Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w W. VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 czerwca 2022 r. w Warszawie

sprawy L. C. reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego P. C.

przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W.

o ustalenie niepełnosprawności

na skutek apelacji wniesionej przez organ rentowy

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 grudnia 2021 roku sygn. akt VI U 185/21

oddala apelację.

SSO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 30 grudnia 2021 r. wydał wyrok, w którym zmienił decyzję Wojewódzkiego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. z 29 marca 2021 r. nr (...) w punkcie IV, zaliczając odwołującego się L. C. do osób niepełnosprawnych na okres do 31 sierpnia 2023 r. oraz w punkcie VII, kwalifikując odwołującego się L. C. do osób wymagających stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji ( k. 33 a.s.).

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia i rozważania:

Odwołujący L. C. ma 5 lat, się cierpi na mózgowe porażenie dziecięce z niedowładem spastycznym kończyn dolnych z niezbornością czterokończynową, z zaburzeniami mowy, opóźnionym rozwojem psychoruchowym. Opiekun zgłasza skargi na zaburzenia chodu, częste upadki, dziecko porusza się w asekuracji drugiej osoby, zaburzenia mowy – rozumie, ale odpowiada jedynie pojedyncze słowa. Nie zgłasza potrzeb fizjologicznych, jest pieluchowany przy wyjściu z domu i na noc. Stwierdza się u niego kontakt powierzchowny, proste polecenia rozumie, niezborność czterokończynową, dobrą siłę kończyn górnych, upośledzenie sprawności precyzyjnej, niedowład spastyczny kończyn dolnych, obustronne objawy piramidowe, obustronny przykurcz w ścięgnach Achillesa zwłaszcza po stronie lewej, chód w zaopatrzeniu ortopedycznym z podparciem lub asekuracją drugiej osoby. Odwołujący się jest niepełnosprawny od urodzenia do 31 sierpnia 2023 roku (symb. 10-N), jest niezdolny do samodzielnej egzystencji z powodu rozpoznanej niepełnosprawności. Wymaga on zapewnienia całkowitej opieki i pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie w porównaniu do rówieśników. Jego stan zdrowia wymaga stałego współudziału na co dzień opiekuna w procesie leczenia i rehabilitacji oraz edukacji.

Sąd Rejonowy dokonał powyższych ustaleń na podstawie dowodu z opinii biegłego sądowego neurologa J. S.. W ocenie Sądu Rejonowego opinia przedstawiona przez ww. biegłą była logiczna, spójna oraz nie budziła wątpliwości, co do przyjętej metodologii, poprawności, rzetelności i prawidłowości rozumowania. Była ona zgodne z wymaganiami art. 285 k.p.c., tj. zawierała uzasadnienie i była wyczerpująca. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż integralnymi elementami treści każdej prawidłowo sporządzonej opinii są: sprawozdanie z dokonanych czynności i spostrzeżeń, odpowiedzi na postawione biegłemu pytania, udzielone w sposób kategoryczny, jego wnioski oraz uzasadnienie pozwalające na sprawdzenie przez sąd logicznego toku rozumowania biegłego (vide: wyrok SN z dnia 15 czerwca 1970 r., I CR 224/70, LEX nr 6750; postanowienie SN z dnia 20 listopada 1973 r., I CR 646/73, LEX nr 7340, wyrok SN z dnia 7 grudnia 2011 r., IICSK 141/11, LEX nr 1110969). W ocenie Sądu Rejonowego przedstawiona w sprawie opinia spełniała ww. wymagania, w związku z czym Sąd podzielił więc ustalenia dokonane przez biegłą przyjmując je za własne.

Sąd Rejonowy zważył, że odwołanie jako zasadne zasługiwało na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że odwołujący nie ukończył 16 lat, podstawę orzeczenia stanowił art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ( tekst jedn. Dz. U. z 2018 roku, poz. 511 ze zm.), w myśl którego osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Sąd Rejonowy miał na względzie, że z art. 4 ust. 4 przywołanej powyżej ustawy wynika, że niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Dyspozycja § 29 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności ( tekst jedn. Dz. U. z 2018 poz. 2027) doprecyzowuje, że przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych należy rozumieć konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy, przy czym konieczność sprawowania opieki oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwieniu kontaktów ze środowiskiem. Konieczność udzielenia pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych oznacza z kolei zależność osoby od otoczenia, polegająca na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, współdziałaniu w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia ( Dz. U. z 2002 r. nr 17 poz. 162) przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu, sprawność fizyczną i psychiczną procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu, sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia, sprawności organizmu oraz możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji.

Przedstawiciel ustawowy małoletniego nie zgodził się z utrzymaniem przez Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. orzeczenia Miejskiego Zespołu w punkcie 7., dotyczącym ustalenia braku znacznego ograniczenia możliwości samodzielnej egzystencji uzasadniającej konieczność stałej opieki lub pomocy innej osoby.

Ustalenie powyższej okoliczności wymagało wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.), toteż Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego neurologa. Biegły ten, w oparciu o zgromadzoną dokumentację, w tym medyczną wydał opinię, zgodnie z którą występuje u odwołującego się znacznie ograniczona zdolność do samodzielnej egzystencji uzasadniająca konieczność stałej opieki lub pomocy innej osoby. Biegła w sposób wyczerpujący i przekonywający dla Sądu uzasadniła swoje stanowisko. Dokonany przez nią opis schorzeń na jakie cierpi odwołujący i jego charakterystyka w pełni, zdaniem Sądu Rejonowego, uzasadniały przyjęcie, że orzeczenie wymagało zmiany w punkcie 7. Odwołujący się niewątpliwie posiada naruszenie sprawności organizmu w stopniu znacznie ograniczającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. Biegła podkreśliła przy tym, że ocenę stanu odwołującego się odnosi do innych dzieci w tym samym wieku.

Z podniesionych względów zaskarżone orzeczenie podlegało zmianie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył pełnomocnik WZON, zarzucając mu błędne ustalenie, że powód jest osobą wymagającą stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji przez co Sąd naruszył § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Pełnomocnik pozwanego wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji i wydanie orzeczenia w oparciu o wskazane rozporządzenie, które stanowi podstawę orzekania u osób które nie skończyły 16 roku życia.

W uzasadnieniu apelacji, pełnomocnik pozwanego wskazał, że definicja niepełnosprawności, zawarta w art. 4a ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych w sposób jednoznaczny wskazuje, że nie jest osobą niepełnosprawną osoba, która ma naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, ale z tego powodu nie wymaga zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Oczywistym jest, że osoby, do których adresowany jest wyżej wskazany przepis z natury swojego rozwoju psychofizycznego nie są co do zasady zdolne do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych. Zatem przedmiotowa „zdolność”, która decyduje o możliwości lub nie, zaliczenia do osób niepełnosprawnych, wymaga odpowiedniej relatywizacji do normy wiekowej osób pełnosprawnych. Z kolei ocena konieczności zapewnienia podstawowych potrzeb życiowych musi być dodatkowo relatywizowana do sytuacji adekwatnej do dzieci zdrowych, które ze swej natury zdolność do samodzielnej egzystencji mają tylko pozornie. Zatem o niepełnosprawności nie decyduje sam fakt występowania stanu chorobowego lub opóźnienia w rozwoju dziecka, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wywołuje on skutki polegające na konieczności zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy relatywnie do opieki i pomocy, jaka jest niezbędna dziecku w danym wieku chronologicznym.

Oprócz ustalenia istnienia niepełnosprawności skład orzekający o niepełnosprawności ma obowiązek ustosunkować się do wskazań zawartych w orzeczeniu m.in. punkt 7 konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji i punkt 8 konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

W przypadku osób w wieku do 16 roku życia przepisy rozporządzenia z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (§ 2 ust. 1 pkt 1 - 9) w sposób jednoznaczny wskazują na stany chorobowe, które warunkują możliwość zaliczenia dziecka do osób niepełnosprawnych, ale nie decydują bezpośrednio o przyznaniu wskazania w punkcie 7 konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Przesłanką do wskazania 7, w myśl obowiązujących przepisów jest bowiem stwierdzenie całkowitej zależności osoby od otoczenia, polegającej na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem.

W świetle obowiązujących przepisów orzekanie o niepełnosprawności nie jest oceną stanu zdrowia dziecka, ale oceną możliwości jego funkcjonowania w życiu społecznym, będących następstwem naruszonej sprawności organizmu. Informacje zawarte w opinii biegłego ortopedy-traumatologa wskazują na fakt, że dziecko jest osobą zależną od otoczenia w wybranych sferach funkcjonowania i nie jest to całkowita zależność. L. C. w dniu orzekania nie wymagał pielęgnacji w zakresie higieny, czy karmienia (podawania pokarmu do jamy ustnej) oraz wykonywania podstawowych czynności dnia codziennego. Opis funkcjonowania dziecka zawarty w opinii biegłego również potwierdza zasadność uznania niepełnosprawności dziecka i przyznania wskazania w punkcie 8: wymaga nadzoru opiekunów i ich stałego współudziału w procesie. Ponadto wymaga zwiększonego zakresu pomocy w okresach nasilenia objawów choroby czy okresowych hospitalizacji, jak również reagowania na zmianę stanu zdrowia dziecka.

W ocenie Pozwanego konieczność nadzorowania procesu leczenia nie jest równoznaczna z definicją „opieki”, lecz co najwyżej „pomocy”. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. 2021, poz. 857):

-

konieczność sprawowania opieki - oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

-

konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Zapis § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 r.ż. wskazuje wrodzone lub nabyte choroby metaboliczne wymagające leczenia w domu i okresowego leczenia szpitalnego jako schorzenia uzasadniające określenie niepełnosprawności. Pozwany nadmienił, że ww. przepisy wskazują stany chorobowe, które warunkują możliwość zaliczenia dziecka do osób niepełnosprawnych, i przyznania wskazania w punkcie 8, ale nie decydują bezpośrednio o przyznaniu wskazania w punkcie 7, odnoszą się bowiem do definicji dziecka niepełnosprawnego, a nie do brzmienia wskazania w punkcie 7.

Skład orzekający wydając orzeczenie o niepełnosprawności potwierdził, że dziecko nie jest w pełni samodzielne i wymaga wsparcia wykraczającego poza wsparcie udzielane zdrowym rówieśnikom, ale nie wymaga pielęgnacji, karmienia, czy wykonywania czynności samoobsługowych za dziecko.

Przyznając wskazanie w punkcie 7, biegły neurolog uwzględnił uciążliwość procesu leczenia, rehabilitacji i konieczność zaangażowania opiekunów w ten proces dla prawidłowego przebiegu procesu leczenia. Należy podnieść, że przyznanie wskazania 7 dotyczy niemożności zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych tj. samoobsługi, komunikacji i poruszania się, co powoduje całkowitą zależność dziecka od otoczenia - konieczność sprawowania opieki. Konieczność stałego nadzoru i współudział w procesie leczenia nie powodują niezdolności dziecka do samodzielnej samoobsługi w podstawowym zakresie, samodzielnej komunikacji oraz samodzielnego poruszania się. W ocenie pozwanego przyznanie punktu 7 wskazań nie jest zasadne w przypadku L. C. ( apelacja k. 48-51 a.s.).

W odpowiedzi na apelację przedstawiciel ustawowy małoletniego wniósł o oddalenie apelacji, wskazując, że apelacja pełnomocnika WZON została oparta na subiektywnej interpretacji przepisów i bezzasadnie podważa prawidłowy wyrok Sądu Rejonowego. Zdaniem przedstawiciela ustawowego, skarżony wyrok został wydany w oparciu o rzetelną, praktyczną ocenę stanu zdrowia L. i aktualne regulacje prawne. Tymczasem apelacja stanowi podważenie kompetencji biegłego sądowego, odnosi się do opinii lekarza ortopedy-traumatologa, podczas gdy powoda badał lekarz neurolog, a nadto wskazuje na treści sprzeczne z opinią biegłej J. S.. Wskazano ponadto, że specyficzna interpretacja przepisów przez pełnomocnika pozwanego doprowadziła do wniosków daleko odbiegających od rzeczywistego stanu zdrowia, sprawności i poziomu samodzielności L. C.. Z tego względu P. C. wniósł o oddalenie apelacji jako bezzasadnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktycznie, przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe, a następnie dokonał poprawnej oceny zebranych dowodów i wyciągnął właściwe wnioski, które legły u podstaw wydania zaskarżonego wyroku. W związku z powyższym Sąd Okręgowy zaaprobował w pełni ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, przyjmując je za własne, co z kolei oznacza, że zbędne jest ich szczegółowe powtarzanie.

Sąd Okręgowy uznał za nietrafiony wyrażony w apelacji zarzut naruszenia § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia ( dalej jako rozporządzenie).

W myśl § 1 rozporządzenia, oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16-tego roku życia dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1) przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2, przekraczającego 12 miesięcy,

2) niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3) znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia wymienia zaś stany chorobowe, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku.

Na podstawie § 2 ust. 2 rozporządzenia, przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się zaś pod uwagę:

1) rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu,

2) sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu,

3) możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji. Zestawienie powołanych wyżej regulacji, konieczne do określenia przesłanek, kryteriów i trybu dokonywania oceny niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16-tego roku życia, prowadzi do następujących wniosków.

Po pierwsze, ustawowa definicja niepełnosprawności takiej osoby jako przyczynę tej niepełnosprawności wskazuje naruszenie sprawności fizycznej lub psychicznej (o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy) spowodowane wadą wrodzoną, długotrwałą chorobą lub uszkodzeniem organizmu, która powoduje konieczność zapewnienia takiej osobie całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Nie ulega więc wątpliwości, że w definicji tej nie chodzi o niemożność zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych taką jak w przypadku niezdolności do samodzielnej egzystencji osób starszych, o której mowa w art. 4 ust. 4 ustawy, ale o zdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych w stopniu adekwatnym do wieku, przy czym ustawowe kryterium niepełnosprawności w przypadku dziecka jest spełnione wówczas, gdy istnieje konieczność zapewnienia mu całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób, który przewyższa „normalne” wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Innymi słowy, kryterium to jest spełnione, jeśli dziecko wymaga całkowitej opieki lub pomocy przy wykonywaniu czynności dotyczących zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, które zdrowe dziecko w tym wieku powinno wykonywać samodzielnie. Po drugie, przepisy rozporządzenia z dnia 1 lutego 2002 r. nie posługują się już pojęciami wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, lecz „zbiorczym” pojęciem stanów chorobowych, które mieści w sobie wcześniej wymienione pojęcia ustawowe określone w art. 4a ust. 1 ustawy o rehabilitacji. Po trzecie, ocena niepełnosprawności osoby w wieku do 16-tego roku życia jest dokonywana na podstawie kryteriów wymienionych w § 1 pkt 1-3 rozporządzenia, przy czym kryterium z punktu 1 jest w zasadzie powtórzeniem tej części ustawowej definicji niepełnosprawności takiej osoby, która wskazuje okres trwania naruszenia sprawności fizycznej lub psychicznej, natomiast w punkcie 2 jest zawarte doprecyzowanie tej definicji w zakresie użytego w niej pojęcia niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, przez wskazanie, że chodzi w tym przypadku o takie czynności, jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem. Z kolei punkt 3 posługuje się pojęciem zaburzenia funkcjonowania organizmu, które nawiązuje do wymienionego w art. 4a ust. 1 ustawy naruszenia sprawności fizycznej lub psychicznej, przy czym wiąże niepełnosprawność ze znacznym zaburzeniem, wymagającym systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem. Po czwarte, § 2 ust. 1 wymienia stany chorobowe, na które składają się wady wrodzone, długotrwałe choroby i uszkodzenia organizmu) i które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku do 16-tego roku życia. Po piąte, w § 2 ust. 2 określa dodatkowe okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przy ocenie niepełnosprawności osoby w wieku do 16-tego roku życia.

Podsumowując ten wątek rozważań należy wskazać, że ocena stanu zdrowia osoby w wieku do 16 roku życia dokonywana w celu ustalenia, czy jest ona osobą niepełnosprawną oraz w celu określenia wskazań związanych z jej niepełnosprawnością (sposobów jej kompensacji) musi uwzględniać następujące okoliczności. W pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie, czy u takiej osoby występują stany chorobowe wymienione w § 2 ust. 1 pkt 1-9 rozporządzenia. Po ustaleniu, że jeden lub kilka takich stanów chorobowych występuje, ustala się z kolei, czy powodują one upośledzenie stanu zdrowia w okresie przekraczającym 12 miesięcy oraz określa się przewidywany czas (okres) ich trwania. W sytuacji, w której występujące u osoby w wieku do 16 roku życia stany chorobowe wymienione w § 2 ust. 1 pkt 1-9 rozporządzenia upośledzają stan zdrowia tej osoby w okresie przekraczającym 12 miesięcy, dokonuje się zaś następnie oceny, czy powodują one niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie się z otoczeniem w sposób uzasadniający konieczność zapewnienia całkowitej i stałej opieki lub pomocy w stopniu przewyższającym zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku. Równocześnie w ramach opisanej oceny sprawdza się, czy ustalone stany chorobowe pociągają za sobą zaburzenia funkcjonowania organizmu w stopniu na tyle znacznym, że wymaga on systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem. Ostatecznie w ramach tej oceny bierze się także pod uwagę okoliczności wymienione w § 2 ust. 2 rozporządzenia. Dopiero tak przeprowadzona kompleksowa ocena stanu zdrowia osoby w wieku do 16 roku życia uzasadnia zaś określenie, czy osoba ta jest niepełnosprawna oraz – w przypadku stwierdzenia niepełnosprawności – jakich wskazań (czynności) o charakterze kompensacyjnym wymaga, przy czym o rodzaju tych wskazań (określonych w odniesieniu do dziecka w wieku do 16 roku życia w art. 6 ust. 3 pkt 5, 6, 7 i 8 ustawy o rehabilitacji) będzie decydował poziom stwierdzonego naruszenia sprawności fizycznej lub psychicznej ( wyrok Sądu Najwyższego z 6.10.2020 r., I UK 101/19, LEX nr 3093374).

W odniesieniu do powyższego, należy wskazać, że w postępowaniu o ustalenie niepełnosprawności, w której istotna jest ocena stopnia naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń dotyczących samodzielnej egzystencji, wymagane są wiadomości specjalne, których podstawowym źródłem jest dowód z opinii biegłego. W sprawie tego rodzaju pierwszeństwo należy przypisać dowodom z dokumentów (np. dokumentacji medycznej, historii choroby z placówek medycznych, epikryz opisujących pobyty w szpitalu, wyników badań, zaświadczeń lekarskich, prywatnych opinii lekarzy prowadzących leczenie) oraz z opinii biegłych lekarzy adekwatnych specjalności. Z istoty i celu tego rodzaju dowodu wynika, że jeśli rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, to dowód z opinii jest konieczny. W takim wypadku sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1974 r., II CR 748/74). Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 czerwca 2000 r., sygn. akt II UKN 617/99).

Z tej perspektywy należy uznać apelację pozwanego za całkowicie chybioną. Zauważyć bowiem należy, że pełnomocnik WZON, choć nie stawia w apelacji zarzutów do opinii biegłego ani przepisów art. 278 i nast. k.p.c., to jednak w uzasadnieniu apelacji wskazuje na odmienne (wyprowadzone przez siebie) wnioski z przebiegu badania przez biegłą sądową, uznając, że małoletni w dniu badania nie wymagał pielęgnacji w zakresie higieny osobistej, karmienia ani wykonywania podstawowych czynności dnia codziennego, podczas gdy w opinii z 24 sierpnia 2021 r. biegła J. S. wskazała, że konieczność zapewnienia L. C. całkowitej opieki i pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie w porównaniu do rówieśników w tym samym wieku wynika w głównej mierze z upośledzenia ruchowego odwołującego się, tj. upośledzenia sprawności chodu, precyzyjnej sprawności obu rąk i zaburzeń mowy. Zauważyć przy tym należy, że postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie nie pozwala na odmienną ocenę stanu zdrowia małoletniego pod kątem wytycznych zawartych w § 1-2 rozporządzenia, niż dokonana w opinii biegłej sądowej, zaś pełnomocnik WZON mimo doręczenia opinii biegłej, zakreślenia terminu 10 dni na ustosunkowanie się do niej, nie złożył w przewidzianym terminie zastrzeżeń do opinii ani wniosków dowodowych.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że brak podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku, co prowadziło do oddalenia apelacji, o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c. zgodnie z sentencją wyroku.

SSO Renata Gąsior