Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Ubezpieczona I. K. wniosła odwołanie od decyzji (...) Oddział w W. z dnia 6 lutego 2020 r. , którą przyznano rentę rodzinną dla małoletniego O. B. (2) od dnia 1 września 2018 r. , to jest od pierwszego dnia miesiąca w którym zgłoszono wniosek. Odwołująca domagała się przyznania przedmiotowego świadczenia od dnia śmierci ojca dziecka - 28 sierpnia 2017r. . W uzasadnieniu podniosła, iż wniosek o rentę został złożony w dniu 31 sierpnia 2017 r.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wskazał, że ZUS w B. w dniu 29 lipca 2017 r. wydał decyzję odmawiającą prawa do renty rodzinnej z uwagi na to, że zmarły T. B. nie spełniał warunków ustawowych do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, a mianowicie nie posiadał 5 lat okresów składkowych . i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed zgonem. I. K. w dniu 20 września 2018 r. zgłosiła ponowny wniosek o rentę rodzinną dla dziecka przedkładając nowe dowody w sprawie i wnosząc o uwzględnienie w okresie ubezpieczenia zmarłego jego zatrudnienia w Wielskiej Brytanii. W związku z nowymi dowodami sprawa została skierowana do lekarza orzecznika ZUS celem ustalenia daty niezdolności do pracy T. B.. W zakończeniu postępowania wyjaśniającego zakład wydał zaskarżoną decyzję przyznając świadczenie od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszony został ponowny wniosek. Podstawą takie j decyzji był przepis art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje :

Odwołująca I. K. w dniu 31 sierpnia 2017 r. złożyła w Oddziale ZUS w B. wniosek o rentę rodzinną dla syna O. B. (1) po zmarłym w dniu 28 sierpnia 2017 r. ojcu dziecka – T. B.. W ramach prowadzonego postępowania ( rozpoznania wniosku ) organ rentowy uzyskał informacje, iż w latach 2009 – 2012 T. B. wielokrotnie korzystał zasiłków chorobowych i świadczenia rehabilitacyjnego z uwagi na długotrwałą niezdolność do pracy ( w okresie czerwiec - lipiec 2009 r. otrzymywał wynagrodzenie chorobowe lub przebywał na urlopie bezpłatnym, od sierpnia 2009 r. do lutego 2010 r. pobierał zasiłek chorobowy, następnie do czerwca 2010 r. świadczenie rehabilitacyjne, od października 2010 r. ponownie zasiłek chorobowy - patrz poświadczenie dla celów emerytalno - rentowych k. 30 akt rentowych ). Oddział ZUS w B. decyzją z dnia 27 września 2017 r. odmówił prawa do renty po zmarłym T. B. z uwagi na to, iż zmarły nie posiadał 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim 10 leciu przed śmiercią. ZUS ustalił , iż zmarły przepracował w ostatnim 10 leciu przed zgonem 3 lata 2 miesiące i 2 dni.

/ dowód : wniosek k. 1- 7 , decyzja k. 45 akt ZUS /

Decyzją z dnia 27 listopada 2019 r. Prezes ZUS odmówił przyznania świadczenia na zasadzie wyjątku .

/ decyzja k. 88 akt ZUS /

W dniu 20 września 2019 r. odwołująca zwróciła się ponownie o rentę rodziną domagając się uwzględnienia w stażu ubezpieczeniowym zmarłego okresów jego zatrudnienia w Anglii i Holandii. Po przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym Oddział ZUS w W. otrzymał potwierdzenie ubezpieczenia zmarłego w Holandii w kresie od 9 lutego 2015 r. do 25 czerwca 2015r oraz od 20 lipca 2015 r. do 7 lutego 2016 r. w łącznym wymiarze 11 miesięcy i 25 dni. Instytucja brytyjska nie potwierdziła żadnych okresów ubezpieczenia w/w- nego na swoim terytorium. W związku ze zmianą stażu ubezpieczeniowego w dniu 15 lipca 2019 r. (...) Oddział w W. ponownie odmówił prawa do renty rodzinnej. Od tej decyzji odwołująca złożyła odwołanie do sądu przedkładając nowe dowody – kartę informacyjną leczenia szpitalnego T. B. w okresie 22 maja 2011 r. do 13 sierpnia 2012 r. W dniu 29 sierpnia 2019 r. organ rentowy skierował wniosek do Wydziału Orzecznictwa Lekarskiego celem ustalenia daty powstania niezdolności do pracy. Orzeczeniem z dnia 22 października 2019 r. lekarz orzecznik ZUS ustalił, iż częściowa niezdolność w/w- nego do pracy istniała na dzień 7 sierpnia 2019 r. Decyzją z dnia 22 listopada 2019 r. przyznano O. B. prawo do renty rodzinnej od 1 września 2018 r. Zaskarżoną decyzją z dnia 6 lutego 2020 r. ZUS przeliczył świadczenie od dnia 1 września 2018r.

/ wniosek k. 89 akt ZUS , wyjaśnienie komórki merytorycznej ZUS k. 33 akt sprawy orzeczenie lekarza orzecznika ZUS k. 143 decyzja k. 151, wniosek k. 159 akt ZUS /

Powyższy stan faktyczny ( w istocie bezsporny ) sąd ustalił w oparciu o dokumentację znajdującą się w aktach sprawy i aktach ZUS oraz zeznania odwołującej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Całokształt postępowania pozwanego w niniejszej sprawie winien być w ocenie Sądu Okręgowego oceniany w kontekście treści art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Przepis ten stanowi , iż w razie ponownego ustalania wysokości świadczeń podwyższone świadczenia wypłaca się poczynając od miesiąca w którym powstało prawo do ich podwyższenia , jednak nie wcześniej niż:

a/ od miesiąca w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu ,

b/ za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc , o którym mowa w pkt 1 , jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć, iż na etapie prowadzonego postępowania administracyjnego wystarczającym było skierowanie przez ZUS w trybie § 2 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2014 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy w zw. z § 29 rozporządzenia MPiPS z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe, sprawy do lekarza orzecznika , względnie wcześniejsze zobowiązanie odwołującej do przedłożenia dokumentacji dotyczącej okresów długotrwałej niezdolności zmarłego do pracy, kiedy to przez wiele miesięcy korzystał on ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego to jest zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego ( wyjaśniającej przyczyny tak częstego korzystania przezeń ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego , względnie wypadkowego ). Przywołany przepis stanowi , iż w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również dopuszczone dodatkowe dowody jeżeli są niezbędne do załatwienia sprawy , w tym przypadku organ wzywa zainteresowanego lub inny podmiot do przedstawienia tych dodatkowych dowodów wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 60 dni licząc od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli wezwanie do przedłożenia dodatkowych dowodów jest kierowane do innego podmiotu niż zainteresowany , organ rentowy każdorazowo informuje o tym zainteresowanego. Gdyby pozwany postąpił zgodnie ze wskazanymi przepisami, nie wydałby wadliwej decyzji o odmowie przyznania świadczenia. Tymczasem organ rentowy ignorując w trakcie prowadzonego postępowania pozyskane informacje dotyczące wielomiesięcznego korzystania przez T. B. ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i nie kierując sprawy do lekarza orzecznika celem ustalenia daty powstania niezdolności do pracy , w ocenie sądu orzekającego dopuścił się błędu w rozumieniu wspomnianego art. 133 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, doprowadzając do pozbawienia dziecka prawa do świadczenia po zmarłym ojcu przez okres kilkunastu kolejnych miesięcy. W wyroku z dnia 28 lutego 2018 III AUa 719/17 SA w Białymstoku wskazał, iż pojęcie błędu organu rentowego jest bardzo szerokie i obejmuje również niedopełnienie obowiązku działania z urzędu na korzyść uprawnionych do świadczeń emerytalno – rentowych. Jeszcze dalej w interpretacji pojęcia błędu „ poszedł „ SA w Poznaniu w wyroku z dnia 11 stycznia 2018 r. III AUa 991/17, wskazując, że określenie „ błąd organu rentowego „ obejmuj sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przyczyny uznaje się wszelkie zaniedbania tego organu, każdą obiektywną wadliwość decyzji ( teoria tzw. obiektywnej błędności decyzji ) niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki , celowego działania organu rentowego , czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Oznacza to ,że przedmiotowe pojęcie obejmuje również niedopełnienie przez organ rentowy obowiązku działania na korzyść uprawnionych do świadczeń emerytalno – rentowych. Powyższe znajduje potwierdzenie w treści przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, które to przepisy organ rentowy zobligowany był stosować w postępowaniu przed wydaniem decyzji z dnia 27 września 2017 r . Art. 9 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego stanowi, iż organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego , organy czuwają nad tym , aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Stosownie do treści art. 12 ustawy organy administracji państwowej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko posługując się możliwie najprostszym środkami przeznaczonymi do jej załatwienia. Zestawienie powyższych przepisów z cytowanym wyżej § 29 rozporządzenia wykonawczego jednoznacznie wskazuje, iż w niniejszej sprawie pozwany ( wówczas Oddział ZUS w B. ) nie kierując sprawy do lekarza orzecznika już po złożeniu pierwszego wniosku przez I. K. dopuścił się naruszenia przepisów, w konsekwencji błędu w rozumieniu art. 133 ustawy. Organ rentowy nie wywiązał się z obowiązku informowania strony o okolicznościach istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy . Taką było ustalenie daty wystąpienia u T. B. ewentualnej częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy. I. K. nie pouczono o tym , iż stosownie do treści art. 58 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( który w zdaniu drugim stanowi , że okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy ) dla przyznania prawa do renty rodzinnej dla dziecka istotniejszą od daty śmierci jego ojca ( równoznacznej z całkowitą niezdolnością do pracy ) może okazać się data powstania ewentualnej choćby częściowej niezdolności ubezpieczonego do pracy. Pozwany mając wystarczające przesłanki ku temu i pełne możliwości podjęcia na rzecz odwołującej się działań z urzędu ( poprzez skierowanie sprawy do działu orzecznictwa ), powyższego zaniechał . W zaistniałych okolicznościach winien był postępować w interesie strony, czego nie uczynił . O tym , że miał taką możliwość przekonuje zgromadzona już na tamtym etapie dokumentacja jednoznacznie wskazująca na poważne problemy ze zdrowiem T. B. w latach poprzedzających zgon ( długotrwałe okresy pobierania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego – zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego przypadające pomiędzy 2009 a 2012r ) , co w zestawieniu z brakiem okresów ubezpieczenia w kolejnych latach ( 2013- 2017 ) oraz śmiercią tegoż w relatywnie młodym wieku ( 45 lat ) , winno było skłonić pozwanego do wystąpienia do lekarza orzecznika o ustalenie czy , a jeżeli tak to kiedy powstała u niego niezdolność do pracy ( częściowa lub całkowita ) . Na marginesie należy zauważyć, iż zanichania organu rentowego mogłyby skutkować daleko dalej idącymi konsekwencjami ( w postaci braku prawa dziecka do renty rodzinnej do dnia dzisiejszego ) , ostatecznie bowiem sprawę skierowano do lekarza orzecznika ( ZUS w W. ) dopiero z inicjatywy samej odwołującej, która zdobyła niezbędną dokumentację medyczną ( wcześniej dowiadując się jak istotna jest kwestia daty powstania ewentualnej niezdolności do pracy u ubezpieczonego ).

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji, przyznając O. B. ( reprezentowanemu przez przedstawiciela ustawowego I. K. ) prawo do renty rodzinnej od dnia śmierci T. B. ( stosownie do treści art. 129 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ).

Sąd w oparciu o art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Fakt uchybień organu rentowego w przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości. Pozwany ponosi pełną odpowiedzialność za to, iż w ramach postępowania zainicjowanego pierwszym wnioskiem odwołującej pomimo , że mógł i powinien był skierować sprawę do lekarza orzecznika ZUS, co już na ówczesnym etapie pozwoliłoby przyznać dziecku prawo do renty rodzinnej , powyższego zaniechał.

Sędzia Maciej Flinik