Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 18.03.2022 r.

Powodowie P. G. i małoletni T. G. w dniu 15.09.2021 r. wnieśli do tut Sądu pozwy przeciwko (...) S.A. w W., o zapłatę kwot po 30.000 zł na rzecz każdego z nich z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od daty wydania orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia za śmierć babci M. G. (2). Jednocześnie domagali się zasądzenia od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych (k. 1-3 akt I C 920/21 i 1-3 akt I C 921/21).

W uzasadnieniu podnieśli, że w dniu 23.12.2019 r. w N. M. G. (2) została potrącona ze skutkiem śmiertelnym przez kierującego pojazdem ubezpieczonym w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń. Zmarła była babcią powodów, mieszkała z nimi w jednym domu, opiekowała się nimi zabierała ich na wakacje, odprowadzała do przedszkola, szkoły, gotowała im obiady. Zginęła tragicznie przed samymi Świętami Bożego Narodzenia, co jeszcze tylko potęgowało ich cierpienie i ból po stracie ukochanej osoby.

Postanowieniem z dnia 29.10.2021 r., wydanym w sprawie I C 921/21 Sąd zwolnił powoda – małoletniego T. G. częściowo od kosztów sądowych, tj. w połowie od uiszczenia opłaty od pozwu, a w pozostałym zakresie oddalił wniosek (k. 67 akt I C 921/21).

Postanowieniem z dnia 25.11.2021 r., wydanym w sprawie I C 921/21 Sąd połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawę I C 921/21 ze sprawą o sygn., I C 920/21 i postanowił łącznie prowadzić je pod sygn. I C 920/21 (k. 73 akt I C 921/21).

Postanowieniem z dnia 03.11.2021 r. Sąd zwolnił powoda P. G. częściowo od kosztów sądowych., tj. w połowie od uiszczenia opłaty od pozwu, natomiast w pozostałym zakresie oddalił wniosek (k. 66).

Pozwany (...) S.A. w W. w odpowiedzi na pozwy, domagał się oddalenia powództw w całości i zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych (k. 77-78).

W uzasadnieniu podał, że nie kwestionuje, że łączyła go ze sprawcą wypadku umowa OC, jednak po przeanalizowaniu okoliczności sprawy, nie znajduje on podstaw do wypłaty zadośćuczynienia na rzecz powodów w jakiejkolwiek wysokości, gdyż okoliczności przywołane w uzasadnieniu pozwu nie wskazują na relacje nadzwyczajne między członkami rodziny. Wręcz przeciwnie, zachowania te są typowe w normalnie funkcjonującej rodzinie i nie powinny wpływać na kwestię dochodzonych roszczeń. Pozwany wskazał też, że nie negując odczuć związanych z utratą osoby bliskiej, śmierć dziadków (wcześniej bądź później) jest jednym z etapów życia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

W dniu 23.12.2019 r. w N. kierujący samochodem osobowym marki F. (...) – D. S. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, doprowadzając w konsekwencji do potrącenia znajdującej się na oznakowanym przejściu dla pieszych - M. G. (2), która na skutek doznanych obrażeń ciała poniosła śmierć.

Sprawca wypadku został prawomocnie skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Sączu, sygn. II K 302/20.

Pojazd sprawcy zdarzenia był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej (OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym (...) S.A. z siedzibą w W..

Dowód: niesporne, nadto: kopia wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu w sprawie II K 302/20 – k. 6-8, kopia wyroku w sprawie II Ka 16/21 – k. 9

Pismem z dnia 29.03.2021 r. powodowie zgłosili szkodę ubezpieczycielowi do likwidacji, jednak w decyzjach z dnia 09.06.2021 r. odmówiono im wypłaty zadośćuczynienia w jakiejkolwiek kwocie.

Dowód: zgłoszenie szkody – k. 10-11, decyzje – k. 19-22

Zmarła M. G. (2) w chwili wypadku miała 71 lat, była wdową, mieszkała wraz z jedynym synem M., synową i dwojgiem wnucząt – T. i P.. Kiedy urodził się pierwszy z wnuków, M. G. (2) przeszła na emeryturę i od tego momentu całe swoje życie poświęciła wychowywaniu najpierw jednego, a później obojga wnuków. Zaprowadzała ich do szkoły, pomagała im odrobić lekcje, gotowała im obiady, przygotowywała posiłki do szkoły, sprawdzała czy są do niej przygotowani, wyjeżdżała z nimi na wypoczynek w okresie wakacji, zabierała na wycieczki, służyła pomocą i wsparciem. Zmarła była osobą bardzo rodzinną, towarzyską, organizowała wszystkie uroczystości rodzinne, święta (w tym Bożego Narodzenia). M. G. (2) wraz z synem i jego rodziną wyjeżdżała na wycieczki.

M. G. (2) uczestniczyła we wszystkich aspektach życia swoich jedynych wnuków – powodów a wynikało to również z tego, iż rodzice powodów pracowali w tej samej firmie, mieli wiele obowiązków i bardzo często pracowali na zmiany. Opieka nad powodami i pomoc a właściwie udział w ich wychowaniu był ciągły a rodzice powodów odczuwali potrzebę, konieczność takiego wsparcia.

Wszystkie te okoliczności spowodowały, że wnuki były bardzo mocno związane z babcią, która była dla nich najbliższym członkiem rodziny, na którego zawsze mogli liczyć, będącym dla nich wsparciem. Zmarła była osobą zdrową i energiczną.

W dniu 23 grudnia 2019 r. podczas przygotowywania potraw wigilijnych, wyszła do sklepu po drobne zakupy i już nie wróciła. Wydarzenie to miało bardzo negatywny wpływ na powodów. P. G. wybiegł wtedy z domu i pobiegł na miejsce wypadku. Cała rodzina była w szoku, nie mogli sobie oni poradzić z tak nagłą i niespodziewaną tragedią. W opiece nad powodami pomagała wtedy druga babcia powodów – D. G.. Powodowie do chwili obecnej odwiedzają grób babci, zanoszą tam kwiaty, chodzą na msze, by pomodlić się za zmarłą babcię, gdyż bardzo im jej brakuje.

Dowód: zeznania świadka E. G. – nagranie z dnia 11.03.2022 r. 00:00:03 i k. 96, zeznania świadka D. G. – nagranie z dnia 11.03.2022 r. 00:15:12 i k. 96/2, zeznania świadka M. R. – nagranie z dnia 11.03.2022 r. 00:22:29 i k. 96/2, zeznania świadka M. G. (1) – nagranie z dnia 11.03.2022 r. 00:28:19 i k. 97.

Ustalając powyższy stan faktyczny, Sąd oparł się na dowodach z dokumentów powołanych w stanie faktycznym, ich autentyczność i moc dowodowa nie były przez żadną ze stron kwestionowane, nie budziły też wątpliwości Sądu. Nadto podstawą ustaleń faktycznych były zeznania świadków, gdyż żadna ze stron nie wnosiła o przesłuchanie powodów.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków powołanych w stanie faktycznym, którzy opisali jakie były relacje powodów ze zmarłą babcią. Świadkowie to najbliższa rodzina i sąsiadka rodziny, osoby te miały codzienny lub częsty kontakt z powodami i zmarłą, przedstawili oni relacje rodzinne jako zgodne i harmonijne, odnieśli się też do zmian jakie nastąpiły w codziennym funkcjonowaniu po dacie tragicznego zdarzenia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwa zasługiwały na uwzględnienie w całości.

Podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej stanowi umowa odpowiedzialności cywilnej dotycząca samochodu prowadzonego w dniu 23.12.2019 r. przez sprawcę wypadku D. S., w ramach której ubezpieczyciel przejął odpowiedzialność za szkody powstałe w związku z ruchem tego pojazdu.

Zgodnie z art. 436 § 1 k.c., odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym (art. 435 k.c.) ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody.

Podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej stanowi art. 822 k.c. w związku z art. 34 i 35 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 392 t.j. ze zm.).

Zgodnie z art. 822 k.c. § 1 przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Natomiast § 4 stanowi, że uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Na mocy art. 34 ust 1 ww. ustawy z dnia 22.05.2003 r. z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Ponadto ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu (art. 35).

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawała odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku, jako ubezpieczyciela sprawcy szkody. Pozwany kwestionował jednak zasadność przyznania jakiejkolwiek kwoty na rzecz powodów twierdząc, że okoliczności przywołane w uzasadnieniu pozwu nie wskazują na relacje nadzwyczajne między członkami rodziny - wręcz przeciwnie, zachowania te są typowe w normalnie funkcjonującej rodzinie i nie powinny wpływać na kwestię dochodzonych roszczeń. Pozwany podniósł też, że śmierć dziadków (wcześniej bądź później) jest jednym z etapów życia.

Wskazać należy, że art. 446 § 4 k.c. pozwala przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Celem zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej jest kompensacja doznanej krzywdy - złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym sytuacji. Na rozmiar krzywdy mają wpływ: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne, poczucie osamotnienia i pustki, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez zmarłego, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania oraz wiek pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest więc odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy. W orzecznictwie wskazuje się, że jedną z podstawowych przesłanek przy określaniu wysokości zadośćuczynienia jest stopień natężenia wspomnianych elementów składających się na pojęcie krzywdy. Sąd musi przy tym uwzględnić wszystkie okoliczności danego zdarzenia. Brak jest przy tym kryteriów wprost wskazanych w art. 446 § 4 k.c., które narzucałyby Sądom, czym przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy się kierować, zatem to na organy stosowania prawa zostało przerzucone rozstrzygnięcie w tym zakresie, a ustalenie jaka kwota w konkretnych okolicznościach jest "odpowiednia", należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego choć nie mogą być one dowolne.

Śmierć M. G. (2) bez wątpienia wywołała u powodów cierpienia psychiczne i miała wpływ na ich codzienne funkcjonowanie. Powodowie nie mogli pogodzić się z nagłym odejściem swojej ukochanej babci, która była dla nich jak mama. Wszyscy świadkowie zeznawali, że M. G. (2) cały swój czas poświęcała wnukom – gotowała im obiady, zaprowadzała do przedszkola, szkoły, pomagała w odrabianiu lekcji, zabierała ich na wycieczki, jeździła z nimi na wakacje. Więź powodów z babcią była wyjątkowo bliska, zdaniem Sądu, wbrew twierdzeniom pozwanego była ona większa, intensywniejsza niż zazwyczaj. Choć pomiędzy dziadkami i wnukami zazwyczaj są silne więzi – w szczególności w okresie niepełnoletniości wnuków, jednak nie ulega wątpliwości, iż w przypadku powodów, którzy od urodzenia mieszkali na stałe z babcią, która uczestniczyła w ich życiu niemal na równi z rodzicami, więzi te były wyjątkowo mocne. Wynika to dodatkowo z faktu, że powodowie wraz z rodzicami mieszkali z babcią w jednym domu, poza tym powodowie byli jedynymi jej wnukami, w związku z czym babcia poświęcała im cały swój czas i uwagę. Gdy tego zabrakło, powodowie bardzo odczuli stratę, tym bardziej, że wypadek w wyniku którego zginęła ich babcia miał miejsce jeden dzień przed Wigilią Bożego Narodzenia, którą zwyczajowo przygotowywała M. G. (2) dla całej rodziny. Mając powyższe na uwadze, całkowicie nielogiczne są twierdzenia pozwanego, jakoby relacje rodzinne panujące pomiędzy powodami, a ich zmarłą babcią stanowiły normalne relacje w typowej rodzinie i dlatego powodom miałoby nie przysługiwać z tego tytułu żadne zadośćuczynienie. Z postępowania dowodowego bezsprzecznie wynikało, że relacje powodów z babcią były bardzo bliskie, była ona dla nich jak druga mama. Relacje te zostały nagle przerwane w najmniej oczekiwanym momencie (w trakcie przygotowywań do Wigilii). Powodowie nie mogli się w żaden sposób przygotować na stratę babci, nic nie wskazywało na to, że miałoby jej nagle zabraknąć, tym bardziej że była ona zdrową i bardzo aktywną osobą. Sąd stoi więc na stanowisku, że twierdzenia pozwanego, odnośne tego, że śmierć dziadków, wcześniej czy później, jest jednym z etapów życia i dlatego miałoby im się nie należeć żadne zadośćuczynienie jest pozbawione najmniejszego sensu i logiki, bo nikt nie żyje w oczekiwaniu na śmierć drugiej osoby, szczególnie w przypadku śmierci nagłej i niespodziewanej, na którą nie da się w żaden sposób przygotować.

Podsumowując, określając wysokość zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze, iż jest ono właśnie przede wszystkim sposobem naprawienia krzywdy. Chodzi tu o krzywdę ujmowaną jako cierpienie fizyczne, a więc ból i inne dolegliwości oraz cierpienia psychiczne, czyli negatywne uczucia przeżywane w związku ze śmiercią babci. Celem zadośćuczynienia jest przede wszystkim złagodzenie tych cierpień. Winno ono mieć charakter całościowy i obejmować wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 3.02.2000 r., I CKN 969/98).

Mając zatem na uwadze powyżej wskazane kryteria oraz fakt, że więzi rodzinne należy uznać za rodzaj dobra osobistego podlegającego ochronie na zasadach ogólnych, Sąd uznał, że żądane przez powodów zadośćuczynienie w kwocie 30.000 zł na rzecz każdego z nich jest adekwatne do rozmiaru krzywdy i nie jest w okolicznościach niniejszej sprawy wygórowane.

Z uwagi na powyższe, Sąd zasądził na rzecz powodów kwoty po 30.000 zł. tytułem zadośćuczynienia z tytułu śmierci babci.

Odsetki zasądzono na zasadzie art. 481 § 1 k.c. – zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od dnia wyrokowania.

W związku z powyższym, orzeczono jak w punktach I i II orzeczenia.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. (punkt III i IV). Sąd zasądził na rzecz każdego z powodów zwrot kwoty 2.567 zł, w tym: 750 zł częściowej opłaty od pozwu, 17 zł, tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 1.800 zł, tytułem wynagrodzenia pełnomocnika obliczone na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie, przy czym opłatę za wynagrodzenie pełnomocnika Sąd zasądził jednokrotnie, dzieląc ją po połowie na rzecz każdego z powodów, gdyż powództwo toczyło się łącznie, były składane te same pisma procesowe i uczestnictwo w rozprawie też nie było konieczne dla każdej ze spraw oddzielnie, tylko prowadzone były one łącznie.

W punkcie V Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1.500 zł, tytułem części opłat od pozwów, od których powodowie byli zwolnieni.

Sędzia Grażyna Poręba

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować uzasadnienie, projekt sporządzony przez P. A. J. M.,

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego,

3.  kal. 14 dni.

N., dnia 29.03.2022 r.

Sędzia Grażyna Poręba