Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2018r. w Katowicach

sprawy z odwołania E. F. (E. F.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

z dnia 22 stycznia 2018r. sygn. akt X U 1101/17

oddala apelację.

/-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA M.Pierzycka-Pająk /-/ SSO del.B.Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 642/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 maja 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. odmówił ubezpieczonemu E. F. przyznania prawa
do emerytury w obniżonym wieku ponieważ, jak ocenił organ rentowy, ubezpieczony nie wykazał okresu 15-tu lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ubezpieczony E. F. wniósł odwołanie od tej decyzji, podając,
że w warunkach szczególnych pracował w okresie od dnia 1 kwietnia 1978 r. do dnia 23 października 1979 r. w Zakładzie (...) w M., pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych w kanałach remontowych. Dodał, że kolejno
od dnia 24 października 1979r. do 3 kwietnia 1982r. odbywał zasadniczą służbę wojskową, po zakończeniu, której powrócił na poprzednie stanowisko pracy u tego samego pracodawcy. Dalej od dnia 1 lipca 1982r. do 31 grudnia 1985r. pracował jako mechanik przy naprawie pomp wtryskowych, wykonując prace sklasyfikowane
w wykazie A dziale XIV poz. 14 rozporządzenia z 7 lutego 1983r., tj. prace przy naprawie pomp wtryskowych. Następnie, jak dodawał, od dnia 4 stycznia 1986r.
do 14 października 1994r. pracował w Fabryce (...) w M. na stanowisku ślusarz mechanik - ślusarz remontowy suwnic, wykonując prace
o których mowa w dziale III poz. 86 wykazu A, tj. obsługa suwnic. Ubezpieczony podniósł także, że od dnia 15 października 1994r. został przeniesiony na stanowisko technologa, gdzie w ramach obowiązków pełnił nadzór nad wykonywaniem prac remontowych suwnic i prace takie świadczył do 31 grudnia 1997r., gdyż jak podkreślał, dopiero w dniu 1 stycznia 1998r. nastąpiła u jego ówczesnego pracodawcy zmiana organizacyjna, w efekcie której zmieniono mu stanowisko pracy, jak uległ zmianie charakter świadczonej przez niego pracy. Został wówczas bowiem obsadzony na stanowisku kierowniczym - kierownika sekcji gospodarowania majątkiem BZ 31.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wskazując, iż za pracę w warunkach szczególnych nie został uznany okres pracy ubezpieczonego od 1 lipca 1982r. do 31 grudnia 1985r. w Zakładzie (...) w M. na stanowisku montera - mechanika silników spalinowych. Powodem odmowy uwzględnienia tego okresu, jak argumentował organ rentowy, jest okoliczność, że nazwa stanowiska wskazana w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, nie odpowiada nazwie stanowiska pracy sklasyfikowanego w zarządzeniu resortowym Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska. Ponadto, jak zaznaczał organ rentowy, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 7 marca 1983r. potwierdza tego rodzaju pracę do 31 grudnia 1986r., podczas, gdy faktycznie zatrudnienie ubezpieczonego ustało rok wcześniej. Organ rentowy zaznaczył również, że za inne okresy, w tym wskazane w odwołaniu, ubezpieczony nie przedłożył wymaganych świadectw pracy w warunkach szczególnych i tym samym okresów tych nie można było zaliczyć mu do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem
z dnia 22 stycznia 2018r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do wnioskowanej emerytury począwszy od dnia 8 maja 2017r.

Na podstawie dokumentacji akt organu rentowego oraz w oparciu o zeznania świadków R. L. i R. N. i wyjaśnienia ubezpieczonego, Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony E. F. (ur. (...)) w dniu 28 kwietnia 2017r. złożył wniosek o ustalenie uprawnień do emerytury w obniżonym wieku, wnosząc jednocześnie o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody Budżetu Państwa. Zaskarżoną decyzją z dnia 9 maja 2017r. organ rentowy odmówił przyznania emerytury uznając, że nie został udowodniony wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na dzień 1 stycznia 1999r. organ rentowy uznał za udowodnione 2 miesiące,
18 dni okresów nieskładkowych oraz 26 lat, 1 miesiąc, 8 dni okresów składkowych, łączny staż sumaryczny uznany przez ZUS wyniósł zatem 26 lat, 3 miesiące i 26 dni.

Kolejno Sąd ustalił, że ubezpieczony w okresie od 1 kwietnia 1978r. pozostawał w zatrudnieniu w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...)
w K.. Pracował wówczas jako mechanik w kanałach, naprawiając autobusy. W tym czasie jego bezpośrednim współpracownikiem był świadek R. L.
i R. N.. Przy czym, jak ustalił Sąd, świadek R. L. wykonując taką samą pracę jak ubezpieczony uzyskał świadczenie emerytalne z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Sąd nadto ustalił, że ubezpieczony
aż do czasu powołania do służby wojskowej, tj. do 23.10.1979r. pozostawał
w zatrudnieniu w Zakładzie (...) w M., gdzie wykonywał prace mechanika stale i w pełnym wymiarze czasu w kanałach.
Jak zaznaczał Sąd, fakt wykonywania tego rodzaju pracy wynika też z treści kartoteki personalnej z sekcji zarobków i świadczeń społecznych, zaświadczenia z dnia 31 lipca 1979r., oraz zaświadczenia z dnia 30 kwietnia 1979r., w którym przyznano ubezpieczonemu wyższe zaszeregowanie.

Sąd ustalił nadto, że w dalszym okresie, tj. od dnia 24 października 1979r.
do dnia 3 kwietnia 1982r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową,
po odbyciu której powrócił na to samo stanowisko pracy i wykonywał nadal pracę mechanika w kanałach w okresie od 4 kwietnia 1982r. do 1 lipca 1982r. Następnie został przeniesiony do wydziału pomp wtryskowych.

Następnie Sąd odwołując się do treści świadectwa pracy w warunkach szczególnych z dnia 7 marca 1983r. oraz zaświadczenia o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu znajdującego się dokumentacji osobowej, ustalił, że od 1 lipca 1982r. do 31 grudnia 1985r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze wykonywał pracę przy naprawie pomp wtryskowych, na stanowisku montera mechanicznych silników spalinowych wymienioną w wykazie A, dziale XIV poz. 14.

W dalszej kolejności Sąd ustalił, że ubezpieczony w okresie od dnia 4 stycznia 1986r. do 15 października 1994r. pozostawał w zatrudnieniu w Fabryce (...) (obecnie (...) S.A.) na stanowisku ślusarza mechanika. Wskazane stanowisko zgodnie z zarządzeniem NR 12/84 Dyrektora Fabryki (...) z dnia
22 czerwca 1984r. w sprawie określania stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w warunkach szczególnych jest równoznaczne ze stanowiskiem „ślusarza remontowego suwnic”. Jednocześnie stanowisko to zostało ujęte w wykazie stanowisk pracy w (...) na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach w dziale III poz. 86 pkt. 59. W tym okresie, jak zauważał Sąd, odwołujący pracował stale przy remoncie suwnic. Kolejno od 15 października 1994r. ubezpieczony zajął stanowisko technologa remontu, a do jego obowiązków należał wówczas nadzór nad wykonywaniem prac remontowych suwnic.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd przywołał treść przepisów art. 184
ust. 1 i art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017r., poz. 1383 ze zm.) oraz § 2, 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Przenosząc te uregulowania prawne na stan faktyczny sprawy Sąd I instancji stwierdził, że materiał dowodowy zebrany w sprawie w pełni potwierdził,
iż ubezpieczony spełnił wszystkie warunki do uzyskania prawa do wnioskowanej emerytury, w tym również i sporną przesłankę, tj. wykazał 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W szczególności Sąd stwierdził, że ubezpieczony w okresie od dnia 1 kwietnia 1978r. do dnia do 1 lipca 1982r. faktycznie stale i w pełnym wymiarze wykonywał pracę mechanika samochodowego w kanałach remontowych wymienioną pod pozycją 16 w dziale XIV wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia w/w rozporządzenia. W tym zakresie Sąd stwierdził, iż charakter pracy ubezpieczonego w spornym okresie potwierdzają zeznania świadków R. L. i R. N., którym Sąd dał wiarę z uwagi na ich spójność
z wyjaśnieniami ubezpieczonego słuchanego w charakterze strony oraz wpisami
w zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Podkreślił Sąd, że świadek R. L. uzyskał zaświadczenie o wykonywaniu pracy
w warunkach szczególnych wykonując taki sam rodzaj pracy jak ubezpieczony.

Kolejno Sąd stwierdził, że zgromadzony materiał dowodowy potwierdził,
iż ubezpieczony w okresie od 1 lipca 1982r. do 31 grudnia 1985r. wykonywał pracę przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, czyli świadczył prace skatalogowane w Dziale XIV pod pozycją 14 wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia. W ocenie Sądu powyższe jednoznacznie wynikało z zeznań świadków R. N.
i R. L., a nadto z przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony oraz świadectwa pracy w warunkach szczególnych, wystawionego przez (...)
w K. Zakład (...) w M., w którym wskazano, iż ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze wykonywał pracę przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych.
Sąd zwrócił przy tym uwagę, że w świadectwie pracy w warunkach szczególnych widnieje oczywista omyłka pisarska ponieważ wskazano, iż pracę w warunkach szczególnych ubezpieczony wykonywał o rok dłużej, tj. do 31 grudnia 1986r. Ocena pozostałej części materiału dowodowego doprowadziła jednak Sąd do wniosku,
iż pracę w warunkach szczególnych ubezpieczony świadczył do 31 grudnia 1985r.,
co podkreślał zresztą zarówno ubezpieczony jak i powołani w sprawie w/w świadkowie - jego współpracownicy.

Wreszcie Sąd Okręgowy stwierdził, że przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdziło, iż ubezpieczony również w okresie zatrudnienia w Fabryce (...) (obecnie (...) S.A.) od dnia 4 stycznia 1986r. do 15 października 1994r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę przy obsłudze suwnic, tj. pracę wymienioną w Wykazie A, Dziale III pod pozycją 86. Jak zaznaczał Sąd, powyższe ustalenie znajduje oparcie m.in. w treści zarządzenia Dyrektora w/w Fabryki odnoszącym się do określania stanowisk pracy, na których wykonywana jest praca
w warunkach szczególnych, jak również zostało potwierdzone w zeznaniach świadków W. C. i L. F.. Jak zaznaczał Sąd, ten ostatni świadek był przełożonym ubezpieczonego pracując w w/w okresie zatrudnienia ubezpieczonego na stanowisku Zastępcy Kierownika działu głównego mechanika.
Z kolei świadek W. C. był współpracownikiem odwołującego. Natomiast w ocenie Sądu brak było podstaw do zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresu pracy ubezpieczonego w (...) S.A. po dniu 15 października 1994r., tj. okresu od jakiego ubezpieczony zajął stanowisko technologa remontu.

Z kolei w ocenie Sądu I instancji, organ rentowy błędnie również nie zaliczył ubezpieczonemu do pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 24 października 1979r. do dnia 3 kwietnia 1982r., tj. okresu odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej. W tym zakresie Sąd argumentował, że zgodnie
ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010r., sygn. akt II UK 219/09, okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z FUS) jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia. Dodał Sąd, że ubezpieczony przed rozpoczęciem służby wojskowej, jak i po powrocie
do zatrudnienia u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko pracy wykonywał czynności mechanika w kanałach remontowych.

Podsumowując, Sąd stwierdził, że zaliczenie wszystkich powyższych okresów pracy ubezpieczonego do stażu szczególnego skutkuje wykazaniem przez niego okresu ponad 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, tj. przy naprawie pojazdów mechanicznych w kanałach remontowych, przy naprawach pomp wtryskowych oraz obsłudze suwnic. Tym samym w ocenie Sądu ubezpieczony spełnił wszystkie warunki do przyznania mu prawa
do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych: gdyż osiągnął 60 lat życia w dniu 8 maja 2017r., w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 1 stycznia 1999r. miał okres składkowy i nieskładkowy wynoszący ponad 25 lat, w tym ponad 15-letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych oraz wraz z wnioskiem o emeryturę złożył oświadczenie co do przekazania środków zgromadzonych na rachunku OFE przez ZUS na dochody Budżetu Państwa.

Mając powyższe na względzie na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku
z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy zastosowaniu art. 32 ust. 1, 2 i 4, art. 27
i art. 129 ust. 1 tej ustawy oraz § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odwołanie ubezpieczonego Sąd Okręgowy uwzględnił zmieniając zaskarżoną decyzję
i przyznając mu prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych począwszy od 8 maja 2017 r.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy.

Zaskarżając wyrok w całości, zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego:

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego prowadzącą do przyjęcia, iż ubezpieczony spełnił warunki do nabycia świadczenia emerytalnego,

2.  naruszenie prawa materialnego:

-

art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U z 2016r., poz. 887
z późn.zm.) oraz § 2 i 4 oraz § 19 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów
z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U z 1985r., nr 7, poz. 21 z późn.zm.) przez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim stażem pracy
w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

-

art. 108 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony RP (Dz.U. z 2017r., poz. 1430) poprzez przyjęcie, iż okres odbywanej przez ubezpieczonego w okresie od 24 października 1979 r. do 3 kwietnia 1982r. służby wojskowej podlega zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł:

-

o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie

-

o uchylenie orzeczenia Sądu I instancji i przekazanie sprawy temu Sądowi
do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy wskazał, że z dniem 6 sierpnia 1979r. nastąpiła zmiana zapisu art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony, który z tą datą nie przewiduje już możliwości zaliczenia czasu odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej do okresu zatrudnienia i w konsekwencji do okresu pracy w szczególnych warunkach. Ponadto apelujący zaznaczał, że wydane na podstawie
art. 108 ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z 22 listopada 1968r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. z 1968r., nr 44, poz. 318) obowiązywało do 31 sierpnia 1979r., kiedy to z dniem 1 września 1979r. weszło
w życie rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i osób spełniających zastępczo obowiązek służby wojskowej oraz członków ich rodzin z dnia 7 września 1979r., w którym nie przewiduje się możliwości zaliczenia okresu odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem. Dodał nadto skarżący organ rentowy, że taki właśnie pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 26.04.2017r. w sprawie
o sygn. akt III AUa 564/17.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie w całości, podnosząc, że błędny jest pogląd apelującego, iż okres służby wojskowej mógłby być mu zaliczony do stażu szczególnego tylko wówczas, gdyby przypadł przed 1 września 1979r. Jak bowiem argumentował ubezpieczony, nowelizacja ustawy z dnia
21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony RP, która weszła w życie 1.09.1979 r. również pozwalała na zaliczenie okresu zasadniczej służby wojskowej
do stażu pracy w szczególnych warunkach. Zmianie bowiem uległ nie tylko art. 108 ustawy, ale też art. 120 czego nie zauważa apelujący. Ta nowelizacja, jak podkreślał ubezpieczony była przedmiotem rozważań w wielu orzeczeniach sądów powszechnych jak i Sądu Najwyższego, w których wypowiadano się za możliwością zaliczenia odbywania zasadniczej służby wojskowej do stażu „szczególnego”.
W tym zakresie ubezpieczony przywołał m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego
w Rzeszowie z dnia 25 maja 2016r., sygn.. akt III AUa 55/16, jak i wywody Sądu Najwyższego zawarte w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013r., II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie albowiem wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu.

Istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadzała się do oceny, czy ubezpieczony E. F. spełnił łącznie wszystkie, wynikające z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017r. poz. 1383), zwanej dalej ustawą emerytalną, przesłanki przyznania mu prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Przypomnieć trzeba, że zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody Budżetu Państwa (ust. 2
art. 184 ustawy emerytalnej). Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracy o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia (ust. 2). Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo
do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4).

Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymieniowe w wykazie A nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnił łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy
w warunkach szczególnych.

Na etapie postępowania odwoławczego sporną pozostawała przesłanka 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a w szczególności możliwość zaliczenia ubezpieczonemu do pracy w szczególnych warunkach okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że utrwalony jest w judykaturze pogląd, że do oceny określonego stanu faktycznego, w tym zrealizowanego przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach, wywołującego określony skutek prawny, należy stosować przepisy obowiązujące w czasie realizacji tego stanu faktycznego. Z tego względu przyjmuje się, że problem wliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia powinien być rozstrzygnięty na podstawie przepisów obowiązujących w dacie podjęcia zatrudnienia po zakończeniu służby wojskowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 marca 2010r., I UK 333/09, Lex 585739 ). Okres służby wojskowej jest bowiem okresem zaliczanym do stażu w tym momencie i z nim „ciągniony” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2016r., III PK 119/15, LEX nr 2117653).

Wobec powyższego należało zwrócić uwagę, że regulacje prawne dotyczące kwestii wliczania okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia ulegały zmianom. Pierwotnie szczególne uprawnienia żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową regulował art. 108 ust. 1 ustawy
o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1967 r. Nr 44, poz. 220). Zgodnie z jego treścią okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się
do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby albo w tej samej gałęzi pracy. Przepis art. 106 ust. 1 tej ustawy wskazywał na obowiązek pracodawcy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Warto dodać,
że w orzecznictwie przyjęto, iż przewidziany w art. 108 ust. 1 ustawy z dnia
21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej
w brzmieniu pierwotnym, trzydziestodniowy okres, w którym pracownik miał zgłosić powrót do pracy u pracodawcy zatrudniającego go przed służbą wojskową, nie jest ani okresem służby wojskowej, ani okresem pracy i nie podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2012 r., II UK 125/11, OSNP 2013 nr 1-2, poz. 18).

Szczegółowe zasady zaliczenia zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia zostały uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia
22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin, które
w § 5 ust. 1, wskazało, że pracownikowi, który podjął zatrudnienie po odbyciu służby, zaliczało się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w danym zakładzie lub gałęzi pracy oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Rozporządzenie to zostało uchylone z dniem 1 września 1979 r. przez rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
7 września 1979 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i osób spełniających zastępczo obowiązek służby wojskowej oraz członków ich rodzin (Dz.U. Nr 21,
poz. 125).

Przepis art. 108 ust. 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony został nieznacznie zmieniony z dniem 1 stycznia 1975r. przez art. X pkt 2 lit. c ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy, Dz.U. Nr 24, poz. 142
ze zm.) i zgodnie z jego nowym brzmieniem, czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wliczał się pracownikowi do okresu zatrudnienia
w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Kolejna zmiana w ustawie z 21 listopada 1967r. nastąpiła dopiero na podstawie ustawy z 28 czerwca 1979r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 15, poz. 97). Przepisy art. 106-108 ustawy z 21 listopada 1967r. otrzymały wówczas nowe brzmienie. W art. 107 ust. l stwierdzono, że „Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia
z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych”. W tekście jednolitym cyt. ustawy z 21 listopada 1967r. (Dz.U. z 1979r. Nr 18, poz. 111) regulację tę ujęto w art. 120.

Tak więc zgodnie z art. 120 ust. l cyt. ustawy pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wliczał się do okresu zatrudnienia
w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Jednocześnie pracownikowi, który podjął pracę lub złożył wniosek o skierowanie do pracy
po upływie trzydziestu dni od zwolnienia ze służby wojskowej, czas odbywania służby wliczał się do okresu zatrudnienia tylko w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego i wysokości odprawy pośmiertnej oraz uprawnień emerytalno-rentowych
(art. 120 ust. 3).

Pomimo kolejnych, licznych zmian redakcyjnych ustawy o powszechnym obowiązku obrony, w dalszym ciągu obowiązywało zawarte w art. 120 ust. 1 i 3 ustawy „wliczanie” okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych. Zostało ono usunięte dopiero z dniem 21 października 2005r. Wówczas wszedł w życie art. 1 pkt 39 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o służbie zastępczej (Dz.U. Nr 180, poz. 1496), który nadał nową treść między innymi art. 120 ust. 3 ustawy. Zgodnie
z tym brzmieniem, które obowiązuje do chwili obecnej, pracownikowi, który podjął pracę po upływie trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, czas odbywania tej służby wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjęli pracę.

W świetle powyższego w ocenie Sądu Apelacyjnego, w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, należało zaliczyć ubezpieczonemu jako okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, czas odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej, czyli okres od dnia 24 października 1979r. do dnia 3 kwietnia 1982r. przy bezsporności faktu podjęcia do 30 dni, bo 4 kwietnia 1982r. ponownie pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, u pracodawcy bezpośrednio przed powołaniem do służby wojskowej na stanowisku sklasyfikowanej w wykazie A dział XIV pozycja 16 rozporządzenia z 7 lutego 1983r., a w okresie odbywania
i zakończenia zasadniczej służby wojskowej przez ubezpieczonego objętej wykazem prac zaliczanych do pierwszej kategorii zatrudnienia w dziale XIII pod pozycją 15 zgodnie z rozporządzeniem RM z dnia 4 maja 1979r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia. Wbrew bowiem stanowisku organu rentowego przepisy obowiązujące
w okresie odbywania służby wojskowej przez ubezpieczonego taką możliwość niewątpliwie przewidywały. Takie samo stanowisko zostało wyrażone w uzasadnieniu przywoływanej przez ubezpieczonego uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013r., sygn. II UZP 6/13 (Lex 1385939), jak i w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2016r., sygn. III UZP 9/16, Lex 2086158, czy też w wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 25 maja 2016r.,
III AUa 55/16, Lex 2231705.

Uwzględnienie okresu odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej do niekwestionowanych w apelacji okresów pracy w warunkach szczególnych powoduje, że została wykazana jedyna sporna przesłanka
do wnioskowanej przez ubezpieczonego emerytury.

Powyższe zaś doprowadziło Sąd odwoławczy do wniosku, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego, gdyż okazała się ona ostatecznie bezzasadna.

/-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA M.Pierzycka-Pająk /-/ SSO del.B.Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek