Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 247 / 22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 23 listopada 2022 r. w sprawie II K 769 / 22

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I.  zawarte w apelacji obrońcy oskarżonego zarzuty mogącej mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku obrazy przepisów prawa procesowego, tj. art. 7 kpk w zakresie odnoszącym się do czynów przypisanych 2 i 4 sentencji zaskarżonego wyroku;

II.  zawarty w apelacji obrońcy zarzut obraz prawa materialnego, tj. art. 221 kk, w zakresie odnoszącym się do czynu przypisanego w punkcie 3. sentencji zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadne

☒ zasadny

☐ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Co do zarzutów zakwalifikowanych przez obrońcę oskarżonego w kategoriach obrazy art. 7 kpk, a zmierzających w istocie do wykazania błędów popełnionych podczas oceny zebranych w sprawie dowodów, skutkujących wadliwymi ustaleniami faktycznymi przyjętymi za podstawę zaskarżonego wyroku w odniesieniu do czynów przypisanych oskarżonemu w punktach 2 i 4 sentencji zaskarżonego wyroku – zarzutów tych sąd odwoławczy nie podzielił. Skarżący, przywołując na poparcie swoich tez wybrane fragmenty zeznań przesłuchanych w sprawie osób, ograniczył się wyłącznie do cytowania tych, które mogłyby dla oskarżonego mieć wydźwięk korzystny, pomijając już jednak te o wymowie przeciwnej. Szczególnie zaś zbyt mało uwagi ( czyniąc to przy tym w sposób podobnie selektywny ) odwołujący poświęcił zeznaniom M. S. (1), choć to właśnie on na polecenie T. P. realizować miał zleconą firmie oskarżonego usługę cięcia blachy i w związku z czym jako jedyny spośród pracowników oskarżonego dysponował pełną wiedzą odnośnie tego, w jaki sposób usługa miała być i była realizowana. W tym kontekście uwypuklić należy, iż przesłuchany tego samego jeszcze dnia, w którym doszło do wypadku, kilka godzin po jego zaistnieniu, M. S. (1) zeznał min.: „ (…) Ci mężczyźni weszli na halę. Szef wcześniej kazał mi, żebym ja im pociął tą blachę, a oni mieli mi pomóc. W związku z powyższym podjąłem z tymi panami rozmowę ( …) Chwilę porozmawialiśmy a następnie razem z nimi podeszliśmy do gilotyny. Ułożyliśmy na niej jeden arkusz blachy którą przywieźli (…) Ja uruchomiłem maszynę i dokonałem próbnego cięcia. Poprosiłem ich żeby przytrzymali mi blachę na krańcach ponieważ blacha była giętka. Po pierwszym cięciu stwierdziłem, że blacha jest za długa i trzeba zmniejszyć opór, znajdujący się z tyłu gilotyny. W tym celu przeszedłem za maszynę a mężczyźni położyli w tym czasie kolejny arkusz do przecięcia. Maszyna była cały czas uruchomiona (…) ”. Również przed sądem I instancji M. S. zeznawał: „ Pan P. powiedział, że ja mam im pociąć a oni mają mi ewentualnie pomóc (…) Nie wiem dlaczego nie było tak żeby któryś z pracownikiem przyszedł i mi pomógł. Mieli tylko założyć na ten stolik blachę. Oni doszli, nadgorliwi byli, a ja nie pomyślałem, że może się coś stać. Szef zdecydował o tym że ja mam ciąć a oni mają pomagać przy zarzucaniu ”. Powyższe fragmenty zeznań M. S. (1) wprost zatem negują wersję oskarżonego, jakoby nie miał świadomości współdziałania pokrzywdzonego z M. S. (1) podczas czynności związanych z cięciem blachy na gilotynie, wymagających bezpośredniej obecności przy tej maszynie. Podkreślić w tym miejscu należy, iż o wydanym M. S. (2) przez T. P. poleceniu współdziałania z I. D. (1) wprost traktowały także zeznania tego ostatniego. Ani wcześniej, ani później ci dwaj świadkowie styczności ze sobą nie mieli. Ich kontakt był krótkotrwały i ograniczony do dnia zdarzenia. Po jego zaistnieniu nie ustalali, w jaki sposób będą je w przyszłości relacjonować. Trudno zatem takiej zgodności w ich zeznaniach nie traktować inaczej, aniżeli pochodnej odtwarzania przez nich określonego fragmentu rzeczywistości w taki sposób, w jaki on realnie przebiegał. Podkreślić należy, iż polecenia pomagania M. S. (1) nie otrzymał żaden inny spośród obecnych na terenie zakładu pracowników. Zważysz na gabaryty i charakter materiału, jaki miał zostać cięty, oczywistym jawi się, że M. S. (1) samodzielnie wszystkich czynności z tym związanych by nie wykonywał. Zlecona mu praca wymagała współdziałania z inną osobą ( osobami ) przy gilotynie. W tym kontekście zeznania M. S. (1) oraz I. D. (2), a posiłkowo także A. S. ( który z nimi przy układaniu blachy na maszynie współdziałał ) jawią się jako tym bardziej wiarygodne. Wybrzmiewające z apelacji oczekiwanie, aby ustalenia faktyczne czynić w oparciu o wyjaśnienia oskarżonego, przy wyrywkowym posiłkowaniu się zeznaniami osób, które w istocie nie dysponowały wiedzą, jakiej treści polecenia oskarżony wydał M. S. (1), nie może zostać spełnione. Oskarżony jest przy tym bardzo mało wiarygodnym źródłem dowodowym, choćby tylko zważywszy na czynione przez niego od razu po zdarzeniu wysiłki zmierzające do „ zatuszowania ” tego, co na terenie jego zakładu się stało, na czele z nakłanianiem części pracowników do składania fałszywych zeznań. Zeznania M. S. (1) oraz I. D. (2) dawały sądowi I instancji wręcz prawo i możliwość czynienia dalej jeszcze idących ustaleń, aniżeli te ujęte w ramach punktu 2. sentencji zaskarżonego wyroku, gdzie oskarżonemu przypisano jedynie określonego rodzaju zaniechania przybierające postać bierności wobec uświadamianej obecności pokrzywdzonego w tzw. strefie niebezpiecznej gilotyny przy czynnościach związanych z cięciem blachy. Ich relacje tworzyły dostateczną podstawę dowodową nawet do przyjęcia, że obecność tą oskarżony sprokurował poleceniem współdziałania pokrzywdzonego z M. S. (1). Oczywiście tych dalej idących ustaleń sąd odwoławczy przyjąć nie może z uwagi na kierunek środka odwoławczego, wniesionego wyłącznie na korzyść oskarżonego, w związku z czym prawidłowość prawnokarnej oceny jego zachowania skontrolowana została finalnie przez sąd odwoławczy na bazie ustaleń wynikających z zaskarżonego wyroku i jego uzasadnienia. Także i one dawały jednak podstawę do przypisania oskarżonemu występku z art. 156 § 1 pkt 2 kk w zw. z art. 156 § 2 kk, choć zasadność przyjęcia tej kwalifikacji uzupełnić trzeba o komentarz, iż uwzględnić należało także treść art. 2 kk, wedle której odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi. W uzasadnieniu wyroku z dnia 19 lipca 2018 r. ( sprawa o sygn. IV KK 371 / 17, opubl. Legalis el. ) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż katalog źródeł obowiązku gwaranta, o którym mowa w art. 2 kk, nie został wprawdzie dookreślony w kodeksie karnym, tym niemniej za takowy winny być uważane: akt normatywny, orzeczenie sądu, umowa, dobrowolne zobowiązanie przyjęcia pieczy nad inną osobą, uprzednie zachowanie się gwaranta stwarzające zagrożenie dla dobra prawnego czy też skonkretyzowana sytuacja faktyczna, w której w sposób jednoznaczny urzeczywistnia się powstanie po stronie tej osoby wymagania zapobieżenia powstaniu skutku stanowiącego znamię określonego czynu zabronionego. Sprawca może więc, w wyniku różnych, faktycznych i prawnych, zdarzeń samodzielnie przyjąć na siebie obowiązek gwaranta, czyli obowiązek pieczy nad określonym dobrem prawnym przed zagrożeniem pochodzącym z określonego źródła. Dobrowolne przyjęcie stanowiska gwaranta nie musi przybierać formy cywilnego kontraktu. Konieczne jest rzeczywiste objęcie funkcji gwaranta. Przenosząc to na użytek niniejszej sprawy – jeżeli T. P. uświadamiał sobie, iż pokrzywdzony będzie współdziałał z zatrudnionym przez niego pracownikiem przy wykonywaniu zleconej pracownikowi w ramach stosunku pracy czynności, to przyjmował na siebie obowiązek zagwarantowania osobie z tym pracownikiem współdziałającej takich samych warunków bezpieczeństwa, do których wyczerpująco odwoływał się opiniujący w sprawie biegły zakresu bhp, jakie stosowne przepisy ( por. także opinię tegoż biegłego ) wymagały od pracodawcy w odniesieniu do wykonywania tego typu prac przez jego pracownika. W zaistniałym układzie faktycznym chwilowo pracę na jego rzecz realnie świadczył bowiem zarówno sam pracownik, jak i pokrzywdzony. Tym samym na ten krótki czas oskarżonego należało traktować jako gwaranta bezpiecznego wykonania prac nie tylko w odniesieniu do pracownika, ale i pokrzywdzonego.

Zeznania M. S. (1) stanowiły również dostateczną podstawę dowodową ku temu, by sąd I instancji oparł na nich zawarte w zaskarżonym wyroku ustalenia o nakłanianiu przez oskarżonego swoich pracowników do składania fałszywych zeznań. Wymieniony w zdaniu poprzednim świadek w postępowaniu przygotowawczych zeznał bowiem min.: „ Po tym wszystkim, na koniec zmiany szef – T. P., stanął i prosił nas, żeby w razie przyjazdu Policji mówić, że kiedy doszło do tragedii, jego nie było na zakładzie. Mówił też, że mamy policji powiedzieć, że osłony noży gilotyny były założone. ” ( k. 42 – 43 ). Nie można zgodzić się z twierdzeniami skarżącego, jakoby M. S. (1) na rozprawie relacje te „ sprostował ” twierdząc, iż w rzeczywistości oskarżony wyraził się, aby „ (…) nie rozpowiadać o tym co się stało dla osób z poza firmy ”. Skarżący pomija bowiem, iż po odczytaniu zeznań z postępowania przygotowawczego, M. S. (1) stwierdził: „ na dzień dzisiejszy nie pamiętam tego zdania o policji, być może tak było ale nie pamiętam ”. Trudno w tej sytuacji uwzględnić żądanie, aby sąd opierał się na zeznaniach świadka z rozprawy, złożonych po upływie niemal dwóch lat od zdarzenia, kiedy już wprost podnosił, iż wierne odtworzenie słów oskarżonego jest niemożliwe z uwagi na tak długi upływ czasu, a pomijając te, które zostały złożone ledwie kilka godzin po tym zdarzeniu. Świadek zeznawał wszak wówczas „ na gorąco”, słowa oskarżonego miał świeżo w pamięci, bez możliwości ich zniekształcenia upływem czasu. Przy przyjęciu za wiarygodne zeznań M. S. (1) z postępowania przygotowawczego, zasadnym jawi się wniosek, że oskarżony nakłaniał adresatów swojej wypowiedzi do tego, by funkcjonariuszom organu powołanego do prowadzenia postępowań w sprawach karnych w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przestępstwa, istotne dla tego postępowania fakty relacjonowali w sposób sprzeczny z rzeczywistością, przy czym oczywistym jest, iż relacje osób mających istotną dla postępowania karnego wiedzę przybierają postać składanych w formie procesowej zeznań. Sąd odwoławczy nie podziela także argumentów obrońcy co do tzw. materialnego charakteru podżegania przyjmując, iż dla dokonania wystarczającym jest samo ukończenie czynności sprawczej polegającej na nakłanianiu, niezależnie od tego, czy nakłaniany rozpoczął realizację czynu zabronionego, a nawet aby powziął taki zamiar ( por. komentarz do art. 18 kk w: M. Królikowski, R. Zawłocki, (red.) Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Art. 1–116. Wyd. 5, Warszawa 2021, Legalis el. oraz przywoływane tam orzecznictwo i piśmiennictwo na poparcie tej tezy ).

Ad. zarzutu z punktu II. – uznać należy go za zasadny. Normą art. 221 kk objęte zostało wyłącznie nie wywiązanie się z powinności terminowego zawiadomienia właściwego organu o wypadku przy pracy przez osobę do tego zobowiązaną. Mając to na uwadze przypomnieć należy, iż pojęcie wypadku przy pracy zostało ustawowo zdefiniowane. W art. 3 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w sposób pełny i wyczerpujący ( a nie tylko przykładowy ) wymieniono bowiem te zdarzenia, które mogą zostać uznane za wypadki przy pracy bądź z nimi zrównane. Całościowa lektura tych przepisów jasno wskazuje, że dla uznania określonego zdarzenia, skutkującego urazem, nie wystarczy – a po lekturze uzasadnienia zaskarżonego wyroku wydaje się, iż takie właśnie stanowisko zajął sąd I instancji – by doszło do niego na terenie zakładu pracy w związku z wykonywaną tam pracą. Sąd odwoławczy tego stanowiska nie podziela, ponieważ jest ono sprzeczne z treści art. 3 przywoływanej wyżej ustawy. Aby uznać określone zdarzenie za wypadek przy pracy, urazu musiałaby doznać albo osoba posiadająca status pracownika ( por. art. 3 ust. 1 i 2 przywołanej wyżej ustawy ), względnie osoby, do których odwołują się przepisy art. 3 ust. 3 tej ustawy. Pokrzywdzony nie posiadał cech żadnego z tych podmiotów, w związku z czym, mimo urazu doznanego w okolicznościach wskazywanych przez sąd I instancji, nie byłby uprawnionym do świadczeń przewidzianych przez tę ustawę. Przypomnieć zaś w tym kontekście należy, iż przedmiotem ochrony art. 221 kk, są prawa do świadczeń przysługujących osobom wykonującym pracę zarobkową w razie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w należnej formie i wysokości.

Wniosek

obrońcy oskarżonego o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzuconych czynów

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Omówiono powyżej

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Poprawienie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego w punkcie 2. zaskarżonego wyroku w oparciu o przepis art. 455 kpk

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Artykuł 160 § 3 kk pozostaje w pozornym zbiegu z przepisami, które określają typy czynów zabronionych, charakteryzujących się umyślnymi lub nieumyślnym skutkami w postaci spowodowania śmierci człowieka lub ciężkiego uszczeru na zdrowiu ( por. wyr. SN z 28 kwietnia 2000 r., V KKN 318/99, niepubl.).

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1ustalenia faktyczne oraz wymiary kar, a także częściowo kwalifikacja prawna w odniesieniu do czynów, za które oskarżony został finalnie skazany,

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

omówiono powyżej

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1uniewinnienie oskarżonego od czynu przypisanego mu w punkcie 2 sentencji zaskarżonego wyroku, częściowa zmiana kwalifikacji prawnej czynu przypisanego w punkcie 1 tej sentencji

Zwięźle o powodach zmiany

omówiono powyżej

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

-

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

-

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

-

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Stosownie do treści art. 634 kpk w zw. z art. 627 kpk oskarżony został obciążony kosztami procesu za postępowanie odwoławcze.

7.  PODPIS