieważ osoby te złożyły zbieżne relacje dotyczące braku metalowych elementów w pogorzelisku, wypowiedzi tych między sobą nie uzgadniały, co w świetle wskazań doświadczenia życiowego przemawiało za ich wiarygodnością.

3.3.

Zarzut z pkt C

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia tj. art. 410§1 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz w zw. z art. 4 k.p.k. dotycząca dowolnej oceny dowodów z zeznań A. M. (1), A. O., P. Ż., J. Ż., J. S. (1), K. R. (1), N. G. (1).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podzielić należało stanowisko sądu okręgowego o braku przydatności zeznań tych świadków dla ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Na podstawie zeznań pierwszej grupy strażaków A. M. (2), A. O., P. Ż. i J. Ż. sąd pierwszej instancji nie czynił żadnych ustaleń, choć z ich relacji mogły wynikać okoliczności wspierające ustalenia sądu (zeznawali oni chociażby o tym, że nie widzieli metalowych elementów w pogorzelisku). Uznając jednak, że ich możliwości obserwacji były ograniczone relacji tych osób nie wykorzystał. Nie jest zatem zrozumiałe dlaczego stanowisko sądu okręgowego zostało ocenione przez obrońcę jako naruszające przepisy postępowania, jeżeli finalnie było to korzystne dla oskarżonych. Sąd okręgowy na podstawie obiektywnych kryteriów oceniał przydatność zgromadzonych dowodów i dla ustaleń faktycznych wykorzystywał zeznania tych strażaków, którzy mieli najbardziej dogodne możliwości czynienia obserwacji. Dlatego też zasadnie również przy dokonywaniu ustaleń nie uwzględnił zeznań drugiej grupy strażaków tj. zeznania J. S. (1), K. R. (1), N. G. (1), ponieważ jak zauważono osoby te z OSP Ż. przyjechały na miejsce zdarzenia na koniec akcji gaśniczej i były tam najkrócej, bo przez 18 minut (213/2). Nie ma niczego zatem nadzwyczajnego w tym, że osoby te przesłuchane zostały w toku śledztwa dwukrotnie, a powtórnie dlatego, by wyjaśnić niektóre z ich kategorycznych pierwotnych depozycji, ponieważ pomimo najmniej dogodnych możliwości i najkrótszego czasu obserwacji mówiły o tym czego nie widzieli inni strażacy (pożar skrzynio palet) pomimo, że ci inni strażacy byli na miejscu zdarzenia wcześniej i gasili pożar wówczas kiedy jeszcze mogli zobaczyć, jakie drewniane elementy płonęły i takich skrzynio palet nie zauważyli. Nie jest zatem niczym nadzwyczajnym, że w konfrontacji z informacjami przekazywanymi im przez przesłuchującego wycofywali się z pierwotnych twierdzeń. Jak wynikało zaś z zeznań tych świadków z rozprawy głównej po prostu informacje jakie podali w czasie pierwszego przesłuchania mogły być wyłącznie zasłyszanymi od innych osób, bo sami strażacy nie mieli dogodnych warunków do obserwacji (k. 776v – zeznania J. S., k. 782v – zeznania K. R., k. 800v – zeznania N. G.) zajmując się jedynie dowożeniem wody i nie uczestnicząc w bezpośrednim gaszeniu pożaru. Nie są zatem uzasadnione zastrzeżenia obrońcy dotyczące przesłuchania tych osób w czasie śledztwa jeżeli swobodnie zeznając na rozprawie głównej również wycofali się ze swoich kategorycznych twierdzeń z pierwszych przesłuchań. Oznaczało to jedynie, że powtórne ich przesłuchania, do jakich uwagi miał obrońca, także zostały przeprowadzone z zachowaniem swobody wypowiedzi, jeżeli zeznawali w zbieżny sposób z tym jak zeznawali na rozprawie głównej. W tym kontekście całkowicie bez znaczenia dla sprawy były zeznania E. S. i zasadnie potraktowane zostały przez sąd okręgowy jako nieprzydatne dla czynienia istotnych dla sprawy ustaleń, ponieważ treść zeznań świadków J. S. (1), K. R. (1), N. G. (1) z rozprawy głównej nie dawała żadnych podstaw do ustalenia, że osoby te składały zeznania bez zapewniania im przez policjanta swobody ich złożenia.

3.4.

Zarzut z pkt D

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia tj. art. 410§1 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz w zw. z art. 4 k.p.k. dotycząca dowolnej oceny dowodu z wyjaśnień P. A. (1).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Obrońca nie poświecił w treści uzasadniania apelacji żadnych rozważań dla wykazania zasadności tego zarzutu, więc sąd odwoławczy nie miał żadnych podstaw do zakwestionowania oceny dowodu z wyjaśnień P. A. (2) przeprowadzonej przez sąd okręgowy. Sąd pierwszej odmówił w części wiary relacjom oskarżonego uznając je za sprzeczne z materiałem dowodowym, na podstawie, którego dokonane zostały ustalenia faktyczne. Odwołujący nie przedstawił przekonywującej argumentacji dla zanegowania przeprowadzonej przez sąd okręgowy oceny tych dowodów, które stanowiły podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. W związku z tym sąd apelacyjny nie miał powodu, by uznać, że ocena dowodu z wyjaśnień oskarżonego miała charakter dowolny. W odniesieniu do oceny wiarygodności tego dowodu w kluczowej dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy kwestii odwołać się należy do zeznań świadków T. L. i P. S., którzy uczestniczyli razem z oskarżonymi w oględzinach pogorzeliska i niezależnie od siebie stwierdzili, że P. A. (1) nie potrafił wytłumaczyć dlaczego po pożarze nie zostały ujawnione żadne gwoździe, które pozostać musiały w wielkiej ilości po spaleniu 3000 skrzynio palet (249, 282/2). W tym zakresie oskarżony na rozprawie głównej przedstawił odmienną wersję, która miała taką sytuację tłumaczyć. Nie było jednak żadnego powodu, by ww. świadkom odmówić wiary, a też obrońca nie przedstawił żadnych argumentów, które taką ocenę tych zeznań miałaby usprawiedliwiać. Dlatego też zasadnie sąd okręgowy w tych najbardziej istotnych kwestiach oparł swoje ustalenia m.in. na tych dowodach, a nie na wyjaśnieniach oskarżonego.

3.5.

Zarzut z pkt E

W konsekwencji zarzutów, o których mowa w pkt A-D zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść poprzez ustalenie, że w pogorzelisku nie znajdowały się żadne elementy metalowe oraz, ze w pożarze nie spłonęły skrzynio palety, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na poczynienie w tym zakresie jednoznacznych ustaleń faktycznych skutkujących przypisaniem oskarżonym zarzucanych im czynów.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten był o oczywiście nietrafny. Jeżeli bowiem jego zasadność zależała od uwzględniania poprzednich zarzutów obrazy przepisów postępowania, to z uwagi na to, że zarzuty te nie zostały podzielone przez sąd odwoławczy, to zarzut wywiedziony jako konsekwencja tych poprzednio podniesionych również nie mógł okazać się zasadny.

3.6.

Zarzut z pkt F

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia tj. art. 378a§1 k.p.k. oraz art. 42 ust. 2 Konstytucji RP, art. 6 k.p.k, art. 6 ust. 3 pkt c. i d. Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez rażące ograniczenie prawa oskarżonej M. A. do obrony.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Niezależnie od uwag obrońcy dotyczących sprzeczności przepisu art. 378a§1 k.p.k. ze standardami konstytucyjnymi i konwencyjnymi to zwrócić należy uwagę, że podstawowym obowiązkiem odwołującego przy podniesieniu zarzutu obrazy przepisów postępowania jest wykazanie wpływu naruszenia tego przepisu na treść zaskarżonego orzeczenia. Obrońca nie próbuje nawet wykazać wpływu nieobecności oskarżonej na rozprawie, na której rozpoczęty został przewód sądowy, na treść wydanego w sprawie orzeczenia. Oskarżona stawiła się bowiem na kolejnej rozprawie i odmówiła złożenia wyjaśnień. Nie ma więc znaczenia na jakie rozprawie z tego prawa skorzystała, bo miała możliwość w toku postępowania sądowego złożenia takich wyjaśnień. Dodatkowo wskazać też należy, że zgodnie z art. 378a§3 k.p.k. obrońca i oskarżona mieli prawo do złożenia wniosku o uzupełniające przeprowadzenie dowodu przeprowadzonego podczas jej nieobecności i z tego uprawnienia nie skorzystali. Obrońca pomija także, że zgodnie z art. 378a§4 k.p.k. w razie niezłożenia wniosku w terminie, o którym mowa w § 3 zdanie pierwsze, prawo do jego złożenia wygasa i w dalszym postępowaniu nie jest dopuszczalne podnoszenie zarzutu naruszenia gwarancji procesowych, w szczególności prawa do obrony, wskutek przeprowadzenia tego dowodu podczas nieobecności oskarżonego lub obrońcy. Obrońca miał dużo czasu w toku postępowania dowodowego, by przekonać sąd okręgowy do ponownego przesłuchania świadków już przesłuchanych na rozprawie pod nieobecność oskarżonej, ale tego nie czynił. Obrońca był przy ich przesłuchaniu, mógł tym świadkom zadawać pytania i nie ma żadnego powodu, by przyjąć, że obecność oskarżonej mogła w takim stopniu wpłynąć na aktywność swojego obrońcy, że zadałby on dodatkowe pytania, tym bardziej, że nawet w apelacji nie wskazał jakie jeszcze mógłby pytania świadkom zadać, gdyby w ich przesłuchaniu uczestniczyła oskarżona. Mając prawo wnieść o uzupełniające przesłuchanie świadków nie skorzystał z tego uprawnienia, co tylko świadczy o tym, że nieobecność oskarżonej na rozprawie w czasie przesłuchania świadków nie miała żadnego wpływu na treść orzeczenia jeżeli obrońca nie potrafił tego wykazać.

Nie można zgodzić się również z twierdzeniem obrońcy, by przepis art. 378a§1 k.p.k. mógł mieć zastosowanie wyłącznie po otwarciu przewodu sądowego. Takie twierdzenie po pierwsze sprzeczne jest z wykładnią literalną tego przepisu, z którego jasno wynika, że ma on zastosowanie nawet jeżeli oskarżony nie złożył jeszcze wyjaśnień, a więc także w sytuacji gdy nie został jeszcze otwarty przewód sądowy. Nadto sprzeczne z wykładnią systemową, bo przepis ten zamieszczony został w Rozdziale 43 Kodeksu postępowania karnego Przepisy ogólne o rozprawie głównej, co oznacza, że ma on również zastosowanie do tego momentu rozprawy, który polega na otwarciu przewodu sądowego.

Odwoływanie się obrońcy do standardów konstytucyjnych i konwencyjnych jedynie przykrywa pustkę argumentacji obrońcy. Jeżeli nie jest odwołujący w stanie wykazać jak nieobecność oskarżonej wpłynęła negatywnie dla niej na treść zaskarżonego orzeczenia, to nie ma powodu uważać, że zostały naruszone powyższe standardy. Oskarżonej stworzono prawo do złożenia wyjaśnień przed sądem z czego nie skorzystała. Nikt nie ograniczał jej inicjatywy dowodowej, a obrońca mógł w trakcie ponad rocznego procesu wnosić o ponowienie czynności dowodowych, przeprowadzonych na pierwszej rozprawie pod nieobecność oskarżonej, czego nie czynił, a co świadczyło o tym, że nie było powodów do konwalidacji tych czynności. Nie było takich powodów, bo po prostu nie zostały one wadliwie przeprowadzone, a obrońca podnosząc powyższy zarzut nawet nie starał się wykazać na czym wadliwość ta polegała.

3.7.

Zarzut z pkt G

Obraza przepisów prawa materialnego tj. art. 13§2 k.k. poprzez uznanie, iż w sprawie nie zostały spełnione znamiona usiłowania nieudolnego.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten należało uznać za zasadny. Jak wynikało nawet z ustaleń sądu okręgowego ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania z tego powodu, że pogorzelisko znajdowało się poza granicami miejsca ubezpieczonego, a ponadto poddał w wątpliwość kwestię spalenia się w pożarze skrzynio-palet. Niezależnie od tego czy skuteczne okazałyby się działania oskarżonych, którzy wnieśli o wypłatę odszkodowania z tego powodu, że spłonęło 3000 skrzyni palet to i tak wypłata odszkodowania by nie nastąpiła. Potwierdza to również informacja przekazana przez (...) S.A. sądowi apelacyjnemu na etapie postępowania odwoławczego (969/5). Oznacza to jednak, że dokonanie przestępstwa w postaci wyłudzenia odszkodowania przez oskarżonych było niemożliwe ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego poprzez złożenie wniosku o wypłatę odszkodowania z tytułu zdarzenia, którego miejsce wystąpienia nie było objęte umową ubezpieczenia. W tym zakresie nie można podzielić argumentacji sądu okręgowego, jaka była podstawą przyjęcia usiłowania udolnego. Jak to stwierdzono w uzasadnieniu wyroku „Bez znaczenia jest okoliczność, że (...) S.A. odmówiła wypłaty odszkodowania również z tego powodu, że teren na którym doszło do pożaru nie był objęty umową ubezpieczeniową. Ważny jest bowiem zamiar oskarżonych, a ci zgłaszając zdarzenie w dniu 7 sierpnia 2017 r. z pewnością nie byli świadomi tego faktu, w przeciwnym razie nie domagaliby się wypłaty odszkodowania.” Ostatnie stwierdzenie sądu pierwszej instancji uzasadniało przyjęcie usiłowania nieudolnego, ponieważ właśnie jak wynika z art. 13§2 k.k. usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego. Oskarżeni nie uświadamiali sobie, że złożenie wniosku o odszkodowanie nie będzie skutecznym środkiem jego uzyskania, bo miejsce wystąpienia pożaru nie było objęte umową ubezpieczenia. Ewidentnie taka sytuacja podpada pod przepis art. 13§2 k.k. Zamiar nie ma istotnego znaczenia dla rozdzielenia usiłowania udolnego od nieudolnego, bo w obu przypadkach sprawca działa w zamiarze popełnienia przestępstwa, a tylko w przypadku usiłowania nieudolnego nie uświadamia sobie, że dokonanie przestępstwa nie jest możliwe. Sąd okręgowy ustalił, że oskarżeni z pewnością nie byli świadomi tego, że teren na którym doszło do pożaru nie był objęty umową ubezpieczeniową, a zatem składając wniosek o odszkodowanie zastosowali środek, do realizacji zamiaru popełnienia przestępstwa, nie nadający się do popełnienia czynu zabronionego, czego sobie nie uświadamiali.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonych względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na to, że nie zostały uwzględnione zarzuty z pkt A-F nie było podstaw do uwzględniania wniosku o uniewinnienie oskarżonych, ale również z uwagi na treść art. 437§2 k.p.k. do uwzględnienia drugiego z wniosków. Z uwagi natomiast na uwzględnienie zarzutu z pkt G nie było powodu do zmiany wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonych jeżeli dopuścili się czynu zabronionego w formie usiłowania nieudolnego. Z tych samych powodów co uprzednio wskazane w tym zakresie nie było podstaw do uwzględniania wniosku o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok został utrzymany w mocy w tym zakresie, w jakim nie został zmieniony.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

W tej części, w jakiej nie zostały uwzględnione zarzuty apelacji wyrok został utrzymany w mocy.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uzupełnił opisy czynów przypisanych oskarżonym o treść „przy czym oskarżony nie uświadamiał sobie, że dokonanie tego przestępstwa było niemożliwe ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego poprzez złożenie wniosku o wypłatę odszkodowania z tytułu zdarzenia, którego miejsce wystąpienia nie było objęte umową ubezpieczenia” oraz zakwalifikował czyn przypisany każdemu z oskarżonych z art. 13 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12§1 k.k..

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyny zmiany kwalifikacji prawnej przypisanych oskarżonym czynów opisane zostały w sekcji 3.7. uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego. Jednocześnie stwierdzić należało, że konieczność zastosowania instytucji usiłowania nieudolnego nie rodzi żadnej potrzeby ingerencji w treść orzeczonej kary. W warunkach przedmiotowej sprawy karalność usiłowania nieudolnego uzasadnia strona podmiotowa, na którą składa się podlegający ujemnemu wartościowaniu zamiar oskarżonych. Oskarżeni byli zainteresowani doprowadzeniem do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości i gdyby wykorzystali odmienne środki do wyłudzenia mienia do takiego rozporządzenia doprowadziliby. Ich ignorancja w zakresie dokładnej treści polisy ubezpieczeniowej nie stanowi podstawy przemawiającej za pozytywna oceną ich zachowania. Oskarżeni postąpili w sposób społecznie nieakceptowalny. Innymi słowy, ich postępowanie było obiektywnie społecznie szkodliwe i z tego właśnie powodu jest aksjologicznie nieakceptowalne, a w konsekwencji karalne, a co uzasadniało pozostawienie orzeczonych kar w wymiarze określonym przez sąd okręgowy.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Koszty sądowe, które zostały zasądzone od oskarżonych, obejmują, poza wydatkami poniesionymi przez Skarb Państwa (20 zł z tytułu kosztów doręczeń po 10 zł na każdego z oskarżonych), także opłatę (art. 616 § 2 k.p.k.). Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 3 oraz art. 3 ust. 1 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, mając na uwadze, że apelacja wniesiona na korzyść oskarżonych nie została uwzględniona oraz stosownie do wysokości orzeczonej kary pozbawienia wolności (1 rok pozbawienia wolności) a także wysokości zasądzonej kary grzywny (100 stawek dziennych przy ustaleniu wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł) zasądzono od obojga oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa po kwocie 390 zł. z tytułu kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

7.  PODPIS

Ewa Leszczyńska-Furtak Anna Zdziarska Paweł Dobosz

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana