Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 maja 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B., po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonej M. S. z dnia
19 marca 2021 roku, odmówił jej przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, albowiem Komisja Lekarska ZUS orzekła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Odwołanie od ww. decyzji złożyła ubezpieczona, zaskarżając ją w całości.
W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję w sposób nierzetelny i niedokładny zapoznał się z dokumentacją medyczną z ostatnich lat choroby ubezpieczonej, co tym samym doprowadziło do wydania błędnej decyzji. Dodała, że stan jej zdrowia nie pozwala na wykonywanie dotychczasowej pracy pielęgniarki instrumentariuszki. Oświadczyła, że cierpi na schorzenie kręgosłupa. W 2019 roku została poddana operacji kręgosłupa, a w 2020 roku nastąpiło gwałtowne pogorszenie dolegliwości, w tym pojawiły się silne bóle. Dodała, że powyższe schorzenia nie pozwalają jej na wykonywanie pracy na bloku operacyjnym, w tym towarzyszeniu przy operacjach trwających zwykle kilka godzin. Jej stan zdrowia stanowiłby bowiem zagrożenie dla prawidłowego przeprowadzenia zabiegów operacyjnych. Wobec powyższego odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zaprezentowane w treści zaskarżonej decyzji. Dodał, że ubezpieczona spełnia warunek stażowy oraz że do dnia 24 kwietnia 2021 roku zostało jej przyznane prawo do świadczenia rehabilitacyjnego.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona M. S. ma wykształcenie średnie w zawodzie pielęgniarki. Wyuczony zawód wykonywała przez ostatnie 25 lat, z czego 18 lat pracowała na bloku operacyjnym w szpitalu dziecięcym (jako instrumentariuszka). Aktywność zawodową przerwała w 2019 roku na skutek pogorszenia stanu zdrowia. Najpierw wykorzystała pełny okres zasiłku chorobowego, a następnie od dnia 30 maja 2020 roku do dnia 24 kwietnia 2021 roku była uprawniona do świadczenia rehabilitacyjnego.

/okoliczności bezsporne, a nadto dowód: decyzja ZUS z dnia 4 czerwca 2020 roku, k. 7 – 7 v. akt ZUS, t. II; decyzja ZUS z dnia 9 października 2020 roku, k. 12 – 12 v. akt ZUS, t. II; decyzja ZUS z dnia 8 grudnia 2020 roku, k. 17 – 17 v. akt ZUS, t. II/

W dniu 19 marca 2021 roku ubezpieczona wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. z wnioskiem o przyznanie jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/dowód: wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, k. 1 – 3 akt ZUS, t. I

Orzeczeniem z dnia 23 kwietnia 2021 roku Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy. Powyższe potwierdziła również Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 11 maja 2021 roku, przyjmując, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

/dowód: orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 23 kwietnia 2021 roku, k. 27 – 27 v. akt ZUS; orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 11 maja 2021 roku, k. 43 – 43 v. akt ZUS/

U ubezpieczonej występuje choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa L-S i C, nawrotowa przepuklina jądra miażdżystego L4/L5, rwa kulszowa lewostronna oraz zaburzenia adaptacyjne.

Początek problemów ubezpieczonej ze zdrowiem miał miejsce w 2008 roku, kiedy to ubezpieczona zaczęła odczuwać pierwsze dolegliwości bólowe kręgosłupa. Po zdiagnozowaniu rwy kulszowej lewostronnej ubezpieczona przez okres 10 lat stosowała leczenie objawowe łagodzące dolegliwości. W październiku 2019 roku dolegliwości bólowe kręgosłupa znacznie się nasiliły, uniemożliwiając jej wykonywanie pracy i codzienne funkcjonowanie (ubezpieczona nie była w stanie wstać z łóżka). Wykonane badanie MR kręgosłupa wykazało wypadnięcie dysku i jego tarcie o korzeń nerwowy. W dniu 27 grudnia 2019 roku ubezpieczona była operowana w trybie pilnym i wykonano u niej sekwestrektomię L4/L5, po czym została poddana rehabilitacji. Ubezpieczona nie przeszła jednak pełnej rehabilitacji z uwagi na sytuację pandemiczną panującą w kraju. W czerwcu 2020 roku doświadczyła ataku silnego bólu, który po przeprowadzeniu diagnostyki obrazowej okazał się być objawem nawrotowej przepukliny w miejscu operowanym, którą następnie leczono zachowawczo z niewielką poprawą stanu zdrowia. Mimo prowadzenia oszczędnego trybu życia, ubezpieczona nadal odczuwa dolegliwości bólowe, okresowo uniemożliwiające jej normalne funkcjonowanie, nie jest zdolna do schylenia się, ma problem ze zmianą pozycji ciała, w tym do utrzymania wymuszonej pozycji ciała. Dodatkowo pojawiły się u niej problemy ze snem, okresowo wymagające przyjmowania leków nasennych. W sierpniu 2020 roku została uznana przez lekarza prowadzącego – dr G. za osobę trwale niezdolną do pracy na bloku operacyjnym.

W początkowej fazie leczenia neurochirurgicznego ubezpieczona odbyła pierwszą konsultację psychiatryczną związaną z gwałtownym pogorszeniem się stanu psychicznego i znacznym obniżeniem nastroju. Występuje u niej obniżony napęd psychomotoryczny, w obszarze afektywnym demonstruje smutek, apatię i poczucie bezsilności. Występuje u niej lęk typu egzystencjalnego o przyszłość oraz pesymistyczny nastrój, przygnębiony. Od 2020 roku przyjmuje leki, które pozwalają jej utrzymać stabilność emocjonalną. Dotychczas nie była hospitalizowana psychiatrycznie.

Zdaniem biegłych, powyższe schorzenia czynią ubezpieczoną częściowo niezdolną do pracy, okresowo od dnia złożenia wniosku o rentę do dnia 31 grudnia 2022 roku.

Przebieg zaburzeń występujących u ubezpieczonej ma charakter przewlekły, w czasie uległo nasilenie poszczególnych objawów. Mimo systematycznego leczenia nie osiągnięto u niej stabilnej poprawy funkcjonowania. Uszkodzenie narządu ruchu stanowi przeciwwskazanie do wykonywania pracy fizycznej, dźwigania ciężarów, długotrwałej pracy w pozycji wymuszonej. Natomiast problemy natury psychicznej wymagają dalszej diagnostyki, ale już na obecnym etapie stanowią przyczynę ograniczeń w zakresie zatrudnienia związanego z wysokimi wymaganiami dotyczącymi tempa pracy, ciągłej dyspozycyjności, bieżącej, systematycznej oceny, szybkiego i sprawnego reagowania na zmieniające się warunki sytuacyjne.

/dowód: opinia sądowo – lekarska z dnia 26 sierpnia 2021 roku, k. 70 – 72 akt ZUS/

Z powodu schorzeń typowo neurochirurgicznych – bez uwzględnienia innych stanów chorobowych – ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

/dowód: opinia sądowo – lekarska z dnia 11 lipca 2021 roku, k. 54 – 54 v. akt/

Sąd podzielił opinie biegłych lekarzy sądowych, które to zostały wydane przez podmioty profesjonalne, dysponujące konkretną wiedzą w zakresie dziedziny, którą reprezentują, w sposób fachowy i zgodny z obowiązującym prawem, na podstawie bezpośrednich badań lekarskich i na podstawie całości dokumentacji medycznej ubezpieczonej M. S., a wnioski wyrażone w tych opiniach są logiczne i korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Wprawdzie biegły neurochirurg nie stwierdził u ubezpieczonej niezdolności do pracy, aczkolwiek odniósł się on wyłącznie do schorzeń neurochirurgicznych. Natomiast opinia zespołu biegłych z dnia 26 sierpnia 2021 r. zawiera pełną ocenę stanu zdrowia ubezpieczonej w kontekście istniejących u niej schorzeń i ich wypływu na ograniczenie możliwości wykonywania pracy i dlatego też Sąd uznał tę opinię za najbardziej miarodajną.

W piśmie procesowym z dnia 12 listopada 2021 roku pełnomocnik organu rentowego oświadczył, że nie wnosi zastrzeżeń do opinii zespołu biegłych z dnia 26 sierpnia 2021 roku oraz że przewodniczący Komisji Lekarskiej ZUS nie zgłosił zastrzeżeń do stwierdzonej przez biegłych częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy do dnia 31 grudnia 2022 roku.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r., poz. 291) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i pkt 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11, 12 i pkt 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, pkt 5 lit. a, pkt 6 i 12, oraz w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;

4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (ust. 2).

Niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą bądź częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy). Rozróżnia się dwa stopnie niezdolności do pracy – całkowitą i częściową. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 2 ustawy). Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu.

Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (por. post. SN z dnia 9 stycznia 2020 r., I UK 56/19, LEX nr 3126283). Renta z tytułu niezdolności do pracy jest bowiem świadczeniem z ubezpieczenia społecznego związanym z istnieniem w organizmie osoby ubezpieczonej stanu chorobowego, czyniącego badanego obiektywnie niezdolnym do pracy. O niezdolności do pracy nie decyduje zatem sam fakt występowania schorzeń i subiektywne odczucia ubezpieczonego co do stopnia ich zaawansowania, lecz ocena, czy i w jakim stopniu wpływają one na utratę zdolności do pracy. Dopiero, gdy nasilenie chorób jest takie, iż wyklucza podjęcie przez ubezpieczonego pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, można mówić o niezdolności do pracy. Innymi słowy, w sprawach o prawo do renty, nie wystarczy udowodnienie, że występują określone schorzenia, lecz konieczne jest wykazanie, w jakim stopniu wpływają one na utratę zdolności do pracy – jakiejkolwiek pracy bądź pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (por. wyr. SA w Szczecinie z dnia 15 maja 2018 r.,
III AUa 539/17, LEX nr 2531836).

Sąd Okręgowy uznał, że ocena niezdolności ubezpieczonej M. S. do pracy, w zakresie dotyczącym stopnia naruszenia sprawności jej organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga wiadomości specjalnych, dlatego też dopuścił na tę okoliczność dowód z opinii biegłych. Jako najbardziej miarodajną Sąd uznał opinię zespołu biegłych neurologa, psychiatry i psychologa z dnia 26 sierpnia 2021 roku, albowiem opinia ta uwzględnia całokształt schorzeń występujących u ubezpieczonej i ich wpływ na możliwości wykonywania pracy. Biegli rozpoznali u ubezpieczonej chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa L/S i C, nawrotową przepuklinę jądra miażdżystego L4/L5, rwę kulszową lewostronną i zaburzenia adaptacyjne. Na podstawie przeprowadzonych badań sądowo – lekarskich i po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną znajdującą się w aktach sprawy biegli stwierdzili, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy, okresowo od dnia złożenia wniosku o rentę do dnia 31 grudnia 2022 roku. Wskazali, że przebieg zaburzeń występujących u ubezpieczonej ma charakter przewlekły, zaś w czasie uległo nasilenie objawów. Biorąc pod uwagę obraz kliniczny zaburzeń występujących u ubezpieczonej, nasilenie i częstość objawów, dotychczasowy przebieg choroby oraz obecny stan zdrowia, biegli stwierdzili, że pomimo systematycznego leczenia nie osiągnięto stabilnej poprawy funkcjonowania. Zdaniem biegłych uszkodzenie narządu ruchu stanowi przeciwwskazanie do wykonywania pracy fizycznej, dźwigania ciężarów, długotrwałej pracy w pozycji wymuszonej, zaś problemy natury psychicznej, o ile wymagają dalszej diagnostyki, o tyle w aktualnym stopniu zaawansowania stanowią przyczynę ograniczeń w zakresie zatrudnienia związanego z wysokimi wymaganiami dotyczącymi tempa pracy, ciągłej dyspozycyjności, bieżącej i systematycznej oceny, szybkiego i sprawnego reagowania na zmieniające się warunki sytuacyjne. Biegli uwzględnili wpływ ograniczonych zdolności kompensacyjnych na możliwość podjęcia zatrudnienia zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym. Wskazali, że nie zgadzają się z opinią Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 11 maja 2021 roku, która orzekła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy, albowiem – zdaniem biegłych – w postępowaniu diagnostyczno – orzeczniczym nie uwzględniono wówczas wszystkich występujących u ubezpieczonej schorzeń i ich interakcji z jej możliwościami kompensacyjnymi.

Sąd Okręgowy w pełni podziela wnioski zawarte w ww. opinii sądowo – lekarskiej, którą to przyjął za podstawę orzeczenia w przedmiotowej sprawie. Opinia ta ostatecznie nie była kwestionowana przez żadną ze stron. W ocenie Sądu z uwagi na stopień naruszenia sprawności organizmu ubezpieczonej wynikający ze schorzeń neurologicznych i zaburzeń psychicznych, trudno uznać, aby ubezpieczona była zdolna do wykonywania dotychczasowej pracy pielęgniarki operacyjnej (instrumentariuszki). Bezsprzecznie praca pielęgniarki na bloku operacyjnym wymaga nie tylko dużej odpowiedzialności, wysokiej koncentracji, zaangażowania, ciągłej dyspozycyjności, uwagi i wysokiego tempa pracy, ale również stanowi spore obciążenie fizyczne na organizmu, w szczególności wymaga wymuszonej pozycji ciała. Natomiast z uwagi na schorzenia występujące u ubezpieczonej nie jest ona zdolna do kontynuowania pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku. Jak zresztą sama przyznała, dalsze wykonywanie pracy pielęgniarki operacyjnej nie tylko mogłoby pogorszyć stan jej zdrowia, ale mogłoby stanowić istotne zagrożenie na sali operacyjnej dla innych osób, w szczególności dla pacjentów.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej M. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 25 kwietnia 2021 roku, a więc od następnego dnia po zakończeniu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, do dnia 31 grudnia 2022 roku, albowiem zgodnie z opinią biegłych częściowa niezdolność ubezpieczonej do pracy do tej daty będzie trwać.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy, na podstawie
art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

Ponadto zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a cytowanej ustawy, przyznając odwołującej prawo do świadczenia rentowego, Sąd zobowiązany był do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego w zakresie nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie nie istniały podstawy do obciążenia organu rentownego odpowiedzialnością za nieprzyznanie odwołującej prawa do renty, albowiem biegli opiniujący w niniejszej sprawie do oceny stanu zdrowia ubezpieczonej dysponowali dokumentacją medyczną dostarczoną przez ubezpieczoną już po złożeniu odwołania, a nieznaną Komisji Lekarskiej ZUS na chwilę wydawania orzeczenia.

Mając powyższe na uwadze, zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, należało postanowić jak w punkcie 2 sentencji.

Sędzia Hanna Koźlińska