Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Z. M.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K.

o ustalenie nieważności uchwały

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 13 grudnia 2012 r. sygn. akt I C 315/12

1.  prostuje zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że oznacza wyrok jako częściowy;

2.  uchyla punkt II zaskarżonego wyroku;

3.  oddala apelację w pozostałej części.

Sygn. akt I ACa 577/13

UZASADNIENIE

Powód Z. M. wniósł o ustalenie nieważności §1 ust. 1 uchwały nr (...)Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...)
w K. z dnia 28 listopada 2006 roku w sprawie ustalenia salda funduszy remontowych poszczególnych nieruchomości według stanu na dzień 1 stycznia 2005 r., o zobowiązanie Spółdzielni Mieszkaniowej do skorygowania rozliczeń funduszu remontowego budynku nr (...) o kwotę 164.300 zł stanowiącą saldo funduszu na dzień 31 grudnia 2007 r. i o ustalenie, że podwyższenie opłat
na fundusz remontowy dokonane przez pozwaną pismami z dnia 19 lutego
2009 r., z dnia 25 listopada 2009 r. i z dnia 27 września 2010 r. jest niezasadne. Uzasadniając żądanie pozwu powód wskazał, iż kwestionowaną uchwałą pozwana Spółdzielnia zatwierdziła rozliczenia funduszu remontowego nieruchomości Spółdzielni za lata 1993 – 2004 w ten sposób, że fundusz remontowy budynku nr (...) obciążyła kwotą 140.100 zł. Ujemne saldo tego funduszu remontowego na kwotę 164.300 zł zasygnalizowano mieszkańcom
po raz pierwszy dopiero w piśmie z dnia 14 lipca 2008 r., do którego załączono wykaz prac remontowych w zestawieniu podzielonym na lata 1993 – 2004
i 2005 – 2007 nie podając czasu i wartości wykonanych prac. Powód podniósł, iż obciążenie w całości kosztami rozbudowy drogi wewnętrznej – włączonej do działki budynku (...) – tylko mieszkańców budynku nr (...) jest krzywdzące, bowiem użytkownikami tej drogi byli i będą dalej mieszkańcy innych nieruchomości. Powód stwierdził, iż koszty remontów mienia wspólnego mają charakter wysoce niewiarygodny, podniósł, iż z uwagi na fakt, że pochodzą one z okresu poprzedzającego przedmiotową uchwałę o więcej niż 3 lata, nie mogły być zaliczone do bilansu funduszu remontowego budynku nr (...) dokonanego w roku 2006 z uwagi na skutecznie uczyniony przez powoda i innych mieszkańców zarzut przedawnienia na podstawie art. 118 k.c. Powód wskazał również na sprzeczność zaskarżonej uchwały z art. 6 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

W odpowiedzi na pozew pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w K. wniosła o oddalenie powództwa w całości zarzucając brak interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieważności uchwały. Pozwana zaprzeczyła również, by przedmiotowa uchwała była wadliwa w skarżonej przez powoda części.

Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2013r. sygn. akt I C 315/12 Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo o ustalenie nieważności uchwały i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 28 grudnia 2004 r. Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. podjęła uchwałę nr (...)– „Regulamin szczegółowych zasad rozliczania kosztów gospodarki zasobami mieszkaniowymi i ustalania wysokości opłat i wpłat przypadających na lokale oraz zasad uzupełniania wkładów w wyniku modernizacji nieruchomości”. W §43 regulaminu uchwalono, że „1. W związku z rozpoczęciem z dniem 1 stycznia 2005 roku indywidualnego rozliczania kosztów remontów i przychodów na ten cel dla poszczególnych nieruchomości, w celu realizacji zasady sprawiedliwości społecznej Rada Nadzorcza w drodze odrębnej uchwały ustali saldo funduszy remontowych poszczególnych nieruchomości wg stanu na ten dzień, 2. Uchwała, o której mowa w ust. 1 winna uwzględniać wartość wykonanych prac remontowych w poszczególnych nieruchomościach do 31 grudnia 2004 roku zrealizowanych w ramach wieloletnich harmonogramów, a sfinansowanych przez ogół dysponentów posiadających lokale w zasobach spółdzielni.” W dniu 28 listopada 2006 roku Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. podjęła uchwałę nr (...)w sprawie ustalenia salda funduszy remontowych poszczególnych nieruchomości wg stanu na dzień 1 stycznia 2005 r. W §1 ust. 1 uchwały postanowiono, że „zatwierdza się bilanse otwarcia funduszy remontowych poszczególnych nieruchomości – remonty bieżące wg stanu na 1.01.2005r., które obejmują wydatki na remonty bieżące poszczególnych nieruchomości w okresie 1993 rok – 2004 rok oraz wpływy na te fundusze zarachowane w okresie od 1 maja 1996 roku – data wprowadzenia odpisów na ten cel od członków spółdzielni – do 31 grudnia 2004 roku na łączną kwotę minus 2.967.517, 45 zł zgodnie z załącznikiem nr (...)
do niniejszej uchwały.” W załączniku nr(...) wskazano, że saldo dotyczące budynków mieszkalnych na dzień 31 grudnia 2004 r. wynosiło kwotę:
– 2.915.092,27 zł. W informacji z dnia 14 lipca 2008 r. dla członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) nieruchomości bud. nr (...) os.(...)podano, że saldo funduszu remontowego – remonty bieżące na dzień 31 grudnia 2004 r. wynosiło kwotę: – 140. 100 zł; koszty w okresie 1993 – 2004 wyniosły kwotę 562.300 zł, a naliczenia od dysponentów lokali w okresie od 1 maja 1996 r. do 31 grudnia 2004 r. wyniosły kwotę 422.200 zł. Saldo funduszu remontowego – remonty bieżące na dzień na dzień 31 grudnia 2007 r. wynosiło natomiast kwotę: – 163. 300 zł. Pismem z dnia 19 lutego 2009 r. mieszkańcy budynku nr (...) os. (...)zostali poinformowani o zmianie miesięcznych składników opłat za użytkowanie lokali mieszkalnych od 1 marca 2009 r. W piśmie wskazano, że ustawowa możliwość wspólnego gospodarowania corocznie gromadzonymi środkami na remonty przy ustawowej ewidencji wpływów i wydatków w poszczególnych nieruchomościach, z uwzględnieniem prac remontowanych wykonanych w okresie minionym nie pokrytych wpłatami dysponentów lokali wymusiła rozpoczęcie indywidualizacji wysokości wpłat na fundusz remontowy w poszczególnych nieruchomościach – budynkach. Podano, iż podwyższeniu uległa m. in. wpłata na fundusz remontowy z 0.90 zł/m ^{( 2)} na 1.10 zł/m ^{( 2)}. Wyjaśniono, iż zwiększone opłaty ustalano w przypadku ujemnego wyniku lub planowanych do wykonania w najbliższym czasie remontów. W przypadku budynku nr (...) podwyższenie wpłat nastąpiło z uwagi na wykonane i planowane prace remontowe. Pismem z dnia 25 listopada 2009 r. mieszkańcy budynku nr (...) os.(...)zostali poinformowani o zmianie miesięcznych składników opłat
za użytkowanie lokali mieszkalnych od 1 marca 2010 r. Podwyższeniu uległa m.in. wpłata na fundusz remontowy z 1.10 zł/m ^{( 2)} na 1.30 zł/m ^{( 2)} z uwagi
na wykonane już prace remontowe. Pismem z dnia 15 lutego 2010 r., które wpłynęło do pozwanej Spółdzielni w dniu 17 lutego 2010 r. powód zwrócił się do Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) o anulowanie podjętej uchwały i decyzji i pozostawienie na dotychczasowym poziomie stawki funduszu remontowego. Powód wskazał, iż materiały rozliczeniowo – bilansowe mające uzasadnić decyzję z mocy prawa cywilnego dotyczące roszczeń należności z lat 1993 – 2006 są przedawnione i nie mogą być odliczane od bieżących wpłat z lat 2007 – 2009 na fundusz remontowy, zarzucił, że zakres wykonanych prac budzi zastrzeżenie i wskazał, że zmiana wysokości stawki winna być określona na podstawie rzeczywistych, realnych i udokumentowanych kosztów wykonanych prac remontowych a nie w oparciu o planowane i założone koszty. Pod pismem podpisali się inni mieszkańcy bloku nr (...) na os. (...). W piśmie z dnia 17 lutego 2010 r. Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej (...) przypomniał powodowi o informacjach udzielonych na temat prac remontowych i stanach funduszu remontowego; do pisma załączono informację dotyczącą kosztów remontów za lata 1993 – 2004 i 2005 – 2007. Pismem z dnia 28 kwietnia 2010 r. Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej (...) poinformował powoda, że Rada Nadzorcza rozpatrzyła jego pismo w sprawie wysokości odpisu na fundusz remontowy z dnia 17 lutego 2010 r. i uchwałą nr (...)z dnia 27 kwietnia 2010r. podtrzymała uchwałę nr (...)z dnia 27 października 2009 r. w sprawie ustalenia odpisów na fundusz remontowy od dnia 1 marca 2010 r. dla budynku nr (...) na os. (...). Powód został poinformowany, że uchwała Rady Nadzorczej podjęta w trybie odwoławczym jest w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym ostateczna. Pismem z dnia 27 września 2010 r. mieszkańcy budynku nr (...) os.(...)zostali poinformowani o zmianie wysokości miesięcznych składników opłat za użytkowanie lokali od 1 stycznia 2011 r. Podwyższeniu uległa m. in. wpłata na fundusz remontowy z 1.30 zł/m ^{( 2)} na 1.50 zł/m ^{( 2)} z uwagi na wykonane już prace remontowe. Pismem z dnia 22 grudnia 2010 r. powód i inni mieszkańcy bloku nr (...)
na os. (...)zwrócili się do Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) o zwrot na stan konta funduszu remontowego budynku nr (...) kwoty 164.300 zł i jednocześnie zaprotestowali przeciwko wprowadzeniu kolejnej podwyżki stawki opłat na fundusz remontowy, która jest bezzasadna, gdyż wynika z przedawnionych roszczeń należności z lat 1993
– 2004. Pismem z dnia 25 stycznia 2011 r. Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) poinformowała powoda, że nie znajduje uzasadnienia do zmiany uchwalonego uchwałą nr (...)z dnia 21 września 2010 r. odpisu na fundusz remontowy w wysokości 1.50 zł/m ^{( 2)}. W piśmie z dnia 7 lutego 2011 r. do pozostałych kwestii podniesionych w piśmie powoda z dnia 22 grudnia 2010 r. odniósł się Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej (...). W roku 2011 pomiędzy stronami była nadal prowadzona korespondencja w przedmiocie funduszu remontowego, na pewnym etapie z udziałem Rady Dzielnicy(...). Ustalenia te zostały dokonane w oparciu o dokumenty.

Sąd pierwszej instancji odwołując się do art. 189 k.p.c. uznał , że powód nie wykazał interesu prawnego w żądanym ustaleniu nieważności uchwały Rady Nadzorczej. Sąd Okręgowy wskazał, że interes prawny w rozumieniu tego przepisu z reguły nie zachodzi wtedy, gdy osoba zainteresowana może w innej drodze, np. w procesie o świadczenie, o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego, a nawet w drodze orzeczenia o charakterze deklaratywnym, osiągnąć w pełni ochronę swych praw. Taka sytuacja zachodzi w stanie faktycznym poddanym osądowi. Skoro powód nie godzi się z kolejnymi podwyżkami opłat wprowadzanymi z uwagi na – niezasadne zdaniem powoda – ustalenie ujemnego salda funduszy remontowych i niewłaściwe, nieczytelne
czy nierzetelne rozliczanie remontów – to może osiągnąć w pełni ochronę swych praw na innej drodze, a mianowicie wytaczając powództwo przewidziane w art. 4 ust. 8 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Powyższe sprawia, iż nie ma on interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieważności uchwały. Sąd wskazał dodatkowo, że kwestionowana uchwała ma nader ogólny charakter, dotyczy wszystkich budynków pozostających w zasobach pozwanej Spółdzielni i jej wzruszanie po kilku latach od jej podjęcia w sytuacji, gdy powodowi przysługuje stosowne powództwo, jawi się jako zbyt daleko idące. Sąd wskazał także , iż powód w pozwie wnosił o ustalenie, iż podwyższenie opłat jest bezzasadne, to wyjaśnił, iż nie jest to odrębne roszczenie, co nie dawało podstawy do stwierdzenia, że wystąpił z akcją opartą o przepis art. 4 ust. 8 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Żądania zobowiązania Spółdzielni Mieszkaniowej do skorygowania rozliczeń funduszu remontowego budynku nr (...) o kwotę 164.300 zł Sąd nie zakwalifikował jako odrębnego roszczenia. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach stanowiły przepisy art. 98 §1 i 3 k.p.c. oraz §11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1348 ze zm.).

Od tego orzeczenia apelację złożył powód zaskarżając wyrok w całości. Powód zarzucił , że orzeczenie jest wadliwe , niemerytoryczne i nie rozwiązuje sporu. Zdaniem powoda powołanie jako podstawy prawnej wyroku art. 189 k.p.c. nie było zasadne albowiem legitymację daje mu art. 24 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r o spółdzielniach mieszkaniowych. Powód wniósł o zmianę wyroku poprzez orzeczenie , że uchwała nr (...)w §1 ust. 1 z dnia 28 listopada 2006r pozwanej spółdzielni jest nieważna , ewentualnie żądał uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Na rozprawie apelacyjnej powód podtrzymał żądnie zawarte w pkt. 3 powództwa nadal wnosząc o ustalenie niezasadności podwyższenia opłat.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji i zważył co następuje:

Stan faktyczny ustalony w oparciu o dokumenty nie był kwestionowany w apelacji. Granice rozpoznania apelacji zawężał przedmiot rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji , który dotyczył jedynie ustalenia nieważności uchwały i nie obejmował roszczenia o ustalenie niezasadności podwyższenia opłat. Żądanie w tym ostatnim przedmiocie zostało jednoznacznie sformułowane w pozwie . Oświadczenie z dnia 13 grudnia 2012r. nie mogło być potraktowane jako sprecyzowanie żądania lecz jako cofnięcie powództwa w części co winno łączyć się z dalszymi czynnościami procesowymi i w konsekwencji odpowiednim orzeczeniem. Konsekwencją tego jest uznanie orzeczenia z dnia 13 grudnia 2012r. jako częściowego i wymagało sprostowania na podstawie art. 350 §1 i3 k.p.c. Ma to istotne znaczenie wobec zmiany stanowiska powoda i podtrzymania żądania ustalenia niezasadności podwyższenia opłat co zostało wyrażone na rozprawie apelacyjnej w dniu 13 grudnia 2013r. (protokół elektroniczny). Odnosząc się do meritum środka odwoławczego należy podzielić stanowisko Sądu Okręgowego co do braku interesu prawnego w ustaleniu nieważności uchwały określonej w pozwie. Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2003r. Nr 188, poz. 1848) w brzmieniu obowiązującym w dacie podjęcia uchwały nr (...)wynikającym z Dz.U.2004r. Nr 99 poz. 1001, Dz.U.2002r. Nr 240 poz.2058, Dz.U.2005r. Nr 122 poz.. (...), Dz.U.2005r. Nr233 poz.1993 i Dz.U.2006 r. Nr 94 poz. 651 , w tym wynikającym z ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych ustaw, ogranicza zaskarżalność uchwał rady nadzorczej i nie przewiduje możliwości kwestionowania uchwały w sprawie ustalenia salda funduszy remontowych . Powód nie powołuje się by statut pozwanej przewidywał możliwość zaskarżalności uchwał rady nadzorczej spółdzielni w tym przedmiocie. Wprawdzie art. 23 prawa spółdzielczego nie zamyka możliwości kwestionowania na drodze sądowej uchwał organów spółdzielni co do ich sprzeczności z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa jednak należy stosować w takim przypadku zasady ogólne , w tym art. 189 k.p.c. Wbrew zarzutom apelacji w sprawie nie ma zastosowania art. 24 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r o spółdzielniach mieszkaniowych ( tekst jedn. Dz.U. 2003r. Nr 119 poz. 1116 ze zm.) , gdyż przepis ten dotyczy uchwał walnego zgromadzenia spółdzielni a nie rady nadzorczej . Przepis ten zresztą rozciąga tylko zakres zastosowania art. 42 prawa spółdzielczego na właścicieli lokali , nie będących członkami spółdzielni. Zastosowanie mają więc reguły ogólne dotyczące roszczenia z art. 189 k.p.c. Interes prawny w ustaleniu powód musi wiązać ze swoim stosunkiem spółdzielczym i sferą swych praw i obowiązków spółdzielczych. Słusznie Sąd pierwszej instancji uznał , że z uwagi na ogólność uchwały nr(...)powód nie ma interesu prawnego w ustaleniu jej nieważności. Ustawa ta nie określa salda funduszy remontowych na poszczególne lokale i nie wkracza wprost w sferę obowiązków majątkowych powoda. Skoro powód ma na podstawie art. 4 ust. 8 powołanej wyżej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych możliwość usunięcia niepewności co do wysokości opłat w tym dotyczących funduszu remontowego to takie roszczenie pochłania interes w żądaniu ustalenia w niniejszej sprawie. Żądanie ustalenia niezasadności podwyżki opłat jest nie tylko w tym przypadku dalej idące , lecz przerzuca na spółdzielnię ciężar dowodu wykazania zasadności podwyżki i pozwala powodowi podnieść także zarzut naruszenia jego interesu przy obciążeniu go opłatami w związku ze sposobem pokrycia ujemnego salda funduszu remontowego. Wbrew zarzutom powoda powyższe nie łączy się z koniecznością składanie wielokrotnych powództw skoro przedmiotem zaskarżenia jest podwyżka a dalsze rozliczenia są tylko pochodną obciążenia powoda opłatami w związku ze sposobem rozliczenia kosztów budowy drogi wykonanej w 2006r. Apelacja nie jest więc zasadna a Sąd Apelacyjny orzekł o oddaleniu tego środka odwoławczego na podstawie art. 385k.p.c. Uznanie wyroku jako częściowego musiało skutkować uchyleniem orzeczenia o kosztach procesu , gdyż takie winno zostać zamieszczone dopiero w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. W tej części podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 386§1k.p.c. w zw. z art. 108§1 k.p.c.