Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2021r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2021 r. w K.

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko W. G.

o zapłatę

I.  Powództwo oddala;

II.  Zasądza od powoda (...) S.A. z siedzibą w B. na rzecz pozwanej W. G. kwotę 900,00 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sygn. akt I C 281/21

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie od pozwanej W. G. kwoty 3286,70 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 20.01.2021 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu powód wywodził, że żądana kwota wynika z podpisanego przez pozwana weksla in blanco, który został wystawiony na zabezpieczenie zaciągniętej przez pozwaną pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 06.02.2019 r.. Na dochodzoną pozwem kwotę składają się suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne odsetki za opóźnienie w płatności każdej z rat.

W odpowiedzi na pozew pozwana W. G. wniosła o jego oddalenie w całości, kwestionując powództwo zarówno co do zasady jak i co do wysokości. W uzasadnieniu pozwana podniosła szereg zarzutów, w tym m.in., że osoba, która podpisała z nią umowę pożyczki nie była do tego uprawniona oraz, że weksel został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową. D. pozwana wskazała, że zawarta umowa pożyczki jest nieważna z uwagi na ustanowienie nadmiernych kosztów jej zawarcia tj. prowizji i opłaty przygotowawczej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 06.02.2019 r. powód (...) S.A. z siedziba w B. (pożyczkodawca) oraz pozwana W. G. (pożyczkobiorca) zawarli umowę pożyczki

nr (...). Zgodnie z umową całkowita kwota pożyczki wyniosła 4.000,00 zł natomiast całkowita kwota do zapłaty 9.060,00 zł. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wyniosła 109,49 %. Zgodnie z zapisem 1.4 umowy, pożyczkobiorca w związku z udzieleniem pożyczki został zobowiązany do poniesienia następujących opłat: opłaty przygotowawczej w wysokości 129,00 zł, prowizji w wysokości 3.271,00 zł oraz wynagrodzenia z tytułu przyznania (...) w wysokości 600,00 zł. Pożyczka została udzielona na 30 miesięcznych rat w kwotach po 302,00 zł. Na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy pożyczki, pozwana wystawiła weksel in blanco, do którego podpisała deklarację wekslową, w której wskazano, w jakich okolicznościach i na jaką kwotę pożyczkodawca może wypełnić weksel.

Z umówionych rat pozwana spłaciła 19 i zaczęła zalegać z ratami wymagalnymi w dniach 18.10.2020 r. oraz 18.11.2020 r.

W związku z powyższym powód pismem z dnia 19.11.2020 r. wezwał pozwaną do spłaty dwóch zaległych rat w terminie 7 dni, a po bezskutecznym upływie tego terminu a pismem z dnia 21.12.2020 r. wypowiedział umowę pożyczki i zażądał spłaty kwoty 3286,70 zł .

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o: weksle in blanco k. 4, deklaracje wekslową k. 6, wypowiedzenie umowy pożyczki warz z dowodem nadania k. 51 – 52, umowę pożyczki z załącznikami k. 43- 50, pismo z dnia 19.11.2020 r. wraz z dowodem nadania k. 53 – 54, zasady naliczania wynagrodzeń k. 55.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez powoda dokumentów, wiarygodności których pozwana nie kwestionowała. Również sąd nie znalazł podstaw aby odmówić im wiary. Pozwana nie kwestionowała faktu zawarcia umowy pożyczki ani jej wysokości. Pomiędzy stronami spornymi była zapisy umowy dotyczące jej kosztów tj. opłaty przygotowawczej i należnej powodowi prowizji oraz prawidłowość wypełnienia weksla.

W niniejszej sprawie powód wystąpił przeciwko pozwanej o zapłatę z weksla. Zobowiązanie wekslowe co do zasady ma charakter abstrakcyjny, oderwany od konkretnego stosunku prawnego podstawowego, jednakże zobowiązany wekslowo może podnosić zarzuty wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym, odwołując się do stosunku podstawowego, w tym również do umowy pożyczki gotówkowej, co miało miejsce w niniejszej sprawie, albowiem pozwana żądała uznania części zapisów łączącej strony umowy pożyczki za nieważne.

W ocenie sądu w sytuacji, z jaką mamy do czynienia w niniejszej sprawie istnieje konieczność ingerencji przez sąd w treść łączącego strony stosunku prawnego z uwagi na ustaloną przez powoda wysokość prowizji za udzielenie pożyczki.

Zawarta pomiędzy stronami umowa pożyczki jest umową o kredyt konsumencki, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w myśl którego - przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550,00 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki, która może mieć również charakter odpłatną, co jest praktyką w obrocie konsumenckim – wówczas wynagrodzenie za korzystanie z kapitału pożyczkodawcy stanowią odsetki kapitałowe z art. 359 § 1-4 k.c. (por. m.in. K. Krziskowska, kom. do art. 720 k.c., teza 7, sip.lex.pl).

W ustawie o kredycie konsumenckim ustawodawca wprost przewidział, że oprócz odsetek stanowiących wynagrodzenie za korzystanie z kapitału przez pożyczkodawcę w umowie o kredycie konsumenckim mogą pojawić się dodatkowe koszty, przy czym w treści art. 36a ustawy określono maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, którą oblicza się według wskazanego w tym przepisie wzoru. P. koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu, a pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w art. 36a lub całkowitą kwotę kredytu.

Zgodnie z treścią art. 353 1 k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego, tym niemniej w ocenie Sądu, ma rację pełnomocnik pozwanej, iż fakt, że naliczone koszty kredytu mieszczą się w limicie z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie przesądza o niemożności uznania ich za niedozwolone. Art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie wyłącza bowiem powszechnie obowiązujących przepisów kodeksu cywilnego, w tym art. 385 1 k.c.

Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 19.07.2019 r. III Ca 435/19 nie ma podstaw do przyjęcia, że unormowania art. 36a-36c ustawy z 2011 r. o kredycie konsumenckim mają charakter szczególny wobec art. 3851 k.c. oraz art. 58 k.c., wyłączając ich zastosowanie.

Zgodnie z treścią art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim, całkowity koszt kredytu stanowią wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. W przepisie tym jest mowa o kosztach kredytu, a zatem o działaniach instytucji finansowej, które generują wydatki. Nie chodzi tu o dodatkowe wynagrodzenie z tytułu umowy kredytowej. Wynagrodzenie w umowie kredytu określa się przez oprocentowanie. Inne elementy kosztotwórcze nie mogą mieć charakteru wynagrodzenia, bo to wynagrodzenie maksymalne określa art. 33a ustawy o kredycie konsumenckim. Przepis art. 36a odnosi się do dodatkowych kosztów niezbędnych dla uzyskania i obsługi kredytu. Może to być np.: koszt rozpoznania wniosku, koszt uzyskania informacji, koszt ubezpieczenia kredytu, koszt zawiadomień, monitów, koszt przeprowadzenia czynności poza lokalem przedsiębiorstwa, koszt osobistego odbioru raty itd. Muszą to być jednak koszty rzeczywiste. W przeciwnym bowiem razie inne „opłaty” będą musiały być traktowane jako obejmujące wynagrodzenie, to zaś podlega limitom odsetek maksymalnych (art. 33a). Przepis art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie może prowadzić wprost do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Oznaczałoby to bowiem uprzywilejowaną pozycję instytucji udzielających kredyty w stosunku do innych obywateli, których regulacje dotyczące odsetek maksymalnych bezwzględnie obowiązują (wyrok SO w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 28.12.2018 roku o sygn. akt II Ca 433/18 i z 03.07.2017 roku w sprawie II Ca 369/17).

W niniejszej sprawie powód załączył do pozwu umowę pożyczki, w której wyszczególniono m.in., że pożyczkobiorca, w związku z udzieleniem pożyczki jest zobowiązany ponieść m.in. koszt w postaci wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 3.271,00 zł, które przybrało formę dodatkowego wynagrodzenia za udzielenie pożyczki. W ocenie Sądu, wbrew odmiennemu stanowisku pełnomocnika powoda, jest to obejście przepisów o odsetkach maksymalnych, gdyż to one mają stanowić wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, a ich wysokość jest ściśle limitowana przepisami prawa.

Wskazać należy, że mianem prowizji określa się jeden z elementów wynagrodzenia za udzielenie kredytu lub pożyczki, który - w przeciwieństwie do oprocentowania - nie jest zapłatą za możliwość korzystania z kapitału, ale stanowi swoiste wynagrodzenie instytucji kredytowej za czynności związane np. z zawarciem umowy (np. ocena zdolności kredytowej, przygotowanie i analiza dokumentów), z pozostawaniem w gotowości udostępnienia środków w przypadku kredytu niewykorzystanego czy z podejmowaniem czynności związanych z wcześniejszą spłatą kredytu lub pożyczki albo odstąpieniem przez kontrahenta od umowy (T. Czech, kom. do art. 5 ustawy o kredycie konsumenckim,). Niewątpliwie prowizja stanowi formę wynagrodzenia, jednakże nie za przekazanie kapitału pożyczki (chyba, że powyższe dokonuje się w niestandardowej formie, powodującej dodatkowe koszty), gdyż w tym zakresie wynagrodzeniem są odsetki, ale za określone czynności związane z udzieleniem kredytu. Ponadto fakt, że na pozaodsetkowe koszty kredytu może składać się wiele elementów, a więc opłaty, prowizje, podatki, marże i koszty usług dodatkowych, nie odbiera Sądowi możliwości dokonania oceny, czy postanowienie umowne określające obowiązek zapłaty każdego z tych składników z osobna nie stanowi klauzuli abuzywnej w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c. Podkreślić trzeba, że przedsiębiorcę udzielającego kredytu konsumenckiego czy też pożyczki wiąże zarówno art. 3851 § 1 k.c., jak i art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, co oznacza, że musi on mieć na uwadze zarówno to, by do umowy zawartej z konsumentem nie wprowadzać postanowień określających zobowiązania kontrahenta w sposób, który pozwalałby je uznać za klauzule niedozwolone, jak i dbać o to, by suma kosztów pozaodsetkowych nie wykroczyła poza ich maksymalną wysokość określoną ustawą.

Z uwagi na powyższe, Sąd dokonał analizy postanowień zawartej pomiędzy stronami umowy pożyczki pod kątem zaistnienia ewentualnych klauzul abuzywnych, o których mowa w art. 3851 § 1 kc,

a zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Art. 3851 i nast. k.c. regulują materię niedozwolonych postanowień umownych, nazywanych także klauzulami abuzywnymi. Celem wprowadzenia tych przepisów do porządku prawnego był zamiar zapewnienia konsumentom skuteczniejszej ochrony w stosunkach umownych

z profesjonalistami oraz potrzeba uwzględnienia postanowień dyrektywy nr 93/13/EWG z 5.04.1993 r.

o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich. W doktrynie przyjmuje się, że nie stanowią postanowień indywidualnie uzgodnionych klauzule sporządzone z wyprzedzeniem, w sytuacji gdy kontrahent nie miał wpływu na ich treść, nawet jeżeli są one zawarte we wzorcu wykorzystanym tylko jednorazowo. Nie będą także postanowieniami negocjowanymi te, które zostały wybrane przez konsumenta z kilku przedstawionych mu przez przedsiębiorcę postanowień alternatywnych. Również wiedza kontrahenta o istnieniu klauzul nienegocjowanych, czy też możliwość zapoznania się z nimi przed zawarciem umowy i nawet zrozumienie ich treści nie stanowią okoliczności wyłączającej uznanie tych klauzul za narzucone – kryterium istotnym jest tu bowiem możliwość wpływania, oddziaływania na kształtowanie ich treści.

Postanowienia zawartej pomiędzy stronami umowy zawierają wynagrodzenie prowizyjne, które kształtuje prawa pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, godząc w równowagę kontraktową tego stosunku i stanowiąc klauzulę niedozwoloną. Powód w żaden sposób nie wykazał, aby jego wysokość stanowiła efekt indywidualnych uzgodnień z pozwaną, nie zaś pochodziła z wzorca stosowanego przez niego wobec wszystkich kontrahentów.

Wskazane w piśmie pełnomocnika powoda z dnia 22.06.2021 r. uzasadnienie wysokości naliczonej pozwanej prowizji nie uzasadnia zastosowania jej w tak wysokiej kwocie. Fakt, że powód zobowiązany jest zapłacić od wysokości prowizji podatek CIT nie może być w żadnym razie argumentem do jej zawyżania. Jeśli powód chce płacić mniejszy podatek, wystarczającym jest obniżenie wysokości prowizji. Również wskazane dwa pozostałe składniki prowizji nie uzasadniają nawet połowy jej wysokości.

Uwzględniając wysokość prowizji narzuconej pozwanej (3.271,00 zł) oraz jej stosunek do kwoty pożyczki (4.000,00 zł) trzeba ją uznać za nadmierną, przyjmując, że jej zastrzeżenie stanowiło niedozwoloną klauzulę umowną. Jednocześnie postanowienie to nie dotyczy głównych świadczeń stron. Istotą umowy kredytu konsumenckiego jest bowiem udzielenie określonej kwoty kapitału pożyczkodawcy za wynagrodzeniem w formie odsetek, ewentualne dodatkowe koszty mają charakter akcesoryjny. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że nawet w przypadku umowy o kredyt bankowy, gdzie ustawodawca wprost wymienił prowizję jako jeden z elementów składowych umowy (art. 69 ust. 1 i art. 69 ust. 2 pkt 9 prawa bankowego), to nie stanowi ona przedmiotowo istotnego składnika umowy o pożyczkę.

W związku z powyższym, w ocenie sądu, zapis łączącej strony umowy pożyczki z dnia 06.02.2019 roku, dotyczący opłaty prowizyjnej, zgodnie z art. 3851 § 1 k.c. nie wiązał pozwanej i tym samym nie jest ona zobowiązana do zapłaty tego rodzaju należności. Należy podkreślić, że w przypadku uznania danego postanowienia za klauzulę abuzywną, nie wiąże ona w całości – brak jest podstaw, aby „wynagrodzenie prowizyjne” obniżać do kwoty, która w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego mogła by być uznana przez Sąd za adekwatną, co wynika wprost z literalnej treści art. 3851 § 1 i 2 k.c.

Ponieważ pozwana do dnia wypowiedzenia umowy pożyczki, zapłaciła na rzecz powoda łącznie kwotę 5.738,00 zł, a odsetki za cały okres kredytowania miały wynieść kwotę 1.059,97 zł, to biorąc nawet pod uwagę opłatę przygotowawczą i wynagrodzenie za (...), co do zasadności którego sąd ma również wątpliwości, uznać należy, że pozwana wykonała swoje zobowiązanie wobec powoda w całości.

Wobec powyższego powództwo należało oddalić.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 98 kpc i zasądził od powoda na rzecz pozwanej koszty zastępstwa procesowego.