Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

20 maja 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 20 maja 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

odwołania F. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 21 września 2021 r., znak (...)

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

oddala odwołanie.

sygn. akt VII U 1515/21

UZASADNIENIE

F. M. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 21 września 2021 r., znak: (...) i wniósł o przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu stanowiska podniósł, że w orzeczeniu komisja lekarska ZUS wskazała, że odwołujący nie jest niezdolny do pracy, a orzeczenie zostało wydane z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy. Odwołujący z tymi stwierdzeniami nie zgodził się. W jego ocenie od wyjścia ze szpitala 2 lutego 2021 r. nie ma poprawy widzenia w prawym oku, a ze względu na niedowidzenie w jednym oku nie powinien on też wykonywać zawodu kierowcy samochodu ciężarowego, ponieważ stwarza to ryzyko spowodowania zagrożenia w ruchu drogowymo. Odwołujący uważa, że jego schorzenie powoduje znaczne ograniczenie jego sprawności wzrokowej i powoduje długotrwałą niezdolność do pracy. (odwołanie, k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. i wskazał, że w związku ze złożeniem przez ubezpieczonego wniosku o rentę został on skierowany na badanie do Komisji Lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z 3 września 2021r. uznała, że badany nie jest niezdolny do pracy. Na tej podstawie została wydana decyzja odmawiająca ubezpieczonemu F. M. prawa do wnioskowanego świadczenia (odpowiedź na odwołanie, k. 4-4v. a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

F. M. z zawodu jest monterem konstrukcji żelbetowych. Nie pracował w zawodzie. W. pracę kierowcy samochodu ciężarowego (świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej z 24 czerwca 1978 r., k. 5-6 a.r., świadectwo pracy z 19 lutego 2008 r., k. 12 a.r., świadectwo pracy z 31 grudnia 2010 r., k. 13 a.r., świadectwo pracy z 1 czerwca 2015 r., k. 14 a.r.).

29 czerwca 2021 r. F. M. zgłosił wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do którego dołączył informację o okresach składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy. Rozpoznając powyższy wniosek organ rentowy skierował go na badanie przez Lekarza Orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z 2 sierpnia 2021 r. ustalił, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Następnie sprawa została skierowana do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS, która orzeczeniem z 3 września 2021 r. uznała, że badany nie jest niezdolny do pracy (wniosek z 29 czerwca 2021 r., k. 1 – 14 a.r., orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z 2 sierpnia 2021 r., k. 20 a.r., orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z 3 września 2021 r., k. 21 a.r.).

Decyzją z 21 września 2021 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił F. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Rozstrzygnięcie ww. decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych oparł na przepisach ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazując, że ubezpieczony nie spełnia warunku określonego w art. 57 ust. 1 powołanej ustawy, albowiem orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z 3 września 2021 r. nie został on uznany za osobę niezdolną do pracy. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że ubezpieczony legitymuje się stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 13 lat, 9 miesięcy i 15 dni okresów składkowych oraz 1 rok, 1 miesiąc i 15 dni okresów nieskładkowych, co daje łącznie 14 lat, 11 miesięcy ogólnego stażu pracy (decyzja ZUS z dnia 21 września 2021 r., 36 a.r.).

Postanowieniem z 8 listopada 2021 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza okulisty celem ustalenia, czy odwołujący się jest zdolny, czy też całkowicie lub częściowo niezdolny do pracy zarobkowej, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres, jeżeli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego (poprawa lub pogorszenie) to na czym ona polegała (postanowienie, k. 6 a.s.).

W opinii z 7 marca 2022 r. biegły sądowy z zakresu okulistyki rozpoznał u ubezpieczonego jednooczność wynikającą ze znacznie obniżonej ostrości wzroku w oku prawym w następstwie częściowego zaniku nerwu wzrokowego po przebyciu niedokrwienia przedniej części nerwu wzrokowego w tym oku. W oku lewym stwierdził stan prawidłowy z zachowaną prawidłową ostrością wzroku do dali i bliży po zastosowaniu niewielkiej korekcji okularowej do dali ze względu na małą nadwzroczność i odpowiednią do bliży ze względu na tzw. starczowzroczność. Ostrość wzroku do dali oka prawego wynosi 0,2-0,2 , oka lewego 1,0 z korekcją +0,5 dioptrii sferycznej. Obniżona ostrość wzroku do bliży w oku prawym, prawidłowa w oku lewym w odpowiedniej korekcji okularowej. Biegły w przednim odcinku obu oczu nie stwierdził istotnych zmian na dnie oka prawego, rozpoznał męty w ciele szklistym, cechy częściowego zaniku nerwu wzrokowego oraz bardzo wąskie naczynia krwionośne. Z dokumentacji znajdującej się w aktach organu rentowego wynika, że ubezpieczony w styczniu-lutym 2021 r. przebył zator naczyń siatkówki w oku prawym skutkujący niedokrwieniem przedniej części nerwu wzrokowego i w efekcie częściowym zanikiem nerwu wzrokowego w tym oku. Przy wypisie ze szpitala stwierdzono ostrość wzroku w oczach taką samą jak obecnie. W czasie pobytu w szpitalu stwierdzono przejściowo poprawę ostrości wzroku w oku prawym do 0,5-0,6. Ubezpieczony ze względu na obniżoną ostrość wzroku w oku prawym jest osobą praktycznie jednooczną z zachowaną prawidłową ostrością wzroku do dali i bliży w oku lewym. Stan ten nie powoduje niezdolności do wykonywania pracy. Odwołujący może pracować w każdym zawodzie i na każdym stanowisku gdzie nie jest wymagane widzenie obuoczne. Biegły podkreślił, że praca w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego w tym stanie nie może być kontynuowana i ubezpieczony musiałby się przekwalifikować (opinia biegłego sądowego z zakresu okulistyki R. S., k. 12 a.s.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy i aktach rentowych odwołującego. Zdaniem sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Rozstrzygając sprawę, sąd oparł się na opinii biegłego okulisty w całości. Biegły w sposób rzeczowy i wyczerpujący odniósł się do schorzenia występującego u ubezpieczonego oraz wskazał, że stopień naruszenia sprawności wzroku ubezpieczonego nie powoduje u niego niezdolności do wykonywania pracy, a jedynie ograniczenie dotyczące braku możliwości kontynuowania wykonywanej przez niego pracy w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego. Sąd uznał, że charakterystyka schorzenia została przez biegłego oceniona prawidłowo z punktu widzenia zasad logiki, posiadanej wiedzy medycznej oraz doświadczenia zawodowego, jednocześnie mając na uwadze fakt, że to właśnie schorzenie z zakresu okulistyki stanowi podstawową jednostkę chorobową, na którą uskarża się odwołujący formułując swoje twierdzenia o niezdolności do pracy. Wobec powyższego sąd ocenił ww. opinię biegłego na jako spójną z innymi środkami dowodowymi, a w szczególności ze znajdującą się w aktach sprawy i aktach organu rentowego kompleksową dokumentacją medyczną i uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczającą podstawę do uznania, że opinia ww. biegłego spełnia wymogi przewidziane dla tego rodzaju środków dowodowych, które zostały określone w art. 278 k.p.c. i 285 k.p.c., a także w art. 12-14 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2021 r. poz. 291 ze zm.).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie F. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 21 września 2021 r., znak: (...), jest nieuzasadnione.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 11) Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Analizując treść złożonych przez strony i zgromadzonych w aktach rentowych dokumentów, sąd uznał, że okoliczności faktyczne nie były w sprawie sporne. Spór nie dotyczył faktów lecz prawa, wobec czego sąd na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

W myśl art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1. jest niezdolny do pracy;

2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3. niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W treści wskazanej wyżej regulacji zostały określone warunki konieczne do powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunki te muszą być spełnione łącznie.

Sąd rozstrzygając zaistniały między stronami spór miał na względzie, że niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004r., II UK 222/03).

Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 8 grudnia 2000 r., sygn. akt II UKN 134/00 i z 7 września 1979 r., sygn. akt II URN 111/79). Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z 21 grudnia 2004 r., sygn. akt I UK 28/04). Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 września 2006 r., sygn. akt I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 13 października 2009 r., sygn. akt II UK 106/09, z 8 maja 2008 r., sygn. akt I UK 356/07, z 11 stycznia 2007 r., sygn. akt II UK 156/06 i z 25 listopada 1998 r., sygn. akt II UKN 326/98). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 7 lutego 2006 r. (sygn. akt I PK 153/05) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno, gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest zatem pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 r., sygn. akt II UKN 675/98).

W orzecznictwie przyjmuje się również (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 20 sierpnia 2003 r., sygn. akt II UK 11/03 oraz z 5 lipca 2005 r., sygn. akt I UK 222/04), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia. Prawa tego nie można w szczególności wywodzić z przewidzianych w art. 13 ustawy emerytalnej przesłanek, a więc: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, przy wzięciu pod uwagę rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Są więc bez znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 r., sygn. akt II UKN 675/98). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu.

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 11 lutego 2016 r., sygn. akt III AUa 1609/15). Badając w przedmiotowej sprawie istnienie spornej przesłanki warunkującej przyznanie ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu okulistyki celem jednoznacznego ustalenia stanu zdrowia odwołującego. Biegły sądowy ww. specjalności po zapoznaniu się z całą dokumentacją medyczną oraz po przeprowadzeniu badania przedmiotowego stwierdził, że schorzenie narządu wzroku i stopień jego zaawansowania nie powoduje obecnie u odwołującego niezdolności do pracy. Wskazał, że ubezpieczony cierpi na obniżoną ostrość wzroku w oku prawym w następstwie częściowego zaniku nerwu wzrokowego po przebyciu niedokrwienia przedniej części nerwu wzrokowego w tym oku oraz prawidłową ostrość wzroku w oku lewym po zastosowaniu niewielkiej korekcji okularowej. Biegły wskazał, że ubezpieczony w styczniu -lutym 2021 r. przebył zator naczyń siatkówki w oku prawym skutkujący niedokrwieniem przedniej części nerwu wzrokowego i w efekcie częściowym zanikiem nerwu wzrokowego w tym oku. Przy wypisie ze szpitala stwierdzono ostrość wzroku w oczach taką samą jak obecnie. W czasie pobytu w szpitalu stwierdzono przejściowo poprawę ostrości wzroku w oku prawym. Biegły wskazał, że ubezpieczony ze względu na obniżoną ostrość wzroku w oku prawym jest osobą praktycznie jednooczną z zachowaną prawidłową ostrością wzroku do dali i bliży w oku lewym. Stan ten nie powoduje niezdolności do wykonywania pracy. Odwołujący może pracować w każdym zawodzie i na każdym stanowisku gdzie nie jest wymagane widzenie obuoczne. Biegły podkreślił, że praca w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego w tym stanie nie może być kontynuowana i ubezpieczony musiałby się przekwalifikować. Na tej podstawie biegły uznał, że naruszenie sprawności organizmu u odwołującego obecnie nie powoduje utraty zdolności do pracy, a jedynie ograniczenia dotyczące charakteru wykonywanej pracy. Z medycznego punktu widzenia – jak wynika z oceny specjalistów z zakresu okulistyki – ubezpieczony nie spełnia przesłanek niezbędnych do uzyskania prawa do świadczenia rentowego.

W tej sytuacji, sąd na podstawie wszechstronnej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz w oparciu o obowiązujące przepisy prawa przyjął, że odwołanie F. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 21 września 2021 r., znak: (...), było bezzasadne i na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. podlegało oddaleniu.